Bjartur NK fékk á sig brotsjó
          Rak stjórnlaust að landi
         þegar aðalvél stöðvaðist
Komst af eigin rammleik til Ísafjarðar

Morgunblaðið. 20 janúar 1980.

    Fyrstu Svíþjóðarbátarnir leggja
      af stað hingað eftir fáa daga 

Samkvæmt fréttum, sem tíðindamaður blaðsins fékk hjá forseta Fiskifélagsins í gær, munu fyrstu Svíþjóðarbátarnir leggja af stað til Íslands innan fárra daga, og góðar horfur eru á því, að þeir verði flestir komnir hingað fyrir síldarvertíð.
í gærmorgun fékk forseti Fiskifélagsins símskeyti frá Svíþjóð, þar sem greint var frá því, að fyrsti fullsmíðaði báturinn hefði farið reynsluför á mánudaginn, og hefði hann í alla staði reynst vel. Bátur þessi er 50 rúmlestir að stærð, og er eigandi hans Þorkell H. Jónsson skipstjóri í Reykjavík o. fl. Mun báturinn hafa verið afhentur í gærdag. Mun bátur þessi, ásamt fleiri, sem eru nú um það leytið fullsmíðaðir, leggja af stað frá Svíþjóð einhvern næstu daga og væntanlega koma hingað um miðjan þennan mánuð. Eigendur margra bátanna, eða fulltrúar fyrir eigendanna hönd eru komnir til Svíþióðar fyrir nokkru til að veita bátunum móttöku, og nokkrir fara með Eldborginni, sem er á förum héðan til Englands og Svíþjóðar. Sagði Davíð Ólafsson forseti fiskifélagsins, að góðar horfur væru á því, að flestir eða allir þeir bátar, sem ríkisstjórnin lét semja um smíði á í Svíþjóð, myndu verða komnir hingað fyrir síldveiðitíma í sumar. En bátar þessir eru eins og áður, hefur verið sagt frá 45. Hins vegar samdi Reykjavíkurbær, sérstaklega um smíði báta síðar og munu þeir ekki verða tilbúnir fyrr en í haust.
Bátarnir verða af þremur stærðum, 15 þeirra, verða 50 rúmlestir að stærð. Sjö 80 rúmlesta og 28 eru gefnir upp fyrir að vera 78 rúmlesta, en þeir munu hinsvegar mælast meira og verður burðarmagn þeirra sennilega um 80 lestir. Þessir 28 bátar af stærðinni 78 rúmlesta eru smíðaðir eftir teikningum Þorsteins Daníelssonar skipasmíðameistara, en 50 rúmlesta bátarnir og hinir sjö 80 lesta eru smíðaðir eftir teikningum Bárðar Tómassonar. Bátunum hefur nú öllum verið ráðstafað, og fara þeir víðsvegar um landið. Reykjavíkurbær hefur pantað 10 bátanna, og mun bærinn vera búinn að ráðstafa þeim öllum til einstaklinga, en auk þeirra báta, sem bærinn ráðstafar fara 2 bátar 78 lesta og einn 50 lesta til einstaklinga í Reykjavík, svo alls koma 13 bátanna til Reykjavíkur. Til Ísafjarðar fara 5 bátar; fjórir þeirra eru 80 lesta og einn 79 lesta. Til Neskaupstaðar fara 3 bátar, allir 78 lesta. Til Siglufjarðar tveir, báðir 78 lesta. Til Ólafsfjarðar fara 3 bátar, tveir 50 lesta og einn 78 lesta. Til Dalvíkur fara tveir 50 lesta bátar, Til Akraness tveir 50 lesta bátar. Til Eskifjarðar fara tveir 78 lesta bátar. Til Akureyrar fara tveir bátar, annar 87 lesta og hinn 50 lesta. Til Seyðisfjarðar fara tveir bátar, annar 78 lesta, hinn 80 lesta. Til eftirtaldra staða fer einn bátur á hvern stað, Sauðárkróks, Þórshafnar, Húsavíkur, Stykkishólms, Vestmannaeyja, Flateyjar á Breiðafirði, Bolungarvíkur, Hríseyjar, Súðavíkur, Borgarness og Reyðarfjarðar.

