27.10.2017 14:11
B. v. Leifur heppni RE 146. LCHW.
B.v. Leifur heppni RE 146 á Patreksfirði. (C) Ólafur Jóhannesson.
B.v. Leifur heppni RE 146 á Patreksfirði. (C) Ólafur Jóhannesson.
Halaveðrið
Laugardaginn 7. febrúar komu starfsmenn veðurstofunnar til
vinnu klukkan sex. Þeir hófu þegar að vinna úr veðurskeytum og útbúa veðurspá
dagsins. Spáin var tilbúin um klukkan hálf níu og sendi loftskeytamaður
stofunnar hana út með mors-lyklinum. Samtímis bárust veðurfregnirnar til þeirra
skipa er höfðu morsmóttökutæki. Ljóst var að djúp og kröpp lægð nálgaðist
landið. Bátar frá verstöðvum við Faxaflóa höfðu haldið til veiða um morguninn.
Upp úr hádegi var orðið það hvasst, að ekki var lengur veiðiveður. Þeir sneru
því til hafnar og voru að tínast inn, fram eftir deginum. Síðdegis voru þeir
allir komnir til lands, nema línubáturinn Sólveig. Var fljótlega farið að
óttast um afdrif bátsins, en hann hafði verið á veiðum úti af Stafnesi. Þegar
var hafin leit, gengnar voru fjörur og leitað á sjó. Fannst brak úr bátnum og
var þá Sólveig talin af og með henni sex menn. Víkur nú sögunni vestur á
Halamið, þar sem glíman við Ægi varð hvað hörðust og ægilegust. Þar voru 16
togarar á meðan óveðrið gekk yfir 7. og 8. febrúar.
Þetta voru íslensku togararnir Ari, Ása, Draupnir, Egill Skallagrímsson,
Gulltoppur, Gylfi, Hilmir, Jón forseti, Leifur heppni, Njörður, Surprise,
Tryggvi gamli og Þórólfur. Auk þeirra voru þrír enskir togarar, sem gerðir voru
út frá Hafnarfirði af bræðrunum Hellyer. Íslenskar áhafnir og skipstjórar voru
á þeim að mestu leyti. Þetta voru togararnir Ceresio, Earl Haig og
Fieldmarshall Robertson. Togaramir höfðu verið að toga fram eftir morgni þann
7. febrúar, en fengið lítinn afla. Þó hafði Leifur heppni veitt vel um nóttina
og var hann að ljúka fengsælum veiðitúr. Um hádegi hættu flestir togararnir að
toga, drógu inn vörpuna og tóku að ganga frá. Gert var að aflanum, varpan
bundin og allt lauslegt á dekkinu kyrfilega fest. Egill Skallagrímsson, Hilmir og
Gulltoppur sigldu framhjá Leifi heppna skömmu eftir hádegi; var Leifur þá enn
að veiðum og stóðu menn í aðgerð á þilfari, enda var þar þó nokkuð af fiski.
Síðdegis þennan laugardag var komið fárviðri og illt í sjó. Togararnir sneru
upp í storminn, því þannig vörðust þeir best sjógangnum. Stórsjór reið yfir
skipin og hættan á því að brotsjór skylli á þeim var gífurleg. Við bættist
ísing sem hlóðst á togarana; urðu möstrin sver sem reykháfar af hennar völdum.
Þrátt fyrir ítrustu varkárni á siglingu í svona veðri, varð varla komist hjá
skakkaföllum. Flestir togararnir urðu fyrir brotsjó. Earl Haig varð fyrir því
tvisvar í þessum túr:
Líkan af togaranum Leifi heppna RE 146. Ljósmyndari óþekktur.
Um leið reið brotsjórinn fram yfir skipið, bakborðsmegin. Þeir vissu ekki fyrr
til en þeir lágu í sjó, sem þeytti þeim sitt á hvað, og allt í einu var ekkert
þak á brúnni lengur. Sjórinn reif stýrishúsið af fyrir ofan brjósthæð. Gluggar,
þak og hurðir þeyttust út á sjó. Um leið kastaðist skipið enn á hliðina og lá
nú með möstrin í sjó. Sjórinn reif allt
með sér, þegar hann gekk yfir togarana. Hann braut flesta björgunarbátana, tók
með sér lifrarfötin og kastaði öllu til í lestunum. Við það fengu togararnir
slagsíðu, þar sem kol, salt og fiskur kastaðist út í aðra hliðina en hásetarnir
stóðu í stöðugum mokstri til þess að rétta þá af. Sjór flæddi inn í vélarrúm og
vistarverur neðan þilja, þannig að vatnsaustur bættist ofan á aðra vinnu
sjómannanna. Dælur skipanna vildu stíflast af völdum kola, er settust í þær, og
vélstjórarnir börðust við að halda kötlunum logandi og vélunum gangandi. Þetta
var erfitt verk, einkum eftir að sjór flæddi niður í vélarrúmin. Hitnaði
sjórinn fljótlega og vélstjórarnir brenndust á fótum við að standa í honum.
