Enn eitt slysið

Mótorbáturinn Hulda frá Keflavík hefur stundað netjafiskirí á þessari vertíð. Miðvikudaginn 26. febrúar var hún í slíkri veiðiför. Gott veður var og sjólaust. Klukkan um hálf eitt á hádegi höfðu skipverjar vitjað um eina trossu og voru á leið að annari. Einar G. Sigurðsson, eigandi og formaður bátsins kallaði á einn af hásetum sínum og bað hann að taka við stýri af sér, því keyrslutíminn skyldi notaður til matar. Einar gekk aftur í káetu og þaðan út á þilfarið. En er matsveininn fór að lengja eftir honum í matinn fór hann að litast um eftir honum. Hann fór að engu óðslega því að hann mun helst hafa haldið að Einar hafi hallað sér einhversstaðar til hvíldar. En brátt fóru menn að örvænta um hann og leituðu nú skipverjar allir og á öllum hugsanlegum stöðum en fundu hvergi Einar., eða neitt, sem leitt gæti grun að hvarfi hans.
Telja þeir líklegast að hann hafi viljað huga að einhverju og sennilega fengið aðsvif og fallið þannig fyrir borð. Á síðastliðnu sumri keypti Einar bát þennan frá Svíþjóð og hóf aftur formennsku eftir nokkurra ára hlé. Hafði hann áður verið formaður í fjölda mörg ár og verið fengsæll mjög. Einar var af öllum, sem hann þekktu bezt, mjög vel látinn, ákaflega hjálpsamur og drengur hinn bezti, enda munu margir telja sig í þakkarskuld við hann. Hann lætur eftir sig konu, dóttur og tvo syni.

Faxi. 1 mars 1947.


Þorgeir goði VE 34 í sínu upprunalega útliti, "Blaðra".                                    (C) Tryggvi Sigurðsson.

              Fórst í fimmta róðri
     Áhöfnin komst í gúmmíbátinn

Um miðnætti í fyrrinótt fórst Grindavíkurbáturinn Þórkatla undir innsiglingarvitanum inn til Grindavíkur. Átta menn voru á bátnum og björguðu þeir sér allir á gúmmíbjörgunarbáti. Telja skipsmenn með öllu óvíst, að svo giftusamlega hefði tekizt, ef þeir hefðu ekki komizt í gúmmíbátinn. Á þessum sömu slóðum og Þórkatla fórst, varð skipstapi og manntjón fyrir sjö árum. Vélbáturinn Þórkatla var nær 70 tonna vélbátur. Hefur Erling Kristjánsson í Grindavík, ungur og dugandi sjómaður, verið formaður á bátnum í 3 ár. Var Þórkatla í fimmta síldarróðri sínum er óhappið vildi til. Báturinn var kominn svo nærri Innsiglingunni í Grindavíkurhöfn að þeir sem í brúnni voru, höfðu verið að skima eftir svonefndum ,,Djúpsundsmerkjum", er báturinn tók niðri á boða. Talsverð ylgja var og brim. Í stuttu samtali sem Mbl. átti í gær við Erling formann Kristjánsson á heimili hans í Grindavík, sagði hann, að ástæðan fyrir óhappinu hafi verið sú að báturinn hafi verið kominn nokkuð af venjulegri siglingaleið, verið of grunnt. Hafi hann strax eftir að báturinn tók fyrst niðri, en þá hafði formaðurinn verið að fá sér kaffisopa, séð að báturinn var kominn á hættusvæði, þar sem brimið braut á boðum og skerjum allt í kring. Árangurslaust var reynt að bakka bátnum út úr brotunum. Eins og komið var þá var aðeins um eitt að gera. Reyna að bjarga mönnunum.
Því kvaðst Erling hafa tekið þá ákvörðun, að hleypa upp að ströndinni undir vitanum, klöngrast yfir sker og boða. Hvað eftir annað tók báturinn niðri, en formanninum tókst að koma bátnum yfir boðana, og inn að stórgrýttri ströndinni, inn í bás, þar sem heitir Hópslátur, en þar fyrir ofan er Grindavíkurvitinn. Á meðan á þessu gekk, sem allt tók aðeins nokkrar mínútur, höfðu skipsmenn allir sýnt mikla ró og stillingu. Hver gekk að sínu verki, sem Erling formaður sagði fyrir um. Þannig var gúmmíbjörgunarbáturinn strax leystur frá, kallað út neyðarkall, og er báturinn var kominn inn í fyrrnefndan bás, var allt til reiðu fyrir skipsmenn að yfirgefa bátinn, sem var tekinn að sökkva því botninn hafði brotnað mjög. Allir skipsmenn nema matsveininn höfðu verið uppi í brú eða á þilfari við að ganga frá afla og veiðafærum. Matsveininn einn var kominn niður. Fyrst fóru í gúmmíbátinn 3 skipverjanna. Höfðu þeir með sér línu úr hinum sökkvandi báti. Er þeir komu í fjöruna og höfðu skriðið út úr bátnum í brimgarðinum, drógu skipsfélagar þeirra úti í bátnum, gúmmíbátinn til sín. Þar voru þeir sem eftir voru, fimm talsins, til taks að fara í bátinn. Erling formaður hafði verið inni í brúnni, og skaut þaðan neyðarrakettu upp. Rétt í sama mund sökk báturinn svo að aftan að brúin fylltist af sjó, og flaut Erling þá út um einn brúarglugga en náði fljótt fótfestu á þilfari, og fór að gúmmíbátnum. Rétt á eftir, að hann sem formaður hafði síðastur manna yfirgefið hinn strandaða bát, stóð aðeins bátstefnið upp úr. Báturinn hvarf þeim sjónum í næsta broti en það fleytti mönnunum upp að ströndinni. Eftir það sást báturinn ekki, utan þess að um háfjöru í gærmorgun, hafði annað mastrið sézt. MiIIi 30-50 metrar voru frá bátnum og upp í fjöruna og gekk sú ferð greiðlega. Voru skipbrotsmennirnir lagðir af stað gangandi og komnir fram hjá Grindavíkurvita, á hinum þrönga slóða gegnum hraunið, er björgunarleiðangurinn frá Grindavík kom á móti þeim. Og um leið og kona formannsins bar tíðindamanni og Ijósmyndara Mbl. rjúkandi kaffi, sagðist hún ekkert hafa vitað um hversu komið var, fyrr en Erling kom heim allur holdvotur. Til allrar hamingju sagði hún og setti frá sér bollabakkann.
Á bátnum voru auk Erlings Kristjánssonar formanns: Eyþór Magnússon stýrimaður frá Selfossi. Hann var í brú er báturinn strandaði. Vélstjóri var Sigurður Pálsson frá Reykjavík, annar vélstjóri Ingólfur Júlíusson, Grindavík, matsveinn Þorvaldur Ottóson Reykjavík, Pétur Kristófersson Arnarfirði, Ragnar Magnússon Grindavík og Finnbogi Sigurðsson Hafnarfirði voru allir hásetar.

