Færslur: 2017 Nóvember

26.11.2017 11:22

B. v. Júpíter GK 161. LBQG / TFJD.

Botnvörpungurinn Júpíter GK 161 var smíðaður hjá Cook Welton & Gemmell Ltd í Beverley á Englandi árið 1925 fyrir Fiskveiðihlutafélagið Belgaum í Hafnarfirði. 394 brl. 700 ha. 3 þennslu gufuvél. 44,90 x 7,66 x 4,21 m. Smíðanúmer 476. Togarinn var seldur í nóvember árið 1929, h/f Júpíter í Hafnarfirði, sama nafn og númer. Seldur í apríl 1948, h/f Júpíter í Reykjavík, hét Júpíter RE 61. Seldur í ágúst árið 1951, Togaraútgerð Dýrfirðinga h/f á Þingeyri, hét hjá þeim Guðmundur Júní ÍS 20. Seldur í júní 1955, Einari Sigurðssyni í Reykjavík, sama nafn og númer. Seldur vorið 1963, Magnúsi Kristinssyni í Njarðvík. 18 maí árið 1963 kom upp eldur í togaranum og eftir það var hann talinn ónýtur og tekinn af skipaskrá. Nú er flak togarans í uppfyllingu við höfnina á Ísafirði.


Júpíter GK 161 á leið til Englands með fullfermi.                                                Mynd úr safni mínu.


Júpíter GK 161 í slippnum í Reykjavík.                                                    (C) Óttar Guðmundsson.


Trollið tekið á Júpíter GK árið 1930.                                                        (C) Guðbjartur Ásgeirsson.


Pokinn tekinn innfyrir á Júpíter GK árið 1930.                                          (C) Guðbjartur Ásgeirsson.


Áhöfnin á Júpíter GK árið 1930.                                                               (C) Guðbjartur Ásgeirsson.


Guðmundur júní ÍS 20.                                                                               (C) Samuel Arnoldsson.


Flakið af Guðmundi júní ÍS 20 hálf sokkið á Ísafirði.                             (C) Sæmundur Þórðarson.

 

               Júpíter GK 161

Hið nýja botnvörpuskip sem fyrri eigendur Belgaums hafa keypt, kom hingað í fyrradag. Skipstjóri er Þórarinn Olgeirsson. Skipið er 147 fet á lengd  og vandað að öllum frágangi.

Morgunblaðið. 8 desember 1925.
 

                 Togarakaup

Hlutafjelagið Júpíter hefur keypt botnvörpunginn Júpíter af Þórarni Olgeirssyni. Verður skipstjóri á honum Tryggvi Ófeigsson. Þórarinn er að láta smíða nýjan togara í Englandi.

Norðlingur. 29 nóvember 1929.
 

     35 ára gömlum togara breytt                        í flutningaskip?

Vestur á Grandagarði er nú verið að kanna möguleikana á því að breyta gömlum togara í flutningaskip. Er skrokkur skipsins sagður svo góður, að ófært sé að órannsökuðu máli, að láta skipið fara í brotajárn, en það virtist yfirvofandi. Hér er um að ræða togarann Guðmund Júní frá Flateyri. Hann er búinn að liggja bundinn vestur við Grandagarð langa lengi. Var talið að togarans biði ekki annað en að verða dreginn til útlanda og rifinn í brotajárn. Nú er búið að rífa keisinn og reykháfinn og taka gufuketilinn úr skipinu. Menn eru að vinna í skipinu við að breyta því. Það er Vélsmiðja Njarðvíkur, sem bræðurnir Hákon og Magnús Kristinssynir veita forstöðu, sem hér er að verki. Er hugmyndin að breyta Guðmundi Júní í flutningaskip.
Verður vélin tekin úr skipinu og yfirbygging þess færð aftast á skipið og sett í það díselvél. Var á smiðum að heyra, að ástæða væri til þess að ætla að þetta heppnaðist, því svo traustbyggður er þessi gamli togari, að ekkert mun þurfa að styrkja skrokk hans vegna þessarar breytingar. Gert er ráð fyrir að skipið geti þá lestað alls um 500 lestum af vörum. Það verður að heita má allt ein lest stafna á milli, líkt og litlu saltflutningaskipin dönsku eða hollenzku, sem hér hafa verið á ferðinni.
Togarinn Guðmundur Júní hét áður Júpiter. Hann var byggður í Bretlandi árið 1925.

Morgunblaðið. 2 júlí 1960.


 

25.11.2017 10:49

Faxi RE 219. LBJS.

Flóabáturinn Faxi RE 219 var smíðaður í Holbæk í Danmörku árið 1917 sem seglskip. Eik. 57 brl. 60 ha. Vesta vél. Eigandi var Faxi h/f í Reykjavík (Sigurjón Pétursson í Álafossi, Þorlákur Vilhjálmsson í Reykjavík og Gísli Magnús Oddsson á Ísafirði, síðar skipstjóri á togaranum Leifi heppna RE 146 og fórst með honum í Halaveðrinu mikla í febrúar 1925). Faxi var í vöru og fólksflutningum norður um land til Siglufjarðar með viðkomu á Ísafirði á vegum verslunar Sigurjóns Péturssonar í Reykjavík. Einnig fór Faxi í ferðir til Eyrarbakka og Vestmannaeyja. Skipið var í eigu margra aðila fyrstu árin. Selt 8 maí 1924, Frón h/f á Seyðisfirði (Vilhjálmi Árnasyni, Sigurði Vilhjálmssyni, Árna Vilhjálmssyni, Hermanni Vilhjálmssyni og Þórhalli Vilhjálmssyni), hét Faxi NS 251. Ný vél (1929) 110 ha. Avance vél. Skipið var selt 1931-32, Gísla Magnússyni í Vestmannaeyjum, hét Faxi VE 246. Skipið slitnaðu upp frá múrningu í Vestmannaeyjahöfn í suðvestan ofsaroki,13-14 janúar árið 1933. Rak það upp í suðurhafnargarðinn vestanverðan og eyðilagðist. Engan mann sakaði.


Faxi RE 219 nýkominn til landsins. Ýmsar upplýsingar eru skrifaðar á myndina. Þar má lesa að skipið var 65 fet á milli stafna, 15,5 fet á breidd og 8,5 fet á dýpt.               (C) Magnús Ólafsson.


Faxi RE 219 á Reykjavíkurhöfn.                                                                     (C) Magnús Ólafsson.

                      Ný skip

Frá útlöndum eru nýkomin 4 mótorskip, eign hérlendra manna, eru þau öll nýsmíðuð í Danmörku, og heita þau:
»Faxi«, eign kaupmanns Sigurjóns Péturssonar o. fl.
»Skaftfellingur«, eign Skaftfellinga, vöruflutningaskip.
»Bifröst«, eign kaupmanns Jóns Björnssonar í Borgarnesi og
»Björgvin«, eign Einars Sveinbjarnarsonar í Sandgerði o. fl.
»Faxi hefir fengið útbúnað til botnvörpuveiða og hefir stundað þá veiðiaðferð síðan síðustu daga í maí og hepnast vel.

Ægir. 1 júní 1918.

        Faxi RE 219 á togveiðum

Faxi, mótorskip þeirra Sigurjóns Péturssonar o. fl., fer nú til fiskiveiða. Hefir nú verið settur á skipið útbúnaður til þess það geti veitt með botnvörpum, að minsta kosti ef dýpi er ekki mjög mikið, og í bærilegu veðri. Annað mótorskip, Sigurður I., sem nú fer póstferðirnar héðan til Borgarnes, hefir slíkan botnvörpuútbúnað, og hefir reynst sæmilega. Skipstjóri á Faxa verður Gísli Magnús Oddsson frá Ísafirði.

Frón. 20 tbl. 1 júní 1918.

           Vjelbáturinn Faxi VE

Tvo vjelbáta rak upp af höfninni í Vestmannaeyjum í ofviðrinu fyrir helgina, sem áður er sagt. Hefir tekist að ná öðrum þeirra út, þeim minni. En stærri bátnum, Faxa, eign Gísla Magnússonar, hefir ekki tekist að ná út. Bátur þessi var festur utan á skipið Örn, er lá við bryggju, en er Örn losnaði og rak í bátaþvöguna á höfninni, losnaði Faxi frá Erni, og rak síðan upp í hafnargarðinn. Um stórstraumsflóð var reynt að ná Faxa út. Var enskur togari fenginn til þess að reyna að draga hann á flot, en það mistókst. Báturinn er talsvert brotinn. Talið er tilgangslaust að reyna að ná honum út, úr því ekki tókst í síðasta stórstreymi, fyrri en þá um næsta stórstraum, ef báturinn verður þá ekki laskaður, meira en hann er nú, en hætt er við að svo verði ef óveður halda áfram.

Morgunblaðið. 18 janúar 1933.

22.11.2017 18:50

Siglunes SI 15. LBWM / TFKE.

Siglunes SI 15 var smíðað í Kaupmannahöfn í Danmörku árið 1875. Járn og stál. 88 brl. 250 ha. 2 þennslu gufuvél. Hét áður Rolf. Eigandi var Henrik Henriksen útgerðarmaður og síldarsaltandi á Siglufirði frá júnímánuði árið 1923. Við andlát Henriks árið 1924, er skipið gert út af erfingjum hans. Selt 1926, T. Hoffmann Olsen á Siglufirði, sama nafn og númer. Selt 1928-29, Fáfni h/f í Reykjavík (Magnúsi Guðmundssyni og fl.), skipið hét Fáfnir RE 3. Selt 20 júní 1934, Bergþóri Teitssyni í Reykjavík, sama nafn og númer. Selt 26 nóvember 1937, Jóni Ásgeirssyni á Siglufirði, hét þá Hringur SI 1. Skipið var lengt árið 1942, mældist þá 93 brl. Ný vél (1942) 190 ha. Gummins díesel vél. Selt 2 janúar 1946, Guðmundi Jörundssyni útgerðarmanni á Akureyri, hét Njörður EA 767. Ný vél (1947) 200 ha. Ruston díesel vél. Selt 1 mars 1947, Pálmari G Guðnasyni og Jóni G Sólnes á Akureyri og Steingrími Sigurðssyni á Hjalteyri. 5 júlí 1949, var Sólnes h/f á Akureyri eigandi skipsins. Selt 1957, Húnasíld h/f í Höfðakaupstað (Skagaströnd). 25 júlí 1957 var Fiskveiðasjóður Íslands eigandi skipsins. Selt 29 janúar 1958, Vísundi h/f í Reykjavík, hét Vísundur RE 280. Talið ónýtt og tekið af skrá árið 1963.


Siglunes SI 15 á síldveiðum á Skagafirði. Drangey í baksýn.                               Mynd úr safni mínu.


Hringur SI 1.                                                                                                         Mynd úr safni mínu.

