Færslur: 2017 Október
18.10.2017 20:01
1615. Einar Benediktsson BA 377. TFAM.
Nýr
skuttogari á leiðinni
Nú er á leiðinni til landsins enn einn nýr skuttogari, og
nefnist hann Einar Benediktsson BA 377. Eigandi er Fjarðarskip hf. á
Tálknafirði og kemur þessi togari í stað bátsins Fálka frá Tálknafirði, sem
sökk úti af Látrabjargi í fyrrahaust. Einar Benediktsson er 37 metra langt skip
og var áður í eigu útgerðarfyrirtækisins Boston Deep Sea Limited og var
togarinn gerður út frá Lowestoft á austurströnd Englands. Í togaranum er 1200
hestafla vél. Þar sem Einar Benediktsson er undir 39 metrum að lengd, telst
skipið til báta og fær því að veiða nær landi en togarar yfir 39 metrum að
lengd og sama gildir raunar um hinn nýja togara Sjóla, sem kom til
Hafnarfjarðar á fimmtudaginn. Eins og fyrr segir, þá er eigandi Einars
Benediktssonar Fjarðarskip hf. á Tálknafirði, en að því fyrirtæki standa aðilar
á Tálknafirði og tvö fyrirtæki í Reykjavík og Hafnarfirði. Eru
Tálknfirðingarnir skuldbundnir til að leggja aflann upp í Hafnarfirði næstu
þrjú árin. Skipstjóri á Einari Benediktssyni er Níels Ársælsson og er hann
jafnframt einn eigenda togarans.
Morgunblaðið. 21 mars 1982.
Einar
Benediktsson tekinn í landhelgi undan Vík
Togskipið Einar Benediktsson BA 377 var staðið að meintum
ólöglegum veiðum rúmlega fjórar mílur undan Vík í Mýrdal í gærmorgun. TF-SYN
kom að skipinu um klukkan 11 í gærmorgun og voru skipstjóra skipsins send
fyrirmæli um að hætta þegar veiðum og halda til Vestmannaeyja. Þar verður málíð
tekið fyrir í dag. Einar Benediktsson var keyptur hingað til lands á síðasta
ári og er skipið tæplega 36 metrar á lengd. Á þeirri forsendu að skipið er
innan við 39 metrar að lengd telja skipstjórnarmenn og eigendur að ekki beri að
líta á skipið sem skuttogara. Því megi þeir stunda veiðar upp að fjórum mílum.
Vélarstærð segja þeir hinir sömu 910 hestöfl, en samkvæmt skipaskrá er vél
skipsins 1095 hestöfl. Skip með svo sterka vél má ekki veiða fyrir innan 12 mílurnar.
Morgunblaðið. 9 mars 1983. .
"Togarinn" Boston Sea Spirite LT 247 frá Lowestoft á Englandi. Ljósmyndari óþekktur.
Einar
Benediktsson færður til hafnar
haffærniskírteini
skipsins útrunnið,
segir Siglingamálastofnun
Ofsóknir, segir Níels Ársælsson, skipstjóri
Landhelgisgæzlan fór um borð í fiskiskipið Einar
Benediktsson BA 377 í gær, þar sem það var að veiðum á Barðagrunni að beiðni
Siglingamálastofnunar, handtók skipstjórann og var skipinu síðan siglt áleiðis
til hafnar í Hafnarfirði undir stjórn Gæzlunnar. Forsaga málsins er sú, að
haffærniskírteini skipsins rann út um síðustu mánaðamót, en skipið hélt þó til
veiða. Skipið kom síðan til hafnar á Tálknafirði á þriðjudag sl. og var það þá
kyrrsett af sýslumanni að ósk Siglingamálastofnunar. Skipstjóri virti það ekki
og hélt á ný til veiða. Skipstjórinn á Einari Benediktssyni, Niels Ársælsson,
sagði í samtali við Morgunblaðið, að hann teldi þetta ofsóknir af hálfu
Siglingamálastofnunar og að hún hefði auk þess gefið undanþágu til 15. þessa
mánaðar. Dæmt verður í málinu í Hafnarfirði, en heimahöfn skipsins, sem gert er
þaðan út, er Tálknafjörður. "Mér er kunnugt um það að skeyti kom að sunnan þess
efnis að skipið mætti ekki halda úr höfn, en mér var ekki sýnt neitt svoleiðis.
Siglingamálastofnun hafði einnig gefið undanþágu til 15. þessa mánaðar þó
haffærniskírteini hefði ekki verið endurnýjað. Þangað til voru tveir dagar og
sá ég því ekkert til fyrirstöðu, að halda áfram veiðum. Mér fannst ekki ástæða
til að stoppa fyrir tvo daga þegar önnur skip komast upp með það að vera
skírteinislaus í marga mánuði.
Þetta eru bara ofsóknir af hálfu Siglingamálastofnunar og hefndaraðgerðir. Það
er aðeins eitt að, það vantar sjódælu í vélarrúm. Sú dæla hefur verið keypt og
átti að setja hana í skipið eftir tvo daga. Ég get heldur ekki séð að þessi
dæla skipti miklu máli. Skipið hefur verið á sjó í 10 ár án hennar, án þess að
það hafi nokkru máli skipt," sagði Níels Ársælsson, skipstjóri á Einari
Benediktssyni. "31. síðastliðins mánaðar rann haffærniskirteini skipsins út. Vegna
þess fórum við þess á leit við Landhelgisgæzluna, að skipinu yrði vísað til
hafnar. Þá fórum við fram á það við sýslumanninn á Patreksfirði, að hann
kyrrsetti skipið á Tálknafirði á þriðjudag og þar yrðu haldin sjópróf í málinu.
Þrátt fyrir að sýslumaður gerði svo lét skipið Einar Benediktsson úr höfn. Það
var því ekki um annað að ræða, en færa skipið til hafnar eins og nú hefur verið
gert," sagði Hjálmar R. Bárðarson, siglingamálastjóri, í samtali við Mbl.
Aðspurður um það hvernig tryggingamálum skipa, sem ekki hefðu gilt
haffærniskírteini væri háttað, sagði hann, að hann teldi það ekki hafa áhrif á
tryggingu. "Það er fjarri því, að stofnunin sé að ofsækja þetta skip, þvert á
móti. Skipið hefur hvað eftir annað fengið frest á að lagfæra ýmsa hluti og við
höfum hliðrað til svo að það gæti haldið til veiða. Skipinu hafði verið veittur
frestur til síðustu mánaðamóta af slíkri tilhliðrunarsemi. Hvað varðar
hefndarráðstafanir er það út í hött. Við mælum aðeins vélarstærðir skipa, allra
skipa, ekki aðeins þessa, og okkur kemur ekkert við hvort skipið telst togari
eða ekki. Með þessum ráðstöfunum erum við aðeins að sinna lögum
stofnunarinnar," sagði Hjálmar.
Morgunblaðið. 14 apríl 1983.
Alimar D-6 frá Dublin. Ljósmyndari óþekktur.
Einar Ben
fastur í ís
Togskipið Einar Benediktsson BA 377 situr fastur í ís við
miðlínuna milli Íslands og Grænlands vestur af Straumnesi. Hefur skipið verið
fast í ísnum í tæpa tvo sólarhringa. Einar Benediktsson hafði verið að veiðum
ásamt tveim öðrum skipum á þessum slóðum þegar ís tók að reka að þeim. Hin tvö
tóku þegar upp veiðarfærin og héldu á brott en skipstjórinn á togaranum hugðist
halda áfram veiðum í um klukkustund til viðbótar. Þegar sigla átti skipinu af
svæðinu hafði rekið svo mikinn ís að því að það komst hvergi.
Áhöfnin gerði Landhelgisgæslunni viðvart um kl. 14 í gær og var TF-Sýn,
gæsluvélin, send á staðinn til að aðstoða skipið. Að sögn Helga Hallvarðssonar,
skipherra á Sýn, hafði tekið talsverðan ís að því og voru um 30 mílur í auðan
sjó. Ísinn á svæðinu var frá 3/10-7/10 að þéttleika. Sagði Helgi að
landhelgisgæslumenn hefðu komið auga á rennu í ísnum, sem hefði legið í vestur
og síðan suður, um 38 sjómílna vegalengd. Hefði verið fyrirhugað að aðstoða
skipið við að sigla í gegnum rennuna. Það hefði þó ekki reynst gerlegt þar sem
straumurinn hefði verið svo mikill á þessum slóðum að ísinn hefði verið á
stöðugri hreyfingu. Sagði Helgi ennfremur að skyggni hefði verið slæmt yfir
staðnum í gær og hefði það torveldað björgunaraðgerðir. Veður hefði hins vegar
verið kyrrt og skipinu væri því engin hætta búin. Fyrirhugað er að
Landhelgisgæslan haldi út til að aðstoða skipið í dag. Einar Benediktsson er nú
gerður út á djúprækju frá Ísafirði.