Morgunblaðið. 29 nóvember 1959.

          Hægt að hafa heilt síldarplan                                    undir þiljum 

 segir Gunnar Hermannsson skipstjóri                        á Eldborgu

Eldborg, stærsta stálskip, sem smíðað hefur verið hér á landi, kom í fyrsta sinn til heimahafnar sinnar í Hafnarfirði í gær. Skip þetta er smíðað hjá Slippstöðinni á Akureyri og var hleypt af stokkunum 22. Júlí  í sumar. Aðaleigendur þess, Gunnar Hermannsson skipstjóri og Þórður Helgason 1. vélstjóri, sýndu blaðamönnum og öðrum gestum skipið í gær, en þar er margt nýjunga. Sagði Gunnar skipstjóri, að skipið gæti stundað allan venjulegan veiðiskap, hvort heldur væri síldveiðar, togveiðar, línu eða netaveiðar. Skipið er með tvöföldu dekki og er vinnupláss undir þiljum á neðra dekkinu, þar sem hægt er að hafa heilt síldarplan ef svo ber undir að því er Gunnar sagði. Kælikerfi er í undirlest skipsins, en hún er fjórskipt, þannig að minni hreyfing verður á aflanum í lestinni en ella. Skipið kostar um 28 milljónir með öllum tækjum og mun það vera sambærilegt verð, miðað við skipasmíðastöövar á Norðurlöndum, enda sagði Gunnar, að hann mundi ekki leita annað, ef hann þyrfti að láta smíða annað skip, og rómaði mjög allan frágang. Meðal tækja skipsins er nýtt amerískt fiskileitartæki, sem  ekki mun hafa verið reynt hér áður, nema ef til vill í einu skipi. Það er eins konar neðansjávarradar, SS 200 Zona, en það gefur radarmynd af sjónum allt umhverfis skipið og dregur um 1000 metra (3200 fet). Tæki þetta á að gefa heildarmynd af síldartorfunum, eða fiskitorfum í nálægð skipsins, en Astiktækin sýna ekki nema lítinn geira af sjónum umhverfis. Nú er verið að byrja að framleiða tæki af þessari gerð, sem eru mun langdrægari og telja margir að slík tæki verði leitartæki framtíðarinnar. Eldborg er að sjálfsögðu búin hliðarskrúfum, eins og flest nýjustu síldarskipin, síldardælu og sérstökum löndunartækjum til pess að landa úr lestum skipsins.
Eldborg er 415 lestir samkvæmt nýju mælingareglunum, ganghraði skipsins var 12,4 mílur í reynsluför. Það mun halda á síldarmiðin nú um helgina.

Vísir. 15 september 1967.


1050. Eldborg GK 13 með fullfermi af loðnu á Eskifirði.                         (C) Vilberg Guðnason.


1050. Eldborg GK 13 með fullfermi af loðnu á leið inn til Eskifjarðar.             (C) Vilberg Guðnason.

Stærsta skip, sem smíðað er hérlendis

 Eldborg GK 13 hleypur af stokkunum
           í Slippstöðinni á Akureyri

Akureyri, 22. júlí.
Gífurlegur fjöldi áhugasamra og eftirvæntingarfullra Akureyringa fyllti hið stóra skipasmíðahús Slippstöðvarinnar hf. í kvöld til þess að verða viðstaddur hina langþráðu og hátíðlegu stund, þegar stærsta stálskip, sem smíðað hefir verið innan lands til þessa, rynni í sjó fram. Grámálað skipið með hvíta yfirbyggingu og gulan reykháf, beið þess tignarlegt og æruverðugt á stokkunum með bláar blæjur bundnar yfir nafn og númer að fá að snerta saltar sævaröldur í fyrsta sinn, prýtt fánum og skrautveifum stafna á milli. Menn skynjuðu glöggt, að upp var runninn mikill sigurdagur í sögu íslenzkra skipasmíða og þá um leið iðnaðarsögu Akureyrar, og fylgdust því með því af nokkru stolti, sem fram fór. Upphaflega var ákveðið, að athöfnin hæfist kl. 21, en vegna þess að háflóð kom seinna en búizt hafði verið við, var henni frestað til kl. 22.30. Þá gengu upp á pallinn, sem reistur hafði verið framan við skipsstefnið, Skafti Áskelsson forstjóri Slippstöðvarinnar, Hallgrímur fulltrúi, sonur hans, ásamt frúm sínum, Þorsteinn Þorsteinsson skipasmíðameistari, yfirsmiður skipsins, ásamt væntanlegum eigendum skipsins, stjórnarmönnum Eldborgar hf. í Hafnarfirði, Gunnari Hermannssyni, Þórði Helgasyni og Sverri Hermannssyni ásamt skylduliði þeirra. Alls voru viðstaddir 13 manns úr fjölskyldu Gunnars, sem verður skipstjóri á hinu nýja skipi.