Alþýðublaðið. 3 apríl 1946.

        Skuttogarinn Trausti ÍS 300
        Tollarar í starfi á Súganda

Skuttogarinn Trausti ÍS 300 kom hingað á tímabilinu 4-6 aðfaranótt 29. september. Ferðin frá Noregi gekk vel, ganghraðinn 12,5 míla á klukkustund. Samkvæmt norskri mælingu er stærð Trausta 299 tonn. Í islenskri mælingu verður hann sennilega rúmlega 400 brúttólestir. Smíðaár togarans er 1968. Trausti er ekki útbúinn flottrolli, en kom með allan útbúnað til þess að stunda þannig veiðiskap. Óvist er hvenær hann byrjar veiðar. Tollskoðun var í allan gærdag, sunnudag, og er enn ekki lokið. Tveir tollverðir komu að sunnan og einn frá Ísafirði. Talið er að þeir hafi unnið fullkomlega fyrir kaupi sínu
Skipið lagðist að hafskipabryggjunni hér. Verður hún, bryggjan, sennilega opin allri umferð fyrst um sinn.

Þjóðviljinn. 1 október 1974.

       SkuttogarinnTrausti ÍS 300

Súgfirðingar hafa eignast sinn fyrsta skuttogara með tilkomu Trausta ÍS 300, sem kom í fyrsta sinn til heimahafnar sinnar 29. september á s.l. ári. Skuttogari þessi er eign Útgerðarfélagsins Freyju h.f. Súgandafirði. Skipið sem áður hét Nord Rollnes, var keypt frá Noregi og er smíðað hjá Sterkoder Mek. Verksted A/S Kristiansund árið 1968 og er nýbygging nr. 8 hjá stöðinni.
Skipið er byggt skv. reglum Det Norske Veritas og flokkað +1A1, Stern Trawler, Ice C, +MV. Skipið er skuttogari með tveimur þilförum stafna á milli og skutrennu upp á efra þilfar. Undir neðra þilfari eru fjögur vatnsþétt þil. Fremst í skipinu, er stafnhylki og geymar (sjókjölfesta), en þar fyrir aftan fiskilest, vélarúm og geymar fyrir ferskvatn aftast. Botngeymar fyrir brennsluolíu eru undir lest. Fremst á neðra þilfari eru keðjukassar en þar fyrir aftan íbúðir. Vinnuþilfar er aftan við íbúðir með fiskmóttöku aftast. Aftan við fiskmóttöku er stýrisvélarrúm, b.b.-megin við hana er netageymsla og s.b.-megin er klefi fyrir lifrarbræðslu. Á efra þilfari er fremst lokaður hvalbakur, en í hvalbak eru geymslur, íbúðir og klefi fyrir vindumótor. Aftan við hvalbak er togþilfarið. Aftast á hvalbaksþilfari er brú (stýrishús) skipsins.
Aðalvél skipsins er Deutz, gerð SBV 8 M 545, 1500 hö við 380 sn/mín, sem tengist skiptiskrúfubúnaði frá Liaaen, gerð CS 63. Skrúfa skipsins er 3ja blaða, þvermál 2100 mm. Framan á aðalvél er beintengdur 195 KW REM jafnstraumsrafall, sem er fyrir togvindumótor. Hjálparvélar eru tvær Deutz, gerð F6M-716, 150 hö við 1500 sn/mín. Við hvora vél er 125 KVA, 3x380 V, 50 Hz REM riðstraumsrafall. Fyrir smurolíu- og brennsluolíukerfið eru DeLaval skilvindur. Í skipinu er ferskvatnsframleiðslutæki frá Atlas, gerð AFGU 0.5, afköst 1-1 ½  tonn á sólarhring. Hydroforkerfi er frá Bryne Mek. Verksted. Kælikerfi er frá Peilo Teknikk. Stýrisvél er frá Tenfjord, gerð H-155 ESG. Vökvaknúin fiskilúga, framan við skutrennu, veitir aðgang að fiskmóttöku aftast á vinnuþilfari. Vinnuþilfar er búið blóðgunarkerjum, aðgerðarborðum, fiskþvottavél og færiböndum svo og búnaði til losunar á úrgangi. Lifrarbræðsluketill er í skipinu svo og lýsisgeymar. Fremsta hluta vinnuþilfars, ca. 140 m3 , er unnt að nýta sem fiskgeymslu, en það pláss er einkum notað við netaviðgerðir. Fiskilest undir neðra þilfari er einangruð fyrir frystingu, en útbúin kælikerfi frá Kværner Brug, sem miðast við að halda +1°C hitastigi í lest. Afköst kæliþjöppu eru 12800 kcal/klst við -10°/ -/ + 25°C, kælimiðill Freon 22. Lestin er gerð fyrir fiskkassa.
Íbúðir á neðra þilfari samanstanda af þremur 2ja manna klefum, matvælageymslum og þvottaklefa s.b.-megin, en b. b.-megin er borðsalur (fyrir áhöfn), eldhús, borðsalur fyrir yfirmenn og einn 2ja manna klefi. Á efra þilfari (í hvalbak) eru fjórir 2ja manna klefar, fjórir eins manns klefar og þvottaklefar. Kælikerfi fyrir matvælageymslu er frá Kværner Brug, afköst kæliþjöppu 1400 kcal/ klst. (-30°/-/ + 25°C). Upphitun í vistarverum er með rafmagnsofnum og loftræsting með rafdrifnum blásurum.
Skipstjóri á Trausta ÍS er Ólafur Ólafsson og 1. vélstjóri Einar Ingólfsson. Framkvæmdastjóri útgerðarinnar er Einar Ólafsson.