Þannig börðust sjómennirnir í nær tvo sólarhringa við náttúruöflin. Veðrinu
slotaði ekki fyrr en aðfaranótt mánudagsins 9. febrúar. Þá töldu skipstjórarnir
óhætt að snúa togurunum undan veðrinu og halda til lands. Þau skip sem best
voru á sig komin héldu til Reykjavíkur og Hafnarfjarðar en hin leituðu hafna á
Vestfjörðum. Erfiðlega gekk að ná til Vestfjarða símleiðis, þar sem símalínur
höfðu eyðilagst í fárviðrinu. Flest loftnet togaranna höfðu brotnað niður vegna
ísingar enda gekk seint að ná sambandi við þá eftir að veðrinu slotaði. Því
dróst að farið væri að örvænta um þau skip sem ekki náðist í. Togararnir sem
ekki höfðu loftnet fengu önnur skip til að senda skeyti til heimahafna sinna.
Af þeim skeytum sem fyrst bárust til Reykjavíkur sáu menn að togaraflotinn
hafði lent í alvarlegum vandræðum á Halamiðum.
B.v. Leifur heppni RE 146 á siglingu. (C) Guðbjartur Ásgeirsson.
Þegar leið á vikuna, höfðu allir togararnir tilkynnt sig nema Leifur heppni frá
Reykjavík og Fieldmarshall Robertson frá Hafnarfirði. Til þeirra hafði sést
eftir að óveðrið hófst. Eins og áður sagði, þá stóðu mennirnir á Leifi heppna
enn í aðgerð, er þrír togarar sigldu framhjá seinnihluta laugardagsins 7.
febrúar. Draupnir sigldi framhjá Fieldmarshall Robertson skömmu eftir að
óveðrið skall á. Einnig hafði verið haft loftskeytasamband við hann fram eftir
kvöldi og mun Tryggvi gamli einna síðast hafa gert það; var þá allt með felldu
um borð. Hvorugur togarinn hafði gefið út neyðarkall. Eigendur þeirra leituðu
til íslenskra stjórnvalda þann 11. febrúar og óskuðu eftir að varð- skipið
Fylla yrði sent til leitar. Eins og áður gat, voru Hellyerbræður eigendur
Fieldmarshall Robertson en eigandi Leifs heppna var útgerðarfélagið Geir
Thorsteinsson og Co. Varðskipið Fylla og togarinn Ceresio voru þegar send til
leitar, en hvorugt skipanna varð vart við hina týndu togara. Togaraeigendur
komu því saman til fundar og ákváðu að senda hóp togara til þess að leita
skipulega. Sunnudaginn 15. febrúar hófst skipulögð leit, þar sem skipin sigldu
með ákveðnu millibili á um 90 mílna svæði. Þannig áttu þau að kemba það svæði,
þar sem talið var líklegast að þá væri að finna. Togararnir sigldu meðan bjart
var en héldu kyrru fyrir á næturnar. Þessi víðtæka leit reyndist árangurslaus.
Skipin tvö voru talin af og með þeim fórust 67 menn, sex Englendingar og 61
íslendingur.
Sagnir. 1 apríl 1984.
Þeir
sem fórust með togaranum
Leifi
heppna RE 146
Á
»Leifi heppna« voru þessir 32 menn:
Gísli M. Oddson, skipstjóri, Skólavörðustíg 3 B. Ingólfur Helgason, 1.
stýrimaður, Hafnarfirði. Ásgeir Þórðarson, 2. stýrimaður, Bergstaðastræti. 37.
Valdemar Árnason, 1. vélstjóri, Hverfisgötu 16. Jón Halberg Einarsson, 2.
vélstjóri, Njálsgötu 39 B. Magnús Brynjólfsson, loftskeytamaður, Lindargötu 14.
Jón Cornelíus Pétursson, bátsmaður, Vesturgötu 25 B. Ólafur Jónsson, matsveinn,
Laugaveg 38. Sigmundur Jónsson, háseti, Laugaveg 27. Stefán Magnússon, háseti,
Njálsgötu 32 B. Jón Guðmundsson, háseti, Frakkastig 23. Ólafur Gíslason,
háseti, Hverfisgötu 32. Þorbjörn Sæmundsson, háseti, Bergþórugötu 4. Oddur
Rósmundsson, háseti. Bergþórugötu 7. Ólafur Brynjólfsson, háseti, Lindargötu
14. Jónas Guðmundsson, háseti, Akranesi. Sveinbjörn Elíasson, háseti,
Bolungavík. Sigurður Guðmundsson, háseti, Önundarfirði. Sigurjón Jónsson,
háseti, Bergstaðastræti 30 B. Helgi Andrésson, háseti, Mjóstræti 4. Jón
Sigmundsson, háseti, Laugaveg 50. Jón Hálfdánarson, háseti, Hafnarstræti 18.
Randver Ásbjörnsson, háseti, Rauðarárstíg 9, Jón Jónsson, háseti, Austurstræti
11. Sigurður Lárusson, háseti, Bröttugötu 6. Sigurður Jónssson, háseti,
Miðstræti 8 B. Sigurður Albert Jóhannesson, háseli, Hverfisgötu 16. Sveinn
Stefánsson, háseti, Miðhús í Garði. Þorlákur Einarsson, háseti, Rúfeyjum, á
Breiðafirði. Jón Sigurðsson, háseti, Sveinseyri, Dýrafirði. Ólafur.
Þorleifsson, kyndari, Vatnsstíg 4, Björgvin Kr. Friðsteinsson, kyndari,
Laufásvegi 27.
Ægir. 1 mars 1925.