Eldborg GK 13 í smíðum hjá Slippstöðinni á Akureyri 1967.     (C) HRB.

Fyrst tók til máls Skafti Áskelsson, þakkaði öllum, sem lagt hefðu hönd á plóginn við smíði þessa skips á einn eða annan hátt, og lýsti trausti sínu á akureyrskum iðnaðarmönnum og handaverkum þeirra, sem hann kvað fyllilega standast samanburð við hið bezta í nálægum löndum. Hann vonaði, að brátt yrðu íslenzkar skipasmíðastöðvar einnig samkeppnisfærar við erlendar um verðlag.
Því næst lýsti skipaskoðunarstjóri mælingu skipsins. Samkværnt nýjum alþjóðlegum mælingareglum, sem gengu í gildi fyrir Ísland hinn 1. maí s.l., er það 415 brúttó rúmlestir, en samkvæmt eldri reglum hefði það verið talið 557 rúmlestir brúttó. Lengdin er 44.25 m, breidd 8,6 m og dýpt 6,5 m. Að lokum árnaði hann skipinu allra heilla og vonaði, að það yrði happafleyta. Nú gekk fram Salóme Rannveig Gunnarsdóttir, dóttir Gunnars Hermannssonar, klædd íslenzkum búningi, gaf skipinu nafn og óskaði því heilla og hamingju, um leið og hún lét kampavínsflösku brotna á stefni þess. Meðan kampavínið freyddi um bóginn, féllu blæjurnar af nafni og númeri skipsins og við blasti ELDBORG GK-13. Í sömu andrá komst skipið á hreyfingu, rann hratt og rösklega út úr skipasmíðahúsinu og flaut nú á smáýfðum sjónum fram undan Oddeyri með blaktandi fánum. Um leið gullu við fagnaðarhróp mannfjöldans.
Vélskipið Búðaklettur beið fyrir framan og dró hið nýja og glæsta far upp að bryggju í bátakvínni framan við Slippstöðina.


Eldborg GK sjósett hinn 22 júlí. Það er vélskipið Búðaklettur sem er með Eldborgina á síðunni og kom henni síðan að bryggju.               (C) HRB.
  
Heillaóskir bárust frá Jóhanni Hafstein, iðnaðarmálaráðherra, og Eggert G. Þorsteinssyni, sjávarútvegsmálaráðherra. Kjölur að Eldborgu var lagður snemma í desember 1966, og hefir hún verið smíðuð eftir reglum þýzka Lloyds, flokkunarfélagsins og Skipaskoðunar ríkisins. Hún hefir tvö heil þilför, aðalþilfar og 2. þilfar. Tvær lestar eru undir 2. þilfari, og er þeim skipt að endilöngu með vatnsþéttu þili. Ein lest er milli þilfara og íslest í framskipi. Vélbúnaður er allur af fullkomnustu gerð. MAN-dísel aðalvél framleiðir 990 hestöfl við 375 snúninga á mínútu. Við aðalvélina er tengdur úrtaksgír og öxulrafall. Skiptiskrúfa er frá norska fyrirtækinu Hjelset. Ljósavélar framleiða 220 volta riðstraum til hjálpartækja og ljósa. Tvær Ulstein-hliðarskiúfur eru í fram og afturskipi, 100 hestöfl hvor. Skipið verður útbúið til síldveiða og hefir nýtízku háþrýstivökva snurpu- og nótarvindu ásamt síldardælu. Nótarrennur eru tvær, þar af önnur aftast í niðurfærðum nótarkassa. Íbúðir eru allar í afturskipi, 7 tveggja manna klefar og 3 eins manns, auk eldhúss, borðsalar (með sjónvarpi) og snyrtingar. Aftan stýrishúss á aðalþilfari er kortaklefi og hvíldarherbergi skipstjóra. Stjórn aðalvélar og hjáJpartækja er öll framkvæmanleg úr stýrishúsi, og þar eru öll fullkomnustu siglinga- og fiskileitartæki, sem völ er á. Hjálmar R. Bárðarson gerði línuteikningu af skipinu, en allar aðrar teikningar eru gerðar í Slippstöðinni. Eldborg verður afhent eigendum fullbúið um miðjan ágústmánuð

Morgunblaðið. 25 júlí 1967.


1050. Hafrún ÍS 400 á landleið.                                                                   (C) Jón Páll Ásgeirsson.

        Nýtt skip til Bolungarvíkur

Bolungarvík, 9. jan.
Síðdegis í gær kom hingað til Bolungarvíkur rúmlega 400 lesta nótaskip sem Einar Guðfinnsson hf. hefur keypt frá Hafnarfirði. Skipið, sem áður hét Eldborg, hefur hlotið nafnið Hafrún og ber einkennisstafina ÍS 400. Skipið fer væntanlega til loðnuveiða í kvöld. Skipstjóri verður Benedikt Ágústsson og 1. vélstjóri Eiríkur Bergsson. Rækjuveiði hófst á Ísafjarðardjúpi í dag og virðist afli rækjubáta vera sæmilegur.

Morgunblaðið. 10 janúar 1979.
Hafrún ÍS á strandstað undir Stigahlíðinni.                                               (C) Morgunblaðið / RAX.


Flak Hafrúnar ÍS í urðinni undir Stigahlíðinni.                                       (C) Sveinbjörn Guðmundsson.


Flak Hafrúnar ÍS í fjörunnu undir Stigahlíðinni í sept 1988.                   (C) Gísli Aðalsteinn Jónasson.