19.11.2017 09:38

368. Dalaröst NK 25. TFZW.

Dalaröst NK 25 var smíðuð hjá Sören Larsen & Sönner í Nyköbing Mors í Danmörku árið 1959. Eik. 69 brl. 360 ha. Lister Blackstone díesel vél. Eigandi var útgerðarfélagið Glettingur h/f í Neskaupstað frá febrúar árið 1959. Selt 12 ágúst 1965, Meitlinum h/f í Þorlákshöfn, hét Ögmundur ÁR 10. Selt 16 nóvember 1973, Hafliða h/f í Þorlákshöfn, hét Guðfinna Steinsdóttir ÁR 10. Selt 28 desember 1976, Sif h/f á Hvammstanga, hét Sif HU 39. (Heimild fyrir því að skipið hafi heitið áður Sif RE 39). Ný vél (1978) 425 ha. Caterpillar díesel vél, 313 Kw. Selt 1 nóvember 1982, Friðriki Sigurðssyni, Birgi Karlssyni og Guðmundi Jóhannssyni á Hvammstanga, sama nafn og númer. Selt 14 mars 1983, Kristni V Sveinbjarnarsyni og Guðmundi Hólm Svavarssyni í Ólafsvík, hét Lómur SH 177. Selt 21 september 1988, Sæborgu s/f í Ólafsvík, hét Lómur ll SH 177. Selt 15 maí 1989, Magnúsi s/f í Ólafsvík, hét Magnús BA 127. Heimahöfn skipsins var á Brjánslæk á Barðaströnd. Selt 30 júní 1990, Rekey h/f útgerðarfélagi á Brjánslæk. Frá 9 maí 1991 hét skipið Bjargey BA 407. Selt 16 júní 1993, Seley h/f á Brjánslæk, hét Hrauney BA 407. Skipið var talið ónýtt og tekið af skrá 18 maí árið 1999 og það síðan brennt á Ísafirði.

Dalaröst NK 25 í innsiglingunni til Vestmannaeyjahafnar.                               (C) Tryggvi Sigurðsson.

Dalaröst NK 25 og Heimir SU 100 við Garðarsbryggjuna á Seyðisfirði.  (C) Magnús Þorvaldsson.


Dalaröst NK 25 á síldveiðum.                                                                  (C) Hafsteinn Jóhannsson.


Hrauney BA 401. Ekki sjón að sjá skipið svona útlítandi.                             (C) Tryggvi Sigurðsson.


Hrauney BA 401. Engin furða að gömul skip endi á bálinu þegar umgengnin er svona um þau. Dapurleg örlög sem margur báturinn fékk.                         (C) Tryggvi Sigurðsson.

                Dalaröst NK 25

Í gærkvöldi kom hingað nýr fiskibátur, smíðaður í Nyköbing Mors í Danmörku eftir teikningu Egils Þorfinnssonar í Keflavík. Báturinn er 69 smálestir með 360 hestafla Blackstone Lister vél og búinn öllum nýjustu siglingatækjum m. a. Decca ratsjá. Báturinn er mjög vandaður að öllum frágangj. Hann var aðeins 3 sólarhringa og 20 klukkustundir frá Nyköbing Mors, en það er bær lítið eitt stærri en Akureyri, sem stendur við Limafjörðinn á Jótlandi. Kom báturinn við í Færeyjum á heimleið. Skipstjóri á bátnum er Þorleifur Þorleifsson og sigldi hann honum til landsins. Fyrsti vélstjóri er Rögnvaldur Sigurðsson, en stýrimaður verður Þórður Víglundsson.
Báturinn heitir Dalaröst NK 25. Eigandi er hlutafélagið Glettingur en aðal hluthafar í því eru Eyþór Þórðarson kennari, Þorleifur Þorleifsson skipstjóri og Björgvin Jónsson kaupfélagsstjóri á Seyðisfirði, sem jafnframt er framkvæmdastjóri félagsins. Báturinn fór strax í morgun til Seyðisfjarðar, en fer fljótlega til Keflavíkur, en þangað er hann leigður í vetur.

Austurland. 13 mars 1959.



18.11.2017 20:42

306. Auðunn EA 157.

Auðunn EA 157 var smíðaður hjá Slippstöðinni á Akureyri árið 1963 fyrir Kristinn Jakobsson og Garðar Sigurpálsson í Hrísey. Eik. 21 brl. 200 ha. Scania Vabis díesel vél. Seldur 28 janúar 1972, Brynjari Sigurðssyni, Sævari Sigurðssyni og Daða Eiðssyni í Grýtubakkahreppi í Suður-Þyngeyjarsýslu, hét Sævar ÞH 3. Ný vél (1974) 230 ha. Scania díesel vél. Seldur 20 maí 1977, Sverri Sigurðssyni í Bolungarvík, hét Árni Gunnlaugs ÍS 32. Seldur 21 ágúst 1980, Hrönn s/f á Ólafsfirði, hét Hrönn ÓF 58. Seldur 29 maí 1985, Fiskverkun Jóhannesar og Helga h/f á Dalvík, hét Hrönn EA 158. Seldur 30 nóvember 1994, Árna og Herði Sigurbjarnarsonum á Húsavík, heitir Knörrinn ÞH. Báturinn er gerður út sem hvalaskoðunarskip og er í eigu Norðursiglingar á Húsavík í dag.


Auðunn EA 157 á siglingu á Eyjafirði.                                                                Ljósmyndari óþekktur.


Knörrinn ÞH við bryggju á Hjalteyri.                                        (C) Þórhallur S Gjöveraa. 17 júlí 2016.

                         Knörrinn ÞH


Knörrinn var fyrsti báturinn á Íslandi til að fara í áætlunarferðir í hvalaskoðun. Hann var byggður á Akureyri árið 1963 og hefur allt tíð síðan reynst hið mesta happafley. Knörrinn hefur marga hildi háð og stóð meðal annars af sér hið fræga "apríl veður" 1963 þegar hann var mánaðargamall á veiðum norður af landinu. Í þessu sama veðri fórust bátar og skip og með þeim 16 sjómenn. 1968 var honum siglt á ísjaka á fullri ferð en það, sem og annað, stóð hann af sér og er það spurning hvort að það sé gullpeningi sem settur var undir formastrið við smíði bátsins að þakka eður ei.
Knörrinn kom til Húsavíkur árið 1994 og var endurnýjaður um veturinn. Síðan 1995 hefur Knörrinn siglt óslitið í hvalaskoðun um Skjálfandaflóa.

 

Af heimasíðu Norðursiglingar á Húsavík.

15.11.2017 16:34

511. Gyllir NK 49.

Gyllir NK 49 var smíðaður í Neskaupstað af Pétri Wigelund skipasmið árið 1931. Eik. 25 brl. 62 ha. Alpha vél. 14,57 x 4,33 x 2,01 m. Eigendur voru Guðmundur Sigfússon (Verslun Sigfúsar Sveinssonar) og fl. í Neskaupstað frá árinu 1931. Ný vél (1937) 80 ha. Alpha vél. Seldur haustið 1942, Geir h/f á Patreksfirði, (Andrés Finnbogason og Baldur Guðmundsson), hét Gyllir BA 310. Frá árinu 1944-45 hét báturinn Gyllir GK 310. Ný vél (1945) 115 ha. Caterpillar díesel vél. Árið 1949 var umdæmisstöfum bátsins breytt í KE 31. Seldur 25 janúar 1950, Marselíusi Bernharðssyni á Ísafirði, hét Gyllir ÍS 568. Seldur 27 október 1950, Páli Friðbertssyni, Einari Guðmundssyni og Kristjáni B Magnússyni á Suðureyri í Súgandafirði. 31 desember 1953 var Kristján B Magnússon á Suðureyri einn skráður eigandi. Seldur 5 mars 1972, Kristjáni Jakobssyni, Jóhannesi Þórðarsyni og Jóni Finni Jónssyni í Stykkishólmi, hét Gyllir SH 58. Talinn ónýtur og tekinn af skrá 13 febrúar árið 1973.

 

Gyllir NK 49 að ferja fólk úr Viðfirði en þaðan lá vegur yfir til Reyðarfjarðar. Þessa leið urðu þeir að fara til þess að komast á Norðfjörð. Vegurinn um Oddskarð var tekinn í notkun árið 1949. Nú hafa Norðfjarðargöng leyst þann erfiða og snjóþunga fjallveg af hólmi sem er í rúmlega 600 m. hæð. Það eru gífurlega miklar samgöngubætur sem Norðfirðingar fagna um þessar mundir.
(C) Gunnar Þorsteinsson.


Gyllir NK 49 og Fylkir NK 46, bátar verslunar Sigfúsar Sveinssonar við bryggju á Norðfirði árið 1940.
(C) Björn Björnsson.


Gyllir GK 310 við bryggju í Reykjavíkurhöfn.                                                              Gamalt póstkort.
 

  Skipasmíðar á Norðfirði 1906 - 1940

Upphaf vélbátasmíða á Norðfirði má rekja aftur til ársins 1906, en það var árið eftir að slíkir bátar komu í eigu Norðfirðinga. Hrólfur Sturlaugsson eða Göngu-Hrólfur eins og hann var venjulega nefndur var einn 4 báta sem Norðfirðingar eignuðust 1905. Líklega hafa menn verið bjartsýnir á útgerð vélbátanna strax í upphafi. Svo mikið er víst að einn eigenda Göngu-Hrólfs, Magnús Hávarðarson á Tröllanesi, hrinti fram skektu og réri ásamt félögum sínum til Viðfjarðar. Erindið var að biðja Svein Bjarnason bónda þar að smíða fyrir sig bát, svipaðan Göngu-Hrólfi. Sveinn bóndi var annálaður smiður og hagleiksmaður og leist strax vel á hugmyndina. Og á vordögum var báturinn, Hrólfur Sturlaugsson SU 352, 6.4 tn. að stærð, tilbúin til veiða. Sá bátur gekk vel, en 1930 ónýttist í honum vélin og hann úreltist upp úr því. Síðan smíðaði Sveinn bóndi í Viðfirði annan bát svipaðan. En eftir það liggja bátasmíðar niðri til ársins 1922 þá smíðaði Sigurður Þorleifsson bát fyrir Steina á Ekru (Þorstein Einarsson). Báturinn var 3 tn. að stærð og nefndist Leifur.
Sigurður Þorleifsson varð síðan helsti skipasmiður Norðfirðinga um langt árabil. Finnur S. Jónsson á Sandbrekku smíðaði lengi báta en oftast smáa. Árið 1930 beitti Sigfús Sveinsson sér fyrir að hingað kæmi færeyskur maður, Pétur Wigelund sem var þekktur skipasmiður. Hann byggði á næstu árum margan góðan bátinn og var ásamt Sigurði Þorleifssyni helsti skipasmiður Norðfirðinga um árabil. Þessir bátar voru, þrátt fyrir að verkfærabúnaður væri einfaldur og fábrotinn, vel gerðir og sterkbyggðir og dugðu þeirra tíðar mönnum vel til sjósóknar. Á þessum árum voru t.d. eftirtaldir bátar smíðaðir:
Fylkir NK 46 - (1930) 20 tn. Yfirsmiður Pétur Wigelund.
Gyllir NK 49 - (1931) 25 tn. Yfirsmiður Pétur Wigelund.
Auðbjörg NK 66 - (1935) 15.2 tn. Yfirsmiður Sigurður Þorleifsson.
Íslendingur NK 58 - (1936) 27.9 tn. Yfirsmiður Sigurður Þorleifsson.

Neskaupstaður.
Úr grein Magna Kristjánssonar.

Ægir. Október 1989. 