Dagblaðið Vísir. 31 maí 1983.
Einar Ben
laus úr ísnum
Togskipið Einar Benediktsson BA 377 losnaði úr ísnum á
Dornbanka um ellefuleytið í gærkvöldi. Það hafði þá verið fast þar í rúmlega
tvo sólarhringa. TF-Sýn, vél Landhelgisgæslunnar, hafði reynt að lóðsa skipið
út úr ísnum í fyrradag en án árangurs, vegna mikillar hreyfingar á ísjökunum. Í
gær, um tvöleytið, flugu Landhelgisgæslumenn aftur yfir staðinn. Átti skipið þá
um 35 sjómílur í auðan sjó. Hófu Gæslumenn að leiðbeina skipinu út úr ógöngunum
og sóttist ferðin hægt en örugglega. Um kl. 11 í gærkvöld sigldi Einar
Benediktsson svo út úr ísnum, eins og áður sagði. Ekki var talið í morgun, að
skipið hefði skemmst.
Dagblaðið Vísir. 1 júní 1983.
.
18.10.2017 15:20
Hafaldan NK 19.
Havaldan TG 69 við bryggju á Tvöroyri í Færeyjum. (C) www.vagaskip.dk
17.10.2017 12:13
Hlutafélagið Kveldúlfur og Kveldúlfstogararnir.
Í árslok 1910 hætti Thor Jensen framkvæmdastjórn í Alliance og seldi hlut sinn þar Gunnari Gunnarssyni kaupmanni í Reykjavík. Sagðist Thor hafa viljað koma undir sig fótum með sjálfstæðan togararekstur og þótt of þröngt um sig í Alliance. Einnig kom upp ágreiningur um það, hversu fljótt ætti að færa út kvíarnar í rekstri félagsins. Vildi Thor fara þar hægar í sakirnar en sumir samstarfsmanna hans. Eftir að Thor hætti í Alliance, sá hann að togaraútgerð var arðvænlegasti atvinnurekstur á Íslandi, og vildi tryggja sjálfum sér sem besta aðstöðu til þess að stunda hana til hags fyrir sig og fjölskyldu sína. Hann skorti þó fé til þess að geta hafið þessa útgerð á eigin spýtur og varð að leita til félaga síns úr Milljónafélaginu, A. Möllers stórkaupmanns. Stofnuðu þeir Hlutafélagið Draupni og keyptu frá Englandi togarann Snorra goða snemma árs 1911.
Thor Jensen átti helming hlutafjár í Draupni, bræðurnir Möller og konur þeirra ¼ og Ziemsen góðseigandi í Mecklenburg, mágur Möllersbræðra ¼. Þetta félag starfaði til ársins 1915, en þá keyptu þeir Thorsfeðgar hlutabréf þau er voru í danskri eigu. Draupnir var síðan sameinaður togarafélaginu Kveldúlfi.
Þó að Thor Jensen hefði tekist að komast yfir togara að hálfu, var hann engan veginn ánægður með það. Árið 1911 byrjaði hann að leita fyrir sér um fjármagn til frekari togarakaupa. Tókst honum að fá lán í Landsbankanum, og var það þó með eftirgangsmunum að sögn hans sjálfs. Thor keypti nú togarann Skallagrím, fyrsta skip þess félags, sem átti eftir að verða mesta togarafélag á Íslandi fram yfir seinna stríð. Það var Hlutafélagið Kveldúlfur. Formlega var gengið frá stofnun þess á fundi 23 mars árið 1912. Um starfsemi félagsins segir í firmatilkynningu, "að það muni reka atvinnugreinar, er standa í sambandi við fiskiveiðaútgjörð, verslun og hefir á hendi umboðssölu." Hlutafé var 150 þús kr., en þess ber þó að geta, að hér var um fjölskyldufyrirtæki að ræða, hið fyrsta í togaraútgerð hér á landi. Stjórnina skipuðu þeir bræður, Richard Jensen, Kjartan Jensen og Ólafur Jensen, eins og þeir kölluðu sig þá. Kveldúlfur dafnaði fljótt og réðst í miklar framkvæmdir tengdar togaraútgerð. Félagið lét reisa síldarstöð á Hjalteyri og útgerðarstöð á svokölluðum Kveldúlfshöfða við Skúlagötu í Reykjavík. Kveldúlfur var stærsta útgerðarfyrirtæki á Íslandi fram yfir seinna stríð, eins og áður segir, og gerði út sjö togara þegar mest var. Eftir styrjöldina dró úr umsvifum þess, og fyrirtækið var aðeins með einn togara að síðustu. Kveldúlfur hf. var afskráð árið 1977.
Hér er einugnis stiklað á stóru um sögu þessa merka útgerðarfélags, stofnun þess og fyrstu árin. Hér fyrir neðan eru ljósmyndir af togurum Kveldúlfs þegar vegur þeirra var sem mestur á fjórða áratugnum og gerðu þá út sjö togara.
Arinbjörn hersir RE 1. LBFJ / TFDC. Smíðaður hjá Cochrane & Sons Ltd í Selby á Englandi árið 1917 fyrir breska flotann, hét hjá þeim John Pasco H 791. 321 brl. 550 ha. 3 þennslu gufuvél. 42,08 x 7,22 x 3,77 m. Eigandi var h/f Kveldúlfur í Reykjavík frá árinu 1924. Skipið var selt 27 júní 1944, Óskari Halldórssyni, Guðríði Ernu Óskarsdóttur og Guðrúnu Óskarsdóttur í Reykjavík, skipið hét Faxi RE 17. Selt 29 nóvember 1944, Hlutafélaginu Faxakletti í Hafnarfirði. Í ársbyrjun 1952 sleit togarann upp í ofsaveðri frá legufærum í Hafnarfirði og rak mannlausan framhjá boðum og skerjum, inn á sléttan fjörusand upp í Borgarfirði, þar sem hann náðist síðar út, lítið skemmdur. Seldur til niðurrifs og tekið af skrá 27 september árið 1952.
Egill Skallagrímsson RE 165. LCGP / TFJC. Smíðaður hjá Cochrane & Sons Ltd í Selby á Englandi árið 1916 fyrir h/f Kveldúlf í Reykjavík. 308 brl. 600 ha. 3 þennslu gufuvél. 42,70 x 7,31 x 3,33 m. Smíðanúmer 663. Fljótlega eftir að smíði hans lauk var hann tekin í þjónustu breska sjóhersins, hét þar Iceland. Togarinn kom ekki til landsins fyrr en árið 1919. Seldur í maí 1944, Fiskveiðahlutafélaginu Drangey í Reykjavík, hét Drangey RE 166. Seldur í febrúar 1945, Engey h/f í Reykjavík. Togarinn var seldur til Svíþjóðar í maí árið 1948.
Gulltoppur RE 247. LBDF / TFGD. Smíðaður hjá Kaldnes Mekaniks Verksted í Tönsberg í Noregi árið 1928, 405 brl. 600 ha. 3 þennslu gufuvél. 44,46 x 7,66 x 4,05 m. Smíðanúmer 50. Eigandi var h/f Sleipnir í Reykjavík frá 28 október 1928. Skipið var selt 3 maí 1932, h/f Kveldúlfi í Reykjavík. Skipið var selt 26 ágúst 1944, Fiskiveiðahlutafélaginu Hængi á Bíldudal, skipið hét Forseti RE 10. Selt 30 mars árið 1950, Forseta h/f í Reykjavík, sama nafn og númer. Togarinn var seldur p/f Drangi í Saurvogi í Færeyjum árið 1955, hét þar Tindhólmur VA 115. Skipið var endurbyggt árið 1957. Togarinn var seldur í brotajárn árið 1966.
Gulltoppur var smíðaður á sama tíma og systurskipið Snorri goði RE 141 á árinu 1921 en lá hálfkaraður til ársins 1928 að skipið var dregið til Kinghorn í Skotlandi, þar sem sett var í skipið vél og það klárað fyrir h/f Sleipni.