        11 skipverjar björguðust á                 strandstað við Ísafjarðardjúp   

Liðlega fjögurhundruð tonna fiskiskip, Hafrún ÍS 400, strandaði í gær á landleið við utanverða Stigahlíð við Ísafjarðardjúp, nálægt Deildarhorni. 11 menn voru á skipinu og björguðust þeir allir í land, en nokkru síðar tóku tvær björgunarþyrlur skipbrotsmennina um borð, þyrla Landhelgisgæzlunnar og önnur franska björgunarþyrlan sem er nú hér á landi við störf. Þungur sjór var og dimmviðri þegar skipið strandaði, en þarna er mjög grýtt strönd. Skipið strandaði um kl. 14.30, en allir skipverjar voru komnir í land kl. 4. Hálfri klukkustund síðar voru björgunarþyrlurnar komnar á vettvang og gekk greiðlega að hífa skipbrotsmennina um borð, en ekki var unnt að lenda í stórgrýttri fjörunni undir snarbrallri fjallshlíð. Fluttu þyrlurnar skipbrotsmennina til sinna heimahaga á Ísafirði og í Bolungarvík, en þyrla Landhelgisgæzlunnar sótti einnig 10 manna björgunarflokk frá Bolungarvík sem var kominn langleiðina á strandstað þegar þyrlan sótti þá. Hafrún strandaði uppi í harða landi, en þegar skipstjórarnir yfírgáfu skipið var mikill sjór kominn í það. Hugað verður að björgunaraðgerðum í dag. Morgunblaðið ræddi við þrjá skipbrotsmenn í gær og fer viðtalið við Bjarna Þór Sverrisson háseta hér á eftir:
"Þetta er þriðja strandið sem ég lendi í, en ég hef aldrei áður þurft að yfirgefa skip," sagði Bjarni Þór Sverrisson háseti í samtali við Morgunblaðið á heimili sínu á Ísafirði síðdegis í gær, skömmu eftir að hann kom af strandstað með frönsku þyrlunni. "Við vorum búnir að sigla dágóða stund, eftir að skipstjórinn hafði sagt okkur að ekki yrðu dregnar nema þessar þrjár trossur sem búið var að draga, þar sem fréttst hafði af mjög vondu veðri á þeim slóðum sem hinar trossurnar voru," sagði Bjarni Þór, "þegar allt í einu var slegið af og byrjað að bakka, spurði einhver hvort að við værum komnir til Bolungarvíkur, en ég sagði að það gæti ekki verið, við værum ábyggilega að keyra einhversstaðar upp í fjöru. Um leið byrjuðu skruðningarnir og skipið var strandað. Þegar skipstjórarnir höfðu kallað okkur alla saman var óskað eftir tveimur sjálfboðaliðum til að fara í land á gúmmíbjörgunarbáti til að undirbúa að koma öðrum skipverjum í land. Róbert stýrimaður gaf sig strax fram og ég sagðist vera tilbúinn að fara með honum," sagði Bjarni Þór. "Síðan var sett taug milli gúmmíbátsins og Hafrúnar og við fórum í bátinn, en ætluðum aldrei að komast frá skipinu vegna straums og vinds. En eftir 15-20 mínútna barning komumst við !oks að landi og þá orðnir rennandi blautir, en 30-40 metrar voru þá á milli skips og lands. Við komum síðan fyrir líflínu í landi og síðan var tildráttartaug fest í gúmmíbátinn og menn dregnir þrír í einu í land. Þegar allir voru komnir í land og menn fóru í ullarföt sem skipstjórarnir komu með í land, var ég orðinn svo dofinn á fótunum og tilfinningalaus að ég fann ekkert til, en skipsfélagar mínir nudduðu á mér fæturna og þegar það dugði ekki tók einn skipsfélagi minn sig til og tróð löppunum á mér inn á bringu á sér og þá fyrst fór ég að fá tilfinningu í fæturna aftur. Það var erfitt að labba í fjörunni, sleipt og stórgrýtt og því gott að fá þyrlurnar. Ég var rétt að setjast á einhvern gúmmíhring sem hékk neðan úr þyrlunni, með sjópokann undir hendinni, þegar ég var allt í einu hífður upp í þyrluna. Auðvitað eru allir hálf smeykir þegar svona hendir, en allir voru rólegir og þess vegna gekk þetta vel. Ég vil að lokum koma á framfæri þakklæti til allra þeirra að svo giftusamlega tókst til."

Morgunblaðið. 3 mars 1983.

     Siglufjörður og síldin

Síldveiðarnar eru orðnar mikilsverður þáttur í lífi Íslendinga. Síldarmiðin við Norðurland eru auðug náma, sem eigi aðeins íslendingar heldur og aðrar þjóðir, og þá fyrst og fremst Norðmenn ausa af, svo og Danir, Finnlendingar, Svíar, Þjóðverjar og Lettlendingar. Þó að ýmsar síldveiðistöðvar og merkar sjeu á Norður og Vesturlandi er það þó einn staður öðrum fremur, sem öllum dettur í hug, þegar minst er á síld og það er Siglufjörður. Þar er miðstöð allra síldveiða við Ísland og þar kemur mestur afli á land. Siglufjörður og síld eru tvö óaðskiljanleg hugtök. Það voru Norðmenn, sem fyrstir byrjuðu á síldveiðum hjer við land og þykjast hafa kent íslendingum að veiða síld. Þeir óðu hjer uppi sem innlendir væru og nutu allra sömu hlunninda og landsbúar lengi vel. Og svo þegar landinn fór að rumska og sýna Norðmanninum, hver ætti húsbóndarjettinn í íslenskum höfnum, brugðust hinir illa við. Þegar Íslendingar settu lög um, að eigi mættu aðrir veiða síld og verka innan landhelgi en Íslendingar sjálfir, þótti Norðmönnum þetta fúlmenska, svo vanir voru þeir orðnir gestrisninni. Og margskonar þófi hafa Íslendingar átt í við þá síðan og flóknir viðskiftasamningar við Norðmenn sprottið upp af síldinni. Nú veiða Norðmenn utan landhelgi og verka síldina þar og senda hana beint til útlanda og selja sem "Prima Íslandssíld". Þetta hefir þrengt svo markaðinn á saltsíld fyrir íslendingum sjálfum, að til nýrra ráða þurfti að taka og stofna til verksmiðjuiðnaðar. Meginhluti þeirrar síldar, sem íslenskar hendur afla nú, fer "í bræðslu" sem kallað er. Það er unnið fóðurmjöl og lýsi úr síldinni. Siglufjörður hlýtur að vera einkennilegur bær.