13.11.2017 19:17

818. Sæbjörg. TFPA.

Björgunarskútan Sæbjörg var smíðuð í Frederikssund í Danmörku árið 1937 fyrir Slysavarnarfélag Íslands. Eik og beyki. 64 brl. 180 ha. Bolinder vél. Ný vél (1947) 320 ha. Atlas Imperial díesel vél. Skipið var lengt árið 1948 og mældist þá 98 brl. Skipið var selt 2 september 1969, Sigurði Þorsteinssyni skipstjóra í Kópavogi. Sigurður skráir skipið í Panama í október 1969, fékk nafnið Bonnie. Skipið var selt til Biminieyja árið 1971-72.


Björgunarskútan Sæbjörg við komuna til landsins 20 febrúar 1938.         (C) Guðbjartur Ásgeirsson.


Sæbjörg í Reykjavíkurhöfn. Skipið hefur verið lengt og yfirbyggt.                          Ljósmyndari óþekktur.


Þessa mynd kannast nú flestir við. Mynd þessi er af málverki eftir Eggert Guðmundsson listmálara og sýnir Sæbjörgu koma smábát til aðstoðar.


Bonnie ex Sæbjörg við bryggju á Mallorca.                                                (C) Sigurður Þorsteinsson.

  Björgunarskútan Sæbjörg

Sunnudaginn 20. febrúar safnaðist mikill fjöldi manns saman á hafnargarðinum, til þess að taka á móti björgunarskútunni "Sæbjörgu". Skipin, sem lágu í höfninni, voru skreytt hátíðafánum og þegar "Sæbjörg" sigldi inn höfnina, var blásið í eimpípur allra skipanna, til þess að bjóða björgunarskútuna velkomna. Áður en "Sæbjörg" kom í innri höfnina, fóru stjórn Slysavarnafélagsins, kvennadeildarinnar, hafnarstjóri og ýmsir aðrir gestir um borð í hana. Um kl. 2 lagðist björgunarskútan við Grófarbryggjuna, og voru þá mættir þar ræðismenn erlendra ríkja, vígslubiskup, fulltrúar frá ríkis- og bæjarstjórn og ennfremur konur úr Kvennadeild Slysavarnafélagsins. Forseti Slysavarnafélags Íslands, Þorsteinn Þorsteinsson skipstjóri, hélt stutta ræðu, eftir að skipið var lagst við festar. Sagði hann sögu björgunarskútumálsins í stórum dráttum. Skýrði hann frá tilorðningu björgunarskútusjóðsins og hversu hann hefði aukizt fyrir velvilja og fórnfýsi fjölda manna. Minntist forsetinn sérstaklega á þann mikla skerf, sem konurnar hafa lagt til björgunarskútumálsins. Því næst talaði formaður Kvennadeildar Slysavarnafélagsins í Reykjavík, frú Guðrún Jónasson, og tilkynnti hún í lok ræðu sinnar, að kvennadeildin hefði ákveðið að gefa 25 þús. kr. til starfrækslu björgunarskútunnar og væri það fé handbært nú þegar. Fyrir hönd ríkisstjórnarinnar hélt ræðu Vigfús Einarsson, fulltrúi, en að því loknu sté vígslubiskup sr. Bjarni Jónsson um borð í "Sæbjörgu". Hélt hann vígsluræðu, og var athöfn sú öll hin hátíðlegasta. Síðar um daginn bauð stjórn Slysavarnafélagsins 150 manns til tedrykkju að Hótel Borg.
Björgunarskútan "Sæbjörg" er smíðuð í Frederikssund og er rúmlega 60 smálestir að stærð. Teikningar og skipslýsingu gerði íslenzkur maður, Þorsteinn Daníelsson, skipasmiður. Skipið er smíðað úr eik og beyki og er talið mjög sterkbyggt. Í skipinu er 180 ha. Bolinder vél; seglútbúnaður er ágætur og er gert ráð fyrir, að þau verði mikið notuð. Auk aðalvélarinnar er 20 ha. Diesel vél, sem framleiðir rafmagn, og önnur minni vél til vara, og er hún 2 ha. Skipið er útbúið margskonar tækjum af nýjustu og beztu gerð, svo sem: mælingaráhöldum, útvarpi, talstöð, miðunarstöð o. fl. Öll þess tæki eru í klefa aftan við stýrishúsið. Undir skipinu er 5 smálesta stálkjölur, sem kjölfesta. Fjögur vatnsþétt skilrúm eru í skipinu, og á það ekki að geta sokkið, þó að eitt eða tvö rúm fyllist. Skipið verður útbúið með línubyssu og öllum nútíma björgunartækjum. Skipið kostaði alls 130 þús. kr., en auk véla 74 þús. kr. og var það lægsta tilboð, sem barst í bygginguna. Verkið var boðið út í Noregi, Svíþjóð, Danmörku, Þýzkalandi, og auk þess komu 5 tilboð héðan. Vélar skipsins eru allar borgaðar og ennfremur 40 % af verði skipsins sjálfs, en 60 % eiga að borgast á 4 árum. "Sæbjörg" á eingöngu að stunda björgun í Faxaflóa, en leyfilegl er að lána hana til mælinga eða rannsókna, ef þörf krefur. Á skipinu er sjö manna áhöfn og er Kristján Kristjánsson skipstjóri, sá er var skipstjóri á "Gottu" í Grænlandsleiðangrinum. "Ægir" óskar sjómannastéttinni og Slysavarnafélaginu til hamingju með björgunarskútuna, og í nafni sjómannanna vill blaðið færa kvenþjóðinni hugheilar þakkir fyrir þær stórgjafir, er hún hefir fært Slysavarnafélaginu til reksturs björgunarskútunnar. Frá kvennadeildinni í Reykjavik hafa borizt 25 þús. kr., kvennadeildinni í Hafnarfirði 10 þús. kr., kvennadeildinni í Keflavík 5 þús. kr., og kvennadeildinni í Garði 1 þús. kr. eða alls 41 þús. kr.

Ægir. 2 tbl. febrúar 1938.

12.11.2017 15:28

Fiskaklettur GK 130. TFPK.

Fiskaklettur GK 130 var smíðaður í Hobro í Danmörku árið 1930. Eik og beiki. 52 brl. 120 ha. Bolinder vél. Eigandi var Samvinnufélag Hólmavíkur á Hólmavík frá 9 mars 1939. Hét þá Gloria ST 21. Hét Soli Des Gloria áður en hann kom til landsins. Báturinn var seldur 24 júní 1940, Jóni Gíslasyni og Sigurjóni Einarssyni í Hafnarfirði, hét Fiskaklettur GK 130. Ný vél (1944) 160 ha. Lister díesel vél. Seldur 14 janúar 1953, Sigurjóni Halldórssyni og Hermanni Sigurjónssyni í Grafarnesi og Sigurði Ágústssyni í Stykkishólmi, hét Farsæll SH 30. Ný vél (1955) 225 ha. Lister díesel vél. Seldur 18 desember 1956, Hraðfrystihúsi Gerðabátanna h/f í Gerðum, Garði, hét Farsæll GK 8. Seldur 21 ágúst 1963, Páli H Pálssyni í Keflavík, hét Farsæll KE 27. Báturinn sökk út af Stafnesi 19 febrúar árið 1964 eftir að óstöðvandi leki kom að honum. Áhöfninni, 6 mönnum var bjargað um borð í vélbátinn Vilborgu KE 51 frá Keflavík.


Fiskaklettur GK 130 á síldveiðum.                                                               (C) Sigurjón Vigfússon.


Farsæll GK 8 á leið í línuróður.                                                                   (C) Gunnar Þorsteinsson.


Farsæll GK 8. Skipverjar að leggja línuna.                                (C) Gunnar Þorsteinsson.

  Keflavíkurbáturinn Farsæll sökk í blíðu veðri
    Nærstaddur línubátur bjargaði áhöfninni

Í morgun var vélbáturinn Farsæll KE 27 á sjó og sem aðrir línubátar frá Keflavík. var hann langt komin að leggja línu sína, þegar leki kom að bátnum. Fyrst í stað höfðu dælur við, en lekinn ágerðist mjög svo að í óefni var komið og náði Farsæll þá sambandi við vélbátinn Vilborgu, sem var þar skammt frá og kom hún upp að Farsæl og var þá lekinn orðinn óviðráðanlegur svo báturinn var yfirgefinn og sökk hann skömmu síðar. Mennirnir komust heilu og höldnu yfir í Vilborgu sem hvarf að því að draga línu sína, en hún hafði lokið lagningu nokkru áður en slysið bar að. Því næst dró Vilborg línu þeirra á Farsæl, en þeir höfðu lagt um ¾  línu sinnar eða 30 bjóð áður en báturinn sökk. Af þessum sökum kemur Vilborg ekki til hafnar fyrr en undir miðnætti. Veður var gott, sléttur sjór og logn og kom því ekki til neinna vandræða.
Vélskipið Farsæll er byggt úr eik í Hobro í Danmörku 1930, en hefir verið endurbætt síðan. Það hét áður Fiskaklettur. Það er 52 brúttólestir að stærð, eign Páls H. Pálssonar í Keflavík, sem jafnframt er skipstjóri.

Morgunblaðið. 20 febrúar 1964.

        Sigldi á fullri ferð á miðin

Um kl. 23:30 í kvöld kom vélskipið Vilborg með skipbrotsmennina af Farsæl, sem sökk í morgun á línumiðum Suðurnesjabáta NV af Garðskaga, fjögurra tíma siglingu. Fréttaritari blaðsins hitti skipstjórann af Farsæl, Pál H. Pálsson, og sagðist hann ekki geta gefið neinar frekari upplýsingar að svo komnu máli, nema að leki kom að bátnum, sem ágerðist mjög svo að ekki varð við neitt ráðið og voru þá nærstaddir þar vélbátarnir Vilborg og Sigurbjörg, báðir frá Keflavik, og komu þeir upp að bátnum og var það örðuleikalaust, því veður var mjög gott. Við urðum að horfa á bátinn síga í hafið svo við fengum við ekkert ráðið, sagði Páll skipstjóri. Og erum nú hingað komnir á Vilborgu, þótt sárt sé að skilja við bátinn sinn svona. Frekari rannsókn mun svo fara fram á aðdraganda þessa óhapps svo sem venja er, en meira hef ég ekki um þetta að segja, sagði skipstjórinn. Farsæll var áður Fiskaklettur, gerður út frá Hafnarfirði, en síðan endurbyggður og búinn nýrri vél, sem gengur 9-10 mílur og sigldi ég honum á miðin á fullri ferð, svo sem venja er, en á þessu stigi get ég ekki sagt um hvers vegna þessi bráði leki kom að bátnum, sagði Páll skipstjóri að lokum. Sem fyrr segir var blíðuveður á miðum bátanna. Er björgun fór fram gengu menn úr Farsæli yfir í Vilborgu þurrum fótum, brugðu sér jafnvel um borð í Farsæl aftur eftir að þeir höfðu yfirgefið hann til að sækja það sem þeir áttu þar eftir.

Morgunblaðið. 20 febrúar 1964.

11.11.2017 11:37

Helgi VE 333. TFJM.

