Slippfélagið í Reykjavík

Um aldamótin síðustu voru stundaðar þorskveiðar við Faxafloa á sjötíu þilskipum, sem keypt höfðu verið notuð fyrir tiltölulega lágt verð, einkum frá Englandi og Skotlandi. Skipin gengu fljótt úr sér og var snemma brýn nauðsyn á því, að hægt væri að gera við þau hér á landi. Þetta sáu og skildu ýmsir framsýnir menn, er nærri útveginum stóðu, og varð það til þess, að þeir hófust handa á þann hátt, sem skýrt er frá hér á eftir. 28. des; 1901 kom til umræðu á fundi útgerðarmanna að eignast slipp til að geta dregið skip á land. Formaður Útgerðarmannafélagsins, Tryggvi Gunnarsson, bar upp tillögu um að félag skyldi nú stofnað til að koma upp dráttarbraut og var það samþykkt og var þá þegar lofað nokkrum fjárframlögum til stofnunar félagsins. 15. marz 1902 var haldinn undirbúningsfundur að stofnun slíks félags. Ákveðið var að fá menn frá Noregi til að annast uppsetningu á slipp. 21. október 1902 var haldinn stofnfundur Slippfélagsins. Ákveðið var að félagið skyldi vera hlutafélag með kr. 15 þús. í hlutáfé og skyldi félagið heita: "Slippfélagið í Reykjavík". Lög félagsins voru samþykkt og fyrsta stjórn kosin og hlutu kosningu: Tryggvi Gunnarsson, bankastjóri, Jes Zimsen, kaupmaður, Ásgeir Sigurðsson kaupmaður.

1274. Páll Pálsson ÍS 102.

Tryggvi Gunnarsson var formaður félagsstjórnarinnar frá byrjun til 1917, er hann dó. Jes Zimsen og Ásgeir Sigurðsson sátu í stjórninni til 1930. Árið 1902 var hafin bygging á dráttarbraut á Hlíðarhúsasandi eftir fyrirsögn hins norska manns, er stjórnin hafði ráðið. Maðurinn reyndist illa og allt varð dýrara en ráð var fyrir gert. Lenti félagið þegar í byrjun í fjárþröng. Fékk það þá 4000 kr. styrk úr "Varasjóði sparisjóðs Reykjavíkur" til að fullgera dráttarbraut. Árið 1903 var ráðinn annar norskur maður, O. Ellingsen, til Slippfélagsins og taldi hann Slippinn þurfa endurbóta við, enda mun hann hafa verið mjög ófullkominn. Sama ár sendi félagið bænaskrá til Alþingis um 10 þús. kr. styrk til að koma upp "Patent slipp". Var féð veitt. 1904 var hlutafé félagsins aukið í þeim tilgangi að kaupa nýjan slipp frá Englandi.


1345. Freri RE 73.

Sama ár var slippur keyptur í Englandi. Var slippurinn síðan byggður og skip tekin upp á hann það ár. Var hann stærsta þess háttar mannvirki hér á landi um 28 ára bil eða til 1932, er Slippfélagið byggði dráttarbraut fyrir togara. Þessi slippur gat tekið skip allt að 200 smálestir að þyngd. Um það bil sem slippurinn var byggður, munu hafa verið hér um 60-70 íslenzkir kútterar. Var því mjög mikil þörf fyrir þetta fyrirtæki, enda fékk það þegar nóg að starfa við viðhald og viðgerðir á skipum. Rekstur fyrirtækisins gekk vel allt til ársins 1920, því að auk upptöku skipa og viðgerða á þeim rak félagið mikla verzlun með timbur og ýmsan útbúnað til skipa o. fl. Þó að Slippfélagið væri stærsta iðnfyrirtæki landsins í sinni grein um árabil, byggði það á þessu tímabili ekki skip að nýju. Á árunum 1912-18 fækkaði kútterunum jafnt og þétt og í lok stríðsins voru þeir horfnir úr íslenzkri eign. Í stað þeirra komu togarar, en þeir voru of stórir fyrir dráttarbraut félagsins. Á fundi Slippfélagsins 1914 minntist Tryggvi Gunnarsson á þörfina fyrir að koma upp dráttarbraut, er tekið gæti á land togara. Nærri því árlega var um þetta mál rætt á fundum félagsins, en aldrei varð úr framkvæmdum.