Ægir. 5 tbl. 15 mars 1975.


1393. Guðmundur í Tungu BA 214 á toginu.                                               (C) Sæmundur Þórðarson.


1393. Sveinborg GK 70.                                                                (C) Vigfús Markússon. Brimbarinn.

  Hvanneyri SI með tvö skip í togi
     Togarinn Þorsteinn EA-610
    sökk suðvestur af Færeyjum

Togarinn Þorsteinn EA-610 sökk á um 600 faðma dýpi suðvestur af Færeyjum um miðnætti síðastliðið föstudagskvöld. Hvanneyri SI frá Siglufirði var með Þorstein og Þorlák Helga í togi er atvikið átti sér stað, en verið var að flytja skipin í brotajárn til Belfast á Norður-Írlandi. Leiðangurinn hafði hreppt vonskuveður á leið sinni og er talið að Þorsteinn EA hafi ekki þolað veðrið, en hann skemmdist mikið er hann lenti í ís fyrir tæpum fimm árum. Þorsteinn og Þorlákur Helgi voru í eigu Samherja hf. á Akureyri. Jóhannes Lárusson framkvæmdastjóri Dráttarskipa sagði að vel hefði verið frá málum gengið áður en lagt var af stað út og voru skipin bundin með- stálvír um 600-700 metra löngum við Hvanneyrina. Ferð skipanna út hafði verið frestað sökum veðurs í um 10 daga, en útilitið verið sæmilegt þegar haldið var að stað, veður hafi hins vegar breyst og skipin hreppt leiðindaveður, en þau gengu á 4 mílum á klukkustund um tíma. "Ég var í sambandi við Hvanneyrina um tveimum tímum áður en skipið sökk og þá fannst mönnum sem farið væri að ganga betur, veðrið væri að lagast og ganghraðinn var kominn upp í 5,4 mílur.
Ljós voru á báðum skipunum, en þarna um miðnættið tóku menn eftir að aðeins logaði á einu ljósi og eitt skip sást í radarnum," sagði Jóhannes. Vírinn slitnaði við það að skipið sökk og biðum menn fram í birtingu á laugardagsmorgun til að ná Þorláki Helga og gekk vel að ná honum aftur. Eftir atvikið var farið til Færeyja og stjórnvöldum þar tilkynnt um það sem og stjórnvöldum á Íslandi. Skipið sökk á svæðinu við 61. gráðu norðlægrar breiddar og 9.-10. gráðu vestlægrar lengdar. Hvanneyri verður siglt frá Færeyjum í dag, þriðjudag, áleiðis til Belfast með Þorlák Helga. Jóhannes sagði að engin olía hefði verið í skipinu og því fylgdi engin mengum þó skipið hefði sokkið. Tjón væri heldur ekkert þar sem verið var að fara með skipið í brotajárn, sem lítið fæst greitt fyrir.
Þorsteinn EA lenti í ís í Reykjafjarðarál í apríl árið 1988 og skemmdist þá mjög mikið, m.a. var bolur skipsins illa farinn og kom gat á skut þess stjórnborðsmegin, skuthorn varð ónýtt að hluta og skemmdir urðu í vélarrúmi. Þorsteinn EA hefur frá því þetta gerðist legið við bryggju á Akureyri, en hann var úreldur upp í nýjan frystitogara Samherja, Þorstein Baldvinsson EA, sem nýlega kom til heimahafnar í fyrsta sinn.