Það var nóg að gera á síldarplönunum.                                                (C) Vigfús Sigurgeirsson.

Þar er allt með kyrrum kjörum frá því á haustin og fram í júní, en þá fer fólkið að streyma í bæinn í hundruðum og þúsundum og höfnin fyllist af skipum. Þótti þar oft slarkfengið á vertíðinni forðum, meðan Norðmenn óðu þar uppi í algerðu lagaleysi og þóttust hafa heimild til að haga sjer eins og þeim þóknaðist. Þá spurðust oft um land allt orustur, sem háðar voru þar á kvöldin, þegar landlegur voru, þar voru dansleikir í öllum húsakynnum sem leyfðu, og þeir sem hvergi fengu húsaskjól dönsuðu á bryggjunum. Þar var nóg rúmið. Og oft var þar líka nóg af áfengi. Ef orðinu hallaði milli manna undir þeim kringumstæðum, spunnust áflog af. Fyrst milli tveggja og svo þurftu fleiri að koma til og skakka leikinn, svo að oft varð stór óflogahundahópurinn að lokum, alveg eins og í rjettunum, þegar hundarnir bitust. Lögreglulið var ekki til, þess megnugt að skakka leikinn, og sögðu slæmar tungur, að lögregluþjónninn hypjaði sig á burt, þegar áflogin byrjuðu. Sögurnar frá Siglufirði í þá daga voru ekki ósvipaðar sögunum, sem maður heyrir vestan frá námubæjunum í Klondyke og sem svo oft eru sýndar á kvikmyndum. Og eflaust hefði mátt taka skemmtilega og "drastiska" kvikmynd af hinu forna Siglufjarðarlífi, ef sögurnar hafa verið sannar. En nú er allt með öðrum svip. Nú er lífið komið í fastari skorður og nú þykir það viðburður, ef heyrist að handalögmál gerist á Siglufirði, nema þá milli kommúnista og "borgaranna", en slík handalögmál eru ekki ótíðari annarsstaðar hreyfingunni veldur fyrst og fremst áhugi bæjarbúa sjálfra fyrir því að reka af sjer óspektirnar, aukin löggæsla, minna brennivín, en umfram allt það, að nú eru útlendingar miklu sjaldsjeðari gestir á Siglufirði en áður var, meðan útlendu skipin lögðu þar upp afla sínum.


Síldarstúlkurnar salta í hverja tunnuna eftir aðra.                                   (C) Vigfús Sigurgeirsson.
  
Siglufjörður er að verða fyrirmyndarbær, með fallegu skipulagi, bær sem er einstakur í sinni röð á Íslandi, fyrir allar bryggjurnar og "plönin", sem síldin krefst. Í júnímánuði fara skipin íslensku að búast á síldveiðar og koma norður á síldveiðistöðvarnar í júnílok eða fyrst í júlí. Er þá oftast veitt í bræðslu fyrstu vikurnar, ýmist vegna þess að síldin þykir ekki söltunarhæf vegna megurðar eða vegna þess að áta er í henni, svo að ekki má salta hana nema magadregna. En 20.-25. Júlí hefst söltunin fyrir alvöru. Þá eru öll skip komin á síldveiðar og er það ekki smáræðisfloti. Í sumar stunduðu þannig síldveiðar 8 togarar, 31 gufubátur og 63 vjelbátar. Voru togararnir úr Reykjavík og Hafnarfirði, gufubátarnir flestir úr Reykjavík, Hafnarfirði og af Akranesi, en vjelbátarnir frá Vestmannaeyjum, Faxaflóa og af Ísafirði og úr Eyjafirði aðallega. Telja má, að á hverjum vjelbát sjeu 16-17 menn, á gufubátunum 18-20 og á togurunum 20-22. Við veiði síldarinnar hafa því fengist um 1800 manns á síðastliðnu sumri. Hvað er það, sem hefir gert Siglufjörð sjerstaklega að miðstöð síldveiðanna? munu ókunnugir spyrja. Aðal síldarmiðin eru frá Horni til Langaness og enda má telja síldarmiðin allt frá Ísafjarðardjúpi og austur til Bakkafjarðar. Á þessu svæði er Siglufjörður miðsvæðis og þaðan er því hentugt að sækja hvort heldur vill austur eða vestur, þangað sem síldinni þóknast að vera í það skiftið. Því að hún hefir enga prentaða ferðaáætlun og er ýmist í austri eða vestri. Gamlir menn og reyndir telja síldargöngurnar þrjár og koma þær allar að vestan.


Síldin brædd dag og nótt.                                                               (C) Þorsteinn Jósepsson.
  
En svo geta þær horfið á miðri leið, eða breytt áætlun, eftir því hvernig átan, sem síldin er á hnotskóg eftir, hagar sjer, en mestu veldur þó veðráttan um síldaraflann. Þegar veður er hagstætt má oftast nær finna næga síld einhversstaðar, vestur í Húnaflóa, út af Skaga og á Skagafirði, út af Eyjafirði eða austur við Sljettu eða Langanes. Skipin koma flest inn á kvöldin og fara út seinnipart nætur. Það er með síldina eins og laxinn, að hún veiðist verst um hádaginn en best í ljósaskiftunum, en svo mislangt er að sækja hana, að eigi geta skipin áætlað sjer ákveðinn tíma til að komast þangað sem veiðin er. Um sjálfa veiðina og veiðiaðferðina mætti skrifa langt mál, en hjer er ekki rúm til að rekja annað en það, sem viðkemur síldinni eftir að hún er komin að landi og verður þó að fara mjög fljótt yfir sögu.
Flest skipin selja ákveðinn hluta afla síns til söltunar, en mestan hlutann í bræðslu. Leggur þá skipið fyrst að söltunarplássinu er það kemur inn og skipar þar upp því  nýjasta af aflanum. Venjulega þykir síldin ekki söltunarhæf, ef hún er meira en 8 tíma gömul úr sjónum. Þegar því er lokið flytur skipið sig að verksmiðjubryggjunum og þar er svo afgangnum skipað upp. Á söltunarplássin er síldinni skipað upp í körfum og stömpum, og er þeim ekið upp að söltunarkössunum á kerrum og tæmdir þar, eða tæmt úr körfunum beint í kerrurnar.

