08.06.2019 10:29
E. s. Hrímfaxi GK 2. TFPB.
Gufuskipið Hrímfaxi GK 2 var
smíðaður í Middlesborough í Englandi árið 1918. 641 brl. 700 ha. 3 þennslu gufuvél. Skipið rak upp í Rauðarárvíkina í Reykjavík í ofsaveðri þann 27
febrúar 1941. Var þá Portúgalskt og hét Ourem. H/f Sviði í Hafnarfirði og h/f
Hrímfaxi í Reykjavík keyptu skipið á strandstað, náðu því út og létu gera við
það út í Englandi. Fékk nafnið Hrímfaxi GK 2. Skipið var síðan í flutningum með
ísvarinn fisk til Englands og í almennum vöruflutningum. Í nokkra mánuði á
árinu 1943 og fram á árið 1944 var Hrímfaxi í strandferðum í stað Súðinnar sem
var þá í viðgerð eftir árás þýskrar herflugvélar á Skjálfandaflóa. Haustið 1946
og fram á vor 1947 var Hrímfaxi í síldarflutningum frá Reykjavík til
Siglufjarðar (Hvalfjarðarsíldin). Að þeim flutningum loknum var skipinu lagt.
Skipið var selt 10 október 1950, Kjartani Guðmundssyni í Reykjavík, hét
Auðhumla GK 2. Skipið var selt til Indlands í mars árið 1951.
Hrímfaxi GK 2 í slippnum í Reykjavík. Ljósmynd úr safni mínu.
Stórfellt
skipatjón af völdum fárviðris
43
skipbrotsmönnum bjargað
Á fimmtudaginn hvesti mjög af norðaustri hjer við
sunnanverðan Faxaflóa. Jókst veðrið er á daginn leið og var komið fárviðri kl.
8 á fimmtudagskvöld. Þá um kvöldið fór vindhraðinn hvað eftir annað upp í 12
vindstig. Hjelst sá vindstyrkur alla föstudagsnóttina og áfram í gær til
kvölds. Skipatjón af völdum þessa fárviðris hefir orðið gríðarmikið, og er ekki
fengið glögt yfirlit yfir það, þegar þetta er ritað. Frjest hefir um manntjón
af einum siglfirskum bát, er á voru sex menn. Símalínur slitnuðu mjög í
ofviðrinu og eru fregnir utan af landi því ekki greinilegar. En svo virtist í
gær, sem veðurofsinn hafi verið mestur við Faxaflóa, bæði við Breiðafjörð og í
Vestmannaeyjum hafi vindstyrkur verið mun minni. Hjer verður lauslega skýrt frá
skipatjóni því, sem varð í Reykjavíkurhöfn af völdum óveðursins. Eins og frá
var skýrt hjer í blaðinu í gær, rak erlent skip á land við Sjávarborg kl. um 10
á fimmtudagskvöld. Reyndist þetta vera portúgalska skipið Ourem, sem er 321
netto tonn og lestar 800 tonn. Farmur skipsins var áfengi og sement. Á skipinu
voru 19 menn. Jafnskjótt er skipið hafði kent grunns gekk sjólöðrið yfir það,
enda þótt það í fyrstu lægi beint fyrir. Var rokið þá svo mikið að rokmökkinn
lagði inn yfir bæinn og voru sumar göturnar sævi drifnar. Kl. 10 ½ komu þeir á strandstaðinn Jón O. Jónsson,
Guðbjartur Ólafsson forseti Slysavarnafjelagsins og Jón Bergsveinsson
erindreki, ásamt fleiri mönnum. Átti Morgunblaðið tal við Jón O. Jónsson um
björgunina og styðst frásögn blaðsins við það. Auðsætt var þá þegar, að
ómögulegt mundi að koma bátum við við björgunina sökum veðurofsans. Var þá
skotið fluglínum að skipinu og tókst brátt að hitta yfir það mitt. Virtust þá
skipverjar draga að sjer skotlínuna, en drógu hinsvegar ekki að sjer sjálfa
gildari taugina með björgunarútbúnaðinum. Furðaði þá, sem að björguninni unnu
mjög á því. Ekki sinntu skipverjar heldur ljósmerkjum, er björgunarsveitin fékk
breskan aðstoðarmann til að gefa þeim. Var í tvær klukkustundir samfleytt reynt
að gefa þeim merki og fleiri línum skotið yfir skipið, en allt kom fyrir ekki,
skipverjar virtust ekki átta sig á, hvernig þeir ættu að snúa sjer í þessu. En
öðru hverju þeyttu þeir eimflautu skipsins. Af þessu leiddi að björgunarsveitin
gat ekki hafst að og varð því að bíða alla nóttina. Voru það 4 menn og voru það
auk Jóns Oddgeirs, þeir Ingvar Magnússon vjelamaður hjá Sláturfjel. Suðurlands,
Guðmundur Sigurðsson og Jóhannes Guðjónsson. Hjeldu þeir vörð á staðnum.