Morgunblaðið. 15 desember 1992.

Nýr 1000 lesta togari bætist í flotann

"Freyr" RE 1 kom til Reykjavíkur í gær

Í gær bættist nýr 1000 tonna togari við togaraflota okkar. Er það b.v. Freyr RE 1, eign fyrirtækisins Ísbjörninn hf. (Ingvar Vilhjálmsson). Skipið er smíðað hjá A. G. Weser Werk Seebeek í Bremerhaven og var afhent hinn 19. þ.m. Freyr er stærsti togari landsins, sem smíðaður hefir verið til þessa, 987 brúttólestir. Lengdin er 210 fet og breidd 33 fet. Aðalvélin er "Werkspoor" diesel-vél, 2.300 hestöfl við 280 sn. Vélin er tengd við skiptiskrúfu. Í stjórnkassa í stýrishúsi, þar sem mörg stjórntæki hafa verið sambyggð, er hægt að stjórna skiptiskrúfunni og einnig er þaðan hægt að aftengja skrúfuna frá aðalvélinni. Hjálparvélar eru þrjár.
Togarinn er búinn öllum nýjustu mælitækjum, m.a. djúpmælir fyrir togvörpu, sem er alger nýjung hér á landi. Mælir þessi er til þess að sjá hvernig varpan fer í sjónum og hvort fiskur er fyrir framan hana. Það má einnig telja til nýjunga að skipið er ekki með lifrarbræðslu og mun fyrsti togarinn, sem ekki hafir slíkan búnað. Þetta stafar af því að til fellur heldur lítil lifur um borð í togurunum og oft engin, t.d. er þeir eru á karfaveiðum. Sparar þetta lifrarbræðslumann um borð og verður hún unnin í landi. Allur er frágangur skipsins vandaður og fullkominn. Reynsluferð var farin 19. þ. m. og reyndist hraðinn vera 16,1 sjómíla. Skipstjóri á skipinu er Guðni Sigurðsson er var á Ask, stýrimaður Guðmundur Guðlaugsson og 1. vélstjóri Aðalsteinn Jónsson. Samningar að smíði skipsins voru undirritaðir af Ingvari Vilhjálmssyni útgerðarmanni 1. ágúst sl. ár, en eftirlit með verklýsingu og samningum höfðu þeir Hjálmar Bárðarson, skipaskoðunarstjóri og Erlingur Þorkelsson, vélfræðingur.

Morgunblaðið. 25 ágúst 1960.

Togarinn Freyr RE 1 við komuna til landsins 24 ágúst 1960.                            Mynd úr safni mínu.


B.v. Freyr RE 1.                                                                               Úr safni Tryggva Sigurðssonar.


Ross Revenge GY 718 í höfn í Grimsby.                                                               (C) James Cullen.


Ross Revenge sem útvarpsstöðin Radio Caroline.                                  (C) Radio Caroline project.


