06.02.2016 10:45
Vélskipið Hugrún ÍS 7 hætt komið í hildarleiknum við Djúp í febrúar 1968.
Hávarður
Olgeirsson skipstjóri á Hugrúnu ÍS frá Bolungarvík lenti í honum kröppum þegar
óveðrið mikla gekk yfir Vestfirði. Hann var fús til að rifja þessa sjóferð upp
þegar innt var eftir því en hann liggur við akkeri á Sjúkraskýlinu í
Bolungarvík eins og hann orðar það sjálfur. Hann man ekki eftir öðru eins veðri
og segir að engan hefði grunað að það gæti verið vandamál að sigla á 200 tonna
bát frá Bolungarvík til Ísafjarðar þó veður væri slæmt. Annað átti eftir að
koma á daginn. Hávarður svaf á sínu græna eyra þegar hringt var í hann og honum
sagt að bátarnir væru að slitna frá Brjótnum. Hann hringdi umsvifalaust í
Bjarna Benediktsson, sem þá var átján ára gamall og annar vélstjóri á Hugrúnu.
Sá háttur var hafður á, að þeir fóru einungis tveir á bátnum þegar farið var
til Ísafjarðar.
Hefði ekki viljað vera úti á Hala
"Þegar ég loksins kemst niður að Brjót, þá er báturinn að slitna frá og ég sæti lagi og komst frá. Það gekk svoleiðis yfir bátinn og inni á víkinni var stórsjór. Ég hefði ekki viljað vera úti á Hala í þessu veðri! Ég hafði alltaf haldið að maður gæti ekki lent í neinum vanda með komast inn á Ísafjörð á 200 tonna bát.
Báturinn var íslaus þegar hann lá í höfninni en við að hjakkast fram víkina hlóðst ísinn á bátinn undir eins, það bara hrúgaðist á hann og radarinn var strax dottinn út og dýptarmælirinn sýndi mér ekki neitt. Ég veit ekki af hverju dýptarmælirinn virkaði ekki en það er örugglega samspil þess að við vorum alltaf á hliðinni og svo hefur hafrótið truflað hann. Ég vissi ekki dýpið og vissi ekki hvar ég var."
Ég man eftir því að ég fékk hálfgerðan hroll. "Vona að við lendum á réttum stað?" hugsaði ég með mér. Vissi að vélardruslan fengi að fara í botn ef við lentum upp í fjöru. Ég var farinn að hugsa um margt óþægilegt. Ég gerði mér grein fyrir því að við gerðum ekki mikið tveir hér um borð, það varð að reyna að ná í höfn sem fyrst hvað sem það kostaði. Ég skildi ekki hvernig skipið reisti sig aftur og aftur.
Horft inn Ísafjarðardjúp. Bjarnarnúpur til vinstri og fjallið Hestur á milli Seyðisfjarðar og Hestfjarðar hægra megin við miðja mynd. (C) Mynd: Þórhallur S Gjöveraa.
"Það
var gert til að létta á mannskapnum, því yfirleitt vorum við að fara í
leiðinlegum veðrum og erfitt að komast til baka. Svo er þetta ekki nema
klukkutíma ferð inn á Ísafjörð að öllu eðlilegu."
247. Hugrún ÍS 7. Smíðuð hjá Marstrands Mekaniska Verksted. A/B Marstrand í Svíþjóð árið 1964 fyrir Einar Guðfinnsson útgerðarmann í Bolungarvík. 206 brl. 675 ha. Nohab Polar vél. (C) Mynd: Vigfús Markússon.
Veðrið
var svo dýrvitlaust að Hávarður átti í stökustu vandræðum með að komast niður
að bryggju, varla var stætt fyrir roki og allt að fyllast af snjó. Einhverjir
bátar urðu eftir við Brjótinn og að sögn Hávarðar þurftu skipverjar að berjast
í tvo sólarhringa við að halda bátunum við Brjótinn.
Hefði ekki viljað vera úti á Hala
"Þegar ég loksins kemst niður að Brjót, þá er báturinn að slitna frá og ég sæti lagi og komst frá. Það gekk svoleiðis yfir bátinn og inni á víkinni var stórsjór. Ég hefði ekki viljað vera úti á Hala í þessu veðri! Ég hafði alltaf haldið að maður gæti ekki lent í neinum vanda með komast inn á Ísafjörð á 200 tonna bát.
Báturinn var íslaus þegar hann lá í höfninni en við að hjakkast fram víkina hlóðst ísinn á bátinn undir eins, það bara hrúgaðist á hann og radarinn var strax dottinn út og dýptarmælirinn sýndi mér ekki neitt. Ég veit ekki af hverju dýptarmælirinn virkaði ekki en það er örugglega samspil þess að við vorum alltaf á hliðinni og svo hefur hafrótið truflað hann. Ég vissi ekki dýpið og vissi ekki hvar ég var."
