31.01.2021 07:24
B.v. Hafstein RE 156 bjargar 62 skipverjum af þýska flutningaskipinu Bahia Blanca.
Þriðjudagskvöldið 9 janúar árið 1940, heyrði loftskeytamaður á
Loftskeytastöðinni í Reykjavík neyðarkall frá Bahia Blanca, 8.500 tonna þýsku
flutningaskipi, sem rakst á ísjaka um 60 sjómílur út af Látrabjargi og sagði
skipstjóri þess, Antonio Sohst að skipið væri að sökkva og skjótrar hjálpar
væri þörf. Í áhöfn skipsins voru 62 menn og væru þeir í bráðri hættu. Þetta
kvöld voru nokkrir íslenskir togarar að veiðum út af Vestfjörðum og heyrðu 4
þeirra neyðarkallið, þar á meðal togarinn Hafstein RE 156 úr Hafnarfirði.
Hafstein var kominn með fullfermi og var um það bil að leggja af stað til
Hafnarfjarðar er loftskeytamaður togarans, Halldór Jónsson heyrði neyðarkallið
frá Bahia Blanca. Ólafur Ófeigsson skipstjóri á Hafstein og einnig einn eigenda
hans var hér í sinni fyrstu veiðiferð eftir eftir að hann ásamt Tryggva
Ófeigssyni, bróður hans, Vilhjálmi Árnasyni, Þórarni Olgeirssyni og Lofti
Bjarnasyni, keyptu togarann seint á árinu 1939. Ólafur skipstjóri lét þegar
setja á fulla ferð að hinu sökkvandi skipi, en togarinn var þá staddur út af
Dýrafirði og var næstur af þeim togurum sem voru að veiðum við Vestfirði, eða í
um 50 sjómílna fjarðlægð frá Bahia Blanca. Það var komið undir morgun 10 janúar
að Hafstein kom að hinu sökkvandi skipi og björgun skipverjanna af Bahia Blanca
var þegar hafin. Áhöfn hins sökkvandi skips komst í nokkra björgunarbáta
og var þeim jafnóðum bjargað um borð í togarann þó að aðstæður væru allt annað
en góðar, haugasjór og náttmyrkur. En björgunin tókst mjög vel. 62 skipverjum og
2 litlum kettlingum, hafði verið bjargað giftusamlega. Þetta var mesta björgun
um borð í íslenskt fiskiskip fram til þessa tíma, en það var svo í júnímánuði
þegar togarinn Skallagrímur RE 145 bjargaði 353 mönnum af breska beitiskipinu
Andia sem skotið var í kaf suður af landinu.
Bahia Blanca var smíðað hjá Short Brothers Ltd,
Pallion Shipyard í Sunderland í Englandi árið 1918 fyrir Prince Line Ltd. í
London, hét fyrst Celtic Prince og var í þeirra eigu til 1926. 8.558 brl. 3.250
ha. 3 þennslu gufuvél. Smíðanúmer 396. Frá 1926 til 1938, er skipið í eigu
Deutsche Dampfschifffahrts Gesellschaft Hansa í Bremen. Frá 1938 var eigandi
þess Hamburg-Sudamerikanische Dampfschifffahrts Gesellschaft í Hamborg.
Botnvörpungurinn Hafstein ÍS 449 var smíðaður hjá
Cochrane & Sons Ltd í Selby á Englandi árið 1919. Hét fyrst Michael
Mcdonald og var í eigu breska flotans. 313 brl. 600 ha. 3 þennslu gufuvél.
Seldur sama ár Hudson Brothers Ltd í Hull, fær nafnið Kanuck H 123. Togarinn
var seldur h/f Græði á Flateyri árið 1925 og fær nafnið Hafstein ÍS 449. Kom
til landsins 19 febrúar það ár. Árið 1935 er skráður eigandi Gnótt h/f á
Flateyri. Seldur árið 1938 Gnótt h/f á Grundarfirði. Seldur 1939, h/f Mars í
Hafnarfirði, fær nafnið Hafstein RE 156. Seldur í júlí 1944, Einari Einarssyni
í Grindavík, hét Hafstein GK 363. Í október sama ár er Ólafur E Einarsson h/f í
Keflavík eigandi skipsins. Selt h/f Vestra í Reykjavík árið 1945. Selt 1947,
Díeselskipi h/f í Reykjavík. Selt 29 maí 1947, Selvik p/f í Saurvogi í
Færeyjum, hét Havstein VA 16. Togarinn var seldur í brotajárn til Danmerkur 21
september árið 1955 og rifinn í Odense sama ár.
B.v. Hafstein RE 156 öslar út Hafnarfjörðinn á leið til Englands að selja afla sinn eftir að hafa skilað af sér áhöfninni af Bahia Blanca. (C) Guðbjartur Ásgeirsson.
B.v. Hafstein RE 156 að bjarga áhöfn þýska skipsins. Málari óþekktur.
Flutningaskipið Bahia Blanca. Ljósmyndari óþekktur.
Frækilegt björgunarafrek
Togarinn
Hafstein bjargrar 62 þjóðverjum
úr sjávarháska
Í fyrrinótt sigldi þýskt flutningaskip, Bahia Blanca, 8558
smálestir, á hafísjaka, er það var statt um 60 sjómílur norðvestur af
Látrabjargi og sökk. Sendi skipið út neyðarmerki, sem Loftskeytastöðin hér
heyrði og kom áleiðis til skipa. Náði hún sambandi við bv. Hafstein og Egil
Skallagrímsson, en Hafstein var nær slysstaðnum og fór því til bjargar. Tókst að
bjarga öllum hinum þýsku skipverjum og hélt Hafstein þá til Hafnarfjarðar og
kom þangað í nótt.