B.v. Freyr RE 1. Líkan.                                                                              (C) Þórhallur S Gjöveraa.


B.v. Ross Revenge GY 718. Málverk.                                                                  (C) Steve Farrow.

    Freyr á að heita Ross Revenge

Í gærdag var gengið frá kaupum á togaranum Frey. Kaupandinn er Ross-útgerðarfélagið í Grimsby, en forstjóri þess, John Ross, kom hingað til lands þessara erinda. Blaðamaður Morgunblaðsins hitti í gær þá Ingvar Vilhjálmsson, fyrrverandi eiganda Freys, John Ross og dr. Magnús Z. Sigurðsson, sem hafði milligöngu um kaupin, á Ingólfsgarði.
Þetta verður stærsti togari í Bretlandi, af venjulegri gerð, segir Ross. Aðeins skuttogararnir eru stærri. - Hve marga togara á Ross hringurinn? - Þeir eru um 60. Auk þess eru 5 í smíðum, þar af 2 skuttogarar. - Hver er reynsla ykkar af skuttogurum - Skuttogarar eru miklu dýrari en venjulegir togarar. Þeir eru hentugri, þegar um verksmiðjuskip er að ræða, t. d. þegar aflinn er frystur um borð. - Margir ráðlögðu mér að kaupa heldur skuttogara í stað Freys, segir Ingvar. - Freyr er byggður 1959, en um það leyti smíðuðu Þjóðverjar fjölda af skuttogurum. Þeir reyndust illa og eru reknir með tapi. Ástæðan fyrir því að tap hefur orðið á Frey er aðeins skortur á markaði. Ef keyptur hefði verið skuttogari í hans stað, hefði tapið orðið enn meira, eða jafnhátt mismuni á kaupverði.
- Hafið þér séð nokkra togara að veiðum hér? - Já, ég flaug í lítilli flugvél yfir miðin fyrir norðan land. Þar sá ég um 25 togara að veiðum. Fjórir þeirra voru frá okkur. - Hvaða nafn fær Freyr? - Hann hlýtur nafnið Ross Revenge (hefnd). En þið megið ekki halda að það sé táknræn nafngift. Allir stórir togarar í Bretlandi eru skírðir eftir herskipum.
Fyrsta Revenge barðist við spænskar freygátur á 16. öld undir stjórn Collingwood, aðmíráls. - Á hvaða mið mun Ross Revenge sækja? - Grænlandsmið fyrst um sinn. Skipshöfnin kemur til Vestmannaeyja annað kvöld með einum togara okkar. Á fimmtudag mun skipið láta úr höfn og sigla til Grimsby.

Morgunblaðið. 3 september 1963.

          Samvinnufélagið Kakali

Samvinnufélag til útgerðar hefur nú verið stofnað á Eskifirði, og hefur það fengið ábyrgð ríkissjóðs fyrir láni til skipakaupa og útgerðar. Félag þetta, sem heitir samvinnufélagið Kakali, hefur nú látið smíða 4 báta, og eru 3 af þeim um 19 rúmlestir hver, smíðaðir í Danmörku, en einn, 50-60 smálestir, er smíðaður í Noregi. Bátar þessir komu til Eskifjarðar um áramótin.

Ægir. 1 tbl. 1 janúar 1934.

               Rækjubátur sökk

 Áhöfninni, tveim, bjargað af öðrum bát

Ísafirði, 2. marz. 
Lítill rækjubátur Ver ÍS 108 sökk í Ísafjarðardjúpi í dag. Mannbjörg varð. Báturinn var staddur nokkuð fyrir innan Arnarnes og var að toga út af Hamrinum, þegar leki kom að honum. Á bátnum voru tveir menn Ólafur Rósinkarsson og Ægir Ólafsson og báðu þeir þegar í stað um aðstoð hjá rækjubátnum Hafdísi og kom hann strax að og tók Ver í tog. Lekinn magnaðist óðum og var innan stundar kominn upp á miðja vél og yfirgáfu þá þeir félagar bátinn og komust um borð í Hafdísi. Var Ver hafður áfram í togi og tók skömmu seinna inn á sig sjó og sökk. Á Hafdísi eru þeir Árni Magnússon og Hjalti Hjaltason.