Gyllir RE 267. LBFM / TFWC. Smíðaður hjá Unterwaser Schiffs und Maschinenbau í Geestemunde í Þýskalandi árið 1926 fyrir Fiskiveiðahlutafélagið Sleipni í Reykjavík. 369 brl. 800 ha. 3 þennslu gufuvél. 45,37 x 7,72 x 3,39 m. Smíðanúmer 222. Skipið var selt í maí árið 1932, h/f Kveldúlfi í Reykjavík. Togarinn var seldur Ísfelli h/f á Flateyri í janúar 1952, hét Gyllir ÍS 261. Skipið var selt í brotajárn til Belgíu og rifinn í Ghent í október árið 1960. Á myndinni er togarinn sennilega kominn í eigu Ísfells h/f á Flateyri.
Skallagrímur RE 145. LCHK / TFRC. Smíðaður hjá Cochrane & Sons Ltd í Selby á Englandi árið 1920 fyrir h/f Kveldúlf í Reykjavík. 403 brl. 800 ha. 3 þennslu gufuvél. 45,65 x 7,63 x 3,61 m. Smíðanúmer 693. Þann 16 júní árið 1940 bjargaði áhöfn togarans 353 skipbrotsmönnum af breska Hjálparbeitiskipinu Andaníu um 85 sjómílum suður af Ingólfshöfða. Mun þetta vera ein fjölmennasta björgun um borð í íslenskt skip. Skallagrímur var alla tíð mikið afla og happaskip, rétt eins og systurskipið Þórólfur RE 134. Skipið var talið ónýtt og tekið af skrá 16 febrúar árið 1955.
Snorri goði RE 141. LBMG / TFYC. Smíðaður hjá Kaldnes Mekaniks Verksted í Tönsberg í Noregi árið 1921 fyrir A/S. Det Norske Damptrawlselskab í Álasundi í Noregi, hét Aalesund. 374 brl. 578 ha. 3 þennslu gufuvél. 44,39 x 7,66 x 3,27 m. Smíðanúmer 49. Skipið var selt h/f Kveldúlfi í Reykjavík í ágúst 1924, hét Snorri goði RE 141. Ný vél (1930) 650 ha. 3 þennslu gufuvél. Seldur 21 júní 1944, Fiskveiðahlutafélaginu Viðey í Reykjavík, skipið hét Viðey RE 13. Selt 7 október 1947, Búðanesi h/f í Stykkishólmi, hét Búðanes SH 1. Selt 1 apríl 1952, Vélum og skipum h/f í Reykjavík. Togarinn var seldur í brotajárn til Granton í Skotlandi og rifinn þar í maí árið 1952.Snorri goði var upphaflega smíðaður sem selveiðiskip en ekki klárað. Kveldúlfur keypti togarann á nauðungaruppboði í Noregi.
Snorri var ekki gott togskip. Hann var með hraðgenga vél með lítilli skrúfu. Til að reyna að bæta úr því var ný gufuvél sett í hann 1930. Eftir að þeir eignuðust systurskipið Gulltopp RE 247 hafi staðið til að skipta um vél í honum en aldrei orðið úr því.
Þórólfur RE 134. LCJH / TFOC. Smíðaður hjá Cochrane & Sons Ltd í Selby á Englandi árið 1920 fyrir Hlutafélagið Kveldúlf í Reykjavík. 403 brl. 800 ha. 3 þennslu gufuvél. 45,65 x 7,63 x 3,61 m. Smíðanúmer 694. Skipið var talið ónýtt og tekið af skrá 16 febrúar árið 1955. Togarinn var síðan seldur í brotajárn til Danmerkur og rifinn í Óðinsvé sama ár. Þórólfur og systurskipið, Skallagrímur, voru mikil afla og happaskip og einnig afburða góð sjóskip.
Hlutabréf í h/f Kveldúlfi. Eins og sést hefur verið lagt mikið í þau, enda falleg og eiguleg.
16.10.2017 11:52
Brúni SI 7.
Dronning Alexanderine í Reykjavíkurhöfn árið 1932. Drottningin var smíðuð hjá Helsingör & Jernskib Maskinfabrikk A/S í Helsingör í Danmörku árið 1927. 1.854 brl. Ljósmyndari óþekktur.
Vélbáturinn
Brúni SI 7 sigldur niður
Tveir menn
drukkna
Um sexleytið í gær drukknuðu tveir menn af vjelbátnum Brúna.
Mennirnir voru Eðvarð Solnæs vjelstjóri (kvæntur, barnlaus) og Ingvar
Sigurðsson frá Dalvík ( ókvæntur ). Togarinn Garðar var með Brúna, sem var með
bilað stýri og vjelbátinn Einar í eftirdragi. Hafði komið leki að Einari og
maraði hann í kafi. Skipshöfnin var um borð í Garðari, en 7 manna skipshöfn var
kyrr í Brúna. Um 3 sjómílur fyrir utan Siglunes hitti Garðar Dr. Alexandrine,
sem var á leið frá Akureyri til Siglufjarðar. Ætlaði "Drotningin" að
hjálpa Garðari að koma Einari, sem óttast var um að sökkva myndi þá og þegar,
til Siglufjarðar. En svo slysalega vildi til að Drotningin rakst á Brúna og
sökk hann samstundis. Fimm mönnum af áhöfninni tókst að bjarga um borð í
Drotninguna en tveir drukknuðu. Drotningin og Garðar komu til Siglufjarðar um 9
leytið í gærkvöldi. Var vjelbáturinn Einar þá sokkinn.
Morgunblaðið. 17 september 1936.
15.10.2017 18:44
959. Páll Pálsson ÍS 101. TFDH.
Nýr
glæsilegur fiskibátur í eigu Hnífsdælinga
Á laugardagskvöldið hljóp af stokkunum í Skipasmíðastöð
Marselíusar Bernharðssonar h.f. á Ísafirði,
nýr 59 smálesta bátur. Þetta er glæsilegt og traust skip vandað að
frágangi, eins og öll skip frá þessari kunnu skipasmíðastöð. Hann er smíðaður
úr eik, en yfirbygging er úr stáli. Nafn bátsins er Páll Pálsson Í.S. 101 og er
heimilisfang Hnífsdalur. Báturinn er smíðaður eftir teikningu Eggerts B.
Lárussonar, og er með 280 hestafla Mannheim dieselvél. Í bátnum er dekkspil og
vökvadrifið línuspil, Simrad dýptarmælir með asdicútfærslu. Þá á að setja í
bátinn ljósavél. Mannaíbúðir eru klæddar með plastikplötum og eru þær sérlega
smekklegar.
Yfirsmiður við smíði bátsins var Marsellíus Bernharðsson. Vélsmiðjan Þór h.f.
sá um uppsetningu vélar. Neisti h.f. annaðist raflagnir og Ólafur Kristjánsson,
málningu. Skipstjóri á bátnum verður Jóakim Pálsson og vélstjóri Friðbjörn
Friðbjörnsson. Eigandi bátsins er Ver h.f. í Hnífsdal og er stjórn félagsins
þannig skipuð:
Jóakim Pálsson, formaður, Ingimar Finnbjörnsson og Friðbjörn Friðbjörnsson.
Framkvæmdastjóri félagsins er Einar Steindórsson. Páll Pálsson mun hefja róðra
innan skamms.
Vesturland. 24 janúar 1957.
Brezkur
togari bjargaði skipverjum af vélbátnum Strák SI 145
Vélbáturinn Strákur, SI 145, fórst út af Grindavík í
gærkvöldi, en enski togarinn Imperialist bjargaði áhöfninni, 9 mönnum, á
síðustu stundu. Strákur, sem var 59 tonna eikarbátur, var á leið frá
Vestmannaeyjum til Hafnarfjarðar. Klukkan fimm mínútur yfir sex í kvöld sendi
Strákur út neyðarkall, sem Loftskeytastöðin í Reykjavík tók á móti. Sagðist
skipstjórinn þá vera út af Grindavík, og væri talsverður leki kominn að bátnum.
Bað hann um að samband væri haft við Grindavík, til þess að vita um hvort unnt
væri að sigla þangað inn. Þegar þetta gerðist var sunnan hvassviðri á þessum
slóðum og mikill sjór. Eins og við mátti búast var haugabrim í Grindavík og
innsiglingin algerlega ófær. Varð því þegar ljóst, að ekki væri um að ræða að
sigla þangað inn. Skömmu síðar, stöðvaðist vél bátsins, vegna þess hve mikill
sjór var kominn í vélarrúmið, og var því útlitið harla óglæsilegt og báturinn
þá staddur rúmar tvær mílur undan Hópsnesi.