Útvörður Ísafjarðardjúps í norðri, Riturinn og Grænahlíð inn af honum. (C) Mynd: Guðbjörg Matthíasdóttir.
Glittir
í Hnífsdal
"Ég gerði mér mjög fljótt grein fyrir því að ef ég ekki hitti inn á Skutulsfjörðinn, þá værum við í verulegum vandræðum. Og án radars og dýptarmælis var það enginn hægðarleikur. Ég sendi strákinn upp á brú að skafa af radarnum og hann fór nokkrum sinnum upp að skafa og það tókst nógu vel í annað skiptið, þannig að ég sá glitta í Hnífsdal í radarnum og það hjálpaði mér mjög mikið.
Báturinn var farinn að velta langt og orðinn þungur á bárunni enda var kominn rosalegur klaki á hann. Ég hefði ekki trúað því að svo mikil ísing gæti hlaðist á bátinn á ekki lengri tíma. Við hefðum ekkert haft í það að halda sjó og reyna að berja ís einungis tveir á bátnum. Þeir gátu það ekki á Heiðrúnu og voru þeir sex um borð, eða á togaranum sem fórst við Arnarnes. Eina ástæðan fyrir því að við lifðum þetta af var að ég var svo heppinn að hitta inn á Skutulsfjörðinn og sjaldan hef ég orðið fegnari en þegar ég sá glitta í húsin á Norðurtanganum."
Frásögn Bjarna Benediktssonar af ferðinni til Ísafjarðar birtist í Brimbrjótnum, blaði Bolvíkingafélagsins. Þar segir hann frá því að til að bæta gráu ofan á svart hafði láðst að gera við kælivatnshosu á vélinni og einungis klemmur á henni sem þeir settu á til að bjarga sér á landleið úr síðasta róðri. Ef klemman færi væru þeir dauðans matur.
Hávarður sagði mér að hann ætlaði að keyra nær Bjarnarnúpnum til að ná betra sjólagi. Á meðan við vorum að dóla þessa leið var ég orðinn talsvert strekktur yfir vélinni, var alltaf með augun á mælunum, en ég treysti þeim svo sem ekki og var mjög áhyggjufullur. Því var ég á stanslausum hlaupum niður í vélarrúm til að fylgjast með ástandinu þar.
"Ég gerði mér mjög fljótt grein fyrir því að ef ég ekki hitti inn á Skutulsfjörðinn, þá værum við í verulegum vandræðum. Og án radars og dýptarmælis var það enginn hægðarleikur. Ég sendi strákinn upp á brú að skafa af radarnum og hann fór nokkrum sinnum upp að skafa og það tókst nógu vel í annað skiptið, þannig að ég sá glitta í Hnífsdal í radarnum og það hjálpaði mér mjög mikið.
Báturinn var farinn að velta langt og orðinn þungur á bárunni enda var kominn rosalegur klaki á hann. Ég hefði ekki trúað því að svo mikil ísing gæti hlaðist á bátinn á ekki lengri tíma. Við hefðum ekkert haft í það að halda sjó og reyna að berja ís einungis tveir á bátnum. Þeir gátu það ekki á Heiðrúnu og voru þeir sex um borð, eða á togaranum sem fórst við Arnarnes. Eina ástæðan fyrir því að við lifðum þetta af var að ég var svo heppinn að hitta inn á Skutulsfjörðinn og sjaldan hef ég orðið fegnari en þegar ég sá glitta í húsin á Norðurtanganum."
Frásögn Bjarna Benediktssonar af ferðinni til Ísafjarðar birtist í Brimbrjótnum, blaði Bolvíkingafélagsins. Þar segir hann frá því að til að bæta gráu ofan á svart hafði láðst að gera við kælivatnshosu á vélinni og einungis klemmur á henni sem þeir settu á til að bjarga sér á landleið úr síðasta róðri. Ef klemman færi væru þeir dauðans matur.
Hávarður sagði mér að hann ætlaði að keyra nær Bjarnarnúpnum til að ná betra sjólagi. Á meðan við vorum að dóla þessa leið var ég orðinn talsvert strekktur yfir vélinni, var alltaf með augun á mælunum, en ég treysti þeim svo sem ekki og var mjög áhyggjufullur. Því var ég á stanslausum hlaupum niður í vélarrúm til að fylgjast með ástandinu þar.
Á Ísafjarðardjúpi. Horft til Óshlíðar og Bolungarvíkur með Traðarhyrnu til hægri.
(C) Mynd: Þórhallur S Gjöveraa.