Hafstein var í fyrstu veiðiför sinni síðan eigendaskifti urðu á honum. Hinir
nýju eigendur eru þeir bræður Ólafur og Tryggvi Ófeigssynir, Loftur Bjarnason,
Þórarinn Olgeirsson og Vilhjálmur Árnason. Er Ólafur Ófeigsson jafnframt
skipstjóri. Þær upplýsingar, sem hér fara á eftir hefir Vísir fengið hjá
Tryggva Ófeigssyni og Halldóri Jónssyni, loftskeytamanni." Klukkan 10.30 á
þriðjudagskvöld fékk b.v. Hafstein skeyti frá Loftskeytastöðinni hér um að
þýskt skip hefði sent frá sér neyðarmerki. Væri það statt 67 mílur NNV af
Látrabjargi og hefði rekist á hafisjaka. Óskaði þýska skipið eftir því, að því
yrði sent dæluskip og dráttarbátur til hjálpar. Setti Hafstein sig þegar í
beint samband við skipið og tók það því vel, að hann kæmi á vettvang til
öryggis meðan beðið væri eftir dráttar- og dæluskipinu. Kom Hafstein að skipinu
um kl. 3. 30 eftir miðnætti. Vindstig voru SV 4, úrhellisrigning og afar mikil
alda. Skipið var þá laust við ísinn og hafði getað siglt með 3ja sjómílna hraða
um stund, en þegar botnvörpungurinn var kominn á vettvang bauð hann fyrst að
draga þýska skipið. En þá var það orðið svo þungt af sjó, að þýski skipstjórinn
taldi það ekki mundu geta tekist. Var því strax hafist handa um að bjarga
skipshöfninni.
Síðasta skeytið, sem kom frá Bahia Blanca var á þá leið, að skipið væri að
sökkva, hægt en stöðugt. Þegar síðasti báturinn var kominn frá borði var
lúkarinn orðinn fullur af sjó, svo og framlestin og í miðlestina var kominn 6
m. djúpur sjór. Þjóðverjarnir rendu nú einum skipsbátanna í sjóinn, en
skipverjar voru augsýnilega óvanir að meðhöndla árarnar, því að þeim gekk
erfiðlega að koma bátnum frá skipshliðinni. Varð því Hafstein að sigla mjög
nærri bátnum og skipinu og þótt það væri mjög hættulegt, tókst það alveg
slysalaust að "elta" bátinn uppi. Hafði verið ætlunin, að einhverjir
íslendinganna færi síðan í þýska bátinn og réri yfir að skipinu, en vegna þess
hve björgun fyrsta bátsins tókst giftusamlega, var horfið að því ráði, að nota
sömu aðferð við alla bátana.
En einn bátanna hvarf út í myrkrið og rigninguna
og varð togarinn að fara að leita hans. Hann fannst þó von bráðar. Sjálf
björgunin tók ekki nema um klukkustund og kl. 6.30 gat Hafstein lagt af stað
heimleiðis. Þýska skipið dældi olíu í sjóinn, þegar bátarnir voru settir á
flot, en þegar þeir komu að togaranum, var lýsi notað til að lægja sjóana. Í
síðasta bátnum frá skipinu kom skipstjórinn. Allir mennirnir komust ómeiddir um
borð og lítið sem ekkert hraktir. Sá, sem var verst staddur, þegar hann kom um
borð í togarann, var 14 ára drengur. Var hvergi á honum þurr þráður vegna
rigningarinnar. Tók Ólafur skipstjóri hann niður í klefa sinn, lét hann fá þurr
föt og hrestist hann þá fljótlega. En það var ekki fyrr en komið var um borð í
Hafstein, að "hrakningar" Þjóðverjanna byrjuðu. Voru þeir alveg óvanir
hreyfingum togarans, í samanburði við hreyfingar hins stóra skips, sem þeir
höfðu verið á, og urðu sumir sjóveikir. Annars voru þeir allir hinir hressustu
og klöppuðu óspart á axlir íslendinganna, þegar þeir komu um borð í Hafstein.
Voru þeir því mjög fegnir því, hversu björgunin tókst greiðlega og slysalaust,
en það má þakka snarræði og dugnaði skipstjórans, Ólafs Ófeigssonar, sem
stjórnaði björguninni, og hinum vösku mönnum hans. Gekk ferðin til
Hafnarfjarðar greiðlega, enda þótt nokkur strekkingur væri í fangið. Kom
Hafstein þangað í nótt með skipverja.
Bahia Blanca er 8558 smálestir eftir Lloyd's Register og var smíðað í Englandi
1919. Það var eign Hapag. Skipið kom frá Rio de Janeiro og hafði ekki verið í
landsýn í 34 daga. Farmur þess var 40 þús. sekkir af kaffi og þar að auki
járnsvarf. Við Ísland hefir aldrei verið bjargað jafnmörgum mönnum af einu
skipi. Mesta björgunarafrek, sem áður hafði verið unnið við Ísland, var fyrir
tæpum 24 árum, þegar Guðbjartur Ólafsson, skipstjóri, sem nú er hafnsögumaður
hér í Reykjavík, bjargaði 38 mönnum af skipi í Grindavíkursjó. Gerðist þetta
24. mars 1916.
Vísir. 11 janúar 1940.