Kallaði Loftskeytastöðin í Reykjavík nú upp öll skip, sem nálæg voru og náðist
samband við nokkur þeirra, m. a. togarana Ask og Hvalfell og flutningaskipið
Önnu Borg. Askur var næstur þessara skipa, en þó um 35 mílur í burtu. Hélt hann
á fullri ferð til aðstoðar hinum nauðstadda báti. Skipsmenn á Strák settu upp
segla útbúnað til þess að freista þess að slaga bátnum fyrir utan og reyna að
hamla á móti því að hann ræki upp í land, en landtaka er þarna næstum eins
óglæsileg og hún getur verið í slíku veðri. Jafnframt þessu var
slysavarnadeildin í Grindavík kvödd út og fylgdist hún vel með bátnum, en ljós
hans og neyðarblys sáust frá Grindavík. Ætluðu björgunarsveitarmenn að gera
allt sem í þeirra valdi stæði til þess að bjarga mönnunum, ef svo tækist til að
bátinn ræki upp í fjöru. Gekk svo nokkra hríð og jókst stöðugt lekinn í bátnum,
en bátsverjum tókst að halda bátnum frá landi og slaga austur fyrir Hópsnes, og
voru þá á rýmri sjó. Um klukkan átta í kvöld náðist svo allt í einu samband við
brezka togarann Imperialist, sem reyndist örskammt undan bátnum. Tók hann Þegar
að leita hans. Klukkan tíu mínútur yfir átta tilkynnti skipstjórinn á Strák að
hann sæi til togarans. Um klukkan tuttug mínútur yfir átta taldi skipstjórinn á
Strák ekki þorandi fyrir mannskapinn að vera lengur um borð og tilkynnti að
þeir færu að fara í gúmbátana. Þegar til kom vildi svo illa til að annar
báturinn reyndist í ólagi, eins og því miður kemur of oft fyrir, og var ekki
talið ráðlegt að nema sjö menn færu í hann, en skipstjórinn varð eftir við
annan mann. Örskömmu síðar kom svo togarinn Imperialist að Strák.
Lagði hann tvisvar að bátnum og í annari atrennu tókst mönnunum að stökkva um
borð. Er togarinn lagði að Strák í annað sinn mun báturinn hafa brotnað
eitthvað. Skipstjórinn sagði, áður en hann yfirgaf Strák, að hann myndi láta
vita, þegar hann væri kominn yfir um borð í Imperialist. Leið nú og beið
alllöng stund, eða nær klukkutími, svo ekkert heyrðist til Imperialist og voru
menn orðnir uggandi um björgunina. Loftskeytastöðvarnar í Grindavík og
Reykjavík, sem höfðu verið í stöðugu sambandi við Strák, kölluðu Imperialist
upp í sífellu og fengu íslenzk og ensk skip í lið með sér, en árangurslaust.
Klukkan hálf tíu barst svo loks hið langþráða svar. Þá kallaði skipstjórinn af
Strák út frá Imperialist og svaraði togaranum Aski og sagði að allir skipverjar
af Strák væru komnir heilu og höldnu um borð í togarann.
Báturinn Strákur SI, 145 var 59 tonna eikarbátur byggður á Ísafirði árið 1956
og hét áður Páll Pálsson, ÍS 101. Báturinn var á leið frá Vestmannaeyjum til
Hafnarfjarðar þegar óhappið varð. Mun skipstjórinn hafa siglt bátnum við annan
mann til Vestmannaeyja til þess að ná þar í mannskap á bátinn og Sæljónið frá
Hafnarfirði. Voru níu menn á bátnum, þegar óhappið varð. Imperialist hélt með
mennina til Reykjavíkur og var togarinn væntanlegur um þrjúleytið í nótt.
Tíminn. 19 október 1965.
14.10.2017 07:59
1302. Guðbjartur ÍS 16. TFGP.
Nýr
skuttogari væntanlegur til Ísafjarðar í gær
Smíðaður í
Flekkefjord í Noregi
Annar af sex skuttogurum, sem Íslendingar eru að lála byggja
í Noregi, var afhentur í Fiekkefjord í siðustu viku og er hann væntanlegur til
Ísafjarðar á þriðjudaginn, í dag. Þetta skip er eign hraðfrystihússins
Norðurtanga h.f. á Ísafirði, og hlaut nafnið "Guðbjartur" ÍS-16. Er þetta
þriðja skípið, sem Hraðfrystihúsið Norðurtangi h.f. lætur byggja í Flekkefjord
í Noregi. Hin skipin eru Víkingur III og Guðbjartur Kristján. Skipstjóri á m.s.
Guðbjarti verður Hörður Guðbjartsson. M.s. Guðbjartur er 46,50 metrar á lengd,
9,50 metrar á breidd og mældist 407 brúttólestir. Við byggingu skipsins hefir
verið lögð sérstök áherzla á góða og þægilega vinnuaðstöðu í skipinu, við
sjálfar veiðarnar, aðgerðina og alla meðferð á fiskinum. Í skipinu eru 4
blóðgunarker og góð aðstaða til slægingar á fiskinum, fiskþvottavél og
færiband, sem flytur fiskinn fram í lest. Allur fiskurinn er ísaður í kassa og
standa þeir á pöllum í lestinni, til þess að auðvelda löndun aflans, en aflanum
er landað á sérstökum löndunarkrana, sem er í skipinu.
Skipið er búið sérstakri ísvél, sem framleiðir 6-7 lestir af ís á sólarhring,
og er ísnum blásið í kassana, sem sparar mikla vinnu í lestinni. Lestin sjálf
er loftkæld. Aðalvél skipsins er 1750 ha Wichmann-vél, og er ganghraði skipsins
um 13,5 sjómílur, en auk þess er skipið búið tveimur 220 ha GM-Ijósavélum.
Skipið er byggt til veiða bæði með botn og flottrolli, og er að sjálfsögðu hægt
að stjórna öllum vindum skipsins frá brúnni. Aðaltogvindan er af
Brusselle-gerð, og er húm rafdrifin, en aðrar vindur skipsins eru olíudrifnar.
Sérstök vinda er aftan við stýrishúsið, sem flottrollið er undið upp á og tekur
því aðeins nokkrar mínútur að skipta á botntrollinu og flottrollinu. Öll
siglingar og fiskileitartæki skipsins eru af nýjustu gerð, og eru fiskileitartækin
öll frá Furuno í Japan. Vistarverur eru í skipinu fyrir 17 menn, en gert er ráð
fyrir 15 manna áhöfn. Í skipinu hefir verið komið fyrir sérstökum veltitönkum,
sem draga mjög úr veltu skipsins, og til þess að nýta sem bezt allan afla, sem
á skipið kemur, hefir einnig verið komið fyrir sérstökum tönkum fyrir lifur og
úrgang.
M.s. Guðbjartur er systurskip Júlíusar Geirmundssonar, sem kom til Ísafjarðar
nokkru fyrir áramótin í vetur, en ýmsar breytingar hafa verið gerðar á m/s
Guðbjarti með hliðsjón af þeirri reynslu, sem fengizt hefir af útgerð m/s
Júlíusar Geirmundssonar á þessu tímabili. Allt eftirlit með byggingu skipanna í
Noregi fyrir hönd útgerðarfélaganna hefir Bárður Hafsteinsson,
skipaverkfræðingur, frá Ísafirði, haft á hendi. Þriðja skipið frá Noregi verður
væntanIega afhent um miðjan maí. Er það m /s Bessi, sem fer til Súðavíkur.
Fjórða skipið fer til Þingeyrar, fimmta til Dalvíkur og sjötta til Ísafjarðar.
Morgunblaðið. 21 mars 1973.
Breskur
togari hindrar veiðar Guðbjarts við Surtsey
Í fyrstu sjóferð sinni í mars 1973 var togarinn Guðbjartur
ÍS 16 að veiðum suður af Surtsey. Þar voru þá einnig tólf breskir togarar að
veiðum. Varðskipið Ægir stuggaði við þessum bresku togurum, sem svöruðu með því
að reyna að sigla á varðskipið. Varðskipsmenn skutu þá einu kúluskoti fyrir
framan einn togarann og hættu þeir þá veiðum og ásiglingartilraunum í bili.