Vélskipið Helgi VE 333 var smíðaður hjá Dráttarbraut Vestmannaeyja árið 1939 fyrir Helga Benediktsson útgerðarmann í Vestmannaeyjum. Eik. 115 brl. 213 ha. June Munktell vél. Skipið fórst við Faxasker í Vestmannaeyjum 7 janúar árið 1950. 7 manna áhöfn og 3 farþegar fórust með skipinu.


Vélskipið Helgi VE 333.                                                                  (C) Handels & Söfart museets.dk

                  Helgi VE 333

 Stærsta skip, sem smíðað hefir verið hér á landi

Stærsta skip, sem smíðað hefir verið hér á landi, hljóp af stokkunum í Vestmannaeyjum í gær. Að vísu "hljóp" það ekki á sjóinn, því unnið hefir verið að því í fjóra sólarhringa að koma skipinu á flot, en svo langan tíma tók þetta sakir ótrúlegrar meinbægni Gunnars Ólafssonar kaupmanns, félaga Jóhanns Jósefssonar alþingismanns Vestmannaeyja. En skip þetta hefir verið smíðað í kjördæmi Jóhanns og er 130 smálestir að stærð. Meinbægni Gunnars var í því fólgin að hann neitaði um tæki sem Slippur þeirra Eyjaskeggja réði yfir, og orkað hefði því að skipið hefði komizt á sjó þegar á þriðjudagskvöld, en straumur fór minnkandi og þykir það þrekvirki mikið að hafast skyldi að koma þetta stóru skipi á flot með þeim útbúnaði, sem tiltækur var. Hafðist það loks í gærkvöldi, en áður hafði meðal annars verið grafið undan skipinu þar sem það lá þá í sjávarmáli, en dráttartaugum og dráttarblokkum hafði verið hagrætt sem bezt mátti, en síðan hafðir tveir vélbátar til aðstoðar við útdráttinn. Hefði tilraunin misheppnast aftur í gærkvöldi, mundi skipið hafa orðið að bíða næsta stórstraums til þess að komast á flot og á síldveiðar. Þegar skipið komst á flot, laust mannfjöldinn, sem viðstaddur var, upp fagnaðarópi og klappaði lof í lófa, og kannske enn meiri hluttekningu en félaga þingmannsins mun hafa látið vel í eyra.
Er það Helgi Benediktsson útgerðarmaður í Vestmannaeyjum, sem látið hefir smíða skipið, en hann hefir áður látið smíða þrjá stóra vélbáta í Eyjum á undanförnum árum. Yfirsmiðurinn var Gunnar Karel Jónsson, rómaður skipasmiður. Kvað skipið á allan hátt hið vandaðasta.

Tíminn. 24 júní 1939.

      Vjelbáturinn "Helgi" fórst við                     Vestmannaeyjar í gær

Rak upp á Faxasker -Tveir menn komust á skerið

Vjelbáturinn "HELGI" fórst í gær við Faxasxer í Vestmannaeyjum. Bátinn rak upp í skerið, brotnaði þar og sökk á nær svipstundu. Á honum var sjö manna áhöfn og vitað er með nokkurri vissu, að tveir af henni komust með einhverju móti upp á skerið. En þegar þetta er ritað, var enn ekkert vitað um afdrif þessara manna og fjelaga þeirra, enda þótt tveir Vestmannaeyjabátar hjeldu sig eftir mætti við slysstaðinn og beindu að honum kastljósum sínuum. Reynt var að ná mönnunum tveimur af skerinu, þegar er frjettist um slysið, en allar aðstæður voru geisierfiðar og raunar nær vonlausar, enda mikill sjór, veðurhæð um tólf vindstig og Faxasker sjálft lágt og stórgrýtt og baðað í brimlöðri. En á tólfta tímanum í gærkvöldi var skollin á slydduhríð og veðurofsinn síst minni en um daginn. Þá spáði Veðurstofan áframhaldandi fárviðri Sunnanlands, en suðaustlægri átt í dag, með heldur hægara veðri.
Það var fólk á Oddsstöðum í Vestmannaeyjum og nálægum bæjum, austarlega í kaupstaðnum, sem sá er "Helgi" rak upp í Faxasker. Báturinn var þá að koma frá Reykjavík, hafði lagt af Stað þaðan klukkan hálf sjö í fyrrakvöld og hreppt hvassviðri á leiðinni. Hann mun hafa átt eftir um tíu mínútna siglingu inn á Vestmannaeyjahöfn, þegar sjónarvottar sáu til hans austur í flóa, þar sem líklegt var að hann mundi fara að beygja og taka stefnu inn á höfnina.
Skyndilega stöðvast báturinn, en byrjar svo að hrekja og hrekur hratt í áttina að Faxaskeri. Skiptir nú engum togum, að hann stefnir á skerið, en sjónarvottar fullyrða, að svo hafi verið að sjá, sem vjel hans hafi tvívegis komist í gang, en þó aðeins örskamma stund í hvort skipti. Í síðara skiptið tekst bátsverjum á "Helga" að koma vjelinni af stað þegar hann er að heita má alveg kominn að Faxaskeri, en hún stöðvast aftur og rjett í því tekur sjór bátinn og fleygir honum að skerinu. Þá virðist "Helgi" brotna í tvennt, en sekkur síðan svo til samstundis. Þegar er þess varð vart, að eitthvað mundi vera að hjá "Helga", gerði fólk á Oddstöðum Ársæli Sveinssyni, formanni Björgunarfjelags Vestmannaeyja aðvart. Var brugið við skjótt, en um líkt leyti vildi svo til, að vjelbáturinn "Sjöfn", sem er um 59 tonn, var að leggja af stað með lóðs út í "Herðubreið". Hafði áhöfnin á "Sjöfn" enga hugmynd um slysið og einskis varð hún vör við Faxasker, enda átti þess ekki von. Hinsvegar heyrðist það í þessu í talstöð bátsins, að "Herðubreið" tilkynnti, að "Helgi" mundi strandður við skerið. Fóru Sjafnarmenn þá þegar aftur að skeririnu og töldu sig sjá þar einn mann á lífi, en það var staðfest frá "Herðubreið". "Sjöfn" sneri nú þegar í land eftir linubyssu og öðrum björgunartækjum. Hjelt hún síðan enn út að Faxaskeri, en vjelbáturinn "Gotta" kom nokkru síðar.
Nú sáust tveir menn í skerinu. Var reynt að skjóta til þeirra línu, en veðurofsinn svo mikill, að björgunarmennirnir fengu línuna aftur í fangið á sjer. Þó virtist þeim ein taug ná út í skerið, en ekki urðu þeir þess varir, að mennirnir þar treystu sjer til að ná í hana. Eftir það var þó enn reynt og ljóskastarar notaðir er dimma tók, en særokið var svo mikið, að litið sást. "Sjöfn" kom að bryggju nokkru fyrir klukkan sjö að kvöldi og þá var ekki annað vitað, en mennirnir tveir væru ennþá í Faxaskeri. En um níuleytið mældist 13 stiga vindhraði á Stórhöfða í Vestmannaeyjum og litlar horfur voru á því, að í nótt yrði hægt að aðhafast nokkuð til hjálpar sjómönnunum. En ráðgert var að hafa tvo vjelbáta á verði við Faxasker í nótt, og á Eiðinu var mannaður björgunarbátur, ef ske kynni að veðrið lægði svo, að hægt yrði að fara norður og austur fyrir Heimaklett og komast á þann hátt að slvsstaðnum.
Eins og áður er getið var sjö manna áhöfn á Helga. Hjer í Reykjavík gengu sögur um það í gærkveldi, að fjöldi farþega mundi hafa verið með bátnum, en það mun vera rangt samkvæmt upplýsingum fengnum hjer í Reykjavík var með honum annaðhvort einn eða enginn farþegi. "Helgi", sem var í eigu Helga Benediktssonar, útgerðarmanns í Vestmannaeyjum, og var 115 tonn og byggður 1939, fór frá Reykjavík áleiðis til Vestmannaeyja skömmu á undan , Herðubreið", og eitthvað mun vera af far- þegum með henni. Seint í gærkvöldi lá "Herðubreið" undir Eiðinu með vjelbátinn "Nönnu" sem ætlað hafði inn á eftir "Helga". en þá bilaði stýrið.
Faxasker, sem þetta hörmulega slys varð við, er lágt, stendur varla meir en tvo til þrjá metra úr sjó undir venjulegum kringumstæðum. Það er norður af Mið og Ystakletti, snarbröttum og háum klettarana austur úr Heimakletti. Milli Faxaskers og klettanna er venjuleg siglingaleið inn á Vestmannaeyjahöfn, þegar komið er úr vesturátt. Sundið er tiltölulega mjótt en mjög djúpt, en þegar veður er vont, er venjulega siglt langt austan við skerið, jafnvel austur undir Bjarnarey, og þá leið fór "Helgi" að þessu sinni. Faxasker má sjá austarlega af Heimaey.

Morgunblaðið. 8 janúar 1950.


Faxasker.                                                                                                          (C) Karl Marteinsson.

 Tíu menn fórust í sjóslysinu við Eyjar

Tíu menn ljetu lífið, er vjelbáturinn Helgi sökk við Faxasker í Vestmannaeyjum á þriðja tímanum síðastliðinn laugardag. Mönnunum tveimur, sem komust á skerið, varð ekki bjargað, þrátt fyrir margar og háskalegar tilraunir. En lík þeirra náðust snemma í gærmorgun, er nokkuð dró úr veðurofsanum og vjelbáturinn Sjöfn gat dregið björgunarbát út að skerinu, en fjórir menn úr honum komust upp í það. Þar fundu þeir Gísla Jónasson stýrimann og Óskar Magnússon háseta, báða örenda, og voru lík þeirra flutt á land á Eiðinu við geymsluskýli björgunarbátsins. Á þeim sáust nokkrir áverkar og er talið ólíklegt, að Gísli og Óskar hafi lifað lengi eftir að þeir voru komnir á Faxasker. En um það leyti er Helgi fórst við skerið, skall á í Vestmannaeyjum eitt versta veður, sem menn muna þar um slóðir og þegar veðurhæðin var mest, mældust þar 15 vindstig á Stórhöfða.
Á Helga, sem var í eigu Helga Benediktssonar útgerðarmanns í Vestmannaeyjum, var sjö manna áhöfn. Að þessu sinni voru þrír farþegar með bátnum frá Reykjavík. Hjer fara á eftir nöfn þeirra, sem fórust:
Áhöfn: Hallgrímur Júlíusson skipstjóri. Hann var 43 ára, fæddur 3. júlí 1906. Giftur og lætur eftir sig tvö börn, 5 og 7 ára, og þrjú stjúpbörn, öll komin yfir fermingu. Hann var dugnaðar sjómaður og var búinn að vera skipstjóri á Helga í 10 ár. Öll stríðsárin sigldi hann skipi sínu í fiskflutningum til Bretlands og nú nýverið var hann heiðraður af borgarstjóranum í Fleetwood, en þá hafði hann siglt skipi sínu 120 sinnum yfir Atlantshafið.
Gísli Jónasson, stýrimaður, frá Siglufirði. Hann var 32 ára, fæddur 27. september 1917. Ógiftur.
Jón Valdemarsson 1. vjelstjóri. Hann var fæddur 25. september 1915, og var því 34 ára. Hann var giftur og lætur eftir sig eitt barn, eins árs.
Gústaf Adolf Runólfsson, 2. vjelstjóri. Hann var 27 ára, fæddur 26. maí 1922. Giftur og lætur eftir sig fjögur ung börn, það elsta sjö ára.
Hálfdán Brynjólfsson matsveinn. Tuttugu og þriggja ára, fæddur 25. desember 1926. Hálfdán var nýgiftur, gifti sig á gamlársdag.
Sigurður Ágúst Gíslason háseti. Hann var 26 ára, fæddur 1. september 1923. Ógiftur en fyrirvinna aldraðrar móður sinnar.
Óskar Magnússon háseti. Var 22ja ára, fæddur 15. ágúst 1927. Hann var ógiftur.
Farþegar:
Arnþór Jóhannsson skipstjóri frá Siglufirði. Hann var þjóðkunnur aflamaður. Var nú síðast skipstjóri á Helga Helgasyni, en með það skip hafði hann verið frá því það byrjaði veiðar. Lengi var Arnþór með m.s. Dagný frá Siglufirði og fór þá af honum mikið frægðarorð sem aflamanni og skipstjóra. Hann lætur eftir sig konu og þrjú börn.
Þórður Bernhardson, unglingspiltur frá Ólafsfirði, Var að fara á vertíð til Vestmannaeyja.
Sjera Halldór Einar Johnson. Hann var 64 ára, fæddur 12. september 1885. Fluttist til Vestmannaeyja í júlí síðastliðnum, eftir að hafa dvalið í Vesturheimi í 40 ár. Hann var orðinn kennari við Gagnfræðaskólann í Vestmannaeyjum.