 Síldinni landað úr bát á Siglufirði.                                                     Vigfús Sigurgeirsson.
 
Annars vegar við kassana standa söltunarstúlkurnar viðbúnar að taka við síldinni með stamp og salttrog og klippur sínar og má þar sjá snör handtök, er þær grípa síldina, kverka hana og velta upp úr saltinu og þá eru handbrögðin eigi síðri þegar stúlkurnar raða síldinni í tunnurnar; hvert síldarlagið fyllist á augnabliki, saltlagi er skvett ofan á og svo koll af kolli þangað til tunnan er orðin full. Nú á síðustu árum er farið að verka mikið af síldinni sem matjessíld, er hún linsaltaðri en venjuleg saltsíld. Í saltsíldartunnuna mun fara um 25 kg. af salti (grófu salti), en í matjessíldartunnu ca. 16 kg. af fíngerðu salti. Verksmiðjusíldinni er skipað upp með krana, sem gengur fram og aftur með málin, milli skips og bryggju. Við síldarverksmiðju ríkisins á Siglufirði getur eitt skip landað um 100 málum á klukkutíma. Það væri freistandi að segja nokkuð frá ferðalagi síldarinnar frá því að hún skilur við skipsfjöl og þangað til hún er orðin að mjeli og lýsi, en margan mun furða á því, að ekki líður nema klukkutími frá því að hún fer úr geymsluþrónni inn í verksmiðjuna og þangað til mjelið er komið í sekkinn. Lýsið tekur nokkru lengri tíma að fullverka. Síldin er afhent verksmiðjunum eftir vikt og er þá talið, að málið, eða 1 ½  hektoliter sje 135 kg. Hver kynstur af síld verksmiðjurnar geti malað og pressað yfir alla vertiðina má ráða af því, að ríkisverksmiðjan á Siglufirði getur brætt 2300 mál á dag, Dr. Pauls-verksmiðjan (rekin af ríkinu) 1400 mál, Goos-verksmiðjan 900 mál, verksmiðjan á Raufarhöfn 6-700 mál, Krossanes 2300 mál, verksmiðjan á Sólbakka 1000, á Hesteyri 1330 mál og á Dagverðareyri 1150 mál.


Síldin kverkuð og síðan söltuð í tunnurnar.                                                 Ljósmyndari óþekktur.
  
Alls geta verksmiðjurnar þannið brætt um 11.000 mál á dag, og þar sem gera má ráð fyrir, að um 400 síldar fari í málið, geta þessar verksmiðjur allar malað um 4 ½  milljón síldar á hverjum degi. Úr hverju máli síldar er gert ráð fyrir að fáist 20-22 kg. af mjöli, en 18-20 kg. af lýsi. Á síðastliðinni vertíð fóru alls í bræðslu 686.726 hektólítrar af síld, og svarar það til þess að síldarmjölsframleiðslan í ár verði um 10 þúsund smálestir og lýsisframleiðslan yfir 9.500 smálestir. Þá voru saltaðar alls 216,760 tunnur, þar af saltsíld nær 88.000 tunnur, linsöltuð síld (matjes) rúmar 71.000 tunnur, kryddsíld 31.455 tunnur, og sykursöltuð síld 31.455 tunnur og sjerverkaðar 14.280 tunnur. Má ætla, að allt að 40 miljón síldar hafi verið saltaðar í sumar, ef miðað er við að þrjár síldar fari í kílógrammið, en síldarinnihald tunnu er talið 90 kg. Af tölum þeim, sem nefndar hafa verið hjer að framan má ráða hvílík ógrynni síldar eru drepin hjer við land á hverju ári. En þó er hjer alls eigi allt upp talið. Það er ekkert smáræði heldur sem útlendingarnir drepa af síld hjer við land á hverju ári. Í sumar er talið, að Norðmenn hafi saltað hjer við land 130-140 þúsund tunnur, auk þess að þeir lögðu upp mikið af bræðslusíld til  Krossanesverksmiðjunnar, en hún bræddi rúm 126.000 mál.


Tómar síldartunnur á Siglufirði.                                                       (C) Vigfús Sigurgeirsson.
  
Lettlendingar munu hafa veitt um 12.000 tunnur, Svíar um 30.000 tunnur, hinn danski leiðangur A. Godtfredsen um 5.000 tunnur, Þjóðverjar um 5.000 tunnur og Finnlendingar um 40.000 tunnur. En ekki virðist vera neitt lát á síldinni. Þessi merkilegi fiskur sækir ár eftir ár á sömu miðin. Menn hafa ekki vitað "hvaðan hann kemur eða hvert hann fer" fremur en vindurinn. En allir sjá, að það er mikilsvert atriði fyrir íslenska atvinnu, að kynnast nokkru nánar högun síldarinnar og nú á síðari árum er unnið að rannsóknum á þessu máli, af íslendinga hálfu einkum af Árna Friðrikssyni fiskifræðingi. Síldin er orðin mikilsvert þjóðhagsatriði fyrir íslendinga. Þó að marga hafi klæjað undan skellunum, sem þeir hafa fengið undan þessum silfurgljáandi fallega fiski, hlýtur að fara svo, að síldarútgerðin verði öruggur atvinnuvegur í framtíðinni. Og áhættan við þennan útveg hefir stórum minkað við það, að farið var að takmarka söltun á sildinni og bræða mikinn hluta hennar.