Þegar þeir hófu veiðar á ný, klippti varðskipið Ægir á báða togvíra eins
togarans.
Morguninn eftir gerði breski togarinn St. Leger H 178 ítrekaðar tilraunir til
að slíta vörpuna aftan úr Guðbjarti með akkeri sem hann dró á eftir sér. Þetta
gerðist allt á svipuðum slóðum, 16-17 sjómílur suður af Surtsey. Hörður
Guðbjartsson skipstjóri á Guðbjarti, hafði þá samband við skipherrann á Ægi, og
segist honum svo frá þessum atburði í minningabók sinni, Guðmundur skipherra
Kjærnested:
"Þarna voru fleiri breskir togarar, sem gerðu aðsúg að Guðbjarti, m.a. togarinn
Jacenta FD 159. Þarna var orðið mjög alvarlegt ástand. Lét ég þá skjóta fimm
púðurskotum að þessum togurum og bægði þeim frá Guðbjarti. Við sveimuðum svo um
svæðið og litlu síðar klipptum við vörpuna frá St. Leger. Skipstjórinn var
draugfullur og röflaði í talstöðina."
Guðbjartur lauk þessari sögulegu sjóferð fyrir sunnan land.
Frá línuveiðum til togveiða.
Jón Páll Halldórsson. 1999.
Guðbjartur seldur til Noregs
Togarinn Guðbjartur ÍS 16, sem verið
hefur í eigu Hraðfrystihússins Norðurtanga hf. á Ísafirði, hefur verið seldur
til Noregs. Togarinn hefur verið í eigu Norðurtangans frá 21. marz 1973.
Skipið hélt frá Ísafirði á þriðjudag áleiðis til
Hafnarfjarðar, þar sem það var tekið í slipp til skoðunar. Áætlað var að skipið
héldi til Noregs í gær, fimmtudag, og mun það verða gert út frá Álasundi í
framtíðinni. Fiskaði alls um 88.000 tonn.
Hörður Guðbjartsson, sem hefur verið skipstjóri
á Guðbjarti frá því hann kom til landsins fyrir 23 árum, siglir togaranum til
Noregs. Verður þetta síðasta ferð Harðar sem skipstjóri, því hann lét formlega
af störfum um síðustu áramót. Að sögn Hans W. Haraldssonar hjá Norðurtanganum
var Guðbjrtur mjög gott og farsælt skip, sem skilaði um 88.000 tonnum að landi
meðan það var í eigu fyrirtækisins.
Morgunblaðið. 26 janúar 1996.
13.10.2017 09:37
1278. Bjartur NK 121 að veiðum í Rósagarðinum.
12.10.2017 12:58
Sjöstjarnan EA 365. LBGM / TFQJ.
Eyjabátur
stórskemmdist í eldsvoða í gærmorgun
Eldur kom upp í vélbátnum Sjöstjörnunni VE 92, um 9 leytið í
gærmorgun, þar sem hann var að veiðum við Súlnasker. Báturinn, sem er 55
smálestir að stærð, hafði lagt línu sína suður við Súlnasker og voru skipverjar
búnir að taka inn 10-20 bjóð af línunni, þegar þeir urðu varir við, að eldur
var kominn í vélarhúsið, svo mikill, að þeir fengu ekki við neitt ráðið.
Skipverjar tóku það ráð, að byrgja eldinn eins og hægt var, en hann var svo
magnaður, að þeir þorðu ekki annað en yfirgefa bátinn og fara í gúmbjörgunarbát.
Sigurfari VE 138, kom fljótlega á staðinn og tók mennina um borð. Þrír aðrir
línubátar hjuggu af sér og héldu á staðinn svo og Drangajökull, sem var skammt
frá Eyjum. Gert var viðvart um eldinn í gegn um talstöð til lands.
Hafnsögubáturinn Lóðsinn hélt þegar út og var kominn á staðinn kl rúmlega 11 f.
h. Ekki var talið fært að reyna að slökkva eldinn þarna, því slæmt var í sjó og
erfiðar aðstæður. Óttuðust menn, að sprenging kynni að verða í olíutönkum eða
loftkút, sem var í vélarrúminu. Sjöstjarnan var dregin til Eyja og var ráðizt
til uppgöngu þegar báturinn kom inn á Víkina og þar var eldurinn slökktur eftir
nokkra viðureign. Báturinn er mjög mikið skemmdur. Öll siglingatæki eru ónýt,
mikið brunnið í káetu, vélarrúmi og stýrishúsi. Miklar viðgerðir þurfa að fara
fram og óvíst að það geti orðið hér i Eyjum.
Sjöstjarnan var keypt hingað frá Akureyri fyrir stríð, en hún var byggð 1916 og
umbyggð 1951. Eigandi er dánarbú Tómasar M. Guðjónssonar. Fjögurra manna áhöfn
var á bátnum, formaður var Sveinn Valdimarsson.
Morgunblaðið. 23 október 1962.
11.10.2017 21:59
B. v. Geir RE 241. LCHG / TFED.
Breskur
kafbátsforingi kveðst hafa sökkt vopnuðum togara þýzkum er sigldi undir íslenskum fána
Viðtal við
Sigurjón Össurarson, háseta á Geir
Sigurvin átti tal við floringja þann, sem rannsakaði Geir og sagði hann honum alla söguna um þýzka togarann. Síðastliðinn sunnudag, hinn 16. þ. m. vorum við staddir um það bil 30 sjómílur norður af Barrahead á Skotlandi. Veður var gott, mistur í lofti og skyggni slæmt. Þetta var á fimmta tímanum. Um kl. 4,35 sáum við kafbát, sem kom á móti okkur og stefndi á bakborðskinnung. Hann var í lítilli fjarlægð. Við sem á vakt vorum gerðum skipstjóra aðvart og fyrirskipaði hann að allir skyldu vera við- búnir að fara í bátana. Eftir skamma stund var báturinn þvert af okkur. Hann hélt ferðinni áfram, en er hann var kominn nokkuð aftur fyrir okkur nam hann staðar og hélt kyrru fyrir í nokkrar mínútur. Síðan sneri hann við og stefndi í áttina til okkar á mikilli ferð, tók hann þá að senda út mors-merki, en þau voru undir sól að sjá frá okkur og gátum við ekki greint annað af merkjunum, en fyrirskipun um stöðvun, og var henni tafarlaust hlýtt. Þegar báturinn var kominn í kallfæri, heyrðum við að kallað var frá honum: Út með bátana. Var þeirri skipun einnig hlýtt tafarlaust.
Kafbáturinn var undir brezkum fána, en við töldum víst að hanm væri þýzkur, en sigldi undir fölskum fána. Við töldum víst að togaranum yrði sökkt og ætluðum að róa aftur fyrir bátinn, til þess að verja okkur sprengjubrotum, en þá var gefið merki um að við skyldum hafa samband við bátinn og reri þá bátur skipstjóra til hans. Voru þá tveir kafbátsverjar sendir um borð í Geir. Rannsökuðu þeir skipsskjölin, kváðu þeir að allt væri með feldu og að við mættum fara okkar leið. Kafbátsskipstjórinn og liðsforingi sá, sem rannsakaði skipið, skýrðu þennan atburð hvor í sínu lagi á þessa leið: Daginn áður þ. 15. þ. m. hafði kafbátur þessi hitt togara á þessum slóðum. Togarinn var líkur Geir búinn öllum íslenzkum hlutleysiseinkennum, þar á meðal nýmáluðum fánum á síður.
Þegar betur var að gáð kom í ljós að þetta var þýzur togari vopnaður 2 fallbyssum, djúpsprengjum og tundurduflum. Togara þessum var sökkt. Kafbátsmenn kvöddu okkur með virktum og buðu okkur kaðal til að gera að bátatalíum skipsins og jafnvel mat. Um klukkan 4,55 var þessu ævintýri lokið og við héldum okkar leið og bar ekkert til tíðinda á ferð okkar eftir það. Það er hart að ekki einu sinni hin vopnlausa íslenzka smáþjóð skuli fá að hafa óblettaðan fána sinn í friði án þess að reynt sé að skýla illvirkjunum á hafinu með honum.
Þjóðviljinn. 21 mars 1941.
08.10.2017 10:13
375. Dröfn NK 31. TFHV.
Bát rak á
land.