Morgunblaðið. 10 janúar 1950.


09.11.2017 12:29

Langanes EA 288. LBVS / TFRE.

Langanes EA 288 var smíðað í Opsanger í Noregi árið 1902. Tré. 119 brl. 120 ha. 2 þennslu gufuvél. Eigandi var Henrik Henriksson á Siglufirði frá 1 desember 1923, hét fyrst Langanes SI 13 hér á landi, en hafði heitið áður Ludolf Ejde. Selt 21 júní 1926, Geir Sigurðssyni og Júlíusi Guðmundssyni í Reykjavík, hét Langanes SI 23. Selt 30 september 1930, Jóni Kristjánssyni og Hallgrími Jónssyni á Akureyri, skipið hét Langanes EA 288. Talið ónýtt og rifið á Akureyri árið 1939.


Langanes EA 288 með nótabátana í eftirdragi.                                               Ljósmyndari óþekktur.


Myndin er tekin frá Torfunefsbryggju. Skip Guðmundar Péturssonar, Liv og Bris eru til vinstri, þá Arthur & Fanny sem Kristján Tryggvason keypti frá Ísafirði árið 1940, og seldi burt árið eftir. Lengst til hægri er Langanes EA 288 sem Jón Kristjánsson og Hallgrímur Jónsson keyptu frá Siglufirði árið 1930. Ljósmyndari óþekktur.

08.11.2017 08:10

478. Enok NK 17.

Enok NK 17 var smíðaður hjá Dráttarbrautinni h/f í Neskaupstað árið 1958. Eik. 25 brl. 150 ha. GM díesel vél. Smíðanúmer 7. Eigendur voru bræðurnir Hörður og Flosi Bjarnasynir útgerðarmenn í Neskaupstað frá 8 febrúar 1958. Seldur 24 maí 1960, Guðmundi Guðmundssyni, Garðari Guðmundssyni og Halldóri Guðmundssyni á Ólafsfirði, hét Guðmundur Ólafsson ÓF 40. Ný vél (1972) 174 ha. GM díesel vél. 29 nóvember 1974 var Guðmundur Ólafsson h/f á Ólafsfirði skráður eigandi bátsins. Báturinn fórst í mynni Héðinsfjarðar 19 febrúar árið 1979. 1 skipverji fórst en 5 skipverjar björguðust í gúmmíbjörgunarbát og þaðan um borð í vélbátinn Arnar ÓF 3 frá Ólafsfirði. 
Maðurinn sem fórst hét Þórir Guðlaugsson. Það má geta þess að hann var skipverji á Stíganda ÓF 25 þegar hann sökk á síldarmiðunum norður af Jan Mayen í ágúst 1967.

 
Enok NK 17 í prufusiglingu á Norðfirði.          (C) Jakob Hermannsson. Úr safni Þórðar Flosasonar.
 

                  Enok NK 17

Síðasta dag janúarmánaðar hljóp af stokkunum í skipasmíðastöð Dráttarbrautarinnar hf., nýr 25 lesta fiskibátur. Hlaut hann nafnið Enok og einkennisstafina NK 17. Eigendur bátsins eru bræðurnir Flosi og Hörður Bjarnasynir. Bátinn teiknaði yfirsmiður Dráttarbrautarinnar, Sverrir Gunnarsson. Í bátnum er 160 ha. GM vél. Hann er ágætlega búinn siglingar og öryggistækjum, þar á meðal asdictæki. Austurland óskar eigendum til hamingju með þessa fríðu fleytu.
Enok er sjöundi báturinn, sem skipasmíðastöð Dráttarbrautarinnar smíðar. Áttundi báturinn um 70 lesta stór, er í smíðum.

Austurland. 7 febrúar 1958.


Enok NK 17 í bóli sínu á Norðfirði.                                                              (C) Gunnar Þorsteinsson.

      Fimm björguðust en einn maður                  drukknaði er 25 lesta bátur                            frá Ólafsfirði fórst

Vélbáturinn Guðmundur Ólafsson ÓF 40 frá Ólafsfirði fórst í gær um klukkan 13.45 og með honum einn maður. Á bátnum voru sex menn, og komust fimm af. Ekki er unnt að skýra frá nafni mannsins sem drukknaði að svo stöddu. Báturinn sem fórst var 25 lestir að stærð, smíðaður í Neskaupstað árið 1958. Báturinn var staddur rétt úti af Héðinsfirði og voru skipverjar að leggja síðustu netin. Báturinn sökk er skipverjar urðu að stansa vegna þess að netin festust í rennunni, og fékk hann á sig brotsjó er hann tók af stað á ný. Aðalbjörgunarbáturinn náðist ekki, og urðu skipverjar að notast við varabjörgunarbát sem var ætlaður fyrir fjóra. Komust mennirnir þar á, en voru þó meira og minna í kafi allan tímann, og sumir þeirra hangandi utan á bátnum. Mennirnir höfðu verið að velkjast um í sjónum í um það bil klukkustund er bát bar að, var það Arnar ÓF 3, en skipstjóri á Arnari er Hrafn Ragnarsson. Tókst skipverjum á Arnari að ná skipbrotsmönnunum um borð, og einnig fundu þeir lík þess skipverja er drukknaði. Var siglt með skipbrotsmennina inn til Ólafsfjarðar þar sem þeir fengu bestu aðhlynningu, og var líðan þeirra eftir atvikum góð í gærkvöldi er Morgunblaðið fór í prentun.

 

Morgunblaðið. 20 febrúar 1979.


Guðmundur Ólafsson ÓF 40 við bryggju á Ólafsfirði.                                  Ljósmyndari óþekktur.
 

 Sigldum fram á gúmbátinn af tilviljun

segir Hrafn Ragnarsson skipstjóri á Arnari       ÓF 3 sem bjargaði mönnunum fimm af                    Guðmundi Ólafssyni 

Það var skipstjórinn á Arnari ÓF 3, Hrafn Ragnarsson, ásamt áhöfn sinni, sem kom að mönnunum á Guðmundi Ólafssyni og bjargaði þeim, en fréttaritari Morgunblaðsins á Akureyri hitti hann að máli í gærkvöldi. Hrafn sagði:
"Við vorum staddir 3 til 4 mílur norðaustur af Héðinsfirði á heimleið úr róðri er við rákumst af tilviljun á gúmbátinn með mönnunum fimm. Veður var suðaustan sjö vindstig og þá er kvikan oft kröpp á þessum slóðum þegar vindur stendur út Eyjafjörðinn. Þegar við fundum bátinn var klukkan um 15.15. Við vissum ekkert um bátstapann fyrr en við fundum gúmbátinn en við höfðum þó fundið nokkra netabelgi merkta Guðmundi Ólafssyni og þótti okkur það grunsamlegt. Það gekk ágætlega að ná mönnunum um borð til okkar en þeir voru mjög þrekaðir sumir. Þeir gátu ekki komist um borð til okkar hjálparlaust, voru rennandi blautir og höfðu setið í sjó í gúmbátnum sem er mjög lítill, aðeins fjögurra manna. Við seildumst í þá og kipptum þeim inn fyrir borðstokkinn. Þeir giskuðu á að þeir hefðu verið í sjó og um borð í gúmbátnum í um það bil klukkustund. Ég ákvað að halda strax heim til Ólafsfjarðar á fullri ferð vegna þess hve mennirnir voru þrekaðir. Eftir tíu til fimmtán mínútna ferð fundum við lík sjötta skipverjans á reki í sjónum og gátum við náð því um borð. Við klæddum mennina úr blautum fötunum, rauðkyntum eldavélina og gáfum þeim heitt kaffi að drekka og hlynntum að þeim eftir bestu föngum.
Slysavarnadeild kvenna á Ólafsfirði gaf fyrir nokkrum árum prjónanærföt úr íslenskri ull handa öllum sjómönnum á bátum frá Ólafsfirði til notkunar í neyðartilvikum. Nú komu þessi nærföt að góðu gagni og sönnuðu gildi sitt. Mönnunum fór brátt að líða betur en annars var mikill skjálfti í þeim, líka eftir að komið var að bryggju en það var um klukkan 16.30. Við höfðum beðið Siglufjarðarradíó fyrir skilaboð til lögreglumanna og læknis á Ólafsfirði, um það hvernig komið var. Biðu þeir á bryggjunni þegar við komum, tóku við skipbrotsmönnunum og veittu þeim alla hugsanlega aðhlynningu á læknisstofunni í læknisbústaðnum.

Morgunblaðið. 20 febrúar 1979.
 