1279. Brettingur KE 50.

Um eitt skeið var um það rætt, að erlent félag keypti eignir Slippfélagsins og reisti hér skipasmíðastöð. En úr því varð ekki. Afkoma félagsins versnaði því fljótt eftir stríðið og 1931 var félagið komið í f járþröng, svo að ekki leit út fyrir annað en gjaldþrot. Var þá hafizt handa af nokkrum framtakssömum mönnum, er um það leyti höfðu keypt hluti í félaginu, um að byggja dráttarbrautir, er gætu tekið upp stærstu togara og koma upp skipaviðgerðar og skipasmíðastöð, er fullnægði þörfum landsins. Árið 1932 fékk félagið lán hjá Hafnarsjóði Reykjavíkur og Skipaútgerð ríkisins í því skyni að byggja slipp fyrir togara. Þá var hlutaféð aukið mjög og gamla hlutaféð fært niður. Keyptir voru 2 dráttarvagnar með vindum fyrir 400 og 800 smálesta skip. Minni dráttarbrautin var svo byggð um haustið og fyrsti togarinn tekinn á Iand 15. des. 1932. 1933 byggði félagið aðra dráttarbraut fyrir 800 smálesta skip og fékk til þess lán hjá erlendu félagi. Var þá svo komið, að hægt var að taka hér á land allan togaraflotann, strandferðaskipin, varðskipin og minnstu millilandaskipin. Í beinu sambandi við byggingu þessarar dráttarbrautar var 1934 stálsmiðjan stofnuð, sem annaðist plötuviðgerðir skipa. Var þá svo komið, að hægt var að gera hér við og flokka öll skip allt að 800 smálestir að stærð.


2184. Vigri RE 71.

Þau 9 ár, sem liðin eru síðan þessar dráttarbrautir voru gerðar, hafa yfir 1200 skip af togara stærð og stærri verið tekin á land og framkvæmdar á þeim stærri og minni viðgerðir. Auk þess hefir verið gert við mörg minni skip. Það má fullyrða, að það hefir verið útgerð landsmanna ómetahlegur hagnaður, að dráttarbrautir þessar voru byggðar, ekki sízt nú síðan stríðið hófst og skipin fá ekki framkvæmdar neinar teljandi viðgerðir í Englandi. Líklegt er, að meiri hluti togaraflotans væri nú ósjófær, ef dráttarbrautir Slippfélagsins væru ekki til. Oft á ári hefir það komið fyrir, að skip fullfermd af ísfiski hafa bilað, brotið skrúfu eða orðið lek og verið tekin í slipp og gert við þau á nokkrum klukkustundum. Áður varð í þessum tilfellum að losa skipin og auk þess kostnaðar og tafar, er það tók, ónýttist fiskurinn oft að mestu eða varð verðlítill. Undanfarin 3-4 ár hefir Slippfélagið ásamt Stálsmiðjunni unnið að undirbúningi að því að koma upp skipabyggingastöð, er byggt getur togara og jafnvel stærri skip.


2182. Baldvin Njálsson GK 400.

Með samningum við Reykjavíkurbæ og Skipulagsnefnd hefir félögum þessum verið tryggt nægilegt athafnasvæði við höfnina. Á þessu svæði hafa félögin gert áætlun um skipabygginga og skipaviðgerðastöð, er ætla má að fullnægi íslenzkum þörfum næstu áratugi. Auk þeirra mannvirkja, er þegar eru gerð, er ætlunin að bæta við 2 dráttarbrautum, þurkví, er tekur allt að 4-5000 tonna skip, og tveim byggingabrautum fyrir togara. Ennfremur verkstæði, efnisgeymslur, skrifstofur o. fl. Tillögur þessar hafa verið sendar bæjarstjórn Reykjavíkur og ríkisstjórninni. Bæjarstjórn Reykjavíkur hefir þegar fallist á tillögurnar með því að breyta skipulaginu á þessu svæði, er þær ná til, í samræmi við þær. Ennfremur hafa félögin fyrir alllöngu leitað aðstoðar ríkisstjórnarinnar til að hefja framkvæmdir. En stríðið hefir aukið mjög erfiðleikana á að fá vélar og nauðsynlegt efni. Daníel Þorsteinsson skipasmíðameistari tók við framkvæmdastjórn af O. Ellingsen 1915 og hafði þann starfa á hendi þar til Sigurður Jónsson tók við. Stjórn Slippfélagsins skipa nú: Hjalti Jónsson, formaður, Kristján Siggeirsson kaupmaður, Þórarinn Kristjánsson hafnarstjóri og  Geir Zoega vegamálastjóri.

Vikan 12 nóvember 1942.