Allan
þennan tíma hafði ég ekki rænu á að skipta um föt. Óttinn og spennan um borð
sáu til þess að ég var hættur að finna fyrir því hvað fötin mín voru rök. Eitt
skiptið þegar ég kom upp í brú sá ég að Hávarði var ekki rótt, þó var
sjógangurinn farinn að minnka. Ekki fannst mér það betra, því það var svo mikið
rokið að við vorum í hreint og beint skafrenningi. Mér var löngu hætt að lítast
á ísinguna enda var skipið orðið einn ísköggull. Ég fylgdist því grannt með
Hávarði og hvort hann ætlaði ekki að snúa skipinu inn Djúpið. Loksins sagði
hann: "Jæja drengur minn, ég held að við snúum inn, það er ekkert annað að
gera, við ráðum ekki við þessa ísingu. Látum báruna hjálpa okkur." Það var
alveg öruggt að Hávarður vissi hvað hann mætti bjóða skipi sínu mikla ferð í
þessu ofsaveðri. Það var ekki notaleg tilfinning þegar við snerum skipinu inn
Djúpið.
Rokið var svo mikið að mér fannst skipið hreint og beint leggjast á hliðina. Það var hálfleiðinleg tilfinning að standa þarna úti í horni bakborðsmegin í brúnni og með aðra löppina í radarnum til að styðja sig. Ég held að við höfum ekki gert okkur grein fyrir hallanum á skipinu, en ég fann það að Hugrúnin var orðin dálítið svög á bárunni.
Rokið var svo mikið að mér fannst skipið hreint og beint leggjast á hliðina. Það var hálfleiðinleg tilfinning að standa þarna úti í horni bakborðsmegin í brúnni og með aðra löppina í radarnum til að styðja sig. Ég held að við höfum ekki gert okkur grein fyrir hallanum á skipinu, en ég fann það að Hugrúnin var orðin dálítið svög á bárunni.
Vébjarnarnúpur í Ísafjarðardjúpi. Oftast nefndur Bjarnarnúpur. Grunnavík og fjallið Maríuhorn til vinstri á myndinni. (C) Mynd: Þórhallur S Gjöveraa.
Ég
renndi glugganum niður til að góna út í sortann, það var ónotaleg tilfinning.
Rokið og ísingin var orðin svo rosaleg að maður átti ekki orð yfir það. Skipið
var orðið einn hvítur klaki. Þetta skiptið þegar ég var að góna út lagðist
skipið svo mikið að sjórinn kom upp yfir lestarlúgu og mér fannst hálf skrýtin
sjón að sjá sjóinn fjúka yfir skipið og verða að ísgufu sem hlóðst á skipið. Leiðin
var löng og var lítið sagt, ég held að við höfum báðir hugsað það sama, að
reyna að ná í höfn sem fyrst.
Sjórinn sem var undir grindum í brúnni var farinn að angra mig því þegar skipið valt kom hann upp eftir veggjum. Það var orðið þrútið loftið í brúnni svo ég fór að reyna að spjalla við Hávarð. Þá sá ég að hann var orðinn rennsveittur enda var hann búinn að standa við stýrið allan þennan tíma án þess að hreyfa sig. Ég sagði við hann að mér fyndist hún vera orðin dálítið svög á bárunni.
"Já", svaraði hann, "hún er orðin meira en það", og bætti síðan við: "Það þýðir ekkert hjá okkur að
Sjórinn sem var undir grindum í brúnni var farinn að angra mig því þegar skipið valt kom hann upp eftir veggjum. Það var orðið þrútið loftið í brúnni svo ég fór að reyna að spjalla við Hávarð. Þá sá ég að hann var orðinn rennsveittur enda var hann búinn að standa við stýrið allan þennan tíma án þess að hreyfa sig. Ég sagði við hann að mér fyndist hún vera orðin dálítið svög á bárunni.
"Já", svaraði hann, "hún er orðin meira en það", og bætti síðan við: "Það þýðir ekkert hjá okkur að
snúa
við, það er bara að vona að við lendum á réttum stað þar sem við komum."
Ég man eftir því að ég fékk hálfgerðan hroll. "Vona að við lendum á réttum stað?" hugsaði ég með mér. Vissi að vélardruslan fengi að fara í botn ef við lentum upp í fjöru. Ég var farinn að hugsa um margt óþægilegt. Ég gerði mér grein fyrir því að við gerðum ekki mikið tveir hér um borð, það varð að reyna að ná í höfn sem fyrst hvað sem það kostaði. Ég skildi ekki hvernig skipið reisti sig aftur og aftur.