          "Sátum í sjó upp í mitti"

Fréttaritarar Morgunblaðsins hittu einn þeirra er komst lífs af er Guðmundur Ólafsson fórst, Ágúst Sigurlaugsson vélstjóra:
"Við vorum að leggja síðasta netið í síðustu trossunni um klukkan 13.45, þá kom dálítil kvika svo að netateinarnir fóru inn fyrir rennuna og við urðum að stoppa á meðan", sagði Ágúst. Um leið og báturinn tók af stað kom kvika þvert á hann og lagði hann flatan á stjórnborðshliðina. Ég var aftur í ganginum en hinir á framdekki, nema skipstjórinn sem var í stýrishúsinu og bjargaði hann sér naumlega út um glugga af því að báturinn lagðist á þá hlið sem dyrnar voru á. Ég kallaði strax í þá sem voru frammí og bað þá að losa bátinn sem þar var og það tókst þeim. Þetta var 4ra manna lausabátur sem hafður var á framdekkinu, en aðalbáturinn var á síðunni. Skipstjórinn náði að taka lokið af trékistunni sem sá bátur var í en báturinn flaut aldrei upp. Þá stukkum við allir í sjóinn og þurftum að synda að björgunarbátnum. Það tókst okkur öllum nema einum, sem hvarf sjónum okkar. Fjórir komust strax í gúmbátinn en ég komst þangað ekki, enda var báturinn yfirhlaðinn, maraði í kafi og var fullur af sjó. Ég vildi því ekki þyngja hann frekar með því að fara upp í hann. Eftir á að giska hálftíma tókst mér að komast upp í með hjálp hinna, og þá leið mér enn ekkert mjög illa nema hvað kuldi sótti á hendurnar. Ég hafði fljótlega náð bjarghring og það hjálpaði mér að halda mér á floti. Nú kom ólag, bátnum hvolfdi og við fórum allir í sjóinn. Við vorum nokkuð lengi að snúa honum við aftur vegna ills sjólags og að brot gengu yfir bátinn. Þrír okkar fóru fyrst upp í aftur en tveir nokkru síðar. Þrengsli voru mikil og sátum við nærri því hver ofan á öðrum.
Nú fórum við fyrst að dasast af kulda og vosbúð.
Eftir alllanga stund gátum við þó dregið skýlið yfir okkur og þá fór okkur að hlýna svolítið aftur þó að við værum hálf tilfinningalausir í fótunum af því að við sátum í sjá upp í mitti. Ef bátnum hefði hvolft aftur held ég að við hefðum ekki haft þrek til að snúa honum við hvað þá að komast upp í hann. Ég hugsaði um það allan tímann að vera nógu rólegur og að eyða ekki orkunni til ónýtis. Ég var alltaf vongóður um björgun; bæði var ég búinn á sjá tvo ágæta sjónvarpsþætti, annan um notkun gúmbjörgunarbáta og hinn um áhrif kulda á mannslíkamann og það gaf mér kjark. Einnig vissum við af öðrum bátum í grennd við okkur og að þeir áttu eftir að sigla í Iand og hlytu að koma auga á gúmbátinn okkar. Nú komu Múli og Arnar siglandi. Múli náði okkur ekki í fyrstu atrennu en Arnari tókst að ná okkur um borð. Það er einkennilegt að geta ekki staðið í fæturna, þeir voru svo dofnir af kulda, maður bara lak niður. Viðtökurnar um borð voru skínandi góðar. Þeir á Arnari nudduðu þá okkar sem með þurftu, hituðu ofan í okkur kaffi og klæddu okkur í prjónafötin góðu sem Slysavarnadeild kvenna gaf í alla báta á Ólafsfirði. Eftir að í land kom vorum við fluttir til læknisins, Hilmis Jóhannssonar, og nutum við þar hinnar bestu læknishjálpar og aðhlynningar. Kona hans, Guðrún Erlendsdóttir, gaf okkur kaffi og stjanaði við okkur því að sumir okkar voru orðnir afar þjakaðir. Mig langar að senda innilegt þakklæti mitt til allra sem unnu að björgun okkar og veittu okkur aðhlynningu í þessu volki. Einnig vil ég senda félögum mínum bestu þakkir fyrir drengileg samskipti og vandamönnum hins látna sendi ég innilegar samúðarkveðjur."

Morgunblaðið. 20 febrúar 1979.


07.11.2017 10:21

L. v. Ólafur Bjarnason MB 57. LCKJ / TFGE.

Línuveiðarinn Ólafur Bjarnason MB 57 var smíðaður í Einswarden í Þýskalandi árið 1911. 141 brl. 200 ha. 3 þennslu gufuvél. Hét áður Siegfried og var gert út frá Cuxhaven til veiða í Norðursjó. Eigandi var Bjarni Ólafsson útgerðarmaður á Akranesi frá 9 júlí árið 1926. Skipið var selt 7 október 1929, Fiskiveiðahlutafélaginu Ármanni í Reykjavík, hét Bjarki RE 4. Skipið var selt 25 júlí 1932, Samvinnuútgerð sjómanna á Siglufirði, hét Bjarki SI 33. Selt 21 desember 1933, Eyþóri Hallssyni á Siglufirði. Eigandi skipsins frá 1939 var Steindór Hjaltalín á Siglufirði. Skipið var lengt veturinn 1943-44 í gamla slippnum á Akureyri, mældist þá 176 brl. Selt 29 janúar 1946, Jens Eyjólfssyni og fl. á Akureyri, hét Bjarki EA 764. Talið ónýtt og selt til niðurrifs árið 1956.
Þetta skip átti merka sögu hér á landi. Fyrir það fyrsta, þá var það tekið fyrir að smygla áfengi til landsins árið 1925, hét þá Siegfried og kom hingað með fullar lestar af spíra, koniaki og fl. Var skipið gert upptækt og síðar selt Bjarna Ólafssyni eins og segir hér að ofan. Einnig mun skipið (Bjarki SI 33) vera fyrsta stálskip sem lengt var hér á landi.


Línuveiðarinn Ólafur Bjarnason MB 57.                                                           Ljósmyndari óþekktur.

"Smyglskipið" Siegfried frá Cuxhaven

Það er upphaf þessa kapítula, að bryti einn af íslenzku strandferðaskipi, sem grannt hafði kynnzt því, hvar skórinn kreppti að, var á ferðalagi í Þýzkalandi um það bil, er sól tók heldur að hækka á lofti norður hér. Kynntist hann manni einum í Hamborg, sem auðvitað var doktor eins og títt er um Þjóðverja. Bar margt á góma þeirra á milli, því að þetta voru menn, sem fundu til í stormum sinna tíða. Kom þar, að í tal barst hinn sári hörgull á sterkum drykkjum, sem þjakaði íslendinga meira en flest annað, og er skemmst af að segja, að þeim fannst skylt að ráða þar bót á. Þetta voru karlar í krapinu. Þeir urðu sér þegar úti um gufuskip á stærð við lítinn togara, 148 lestir og hét Siegfried, og létu bera á það gnægð af spíritus, rommi og konjakki, alls um seytján þúsund lítra. Lét skipið síðan í haf frá Cuxhaven, og til forsagnar á því var með skipstjóranum brytinn góði, sem ég gef hér mitt eigið nafn til hægðarauka og nefni Jón eins og vænn hluti íslendinga hét þá enn. Nú víkur sögunni til Íslands. Dag einn í byrjun marzmánaðar sjá menn á Suðurnesjum, að skip kemur af hafi. Sigldi það inn á Kvíguvoga í hryssingsveðri og varpaði akkerum norðan við Vogastapa. Að lítilli stundu liðinni var báti skotið út, og stigu á hann sex menn, sem reru knálega til lands. Einn mannanna var miklu bezt búinn, og þegar báturinn kenndi grunns, brugðu ræðarar við og báru kumpán þennan á land af þeirri lotningu. sem langöguðum, þýzkum hásetum er eðlislæg gagnvart þeim er á farminn í skipi þeirra. Þarna var kominn Jón okkar bryti að svala þorsta landa sinna. Það var ekki við hæfi, að slíkur maður norpaði lengi þarna í flæðarmálinu. Hann sveipaði að sér frakka góðum sem hann var í, og gekk hröðum skrefum upp á þjóðveginn, án þess að hafa tal af nokkrum manni þarna í byggðarlaginu, og stefndi inn til Hafnarfjarðar. En illa tóksf til hjá sjómönnunum þýzku. Jón bryti var ekki fyrr á brott, en yfir skall hríðarhraglandi, og hvessti mjög í élið, svo að þeir komu báti sínum ekki út. Stærði fljótt öldu. svo að þeir urðu að dúsa þar, sem þeir voru komnir.
Mönnum þarna syðra fannst sem sæfarar þessir færu einhvern veginn aftan að siðum, og kviknuðu grunsemdir um erindi þeirra. Gerðu þeir yfirvaldi sínu viðvart, og er skemmst af því að segja, að allt var tekið: Skipið og farmurinn, brytinn Jón og skipverjar allir. Kom þá í ljós, að sitthvað var á annan veg en siður var í siglingum landa á milli. Farmskírteini fundust engin, og ekki heldur skipstjóri sá, sem skráður var á fleytuna. Lengi vel þóttust engir vita, hverjir ættu farminn, og kom þó þar um síðir, að hann vitnaðist sameign brytans og doktorsins í Hamborg, og hafði verið í ráðum að selja áfengið hérlendis á fimm krónur hvern lítra, en sigla til Noregs með það, sem afgangs kynni að vera. En af þeirri siglingu varð ekki, því að skipið var gert upptækt og selt á uppboði. Bjarni Ólafsson á Akranesi keypti það á þrjátíu þúsund krónur. Og honum var sízt í hug að svala áfengisþorsta manna, hvort heldur þeir voru íslenzkir eða norskir. Seinna á árinu kom hingað mikil og fræg hljómsveit frá Þýzkalandi. skipuð ágætum tónlistarmönnum. En kannski hefur það ekki verið beinlínis til minningar um þennan atburð, að hún lék Siegfried-Idyll eftir Wagner fyrir Reykvíkinga. Og er kannski ekki viðeigandi að blanda saman spíritus og rommi og göfugri tónlist og gera úr kokkteil.

Fálkinn. 2 maí 1966.


Línuveiðarinn Bjarki RE 4 á síldveiðum.                                                         Ljósmyndari óþekktur.

             Gufuskipið Bjarki

Hefir nú Samvinnufjelag sjómanna hjer ákveðið að kaupa gufuskipið Bjarka. Kaupverðið er 40 þúsund krónur og ábyrgist Siglufjarðarkaupstaður 30 þúsund af kaupverði og kr. 8 þús. vegna veiðarfæra og nótabáta. Skipstjóri og framkvæmdastjóri er ráðinn Eyþór Hallsson, og fór hann suður með Goðafossi ásamt skipverjum þeim sem verða með honum í sumar. Bæjarstjórnin hefir eftirlit með rekstri fjelagsins og jafnframt neitunarvald á þeim ákvörðunum félagsins sem hún heldur að muni geta skaðað afkomu þess. Skipverjar fá engin laun fyrir starf sitt fyrr en dreginn hefir verið frá afla skipsins allur kostnaður við rekstur þess. Það sýnist þvi í fljótu bragði ekki geta verið mikil áhætta fyrir bæinn, þessi ábyrgð, þar sem afborganir og vextir eru mjög aðgengilegir. Annars verður nánar skýrt frá þessum kaupum og tildrögum þeirra í næsta blaði.

Siglfirðingur. 16 júlí 1932.

 Samvinnuútgerð sjómanna á Siglufirði

Nú mun fullráðið að Samvinnuútgerðin kaupi s.s. Bjarka. Framkvæmdarstjóri og skipstjóri, Eyþór Hallsson, mun nú, með aðstoð Guðmundar Ólafssonar hæstar.m.fl.m. í Rvík, hafa undirskrifað samninga við rikisstjórnina. Skipið hefir verið prýðilega standsett og mun sú aðgerð hafa kostað ríkið um 15-24 þúsund kr. Sömuleiðis hefir framkv.stj. náð kaupum á mjög vandaðri nót og bátum fyrir lágt verð. Skipið mun því ef allt gengur að óskum koma hingað eftir helgina. Torfi Timoteusson fór suður með s.s. Dr. Alexandrine, og mun verða skipstjóri í sumar á Bjarka, þar sem Eyþór vantar nokkuð upp á siglingatíma sinn. Skipið hefir samning um sölu bræðslusíldar hjá Ríkisverksmiðjunni og mun eínnig hafa þegar selt eitthvað til söltunar. Eins og getið var um í síðasta blaði þá er afborgunin af kaupverði skipsins sem svarar 1000 málum af bræðslusíld og 3 prc. af brúttó afla skipsins. Það má því fullyrða að aldrei hefir skip í jafn góðu standi verið selt með heppilegri kjörum.