Lögreglan lánaði bifreið með mjög sterkum Ijósum og var sundið milli skips og
lands lýst upp með þeim. Er á nóttina leið versnaði veðrið mjög og hefði þá
alls ekki verið hægt að bjarga í björgunarstól. Gekk nú sjór allmjög yfir skipið
og það tekið að velta. Hafði skipshöfn þess þá safnast saman í brúnni. KI. 8 um
morguninn tókst svo dönsku skipshöfninni að skjóta línu til lands. Var þá hnýtt
í hana línu úr landi og drógu skipsmenn hana síðan að sjer og síðan sjálfan
björgunarstólinn.
Hófst nú björgunin og var allri skipshöfninni, samtals 24
mönnum, bjargað í land í björgunarstólnum á þremur stundarfjórðungum. Var
skipshöfnin lítt velkt og hin hressasta. Kvað skipstjórinn þá hafa reynt að bjarga
portúgölsku skipshöfninni yfir í sitt skip, en það hefði ekki tekist vegna
þess, að ekki tókst að fá þá til þess að taka við línum frá þeim, enda var þá
naumas hægt að hreyfa sig nokkuð á Ourem vegna sjógangs og brimlöðurs.
Þegar Dönunum hafði verið bjargað var tekið að athuga möguleikana á frekari
björgunartilraunum gagnvart skipshöfninni á Ourem. En vegna sjógangs varð ekki
aðhafst þá þegar, en beðið þess, að lágsjávað yrði. Kl, 10 voru svo fimm
hraustir og þrekmiklir ungir menn, allir íslenskir, dregnir í björgunarstólnum
út í danska skipið. Hjet sá Hafliði Magnússon, er fyrstur fór um borð. Er hann
þekktur íþróttamaður og hraustmenni. Hlutverk þeirra fimm var að leggja kaðla á
milli skipanna , og í brúna á portúgalska skipinu og fikra sig eftir þeim yfir
í það til þess að sækja hina þjökuðu skipshöfn, einn á eftir öðrum. En þegar
hjer var komið tókst 4 skipverjum að komast af sjálfsdáðum yfir í danska skipið
og voru þeir fluttir til lands í björgunarstólnum og Síðan haldið áfram með
björgunina, Var íslendingunum, sem að því verki unnu mjög óhægt um vik vegna
þess, hve þjakaðir og máttfarnir skipverjar voru. Aðalörðugleikarnir voru á því
að koma skipbrotsmönnum yfir í danska skipið., En fyrir mjög vasklega framgöngu
sjálfboðaliðanna er að björguninni unnu, tókst björgun allrar skipshafnarinnar
slysalaust og var því lokið kl. 11 ½
árdegis. Hinir portúgölsku skipbrotsmenn voru mjög illa til reika, sumir
berfættir, klæðlitlir, votir og kaldir. Engir þeirra höfðu spent á sig björgunarbelti. Einn skipbrotsmannann var
fluttur í sjúkrahús en aðrir á gistihús. Jón O. Jónsson. sem björguninni
stjórnaði, rómaði mjög kjark og dugnað þeirra sem að björguninni unnu. Þá lá og
við að þriðja skipið ræki á land í gær af ytri höfninni. Var það 848 tonn nettó
og heitir Cler Miston. Fyrrihluta dags
tók það að reka á legunni, en tókst þó að halda sjer frá landi.