Norðvestanrok gerði á Norðfirði aðfaranótt mánudags.
Slitnaði þá upp af legunni v/b Dröfn og rak á land í krókinn fyrir innan innri
bæjarbryggjuna. Báturinn skemmdist mikið, er jafnvel ónýtur. Dröfn er einhver
elzti bátur landsins, keyptur hingað frá Ólafsfirði fyrir mörgum árum og hét þá
Anna. Upphaflega var báturinn smíðaður sem hákarlaskip, en var síðan umbyggður
og stækkaður í 40 tonn. Ekkert tjón annað varð af veðrinu.
Austurland. 26 janúar 1968.
06.10.2017 21:44
Þilskipin Fönix og Róbert á Eyjafirði.
Skipsströnd
og mannskaðar
3 seglskip
og 2 vjelbátar stranda
Menn töldu það ekki ólíklegt, að norðangarðurinn, er skall á
fyrir helgina síðustu, mundi einhversstaðar gera usla á skipum eða mönnum. Bæði
var það, að veðrið skall á mjög fljótt, og eins hitt, að því fylgdi frost og
stórhríð, og var hið harðasta. Nú hefir það frjest, að uggur manna um þetta
hefir ekki verið ástæðulaus.
Þrjú seglskip og tveir vjelbátar hafa rekið á land, og einn maður drukknað. Er
þó ekki frjett alstaðar að enn. Á Hornvík strönduðu tvö skip af Norðurlandi,
"Róbert" af Akureyri, eign Ásgeirs Pjetursonar, og brotnaði í spón. En
hitt af Siglufirði, "Kristjana", eign Sameinuðu verslananna og rak hana
upp á sanda, svo hún er talin lítt skemmd. Af "Róbert" drukknaði einn
maður, Sigtryggur Sigtryggsson frá Ytri-Haga á Árskógsströnd. Þá rak ennfremur
upp tvo vjelbáta á Hornvík, "Björninn", eign Sigfúsar Daníelssonar og
fleiri, og "Farsæl", var hann frá Súðavík, Brotnuðu þeir báðir í spón. Á Haganesvík
í Fljótum, rak á land
seglskipið "Flink",
eign Höepfnersverslunar á Akureyri. Er ófrjett enn, hvort hann hefir brotnað
eða ekki. En miklar líkur eru til þess, því landtaka er víðast ill í
Haganesvík. Öll þessi skipströnd munu hafa orðið á föstudagssólarhringnum, því
þá var veðrið mest og stórhríðin dimmust þar norður.
Á þessum sama tíma og veðrið skall á, var póstbáturinn, sem gengur um
Ísafjarðardjúp, á leið frá Akureyri til Ísafjarðar með beitusíld. Skall
garðurinn á hann í miðjum Húnaflóa og var ekkert viðlit að leita lands fyrir
stórhríðardimmu. Var bátnum því nauðugur einn kostur að forðast land og leitaði
hann því til hafs svo sem unt var. Kenndi hann ekki lands í þrjá sólarhringa.
En á sunnudagsmorguninn var hann kominn
upp undir Látrabjarg. Og hafði misst bátinn, eldhús, sem var ofan þilfars, og
brotnað eitthvað meira. Þykja það undur, að baturinn skyldi slanka fyrir Horn
og alla Vestfirði alla leið suður að Bjargi, og telja menn það þrekvirki.
Þrjá báta vantaði, alla úr Eyjafirði, einn frá Dalvík og tvo frá Höfða. En þeir
komu allir í leitirnar í gærmorgun. Höfðu þeir legið við Grímsey yfir alla
stórhríðardagana og ekkert um þá haggað.
Morgunblaðið. 9 maí 1923.
Fönix sekkur
Mótorskipið »Fönix, eign Ásgeirs Péturssonar, sökk úti fyrir
Siglunesi á Sunnudaginn var. Var það á leið til Siglufjarðar, drekkhlaðið með
salt og tunnur. Menn björguðust nauðuglega í skipsbátinn. Skip og farmur var
óvátrygt.
Verkamaðurinn. 7
ágúst 1923.
05.10.2017 16:29
Kristján EA 390. TFDI.
Allt
hjálpaðist að, Kafbátur, flugvél, ísing og leki
Guðmundur
Jörundsson útgerðarmaður rifjar upp hættuför á stríðsárunum
Ég hélt því á fund hafnsögumanns og spurði hann ráða og hvort hann teldi ekki fært út úr hafnarmynninu og ennfremur hvort hann mundi leyfa mér að fara án hafnsögumanns. Okkur samdi ágætlega og varð það að ráði að ég freistaði þess að fara úr höfn. Veðurofsinn var enn svipaður og áður, enda var Ægir gamli óspar á hnúta og hnykla, sem hann lét yfir skip mitt ganga. Fátt bar nú til tíðinda næstu tvo sólarhringa. Veðrið hélst svipað, en sjólag batnaði eftir því sem við fjarlægðumst landgrunnskantinn. Um nóttina 30. marz vakti 1. vélstjóri mig og segir lensidælu skipsins ekki hafa undan miklum leka, sem kominn sé að skipinu. Lét ég strax hægja á aðalvélinni og halda skipinu í andófi. Þá reyndum við stýrimaðurinn og ég að komast framí þar sem okkur grunaði að lekinn kynni að vera með "klussi" á bakborða, sem "patentakkeri" var í. Þegar niður í lúkarinn kom, heyrðist hviss í hvert sinn þegar skipið hjó í báru. Það fyrsta sem gera þurfti var að ná akkerinu úr "klussinu" og það tókst með því að snúa skipinu undan veðrinu. Greinilegt var að timburbyrðingur skipsins var fúinn kringum "klussið". Röktum við þá sundur kaðla til þess að fá hamp, börðum við hann niður með "klussinu", skárum síðan sundur lóðabelgi og negldum þá yfir kampinn. Lekinn virtist næstum búinn. Var því sett á fulla ferð og allt virtist í lagi. Næsta sólarhring var vindur orðinn suðlægur u.þ.b. 7 vindstig. Ganghraði skipsins var nú í kringum 5-6 hnútar. Hvað um það, við nudduðum þó í rétta átt. Kl. 1 næstu nótt kom mikill leki að skipinu. Ég lét minnka ferðina og skiptum við með okkur vöktum á handdælunum og þannig gekk fram í birtingu, en þá batt ég um mig línu og krafsaði mig fram með öldustokknum þar til ég kom fram að lúkarskappanum. Sá ég þá að kappinn hoppaði upp og niður hvert sinn sem skipið hjó í báru. Nú kom sér vel að er ég lagði af stað frá Akureyri í ársbyrjun hafði ég látið smíða eikarslagbranda og járnteina, sem þvinguðu kappann niður í sitt sæti. Ennþá varð að snúa skipinu undan veðrinu á meðan við reyndum að þétta lekann á kappanum.
Kristján EA 390 á sildveiðum. Myndin er tekin frá togaranum Garðari GK 25 frá Hafnarfirði af Guðbjarti Ásgeirssyni.
Við mökuðum koppafeiti á milli bita og kappa og þrælhertum svo slagbrandana.
Þetta tókst og lekinn varð sáralítill. Til gamans vil ég geta þess, að nótt
eina, áður en ég fór af stað frá Akureyri, dreymdi mig kappaskömmina.
Draumurinn var nú ekki merkilegri en svo að mig dreymdi að kappinn var
nýtjargaður, en skipið sjálft allt hvítmálað. Það var auðvelt að ráða þennan
drauminn, enda var það mitt fyrsta verk morguninn eftir að láta smíða umrædda
slagbranda með sínum búnaði. Mér hetur síðan sýnst að sú smíði hafi orðið okkur
til lífs. Veður fór nú batnandi og allt lék í lyndi. Á fjórða sólarhring eftir
að við kvöddum Vestmannaeyjar komum við í írska kanalinn. Komin var himinblíða
og hvergi sást skýhnoðri á lofti. Allt í einu heyrðist feiknarlegur hávaði. Sá
ég þá að flugvél hafði rennt sér fram með skipinu í 50 til 60 metra fjarlægð.