Siglfirðingur. 23 júlí 1932.


Línuveiðarinn Bjarki SI 33 lengdur í gamla slippnum sunnan Torfunefsbryggju á Akureyri veturinn 1943-44.          Ljósmyndari óþekktur.

  Línuveiðarinn Bjarki frá Siglufirði

Nýlega var vikið að því í frétt í Þjóðviljanum, að Hoffellið frá Fáskrúðsfirði væri fyrsti stálbáturinn hér á landi, sem væri lengdur í íslenzkri skipasmíðastöð, en nú er unnið að því að Iengja þennan bát í skipasmíðastöð á Seyðisfirði þessa daga. Nú höfum við fengið þær upplýsingar, að línuveiðarinn Bjarki frá Siglufirði hafi gengið í gegnum svona breytingar í gömlu slippbrautinni á Akureyri veturinn 1943 og 1944, var línuveiðarinn skorinn sundur í miðju og lengdur um sjö metra og stækkaði, hann úr 120 lestum upp í 180 lestir. Var þetta á sínum tíma afrek í íslenzkri skipasmíði með þeirri tækni, sem þá var í skipasmíði. Verkið tók líka furðu stuttan tíma, hófst í öndverðum nóvember um veturinn og var Iokið í byrjun apríl. Yfirsmiður var Guðmundur Valgrímsson, vélsmíðameistari er átti þá hlutdeild að Vélsmiðjunni Odda á Akureyri.
Línuveiðarinn Bjarki frá Siglufirði sigldi öll stríðsárin að frádregnum breytingatímanum og reyndist ákaflega happasælt sjóskip. Eigandi skipsins var þá Steindór Hjaltalín og síðar var línuveiðarinn í flutningum til Siglufjarðar, þegar Hvalfarðarsíldin veiddist hér mest um árið. Viktor hjá B.P. var þá skipstjóri og hældi skipinu ævinlega sem góðu sjóskipi, svo að breytingin hefur verið happasæl á skipinu á sínum tíma. Annars var þessi línuveiðari gerður áður út frá Akranesi og átti þá skipið Bjarni Ólafsson, skipstjóri, sá hörkuduglegi sjómaður og reyndist skipið vel á síldveiðum. Endalok skipsins urðu þau, að það var selt í brotajárn árið 1950.  Hér er mynd af Bjarka frá Siglufirði, þegar unnið var að stækkun skipsins í gömlu slippstöðinni á Akureyri veturinn 1943 og 1944.

Þjóðviljinn. 21 nóvember 1965.

06.11.2017 17:29

340. Björgvin NK 26.

Björgvin NK 26 var umbyggður í Bolungarvík árið 1928. Smíðastaður og ár óþekkt (Bolungarvík ?). Fura. 6 brl. 6 ha. Skandia vél. Hét fyrst Nítjánda öldin SI 19 og var í eigu Þormóðs Eyjólfssonar á Siglufirði frá (1928 ?). Seldur 30 janúar 1928, Jóni Sigurðssyni á Akureyri, báturinn hét Hróar EA 451. Ný vél (1933) 12 ha. Brunwall vél. Ný vél (1940) 17 ha. Rapp vél. Seldur 29 október 1940, Antoni Lundberg og Stefáni Höskuldssyni í Neskaupstað, fær nafnið Björgvin NK 26. Ný vél (1960) 22 ha. Kelvin díesel vél. Seldur 25 janúar 1961, Halldóri Einarssyni útgerðarmanni og sonum hans, Einari og Björgvin Halldórssonum í Neskaupstað, sama nafn og númer. Báturinn var talinn ónýtur og tekinn af skrá 18 apríl árið 1967.


Björgvin NK 26 með fullfermi á Norðfirði.                                                (C) Kristinn Halldór Einarsson.


Björgvin NK 26 á siglingu á Norðfirði.                                                               (C) Þórður Flosason.

05.11.2017 09:41

Breskir togarar stranda í Önundarfirði í nóvember 1912.

Mikið ofsaveður gekk yfir Vestfirði 6 nóvember árið 1912, sem stóð stutt yfir. Í kjölfar þess, leituðu margir togarar í var inn á firðina og lágu þar við akkeri á meðan veðurofsinn gekk yfir. Þrír þeirra, breskir, slitnuðu upp og ráku á land í Önundarfirði. Tveir þeirra komust á flot á næsta flóði, en sá þriðji, Hulltogarinn Crusader H 5 sat fastur rétt innan við þorpið á Flateyri. Björgunarskipið Geir var sent vestur til aðstoðar togaranna. Náði Geir að draga Crusader á flot þremur dögum síðar. Töluverðar skemmdir höfðu orðið á togaranum við strandið, sem gert var við til bráðabirða á Flateyri og dró síðan Geir togarann til Reykjavíkur.
Crusader H 5 var smíðaður hjá Cook Welton & Gemmell Ltd í Beverley á Englandi árið 1904. 259 brl að stærð og var í eigu Marine Steam Fishing Company Ltd í Hull. 12 manna áhöfn var á togaranum og skipstjóri var Niels Madson.

Breski togarinn Crusader H 5 á strandstað rétt innan við þorpið á Flateyri í Önundarfirði í nóvember 1912. Lengst til vinstri er bærinn Hvilft. Neðan við bæinn var reist hvalveiðistöð eftir að Sólbakkaverksmiðjan brann 6 ágúst árið 1901. Þessi hvalveiðistöð var lítið sem ekkert notuð og flutti eigandinn, norðmaðurinn Hans Ellefssen starfsemi sína til Mjóafjarðar. Strompurinn og gufuketill standa enn sem minnisvarði um þessa gósentíð hvalveiðanna við Ísland.                       (C) Handels & Söfart museets.dk


Crusader H 5 á strandstað innan við Flateyri í Önundarfirði.   (C) Handels & Söfart museets.dk

Crusader H 5. Unnið við viðgerð á skipinu á strandstað.       (C) Handels & Söfart museets.dk


Hulltogarinn Crusader H 5 á siglingu.                                                   Mynd úr safni mínu.

          Botnvörpungar stranda

Aðfaranótt miðvikudags strönduðu 3 brezkir botnvörpungar á Önundarfirði, Geir kvaddur til hjálpar. Í fyrrinótt strandaði þýzkur botnvörpungur á útsigling frá Ísafirði. Búist við, að nást mundi út.

Ísafold. 9 nóvember 1912.

       Togaraströnd við Vestfirði

Fyrstu daga nóvembermánaðar árið 1912 var ríkjandi norðan og norðaustan hvassviðri við Vestfirði. Leituðu þá margir erlendir togarar í var inn á firðina þar. 6 nóvember gerði ofsaveður á þessum slóðum, sem stóð aðreins í nokkrar klukkustundir. Slitnuðu þá sex erlendir togarar upp og rak þá í srtand. Þrír þessara togara strönduðu við Önundarfjörð. Náði einn þeirra sér strax á flot aftur og sigldi þá til hafs. Annar komst á flot á næsta flóði, en nokkrar skemmdir höfðu orðið á honum svo hann var ósjálfbjarga. Þriðji togarinn sat fastur á strandstað sínum, en skipshöfnin komst í land á björgunarbátnum. Tveir breskir togarar strönduðu við Patreksfjörð.
Áhafnir þeirra komust hjálparlaust í land þegar óveðrinu tók að slota. Sjötti togarinn strandaði svo við Ísafjörð. Var sá þýskur. Dvaldi áhöfn hans um borð næsta sólarhring, en fór þá í land, þar sem útlit var á að veður versnaði aftur. Björgunarskipið Geir var sent frá Reykjavík til þess að aðstoða togaranna. Kom það vestur 9 nóvember. Dró Geir fyrst út togaranna sem strandað höfðu við Patreksfjörð, síðan togarann sem enn var fastur í Önundarfirði og loks togarann sem strandað við Ísafjörð.

Þrautgóðir á raunastund. X bindi.
Steinar J Lúðvíksson 1978. 


 

04.11.2017 09:11

Frekjan BA 271. TFEL.

Frekjan BA 271 var smíðuð í Troense í Danmörku árið 1888. Eik. 32 brl. 70 ha. Gamma vél (1938). hét áður Anders Morse. Eigandi var Gísli Jónsson alþingismaður í Reykjavík frá júlímánuði árið 1940. Seld Oddi Helgasyni í Reykjavík, hét Þerney RE 271. Seld 1 janúar 1945, Jóni Sigurðssyni í Reykjavík. Báturinn var talinn ónýtur og tekinn af skrá árið 1951.


Frekjan BA 271 við Noregsstrendur.                                                                    Ljósmyndari óþekktur.


Áhöfn Frekjunnar. frá v: Gunnar Guðjónsson skipamiðlari, stýrimaður. Gísli Jónsson alþingism, vélstjóri. Björgvin Frederiksen vélvirkjameistari, 2 vélstjóri. Konráð Jónsson verslunarmaður, háseti. Theodór Skúlason læknir, háseti. Lárus Blöndal skipstjóri og Úlfar Þórðarson augnlæknir, matsveinn.

                  Frekjan BA 271

Um lágnættið Þann 12. ágúst árið 1940, þegar styrjöld Þjóðverja og breta var í algleymingi, renndi lítil, nær hálfrar aldar gömul skúta upp að gamla hafnarbakkanum hér í Reykjavík. Var hér á ferð  Frekjan undir stjórn Lárusar Blöndal skipstjóra að koma til  Íslands eftir 22 sólarhringa útivist frá Danmörku með sjö manna áhöfn, en Þeir voru :
Lárus Blöndal, skipstjóri, Gunnar Guðjónsson (skipamiðlari) stýrimaður, Gísli Jónsson (alþm.) 1. Vélstjóri,  Björgvin Frederiksen (frkvstj.) 2. vélstjóri, Úlfar Þórðarson (augnlæknir) matsveinn, Konráð Jónsson (verzlm.) háseti og Theodór Skúlason (læknir) háseti. Höfðu menn þessir lokazt inni í Danmörku af ófriðarástæðum, en fengið leyfi þýzkra hernaðarayfirvalda til skipakaupanna og Íslandsferðar. Gísli Jónsson keypti 32 lesta bát með 70 hestafla Gamma vél fyrir 8.500 danskar kr. Seljandi var hálfáttræður skipstjóri í Frederikshavn, Knudsen að nafni. Hét skútan eftir tengdaföður hans, Anders Morse. Mikla blessun kvað hann hafa fylgt skútunni þau 48 ár sem hann hefði stýrt henni á Ægisslóð, en það var ekki sízt að þakka tréklossa negldum í stýrishúsi, hvar hann var búinn að vera í 40 ár eftir að Knudsen hefði þegið hann í lífgjöf frá skipsbrotsmanni, sem hann hafði bjargað af rekaldi í Norðursjónum. Þrivegis hafði Knudsen unnið til verðlauna fyrir hraðsiglingu í Englandsferðum á Anders Morse.
Nokkuð var skútan illa útlítandi enda komin til ára sinna, smíðuð í Troense 1888 eða 52 ára gömul. Eftir að hafa dyttað að bátnum eftir föngum og gefið honum nafnið Frekjan, var haldið úr höfn með blessunaróskir Knudsens og Maríu konu hans. Lagt var upp frá Frederikshavn laugardaginn 20. júlí. Lá leiðin fyrst um tundurduflasvæði til Kristiansand í Noregi, þar sem legið var í 5 daga. Síðar var haldið innan skerja norður með ströndinni. Stanzað var á nokkrum stöðum, svo sem Lyngdalen, Langelandsvik, Stavanger, Haugasundi, Bergen og við Holmengraat var norska ströndin yfirgefin þann 4. ágúst og stefnan tekin á Færeyjar. Eftir rúmlega tveggja sólarhringa siglingu var komið til Þórshafnar. Frá Færeyjum var svo haldið þann 8. ágúst og snemma morguns sunnudaginn 11. ágúst renndi Frekjan fram hjá Heimakletti inn á Vestmannaeyjahöfn eftir 61 klukkustundar ferð frá Færeyjum. Hingað til Reykjavíkur kom svo skipið sem fyrr greinir 12, 13. ágúst eftir giftusama ferð um hættusvæði. Hér hlaut báturinn síðar nafnið Þerney RE 271 og var á skipaskrá fram til ársins 1950 og mun hafa dagað uppi inn við Elliðaárvog.
Aðalmál bátsins voru: Lengd: 17.05 m. Breidd: 4.90 m. Dýpt: 1.79 m.