Morgunblaðið. 1 mars 1941.
Ourem og Sonja Mærsk á strandstað í Rauðarárvíkinni. Mynd úr þrautgóðir á raunastund.
"Ourem" náð
á flot
Rennt á land í Örfirisey í morgun
Á flóðinu í morgun tókst að flytja e.s. "Ourem", sem
strandaði í Rauðarárvík á síðasta ári frá strandstaðnum og inn í höfnina hér,
en vegna þess, að slippurinn getur ekki tekið skipið upp sem stendur, var því
rennt á land í Örfirisey. Eins og sagt var frá í Vísi á sínum tíma í desember,
tókst þá að rétta skipið við, það hallaðist frá landi, en það valt aftur, þegar
festar, sem, áttu að halda því, slitnuðu. Hefir það komið fyrir oftar en einu
sinni, að tekizt hafi að rétta skipið, en festarnar slitnað og það hallast frá
landi á ný. En fyrir hálfum mánuði tókst að lyfta því hærra í fjöruna og var þá
hægt að hreinsa lestar þess að mestu eða öllu. Síðan var sú aðferð höfð, að
fram- og miðlestir skipsins voru gerðar loftþéttar að ofan og vatninu þrýst úr
þeim með lofti, en afturlestin var þurrkuð með því, að sjónum var dælt úr
henni. Flaut skipið þá og var þá hægt að flytja það inn á höfnina. Vísir hitti
einn af eigendum Ourem, Sigfús Bjarnason, heildsala, í morgun. Keypti hann skipið
í mai s.l. ásamt Ólafi Georgssyni, en síðan gekk þriðji maðurinn, Baldvin
Einarsson, í félagið. Þeir voru svo heppnir, að fá Markús Ívarsson, hinn
þjóðkunna dugnaðarmanna, til að taka að sér að stjórna björguninni og hefir
þessi árangur náðst eftir hans fyrirsögn. Kristján Gíslason, vélsmiður, var
aðalverkstjóri, og á hann auðvitað sinn þátt í árangrinum. Við marga örðugleika
var að etja, fyrst og fremst vegna vöntunar á tækjum, og í öðru lagi
skilningsleysi ýmsra manna, en margir veittu þeim mjög góða aðstoð, svo sem,
Commander Watchlin, Salvage Officer, sem lánaði ágæt björgunartæki, Þórarinn
Kristjánsson, hafnarstjóri, Bjarni Tómasson, kafari og Ólafur Jónsson,
framkvæmdarstj Alliance og Pálmi Loftsson, forstjóri Skipaútgerðarinnar, sem
lánuðu skip. Björgunin hefir reynzt mjög kostnaðarsöm, enda tekið langan tíma.
Vísir. 17 febrúar 1942.
Ourem náð á flot í Rauðarárvíkinni í febrúar 1942. Mynd úr Þrautgóðir á raunastund.
E.s.
"Hrímfaxi" strandar á Raufarhöfn
Skipið komst út aftur, en er skemmt
Gufuskipið Hrímfaxi, hjeðan úr Reykjavík, strandaði í
gærmorgun á Raufarhöfn, en komst á flot aftur, mikið skemmt. Blaðið hafði í
gærkveldi tal af framkvæmdastjóra Hrímfaxa h.f., sem á skipið, Kristján
Bergsson, og sagðist honum svo frá: Um kl. 10 í gærmorgun strandaði skipið, er
það var á leið út úr höfninni á Raufarhöfn, áleiðis til Þórshafnar.
Hafnsögumaður var ekki farinn af skipsfjöl, er skipið tók niðri. Þar sem skipið
tók niðri, stóð það fast í rúma klukkustund, en komst þá af eigin ramleik á flot
aftur, og leitaði hafnar af nýju. Var það þá allmjög laskað, leki kominn að
því, stýrið og skrúfan brotið. Er jafnvel ekki víst að takast megi að halda
skipinu á floti með dælunum, og bjóst framkvæmdastjórinn jafnvel við að renna
þyrfti því á land. Sjór var kominn í vjelarrúm skipsins, en ekki hafði sjór
komist í lestarrúm þess, er framkvæmdastjórinn átti síðast tal við Raufarhöfn,
um hádegi í gær. Hrímfaxi er gufuskip, um 800 smálestir að stærð. Var það áður
í eigu Portugalsmanna og strandaði hjer á Rauðarárvíkinni í ofveðrinu mikla
þann 15. jan. 1941. Skipið hefir verið í vöruflutningum á vegum Skipaútgerðar
ríkisins. Líklegt er talið að draga verði skipið hingað suður til viðgerðar.