     Nýr Harðbakur sjósettur í Noregi

Nýr togari Útgerðarfélags Akureyringa, sem hefur verið í smíðum hjá skipasmíðastöðinni Vard-Aukra í Noregi, var sjósettur í dag. Nýji togarinn mun hljóta nafnið Harðbakur og fær skrásetningarnúmerið EA 3. Þetta nafn og númer hafa togarar ÚA áður farsællega borið. Samningur um smíðina var undirritaður í lok nóvember árið 2017. Skipið er hannað af Vard samsteypunni í Noregi í samvinnu við eigendur og er eitt af sjö skipum sem fjórar íslenskar útgerðir tóku sig saman um að láta smíða.
Skipin eru 28,95 metra löng og 12 metrar á breidd og eru smíðuð samkvæmt íslenskum reglum og kröfum flokkunarfélagsins  DNV GL. Áætluð afhending togarans frá Vard-Aukra er um miðjan október og siglir skipið þá til heimahafnar. Þar tekur Slippurinn Akureyri við því og settur verður um borð vinnslubúnaður, sem þar verður smíðaður. Áætlað er að Harðabakur hefji veiðar í byrjun nýs árs. Þetta kemur fram á heimasíðu Samherja.

Vikudagur.is 2 ágúst 2019.

2963. Harðbakur EA 3 á Pollinum.


2963. Harðbakur EA 3.


2963. Harðbakur EA 3.


2963. Harðbakur EA 3.


2963. Harðbakur EA 3 leggst við bryggju.


2963. Harðbakur EA 3 lagstur við bryggju á Akureyri.              (C) Haukur Sigtryggur Valdimarsson.

     Harðbakur siglir til Akureyrar.

Harðbakur EA 3, hinn nýji togari Útgerðarfélags Akureyringa, hefur verið afhentur eigendum sínum  í Noregi. Í kjölfarið á uppgjöri við Vard-Aukra skipasmíðastöðina var íslenski fáninn dreginn að húni og gert var ráð fyrir að skipið sigli af stað til heimahafnar sl þriðjudag. Áætlað er að siglingin heim taki um þrjá og hálfan sólarhring. Skipstjóri á Harðbak er Hjörtur Valsson og yfirvélstjóri er Friðrik Karlsson. Slippurinn á Akureyri tekur við skipinu þegar heim er komið og settur verður vinnslubúnaður um borð. Stefnt er að Harðabakur hefji veiðar í byrjun nýs árs, segir á vef Samherja. 

Vikudagur.is 7 nóvember 2019.

Ísafirði, 28. des.
Þrír bátar komu til hafnar hér á Ísafirði nú um hátíðarnar, þar af eiga tveir heimahöfn hér og einn í Hnífsdal. Tveir bátanna komu hingað á Þorláksmessukvöld og höfðu þeir haft samflot alla Ieiðina. Voru það "Straumnes" og "Mímir." Þetta eru 93 lesta stálbátar, nákvæmlega eins að stærð og útliti. Báðir eru smíðaðir í Brandenburg skipasmíðastöðinni í A-Þýzkalandi, en það er borg alllangt uppi í landi. Þaðan var bátunum fleytt niður til Stralsund og síðan var þeim siglt til Kaupmannahafnar. Straumnes" verður gert út frá Ísafirði en "Mímir" frá Hnífsdal. ,,Straumnes" er eign "Kögurs" h.f. og er formaður félagsins Matthías Bjarnason hér á Ísafirði. Páll Pálsson skipstjóri sigldi Straumnesi til landsins en skipstjóri verður Haukur Helgason ungur maður héðan úr bænum. "Mímir er eign hlutafélagsins í Hnífsdal og er Ingimundur Finnbjörnsson framkvæmdastjóri þess. Guðmundur Ingimarsson sigldi bátnum til landsins, en skipstjóri verður Karl Sigurðsson í Hnífsdal. Ganghraði bátanna er rúmlega 10 mílur og tók ferðin frá Kaupmannahöfn tæpa sex sólarhringa. Reyndust bátarnir vel. Þeir eru búnir öllum nýjustu siglinga- og fiskileitartækjum og munu hefja róðra næstu daga.
Þriðji báturinn sem hér um ræðir kom hingað í fyrradag. Er nafn hans "Guðbjörg". Báturinn er byggður í Niendorf Ostsee í V-Þýzkalandi. Er þetta 76 smálesta bátur smíðaður úr eik. Hann er eign h.f. Hrönn á Ísafirði og er framkvæmdastjóri þess félags Guðmundur Guðmundsson skipstjóri hér í bæ. Sigldi hann bátnum til landsins og gekk ferðin vel og reyndist báturinn ágætlega. Hann er búinn nýjustu siglingatækjum af Simrad-gerð. Ásgeir Guðbjartsson verður skipstjóri á þessum nýja báti og mun hann fara fyrsta róðurinn nú í kvöld.

Morgunblaðið. 29 desember 1959.


Líkan af HRB 46 smíðuðum í Brandenburg.                                               (C) HRB.


Fyrirkomulagsteikning af HRB 46.


797. Sænes EA 75.                                                                    (C) Vigfús Markússon. Brimbarinn.

    100 tonna skip í stað Sæness

Rán hf. á Dalvík hefur samið við sænska skipasmíðastöð um smíði á 100 tonna skipi fyrir fyrirtækið. Rán gerir nú út tvo gamla báta, Sænes og Sæljón og mun Sænes ganga upp í kaupverð á hinu nýja skipi en það er um 67 milljónir. Sænesið fæst metið á um 16 milljónir. Samningarnir voru gerðir með fyrirvara um að lán fengist úr Fiskveiðasjóði. Lánið fékkst og er það 60 % af kaupverði. Skip þetta var í smíðum fyrir annað fyrirtæki þegar Rán hf. gekk inn í kaupin. Skipið átti upphaflega að vera búið til togveiða eingöngu en verður nú búið til netaveiða og línuveiða að auki. Auk þess mun skipið stunda djúprækjuveiðar.
Að sögn Gunnþórs Sveinbjörnssonar framkvæmdastjóra fyrirtækisins á að afhendaskipið 20. júní. Það er 20 tonnum stærra en Sænes og yfirbyggt þannig að með tilkomu þess aukast möguleikar til lengri veiðitúra auk þess sem það er talið mun afkastameira við rækjuveiðarnar. Lest hins nýja skips verður einangruð eins og frystilest en fyrst um sinn verður það þó ekki búið frystitækjum. Í skipinu er 900 ha. vél og tvö sjálfstæð 10 tonna spil.