Skip. Guðmundur Sæmundson.
Æskan. 1 apríl 1973.


Frekjan við bryggju í Reykjavík.                                                           Ljósmyndari óþekktur.

     Þeir komust heim með "Frekju"

  Fyrsta skipsferðin frá Danmörku var söguleg

            Gísli Jónsson vjelstjóri segir frá

Á sunnudagskvöld um miðnætti renndi fyrsta skipið hjer inn á höfnina, sem komið hefir frá Danmörku síðan Þjóðverjar hernámu landið. Það var 32 tonna fiskiskúta, er Gísli Jónsson vjelstjóri hafði keypt til heimferðarinnar, og er ekki verulega álitleg til úthafsferða, en heitir Frekja. Fyrir alllöngu hafði það frjest hingað heim, að von væri á þeim Gísla og Gunnari Guðjónssyni skipamiðlara frá Danmörku á einhvrejum farkosti, er þeir fengju þar. En margir lögðu ekki meira en svo trúnað á, að sú ferð myndi takast, leyfi fást, sem til þess þyrfti og allur útbúnaður til fararinnar. En þetta tókst allt vonum framar, eins og Gísli Jónsson skýrði blaðinu frá í gær, og voru erfiðleikarnir þó hvað mestir að komast af stað. Ferðin tók þrjár vikur, og gekk að heita mátti greiðlega.
Skipshöfnin var þessi:
Lárus Blöndal, skipstjóri.
Gísli Jónsson, 1. vjelstjóri.
Gunnar Guðjónsson skipamiðlari, 1. stýrimaður.
Björgvin Fredriksen, 2. vjelstjóri.
Úlfar Þórðarson, læknir. matsveinn.
Theódór Skúlason læknir, háseti.
Konráð Jónsson, verslunarmaður, háseti.
Tíðindamaður blaðsins hitti Gísla Jónsson að máli í gær á heimili hans, Bárugötu 2. Um ferðalag hans og þeirra fjelaga og undirbúning undir heimferðina komst hann að orði á þessa leið:
Jeg fór með Gullfossi út í marslok og ætlaði fljótlega heim aftur. Svo utanlandsferð mín varð æðimikið lengri en ráð var fyrir gert. Er Gullfoss teptist og skipagöngur yfirleitt frá Danmörku, ætlaði jeg að komast heim með Eddu yfir Genua og hafði fengið vegabrjef til þess. En þegar til kom hafði jeg ekki lokið erindrekstri mínum ytra, og hætti við þá ferð, enda var þá von á að Esja fengi að sækja fólk til Petsamo er vildi komast heim. En þegar það brást, tók jeg til að svipast eftir farkosti til að komast heim. En til þess að það mætti takast, varð skipið að vera alveg sjerstökum kostum búið. Í fyrsta lagi þurfti það að vera þannig, að Dönum væri ekki eftirsjá í því. Í öðru lagi þurfti það að vera þannig, að Þjóðverjar gætu ekki notað það til sinna þarfa. En þrátt fyrir þessa ófrávíkjanlegu "kosti" þurfti fleyt- áh í þriðja lagi að vera þannig, að farandi væri á henni yfir hafið. Og loks mátti hún ekki vera alltof dýr, því ekki kom til mála að hún fengist vátrygð í ferð þessa. Svo hepnir vorum við Gunnar Guðjónsson, en hann var með í ráðum öllum, að við hittum á 52 ára gamla Fredrikshavnsskútu, sem uppfyllti öll þessi skilyrði. Hún er úr eik, með nýlegum 70 hesta mótor. Og hún reyndist okkur alveg ágætlega, gekk sínar 7-8 mílur lengst af, þó veður væri ekki sem hagstæðast.
Er hjer var komið sögu sóttum við um leyfi til Þjóðverja að mega sigla til Íslands 5-7 manns á skipi þessu. Umsókn um þetta sendum við þann 13. júní og fengum svar þann 29. sama mánaðar, að við mættum sigla okkar sjó á skútunni. En í leyfisbrjefinu var okkur jafnframt bent á, að það væri óráð legt fyrir okkur að leggja á hafið á slíku skipi.


Gunnar Guðjónsson skipamiðlari og stýrimaður um borð í Frekjunni.   Ljósmyndari óþekktur.

Nú komu erfiðleikarnir gagnvart Dönum; fá að kaupa bátinn og útflutningsleyfi á honum  og olíu og annað, sem þurfti til fararinnar. Það tók 3 vikur. Og það var víst einhverntíma á því tímabili, sem Gunnari Guðjónssyni datt í hug að gefa bátnupm nafnið "Frekja" . Þegar þýska leyfið var fengið, þótti hart aðgöngu að gefast upp við ferðalagið. Með "Frekju" , komumst við líka klakklaust alla leið. Við fengum 3 1/2 tonn af olíu, og áttum nokkuð eftir, er hingað kom. Vistir höfðum við til fimm vikna, og svo föt og ferðafarangur eins og gengur. Annað var ekki í skipinu. Póst tókum við engan, nema stjórnarpóst, nokkra böggla,en hann var tekinn af okkur í Færeyjum og sendur til London til skoðunar.
Þ. 21. júlí kl. 3 að nóttu lögðum við af stað frá Frederikshavn, áleiðis til Christianssand í Noregi. Ferðaleyfi okkar frá þýsku stjórninni gilti í raun og veru ekki lengra en til Noregs. Þar skyldu þýsku hernaðaryfirvöldin "framlengja" það. Með leyfinu fylgdi lýsing á því, hvernig siglingaleiðin skyldi vera, til þess að við kæmumst hjá duflum. Ferðin gekk vel yfir Skagerak til Christianssand. Við fengum að vísu rysjuveður, svo öll var skipshöfnin sjóveik, að undanteknum skipstjóranum. Og undir Noreg vorum við komnir fyrir kvöldið, lágum utan við Christianssand um nóttina, og sigldum þar inn næsta morgun. Allmörg rekdufl sáum við á leiðinni yfir Skagerak.
Í Chritsianssand urðum við að bíða í 6 daga, og komumst þaðan 27. júlí. Þýsku hernaðaryfirvöldin tóku okkur vel þar, og ljek aldrei vafi á, að við gætum fengið að halda áfram, úr því að fararleyfi var fengið í Danmörku. En það leyndi sjer ekki, að ýmsum datt í hug, er þangað var komið, að hjer væri ekki allt með feldu. Við kynnum að vera í þjónustu Þjóðverja á einhvern hátt. Annars hefðum við ekki fengið fararleyfi, ekki fengið skipið og ekki olíuna. Svo miklir erfiðleikar töldu menn á að fá þetta allt saman fyrir óbreytta ferðalanga eins og okkur. Í Christianssand voru okkur fengin í hendur fyrirmæli um það, hvaða leið við skyldum fara meðfram norsku ströndinni, innanskerja, þar sem það var hægt, en annars sem allra næst landi. Við komum við í Stavangri, Haugasundi og Bergen, og var allstaðar vel tekið og greitt fyrir ferð okkar á alla lund. En í Bergen urðum við að bíða eftir því í 2 daga, að fá að leggja frá landi. Þar var okkur sagt, að það væri annmörkum bundið að fá slíkt ferðaleyfi. Því það þyrfti að tilkynna 150 varðstöðvum að för okkar skyldi ekki heft og við skyldum ekki reknir til lands, ef þýsk flugvjel, skip eða strandverðir yrðu okkar varir. Að þetta þurfti að gera mun koma til af því, að norskir menn hafa víst, alloft gert tilraun til þess að, flýja land í litlum fiskiskipum og þau verið stöðvuð og gerð afturræk, er til þeirra náðist.


Gísli Jónsson var enginn eftirbátur bróður síns, Guðmundar Kambans, þegar segja þarf sögu á skemmtilegan hátt, enda gerði hann það vel í þessari bók sem kom út árið 1941.

Þann 2. ágúst lögðum við af stað frá Bergen og þann 3. ágúst lögðum við frá landi á haf út og komun þann 5. ágúst til Færeyja. Þar mættum við í fyrstu sömu tortrygni og við áður höfðum fundið um það, að við kynnum að eiga annað erindi til Íslands, en upp var gefið. Fengum við Iítið samband að hafa við fólk þar. En þetta kom ekki að sök og á fimmtudaginn fengum við fararleyfi frá hernaðaryfirvöldunum þar. Eftir 60 klst. siglingu komum við til Vestmannaeyja á sunnudagsmorgun, og á sunnudagskvöld vorum við hjer.
Þjer sögðuð að Gunnar Guðjónsson hafi verið 1. stýrimaður. Kunni hann á kompás? Hann lærði það á leiðinni. Og honum gekk afbragðs vel að stýra, er hann hafði fengið nokkra æfingu. Yfirleitt var ferðin öll hin ánægjulegasta. Skútan fór vel í sjó, mátti ganga þurrfóta á sokkaleistunum um þilfarið mest af tímanum. En hún valt stundum talsvert. Ekkert óhapp kom fyrir okkur alla leiðina. Við fórum ekki úr fötum og vorum skeggjaðir og ótilhafðir eins og ferðalaginu sæmdi. Og þegar til Vestmannaeyja kom, þá voru "landkrabbarnir orðnir svo sjóaðir og sjómannslegir, að hafnarvörðurinn, sem við höfðum tal af, spurði þá að því, hvar þeir hefðu róið síðast.

Morgunblaðið. 13 ágúst 1940. 

Flettingar í dag: 179
Gestir í dag: 5
Flettingar í gær: 572
Gestir í gær: 14
Samtals flettingar: 689125
Samtals gestir: 51457
Tölur uppfærðar: 19.3.2024 06:53:25