17.04.2019 11:55
310. Baldur VE 24. TFWK.
310. Baldur VE 24 í Vestmannaeyjahöfn. (C) Haraldur Þ. Gunnarsson.
Baldur VE 24. (C) Snorri Snorrason. Úr safni Atla Michelsen.
Baldur VE 24. Mynd tekin í Danmörku árið 1939. (C) Heimaslóð.is
Baldur
VE 24
Þegar Baldri VE 24 var fargað vorið
2002, var hann elsta skip íslenska flotans og enginn vélbátur hafði siglt
lengur til fiskjar frá Vestmannaeyjum. Hann var í eigu sömu útgerðarinnar hér
frá því hann var keyptur til landsins vorið 1939 til áramóta 2001-2002. Fáum ef
nokkrum var eins vel við haldið og honum alla tíð. Mikil gæfa og gifta fylgdi
útgerð og áhöfnum hans öll þessi ár.
Árið 1986 sögðu þáverandi skoðunarmenn í
blaðaviðtali, þeir Tryggvi Sigurðsson og Þórarinn Sigurðsson, að Baldur bæri af
fyrir góða umhirðu. Hvar sem var, í lúkar, vélarrúmi, lest eða stýrishúsi og
hvar sem var ofandekks og neðan, var allt á einn veg og í honum voru góð tæki.
Þeir sögðu að enginn gæti látið sér detta í hug að þetta væri 55 ára gamalt
skip. Skrokkurinn sérstaklega fallegur. Gætt hafi verið vel að því að hafa nóg
af fríholtum á bátnum og binda vel við bryggjur. Þar færu þeir yfirleitt verst
í barningi við þær og aðra báta. Baldur
fór fyrst á flot um áramótin 1930 - 1931 í Hobro í Danmörku, þá nýsmíðaður
fyrir fyrirtæki í Færeyjum sem hét Rauði hringurinn. Í fyrstu hét hann Axel og
voru 6 aðrir, sams konar bátar, afhentir þessu færeyska félagi um leið.
Stauning, forsætisráðherra Dana, hafði forgöngu þar um. Reksturinn gekk illa og
eftir 2 ár keypti danskur útgerðarmaður í Fredrikshavn, Skog að nafni, Axel og
var nafninu þá breytt í Aud Schou. Skog gerði hann út á snurvoð á Íslandsmið árin
sem hann átti hann.
Árið 1939, um vorið, kaupa Haraldur Hannesson, Jónas
Jónsson og Rögnvaldur Jónsson bátinn og gefa honum nafnið Baldur. Haraldur var
skipstjóri og var farið strax á bátnum norður á síld og þannig var það öll
sumur til 1961 að alltaf voru stundaðar síldveiðar fyrir Norðurlandi, fyrst á
snurpu með tveimur nótabátum í eftirdragi, en síðan einum á hringnót. A veturna
var róið héðan með línu, net og troll og frá 1961 hafa verið stundaðar
togveiðar héðan allt árið um kring. Rögnvaldur var á Baldri til 1964 að hann
hætti sjómennsku og seldi félögunum sinn hlut. Jónas var eigandi til dauðadags
1972 en frá þeim tíma hafa fjölskyldur Haraldar og Hannesar, sonar hans, átt
Baldur. Haraldur var með bátinn fram á mitt ár 1972. Þá tók Hannes við
skipstjórninni. Jón Valgarð Guðjónsson leysti hann stundum af og síðasti
skipstjóri Baldurs var Haraldur, sonur Hannesar. Aðrir voru ekki skipstjórar á
Baldri öll sextíu og þrjú árin hans hér í Eyjum. Haraldur hafði áður verið með
Hilmi frá 1932 og átti í honum með Gunnari Olafssyni í Vík og Jóni Olafssyni á
Hólmi til ársins 1942. Runólfur Jóhannsson í Skipasmíðastöð Vestmannaeyja setti
nýtt stýrishús á Baldur 1963 og Gunnar Marel Jónsson í Dráttarbraut
Vestmannaeyja hækkaði lunningarnar að framan nokkru seinna og síðar var
hvalbakur settur á bátinn. Hann var smíðaður í Magna af Jóni Þorgilssyni. Búið
var að skipta um efsta plankann í byrðingnum allan hringinn. Að öðru leyti var
skrokkurinn sá sami frá upphafi.