Morgunblaðið. 3 mars 1967.

            Stafnes á Reykjanesi

Stafnes (Starnes, Sternes, Stapnes, Stafsnes) er lítið nes á Reykjanesskaga, nánar tiltekið vestast á Miðnesi, nálægt Hvalsnesi . Þar er samnefnd jörð sem tilheyrði Rosmhvalanesi  en í dag Sandgerði. Upphaflega hefur nesið heitið Starnes (líklega eftir melgresi sem vex þar í fjörunni) og kemur fyrir undir því nafni í heimildum frá því um 1270 og síðar. Nafnið Stafnes kemur fyrst fyrir í jarðabókum undir lok 17 aldar. Jörðin Stafnes hefur verið stórbýli frá upphafi með margar hjáleigur og útgerð, þótt höfuðbólið Hvalsnes hafi verið stærra, en varð fyrir miklum skemmdum vegna stórflóða og sandblásturs á 17 og 18 öld. Stafnes var keypt af Magnúsi Einarssyni biskup fyrir Skálholt kringum árið 1140, en hefur síðan gengið til Viðeyjarklausturs, hugsanlega við stofnun þess. Við siðaskiptin varð Stafnes konungsjörð. Jörðin var boðin upp í Reykjavík 27. júní 1792 ásamt 24 öðrum konungsjörðum á Miðnesi, en boðin sem fengust voru svo lág að stjórnin féllst ekki á neitt þeirra. 10 september 1805 var jörðin svo loks seld á kaupþingi í Keflavík og komst í bændaeigu.
Á Stafnesi var ein mesta konungsútgerð á Miðnesi frá því fyrir 16 öld og fram um miðja 18. öld. Árið 1548 eru í skilagrein Kristjáns skrifara, talin upp á staðnum fimm skip í eigu konungs; einn tólfæringur, tveir teinæringar og tveir áttæringar, en með tímanum minnkuðu skipin og undir lokin voru tvíæringar orðnir algengastir á Miðnesi. Auk konungs gerðu útvegsbændur báta sína út frá Stafnesi, eins og kauphöfninni Básendum lítt sunnan við. Útgerð frá Stafnesi hélst töluverð fram undir miðja tuttugustu öld, en eftir það sáralítil.
Við Stafnes hafa verið tíð sjóslys um aldir, enda skerjótt þar úti fyrir. Á síðustu öld má nefna strand togarans Jóns forseta árið 1928, en þá fórust 15 menn og 10 björguðust. Þetta sjóslys mun hafa valdið miklu um stofnun Slysavarnarfélags Íslands og fyrstu björgunarsveitar þess, sem er Sigurvon í Sandgerði. Á Stafnesi var reistur viti árið 1925.

Wikipedia. Frjálsa alfræðiritið.

         Nýr bátur til Stykkishólms

Á sunnudagsmorgun 30. júní, kom nýr bátur frá Svíþjóð til Stykkishólms. Eigendur hans eru hlutafjelagið Elliði, Stykkishólmi, og er formaður fjelagsins Ágúst Pálsson, skipstjóri, Stykkishólmi. Bjarni Andrjesson, skipstjóri frá Reykjavík, sigldi bátnum upp. Var báturinn 7 daga á leiðinni til Stykkishólms, með viðkomu í Færeyjum. Báturinn er 52 smálestir brúttó, smíðaður hjá Knippla skipasmíðastöðinni í Kallax í Svíþjóð. Báturinn hefir 170 hesta vjel og er útbúnaður hans allur hinn vandaðasti. Er ákveðið að hann fari á síld í sumar, en sökum þess að útbúnað til trollspils vantar enn er gert ráð fyrir að dragist um 10 daga að báturinn leggi af stað. Nafn bátsins er Hrímnir og verður hann SH 107.

Morgunblaðið. 3 júlí 1946.