Morgunblaðið. 23 desember 1943.
Hrímfaxi GK 2 í Vestmannaeyjahöfn. Ljósmynd úr safni mínu.
E.s. Hrímfaxi GK 2. TFPB / Ourem
E.s. Hrímfaxi. TFPB-GK 2 Stálskip með 700 ha. gufuvél. Stærð: 641 brúttórúml. og 313
nettórúml. Aðalmál: Lengd: 52,44 m. Breidd: 9,17 m. Dýpt: 4,68 m. Smíðað i
Middlesbourough í Englandi árið 1918 fyrír brezka sjóherinn sem eyðingarskip
þýzkra kafbáta. Var skipið smíðað stefnislaga að aftan til þess að villa
kafbátsmönnum sýn um á hvaða leið það væri. Þá var það vel búið vélum og gat
gengið 16 sjómilur. Skip þetta kom fyrst hingað til Íslands sem leiguskip og
hét þá Ourem frá Portúgal. Í ofsaveðri þann 27. febrúar 1941 sleit Ourem upp
hér á Reykjavíkurhöfn og rak á land í Rauðarárvikinni ásamt danska
flutningaskipinu Sonju Mærsk. Að ári liðnu var skipinu náð út og gert við það í
Grimsby í Englandi, og hlaut það þá nafnið Hrímfaxi. Eigendur þess urðu hf.
Sviði í Hafnarfirði og Hf. Hrímfaxi í Reykjavík. Hrímfaxi hóf siðan og
siglingar til Bretlands með ísaðan fisk undir stjórn Kristjáns Kristjánssonar
skipstjóra. Flutti skipið um 7500 kit í ferð. Árið 1943 var Hrímfaxi leigður
Skipaútgerð ríkisins til strandferða og var í Þeim næstu fimm árin. Siðla árs
1950 var skipið tekið í notkun á ný eftir tveggja ára legu inni á Sundum og hét
þá Auðhumla. Auðhumla fór síðan nokkrar ferðir til Bretlands og
meginlandshafna, unz það var selt Indverjum og afhent í Bretlandi árið 1951.
Myndin af Hrímfaxa er tekin í Vestmannaeyjum 1943. Skipið er málað grárri
stríðsmálningu, eins og öll íslensku flutningaskipin, sem voru í
millilandasiglingum á þeim tíma.
Heimild:
Æskan. 2 tbl. 1 feb 1972. / Íslensk skip. Guðmundur Sæmundsson.
"Fell"
og "Auðhumla" seld til útlanda
Tvö íslenzk skip hafa nýlega verið seld til útlanda. Annað
þeirra er e.s. Auðhumla, sem áður hét Hrímfaxi hefur nú verið seld til
Indlands. Auðumla gamla hefur lent í ýms ævintýri. Hingað kom hún undir spönsku
eða portugölsku flaggi með vínfarm á stríðsárunum síðustu. Í ofviðri rak hana
upp í Rauðarárvíkinni áður en farminum hafði verið skipað upp. Þá gengu marglr
á reka í Rauðarárvíkinni. Einhverjum tókst að ná í tunnu af víni sem lögreglan
svo náði af þeim aftur. Aðrir gátu fyllt flöskur af hinum gómsæta vökva. Þá
voru nokkrir sem aðeins fengu á makakútinn. Auðhumla var síðan keypt af nokkrum
íslendingum og gerð héðan út. Hitt skipið er vélskipið Fell, er hefur verið
selt til Svíþjóðar og fór það þangað um síðustu mánaðarmót. Eigandi þess var Sigurjón
Sigurðsson útgerðarmaður.
Alþýðublaðið. 12 apríl 1951.