Horft inn Ísafjarðardjúp. Bjarnarnúpur til vinstri og fjallið Hestur á milli Seyðisfjarðar og Hestfjarðar hægra megin við miðja mynd. (C) Mynd: Þórhallur S Gjöveraa.
Stuttu
eftir þetta bað Hávarður mig að stýra, hann þurfti að kasta af sér og segir sér
finnast við vera komnir undir Arnarnes. Á þessu sést hvað þessi maður var
glöggur á tilfinningar sínar gagnvart staðsetningu á skipinu. Það var farinn að
minnka sjór en mér fannst ísingin vera alltaf verri og verri. Það var farið að
birta af degi, ég renndi niður glugganum til að góna út í sortann en sá frekar
lítið. Það er erfitt að lýsa þessari ísgufu sem lá yfir okkur en mér fannst ég
sjá blokkina hjá Guðjóni frænda. Þorði þó ekki fyrir mitt litla líf að segja
Hávarði það strax, ég hélt að ég væri orðinn vitlaus af stressi og starði því
áfram út en sá síðan að þetta var rétt. Á sama augnabliki var eins og væri
dregið frá gluggatjöldum, ég varð að beygja henni í bakborða til að ná
innsiglingunni, hélt þá að hún ætlaði að leggjast við það en hún rétti sig
rólega við aftur. Það var nokkuð bjart á meðan við sigldum inn rennuna á
Ísafirði.
Ég man eftir að þegar við komum að innstu bauju tók ég hana bakborðsmegin, sem er vitlaust. Þá sagði Hávarður rólegur: "Jæja vinur, þá sitjum við fastir, en það verður ekkert að okkur hér."
Ég man eftir að þegar við komum að innstu bauju tók ég hana bakborðsmegin, sem er vitlaust. Þá sagði Hávarður rólegur: "Jæja vinur, þá sitjum við fastir, en það verður ekkert að okkur hér."
Útsýni til Jökulfjarða. Slétta í Jökulfjörðum til vinstri. (C) Mynd: Þórhallur S Gjöveraa.
Spennufall
Það var svo skrítið að vera um borð í skipinu þegar við lónuðum um Pollinn á Ísafirði, það var eins og það væri engin kjölfesta í skipinu því það tók svo langar veltur. Þá áttaði ég mig á því hvað ísingin var orðin hættulega mikil. Ég held að það hafi orðið svo mikið spennufall á okkur þegar við náðum í höfn að við gerðum okkur ekki grein fyrir því. Ég man bara eftir því hvað ég var orðinn máttlaus í fótum út af kulda, stressi og álagi. Fötin mín voru miklu blautari en ég gerði mér grein fyrir. Lopapeysan sem ég var í var alveg gegnblaut, þung og ísköld.
Það var svo skrítið að vera um borð í skipinu þegar við lónuðum um Pollinn á Ísafirði, það var eins og það væri engin kjölfesta í skipinu því það tók svo langar veltur. Þá áttaði ég mig á því hvað ísingin var orðin hættulega mikil. Ég held að það hafi orðið svo mikið spennufall á okkur þegar við náðum í höfn að við gerðum okkur ekki grein fyrir því. Ég man bara eftir því hvað ég var orðinn máttlaus í fótum út af kulda, stressi og álagi. Fötin mín voru miklu blautari en ég gerði mér grein fyrir. Lopapeysan sem ég var í var alveg gegnblaut, þung og ísköld.
Heppni
að við lifðum þetta af
Það var ólýsanlegur léttir þegar Hávarður setti stefnið í síðuna á Guðmundi Péturs ÍS-1 til að ná í mannskap um borð til að brjóta ísinn af skipinu svo hægt væri að binda það við bryggju. Ég stóð í bakborðsglugganum og starði á mennina ráðast á ísinn. Hann virtist vera mjög harður og þetta tók góðan tíma áður en hægt væri að binda skipið.
Það var ólýsanlegur léttir þegar Hávarður setti stefnið í síðuna á Guðmundi Péturs ÍS-1 til að ná í mannskap um borð til að brjóta ísinn af skipinu svo hægt væri að binda það við bryggju. Ég stóð í bakborðsglugganum og starði á mennina ráðast á ísinn. Hann virtist vera mjög harður og þetta tók góðan tíma áður en hægt væri að binda skipið.
Heimildir:
Gagnasafn Morgunblaðsins.
Bæjarins besta-Ísafirði.
Gagnasafn Morgunblaðsins.
Bæjarins besta-Ísafirði.
Skrifað af Þórhalli S Gjöveraa.
Flettingar í dag: 373
Gestir í dag: 16
Flettingar í gær: 196
Gestir í gær: 18
Samtals flettingar: 722559
Samtals gestir: 53632
Tölur uppfærðar: 23.4.2024 20:00:41