Tók vélin stóran sveig og kom nú öskrandi og stefndi að skipinu. Kallaði ég til
karla minna að flýta sér í skjól. Áður en ég beygði mig niður, sá ég glöggt
andlit þeirra manna, sem við stjórn flugvélarinnar voru ásamt manni, sem sat
við byssu, og sá ég greinilega nasistamerki á hlið flugvélarinnar. Í næstu
atrennu spann vélin sig hátt yfir skipið. Þá sagði kokkurinn, sem var norskur,
"Guðmundur, nú skulu helvítin henda sprengin". Nei, það létu þeir vera, en
komu ellefu ferðir að skipinu án þess þó að gera okkur nokkurt mein.
Við þessa reynslu opnaðist mér furðuheimur, sem mér var áður ókunnur, en það
var þegar vélin í eitt skiptið kom mjög nærri skipinu og skyttan miðaði á okkur
byssunni. Þá hefði ég í sjálfsvörn ekki fundið fyrir því að skjóta manninn. Já,
þannig eru eflaust áhrif styrjaldanna. Veður var nú hið bezta það sem eftir var
leiðarinnar. Þegar til Fleetwood kom gerði ég þau mistök að segja tollvörðunum
frá heimsókn vélarinnar. Það hafði það í för með sér að ég var kallaður til
yfirheyrslu hjá hernaðaryfirvöldum staðarins. Ætlaði þeim aldrei að Ijúka og
eyðilagði þann stutta tíma sem ég ætlaði að hafa til verzlunar fyrir fjölskyldu
mína. Um kvöldið komu hermenn með vélbyssu og skotfærakassa um borð og sögðu
mér að skjóta hverja þá flugvél sem kæmi inn fyrir 500 yarda frá skipinu. Svo
mörg voru þau orð. En við íslendingar hlógum. Að lokinni löndun á fiskinum, sem
seldist fyrir mjög gott verð, var framkvæmd bráðabirgðaviðgerð á skipinu, sem reyndist
ágætlega. Næsta dag var ráðgert að fara til Runcorn, sem er lítill bær skammt
frá Liverpool og sækja þangað saltfarm. Á flóðinu þann dag átti hafsögumaðurinn
að koma og fara með okkur til Runcorn. Þegar fara átti af stað, neitaði
hafsögumaðurinn að fara, þar sem hann kvaðst hafa frétt af ferðum kafbáta inni
í kanalnum.
Guðmundur Jörundsson útgerðarmaður á yngri árum.
Þá var ekki um annað að ræða, en að treysta á sjálfan sig og við
lögðum af stað. Enginn radar var þá kominn til sögunnar og enginn dýptarmælir
var í skipinu, þar snerist því allt um kompásinn og handlóðið. Hafnsögumaðurinn
í Fleetwood hafði gefið okkur upp stað, þar sem vitaskip átti að vera staðsett.
Ennþá var sótþoka og skyggnið aðeins fáir metrar. Allt í einu kom gamall
brezkur togari út úr þokunni. Ég bað skipstjórann að gefa mér staðarákvörðun.
Hann skellihló og sagði: "Hefurðu hugmynd um hvar þú ert staddur?" Nei,
ekki nægilega vel. Þá sagði hann " Við erum á miðju tundurduflabeltinu."
Síðan gaf hann mér stefnu og fjarlægð til vitaskipsins, sem var þar skammt frá.
Já nú var gott að vera á grunnristu skipi. Nú komum við að færeyska skipinu
"Tvej syskin", sem var þá á sömu leið og við að sækja saltfarm. Ég renndi
upp að hlið skútunnar og sagði skipstjóranum hvernig málin stæðu, en nú skyldum
við flýta okkur áður en fjaraði út. "Já, já du skal bara fara fyrst ég kemur á
oftir, gamli!" Þetta gekk allt að óskum og við komumst báðir á leiðarenda
óskaddaðir. Þegar við á m/s Kristjáni voru komnir í skipastigann, sem er neðan
við Runcorn, og biðum þess að hólfið í stiganum fylltist, heyrum við að bölvað
er á íslenzku upp á bryggjukantinum. Þar situr þá á að gizka 10 ára gamall
strákur, sem segir í sífellu: "Helvíti, helvíti, Sláturfélag Suðurlands."
Þegar upp var komið spurði ég drenginn, hver hefði kennt honum þetta. Hann
svarar: "Strákur Fossinn." Sýndi hann mér þá strigapoka, sem á stóð
Sláturfélag Suðurlands. Þegar upp var komið úr skipastiganum, komu í Ijós nýir
erfiðleikar; það er að segja, skipið hafði ekki fengið neinn toll og þar af
leiðandi var engin flaska til handa hafnarverðinum. "Hverslags skip er þetta
eiginlega?" spyr aumingja maðurinn og stígur á land af bátapallinum.
Ég sá
að nú dugðu ekkert nema liðlegheit, svo ég hljóp á eftir manninum og lofa honum
því, að hann skuli fá tvær flöskur af viskí, þegar ég komi næst að sækja salt.
Þar með horfði málið allt öðru vísi við fyrir blessaðan manninn og ég fékk
stimpilinn á ferðakortið upp til Runcorn. Allt gekk nú að óskum og við héldum
út á Atlantshafið í góðu veðri fyrstu tvo dagana. Á þriðja sólarhring frá því
við yfirgáfum vitaskipið, fór veðrið að versna og norð- austan illviðri tók við
beint í nefið hjá okkkur. Um hádegisbilið kom ég upp í brú frá því að matast og
leit út um bakborðsglugga. Kom þá heljar mikill skrokkur upp úr sjónum og
göslaði áfram á móti brælunni. Skellt var upp hlera á turni kafbátsins og tveir
hausar með kíki gláptu á okkur. Ekkert gerðist, kafbáturinn hvarf. Sennilega
hefur þeim þótt skotmarkið lítilfjörlegt. Áfram hélt norðaustanáttin með
tilheyrandi frosti. Ganghraði skipsins var afar lítill svo hægt miðaði okkur að
Íslandsströndum. Mest angraði okkur sambandsleysið við land. Þóttumst við vita
að nú væri fólkinu okkar farið að líða illa, þar sem ekkert hafði fréttst frá okkur
á níunda sólarhring. Annað kom nú í Ijós, sem áhyggjum olli, en það var að
brennsluolían var nú að ganga mjög til þurrðar.Ég sendi þá eftir 1. vélstjóra
og ræddum við vandann.
Kristján EA 390 á Eyjafirði. Ljósmyndari óþekktur.
Okkur kom saman um að minnka álag aðalvélarinnar niður í
2/3 og með því móti spara olíuna allverulega. Nú bættist við áhyggjur okkar
vaxandi ísing á skipinu, en við það að minnka ferðina, þá dró að sjálfsögðu úr
sjólöðri yfir skipið, sem fljótt var að mynda íshellu. Nú var reynt að lóða en
enginn botn fannst. Já, nú var hann fyrst dökkur í álinn. Hvað átti til bragðs
að taka? Ég fór einn inn í "bestikkið" og gerði enn á ný upp reikninginn
við sjókortið og sjálfan mig. Klukkan var nú 11.45. Skyndilega rofar til í hríðinni
og ég sé til sólar stuttan tíma. Ég hleyp inn í klefann minn og næ í gamlan sextant
sem ég átti þar og næ að mæla breidd í hádegi, örugglega að mér virðist. Á meðan
ég er að útfæra reikninginn og heimfæra hann við kortið, þá skellur
hriðarþykknið saman. Þvílík guðssending var þessi sólargeisli, þótt stuttur
væri. Ég hringi á fulla ferð og geri mér grein fyrir að ég verð að ná Langanesi
áður en myrkrið skellur yfir. Klukkan 5 í eftirmiðdag sáum við rofa í blessuð
fjöllin á austurströnd Íslands, það var gleðistund, en djúpt var orðið á
þilfarinu vegna mikillar ísingar og ekki gott að segja hver myndi verða
sigurvegarinn, ef svo færi sem horfði. Áfram var nuddað á hálfri ferð fyrst og
fremst til að spara olíuna og jafnframt að forðast ísinguna, sem orðin var
illilega mikil. Klukkan 22.00 um kvöldið sást móta fyrir Fontinum og
sjógangurinn minnkaði. Þegar komið var upp á grunnt vatn við Fontinn, var akkerið
sett í botninn og það var sælustund eftir allt andstreymið og vökurnar síðustu
sólarhringana. Morguninn eftir léttum við akkeri og héldu inn að Skálum og
lögðumst þar.