Dagur. 9 febrúar 1987.

           "Íslendingur" sokkinn

Botnvörpuskipið Íslendingur sökk á Eiðisvík í fyrrinótt. Hann hefir legið þar mannlaus í vetrarlagi að undanförnu, og varð ekki séð í fyrradag, að hann væri farinn að þyngjast af sjó. Vita menn ekki, hvernig leki hefir komið að honum svo skyndilega.

Vísir. 11 desember 1925.


Íslendingur RE 120 kominn á land eftir 17 ár á hafsbotni.                         Ljósmyndari óþekktur.

B.v. Íslendingur RE 73 eftir endurbygginguna.                                               Mynd úr Víkingnum.


Íslendingur RE 73 upp í fjöru í Kleppsvíkinni í júní árið 1966.                       Ljósmyndari óþekktur.

Íslendingur RE 73 í fjörunni í Kleppsvíkinni.                                                   (C) Tryggvi Sigurðsson. 

           B.v. Íslendingur RE 73   

Nýlega er lokið algjörri endurbyggingu og breytingu á togaranum Íslendingi RE 73. B.v. Íslendingur er byggður úr járni í Hull í Englandi árið 1893 og hét þá Osprey, en var keyptur hingað til lands árið 1908 af Elíasi Stefánssyni útgerðarmanni í Reykjavík. Hinn 9. des. árið 1926, er skipið lá í vetrarlægi á Eiðsvík við Reykjavík, kom af ókunnum orsökum skyndilega leki að skipinu svo að það sökk. Lá skipið þar í 15 ár, eða til ársins 1942, er rannsókn á flakinu leiddi í Ijós, að bolur skipsins var ekki meira skemmdur en svo, að það var álitið svara kostnað að bjarga því og endurbyggja. Tókst björgunin vel, en af ýmsum ástæðum gekk viðgerðin seint og var ekki lokið fyrr en í marz-mánuði í ár. Eigandi skipsins er nú h.f. Dieseltogarar í Reykjavík, en að því félagi standa m. a. þeir Stephan Stephensen framkvæmdastjóri, Sveinbjörn Einarsson skipstjóri og Ágúst Ingvarsson vélstjóri. Að björgun og endursmíði skipsins unnu ýmsar af vélsmiðjunum og skipasmíðastöðvunum í Reykjavík, en aðallega Ágúst Ingvarsson vélstjóri að allri járnsmíði og vélaniðursetningu. Einnig vélsmiðjan Bjarg og Sigurður Einarsson og Loftur vélsmiðir. Sömuleiðis Vélsmiðjan Héðinn. Trésmíði framkvæmdi skipasmíðastöð Magnúsar Guðmundssonar, en meirihlutann af trésmíðinni framkvæmdu þeir Hákon Einarsson og Haraldur Guðmundsson skipasmíðameistarar. En yfirumsjón og framkvæmd alla hafa þó haft tveir af eigendum þess, nefnilega þeir Sveinbjörn og Ágúst, sem þar hafa leyst mikið verk af hendi. Að umbyggingunni lokinni reyndust aðalmál skipsins:
Lengd 31.09 m.
Breidd 6.25 m.
Dýpt 2.92 m.
Stærð brúttó 146.11 rúmlestir.
Stærð undir þilfari 138.14 rúmlestir.
Stærð nettó 66.20 rúmlestir.
Við breytinguna hafði skipið stækkað um 3.47 rúmlestir brúttó. Aðalvél skipsins er Fairbanks-Morse Dieselvél (amerísk), 500 hestöfl, í beinu sambandi við skrúfuna. Mesti snúningshraði 400 á mínútu. Eyðir þá 0.38 lbs. á hestafl á tíma. Olíugeymar rúma 21 tonn. Hjálparvélar eru tvær: Önnur 77 hestafla Greyhound fyrir togvindu, og hin 20 hestafla R. A. Lister fyrir ljós, hita, eldun. Fremst í skipinu er "lúkar" með lokrekkjum fyrir 10 manns, og aftast "káeta" með 4 rekkjum, en úr henni er gengið í tvö herbergi, sitt hvoru megin, og er annað þeirra fyrir stýrimann, en hitt fyrir 1. vélstjóra. Aftast í reisninni, yfir káetu, er eldhúsið, og er þar rafmagnseldavél, smíðuð af h.f. Rafha í Hafnarfirði. Fremst á reisninni er herbergi skipstjóra. Allar vistarverur eru klæddar Masonite, útbúnar fataskápum m. a, raflýstar og með rafmagnshitun. Fremst á reisninni er stýrishús og fyrir aftan það lítill leiðarreikningsklefi, en innangengt úr honum niður í herbergi skipstjóra. Í leiðarreikningsklefanum er komið fyrir, auk venjulegra leiðartækja, Hugh's sjálfritandi bergmálsdýptarmæli, svo og talsendi og viðtæki landsímans, en í stýrishúsi vökvastýri af gerðinni Steen & Kaufmann, Eimshorn. Svo má segja að skipið sé allt saman endurnýjað, tréverk allt nýtt. Bolur skipsins allur hnoðaður upp. Mikið sett í skipið af nýjum böndum, settur á skipið bakki, yfirbygging öll ný og sett í það Dieselvélar, svo og allt skipið smíðað að nýju að innan.

Sjómannablaðið Víkingur. 5 tbl. 1 maí 1943.