Einu sinni var slegið í allan bátinn og sögðu
ísláttarmennirnir að það hefði verið óþarft verk. Báturinn virtist vera
sérstaklega vel felldur. Fyrir mörgum árum þegar eitt strandferðaskipanna var
að leggja hér að, lenti það harkalega á Baldri, fyrst á afturgálganum, sem gekk
niður úr dekkinu og síðan á afturmastrinu sem brotnaði en nýtt var reist í
staðinn. Fyrir löngu var búið að klæða allar innréttingar í lúkar, káetu og
stýrishúsi með harðplasti. Þá er upptalið það sem gert hefur verið við bátinn
annað en að sinnt var viðhaldi með ágætum. Í upphafi var 160 ha. Alpha vél í
bátnum. Hún sveik illa, fljótlega eftir komuna hingað 1939. Þá var skipt yfir í
enska 204 ha Ruston vél. Hún skilaði ágætis gangi en kraftaði lítið. Þess vegna
var fljótt skipt yfir í Mannheim sem dugði vel í 16 ár. Þá fór 425 ha.
Caterpillar vél um borð. Hún brotnaði hér við bryggjuna eftir 2 og 1/2 ár.
Önnur ný, sams konar var þá sett í bátinn og varð af þessu aðeins viku stopp.
Aldrei var til sparað við að halda Baldri vel
við. Þess þurfti ekki, hann skilaði alltaf góðu og sömu mennirnir, Haraldur og
félagar hans áður og síðari árin, Hannes, sáu um allt viðhald og umhirðu.
Alltaf fiskaðist vel og hann skilað góðum hlut til áhafna. Þar hefur aldrei
verið um skiptaverð að ræða. Ahafnirnar hafa fengið hluti úr öllu
aflaverðmætinu. Þarna voru því sömu mennirnir ár eftir ár og sú gæfa hefur
fylgt að ekki hafa orðið slys sem orð er á hafandi.
Aldrei tók útgerðin víxil- eða útgerðarlán á
þennan bát. Svo slétt og fellt var þetta allt saman og mun slíkt vera fátítt
hjá öðrum.
Haraldur Hannesson lést ll.mai 2000, 89 ara.
Síðar var útgerðin seld. Skrifað var undir sölusamninginn 1. janúar 2002.
Kaupendur voru Sigurjón Óskarsson, útgerðarmaður Þórunnar Sveinsdóttur, og
Viðar Elíasson, eigandi Fiskverkunar Viðars Elíassonar. Þeir skiptu
aflaheimildunum á milli sín og veiðarfærahúsið í Skvísusundi fékk Viðar. Þarna,
strax í janúar 2002, gáfu þeir Sigurjón og Viðar Sigurmundi Gísla Einarssyni
Baldur til notkunar við ferðamennsku sem hann annast. Sigurmundur tók við honum
með því að hann fengi að skila honum ef dæmið gengi ekki upp. Baldur var þá
tekinn í slipp í síðasta skiptið. Við skoðun þá reyndist hann ekki í eins góðu
ástandi og við mátti búast. Var honum þá skilað aftur til Sigurjóns og Viðars
sem förguðu honum. Þar lauk merkri sjóferðasögu. Það má segja að hann hafi
verið nýttur til fiskveiða á meðan hægt var, hundrað prósent nýting. Baldur var
55 rúmlestir, 20,75 m. langur, 5,37 m. á breidd og 2,36 m. á dýpt. Vélin var
Caterpillar, 425 ha., eins og áður kom fram. Þeir feðgar, Hannes og Haraldur
yngri, keyptu í maí 2002,"bát af Cleopötru gerð, Víkurröst VE 70 og gerðu
hann út síðastliðið sumar í dagakerfi smábáta með góðum árangri. Hann er 5,9
tonn. Haraldur er með hann auk þess að vera á Ísleifi á nótaveiðum.
Skráð eftir frásögnum Haraldar Hannessonar
eldri, Hannesar Haraldssonar og Sigurmundar Gísla Einarssonar.
Af vefsíðunni Heimaslóð.
Friðrik Ásmundsson.