Nú sáum við nokkra karla í vörinni á Skálum, sem voru að glíma
við að hrinda bát á flot sjáanlega til þess að hafa samband við okkur, en
stöðugt hættu þeir við sjógangsins vegna. Ég ákvað þá að við reyndum að setja
Iífbátinn okkar á flot og reyna að freista þess að koma boðum í land. Öll
loftnet og vírar voru niðurslitin og því ekki mögulegt að koma neinum boðum frá
sér. Á skipinu var 7 manna áhöfn og ráðgerði ég að fara við fimmta mann í
bátinn en tveir yrðu eftir í skipinu. Til allrar lukku hugkvæmdist okkur að
hafa meðferðis langa línu, ef illa færi. Við börðumst um á árunum til að komast
í námunda við fjöruna, en allt kom fyrir ekki, við réðum ekki við ofureflið og
þóttumst góðir að geta dregið okkur á línunni að skipinu og drógum síðan bátinn
upp í sínum bátsuglum. Hvað sagði nú um veðurútlitið. Ennþá var strekkingur með
hríðaréljum og miklum hafsjó. Ég sá þó um eftirmiðdaginn að vindur var að
snúast til norðanáttar, en ef við slyppum ekki fyrir Fontinn áður en norðan eða
norðaustanáttin kæmi, þá værum við eins og lömb króaðir inn, en við vorum hér
fyrir hafnlausri strönd. Ég kallaði nú saman áhöfnina og sagði þeim af
fyrirhugan minni. Allir voru þeir því samþykkir að við tækjum þá áhættu að
leggja í röstina í stórsjó á þrauthlöðnu skipi.Þá var létt akkeri og haldið út
með Langanesi. Þegar komið var út með Fontinum sást best hið hrikalega sjólag.
Mikill straumur var sem ýfði öldurnar illilega. Þessi barátta stóð yfir í hálfa
klst. Allt í einu vorum við komnir í vestur kantinn á röstinni og vindinn tók
að hægja. Vegna olíuleysisins var nú sett á mjög hæga ferð og hífðar upp þrjár
þríhyrnur og fékk skipið all góða ferð, því nú var vindurinn kominn að norðan.
En ósköp var notalegt að vita sig vera kominn yfir Langanesröst. Þegar komið
var vestur undir Melrakkasléttu, sáum við, að með sömu olíunotkun og með hjálp
seglanna, þá myndum við komast til Hríseyjar af sjálfsdáðum. Um kvöldið kl.
21.00 tókum við konurnar okkar í Hrísey með okkur til Akureyrar. Já, þær áttu
það svo sannarlega skilið eftir allt andstreymið og óttann, eftir að hafa
ekkert frétt af okkur í 10 sólarhringa. Að lokum vil ég nota tækifærið til að
þakka þeim mönnum, sem með mér voru fyrir frábæran dugnað og atorku, er þeir
sýndu, þegar verst gegndi. Ég gleymi aldrei slíkum mönnum og vona að íslenzka
sjómannastéttin eigi jafnan fjölda slíkra manna á að skipa.
Lesbók Morgunblaðsins. 21 mars 1981.
04.10.2017 19:28
B. v. Ari GK 238. LBHV / TFHD.
Botnvörpuskipin "Kári Sölmundarson", GK. 153,
"Ari", GK. 238 og "Þorgeir skorargeir", GK. 448, eru til sölu. Hverju
skipi geta fylgt veiðarfæri og varahlutar, eins og bankinn hefir eignast með
skipunum. Til sölu er ennfremur stöð KÁRA-félagsins í Viðey, með bryggjum og
öllum áhöldum, eins og bankinn hefir eignast stöðina úr þrotabúi
Fiskveiðahlutafélagsins KÁRI. Tilboð í eignir þessar allar sameiginlega eða í
hvert skip og stöðina fyrir sig, sendist Útvegsbanka íslands h.f" Reykjavík,
fyrir 15. desember næstkomandi. - Reykjavík, 2. desember 1931. Útvegsbanki Íslands hf.
Vísir 3 desember 1931.
Togarinn
"Leiknir" sökk á Halamiðum
Vörpuhleri
orsakar skipstapa
Togarinn "Leiknir" frá Patreksfirði sökk í fyrrinótt á
Halamiðum. Skipverjar allir björguðust í bátana og síðan um borð í togarann
"Gylfa", sem fór með skipshöfnina til Patreksfjarðar, eftir að Leiknir var
sokkinn. Leiknir var að karfaveiðum á Halamiðum og í fyrrakvöld kom allt í einu
óstöðvandi leki að skipinu, dælurnar höfðu ekki við, og er svo mikill sjór var
kominn í skipið, að hætta gat verið á ketilsprengingu, neyddust skipverjar til
að yfirgefa skipið. Misstu þeir allt sitt dót, nema það, sem þeir stóðu í.
Dagbók 1. vjelstjóra, sem var á verði í vjelarúmi, gefur einna glegsta hugmynd
um, með hverjum hætti slysið vildi til. Þar segir svo: "Klukkan 6,10 e. h. kom
jeg á vakt og var þá allt í venjulegum gangi. Klukkan 10 er híft upp á hálfri
ferð og stoppi. Kl. 10,15 er vjelin stöðvuð og skellur þá afturhlerinn
stjórnborðsmegin með óvenju miklu höggi, svo að öryggi fjell úr rafmagnsborðinu,
sem var á þilinu, og ljet jeg það í aftur. Kl. 10,25 tek jeg eftir því, að óvenju
mikill sjór er í vjelrúmsbotninum. Þar eð hann var tómur þegar verið var að
hífa, setti jeg því lensidælurnar í gang og tilkynti lekann. Því næst lýsir vélstjórinn
í dagbókinni ýmsum varúðarráðstöfunum, sem hann gerði, en alt kom fyrir ekki,
sjórinn jókst jafnt og þjett. Kl. 10,45 kom skipstjóri niður í vjelarrúm og
tilkynti vjelstjórinn honum þá, að hann hefði ekki við að dæla. Var sjórinn þá
kominn upp í sveifar og flaut yfir ketilrúmsgólfið. Klukkan 11 var sjór farinn
að renna inn í miðeldhólfið og þá gaf skipstjórinn skipun um að yfirgefa
skipið. Skömmu síðar komu togararnir Gylfi og Egill Skallagrímsson á vettvang
og fóru skipverjar um borð í Gylfa. Var síðan komið vírum frá Gylfa um borð í
Leikni og helt Gylfi af stað með hann í eftirdragi áleiðis til lands. Leiknir
fyltist æ meir af sjó og rúmlega 3 klukkutímum eftir að Gylfi hafði tekið hann
í eftirdrag, sökk skipið, og var þá höggvið.á vírana milli skipanna. Skipið
sökk austanvert við Nesdýpi á 56 faðma dýpi, um 25 mílur NV af Sauðanesi. Gylfi
kom til Patreksfjarðar kl. 10 í gærmorgun með skipshöfnina, og leið öllum vel.
Sjópróf byrjuðu kl. 4 í gær. ,,Leiknir" var 321 smálest brúttó að stærð.
Byggður í Selby á Englandi árið 1920, og þá keyptur hingað til lands af
hlutafjelaginu "Ari fróði". Þá hjet skipið "Ari". 1928 keypti
Kárafjelagið í Viðey "Ara" og árið 1932 núverandi eigendur þess, Ó.
Jóhannesson á Patreksfirði, sem þá breyttu um nafn á skipinu og nefndu það "Leikni".
Morgunblaðið 3.
Október 1936.
02.10.2017 21:37
859. Ingibjörg EA 363. LBFQ / TFQM.
01.10.2017 23:07
Freyr ÁR 150.
Freyr ÁR 150 var smíðaður í Reykjavík árið 1916. Eik. 11,86
brl. 20 ha. Skandia vél. Tvímastraður mótorbátur með fjögur segl, kantsettur og
kútterbyggður. Eigendur voru Jón Helgason á Bergi, Kristinn Gíslason í
Einarshöfn, og Guðmundur Jónsson í Steinskoti, allir frá Eyrarbakka. Formaður var Jón
Helgason. Freyr var gerður út frá Eyrarbakka frá árinu 1917. Ný vél (1928) 32 ha.
Tuxham vél. Báturinn var gerður út frá Sandgerði flestar vertíðir. Freyr
slitnaði upp frá bóli í Þorlákshöfn 28 mars árið 1940 í óveðri og stórbrimi og
eyðilagðist.
Freyr ÁR 150 undir seglum. (C) Haraldur Lárusson Blöndal.
- 1
- 2