M.b. Örninn

Nýr vélbátur, smíðaður í Svíþjóð, kom til Vestmannaeyja í dag. Er þetta 25 smálesta bátur, smíðaður í Djúpvík í Svíþjóð, með , 80-90 ha. June-Munktell vél og öðrum nýtísku útbúnaði vélbáta. Báturinn er smíðaður fyrir Einar Guðmundsson útgerðrarmann í Keflavík. Formaður á bátnum er hinn alkunni reykvíski sjógarpur, Þórarinn Guðmundsson skipstjóri, en með honum fóru til þess að sækja bátinn þrír menn úr Reykjavík og Vestmannaeyjum. Báturinn og vélin reyndist ágætlega í þessari fyrstu erfiðu ferð, en hann lenti í ofviðrum þeim hinum miklu, sem gengið hafa að undanförnu og valdið miklu tjóni, á siglingaleiðum til Íslands og hér við land. Þórarinn hefir lent i mörgum svaðilförum, og eins að þessu sinni, og ávalt farnast vel.

Vísir. 2 febrúar 1935.

           Nýr bátur til Ólafsvíkur

Ólafsvík, 10. júní.
Í dag kom hingað nýr bátur, eign Halldórs Jónssonar, útgerðarmanns, og Leifs sonar hans. Báturinn heitir Halldór Jónsson SH 217, var smíðaður á Akureyri í skipasmíðastöð KEA. Hann er 96 smálestir að stærð með 400-500 ha" Mannheim vél og í bátnum eru hin fullkomnustu siglingar og fiskileitartæki og frágangur allur á bátnum hinn vandaðasti. Þess má geta, að þetta er 5. báturinn sem KEA smíðar fyrir Ólafsvík. Halldór Jónsson, útgerðarmaður, er 56 ára gamall. Hann reri til fiskjar með föður sínum þegar á barnsaldri og hóf snemma formennsku, fyrst á árabát,síðan á trillubát og loks á þilfarsbát, sem hann keypti þá og gerði út með Kristjáni Þórðarsyni, stöðvarstjóra, sem nú er látinn fyrir nokkru. Hann keypti hluta Kristjáns í útgerðinni eftir nokkur ár, en gerði síðar út tvo báta í félagi við Guðlaug Guðmundsson, útgerðarmann hér í Ólafsvík.
Halldór hætti formennsku er synir hans urðu fulltíða og gerðust þeir formenn á bátum hans hver af öðrum, Jón Steinn, Kristmundur og Leifur, sem eru ötulir aflamenn. Halldór á nú fimm báta, þrjá nýja báta, sem allir eru smíðaðir fyrir hann á Akureyri og tvo eldri 36 tonna báta. Hann hefur annast svo um útgerð sína, að til fyrirmyndar má teljast, enda hefur aflasæld sona hans stutt mjög aðgengi hans. Við Ólsarar fögnum hinum nýja farkosti og óskum Halldóri og fjölskyldu hans til hamingju með hið nýja myndarlega skip.

Alþýðublaðið. 14 júní 1961.

                    Ísafjörður

Þrír vélbátar hafa bætst við vélbátaflotann þessa dagana, eru tveir þeirra nýir.
Þórður Kakali nefnist annar nýju bátanna. Hann er um 34 smál. að stærð, með 66 hesta Tuxham-vél, útbúinn með raflýsingu og leitarljósi, mun enginn bátur hér hafa fengið það tæki fyrr. Báturinn er smíðaður hjá Andersensbræðrum í Friðrikssudi í Danmörku. Ólafur Sigurðsson, áður stýrimaður á Goðafossi, stýrði honum hingað til lands, en vélarmaður var Björn H. Guðmundsson héðan úr bænum. Eigendur bátsins eru þeir Karl Löve, séra. Magnús Jónsson og Sigurður Sigurðsson lögmaður.
Hinn báturinn nefnist Bragi og er smíðaður hjá Elíasi Johansen í Færeyjum. Er hann stærsti vélbáturinn sem hingað hefir komið, um 47 smálestir að stærð, vel lagaður og vandvirknisiega byggður, einhver laglegasti báturinn að útliti. Virðist af því mega marka, að þeir Færeyingar standa þeim dönsku ekki að baki í skipabyggingum. Bátinn eiga þeir séra Ásgeir í Hvammi, Arngrímur Fr. Bjarnason prentari, Oddur Guðmundsson í Bolungarvík og Sigurður Þorsteinsson múrari hér í bænum. Eiríkur Einarsson skipstjóri kom með bátinn frá Færeyjum. Hefir hann einnig haft umsjón með smíði hans.
Þriðji báturinn heitir Mercur, um 23 smálestir að stærð, með frekra 20 h. vél. Var póstbátur í Færeyjum, en keyptur þar fyrir Skúla Einarsson íshússtjóra.

Vestri. 14 júní 1917.


Djúpbáturinn Bragi við Kompaníbryggjuna á Ísafirði.                                      (C) Skúli Kr. Eiríksson.

             Vélbátur strandar

Djúpbáturinn Bragi frá Ísafirði strandaði í fyrrinótt á Arnarnesi við Skutulsfjörð, í niðdimmri þoku. Var hann að koma úr skemmtiför innan úr Reykjarfirði og voru farþegar á annað hundrað. Veður var gott og sjólaust. Allir komust heilu og höldnu í land. Báturinn náðist á flot í gær.

Vísir. 19 júlí 1922.


Álaskersvík í Þórshöfn. Bragi var smíðaður í stóru skemmunni til vinstri á myndinni.

                Bragi fer á land

Fyrra fimmtudag fór Bragi inn á Langeyri til að sækja saltfisk, seldan "Kveldúlfi". Veður var risjótt, kafald með köflum, fjallabjart á milli. Á heimleiðinni um kvöldið fór Bragi á land neðan undir Völlunum, þar í grend sm Vesta gamla festi sig um árið. Atvikum hagaði þannig: Ljós brann á vita, "lögg" flaut úti, kompás í lagi, kuldastormur, undirsjór þungur, alldimt él, háflóð og hraður gangur. Vesturland telur bátinn tryggðan fyrir 40 þúsund kr. og farminn að fullu.
Menn hjálpuðust allir.

Skutull. 20 febrúar 1925.

                  Vertíðarlok

Ekki þarf að gjöra ráð fyrir að Bragi komi á flot aftur. Hann mun hafa þokast það betur á land í síðasta stórstraumi að fullt og fast strand verður. Bragi þótti jafnan góður bátur og munu Djúpmenn sakna hans. Hann var í upphafi keyptur til Djúpferðanna fyrir nær því hálfu hærra verð en fært var, ef útgerðin átti að geta borið sig sæmilega. Að því leyti var fyrirtækið "í grænum sjó" frá upphafi. Er nú slíkur endahnútur á riðinn og má Landsbankinn vita hvað kostar. Ber það að tileinka stjórn og forsjá Jóns Auðuns.

Skutull. 27 febrúar 1925.

   Norðfirðingar auka skipastól sinn

Í fyrradag kom hingað til Norðfjarðar frá Fredrikssund í Danmörku eftir vikuferð með viðkomu á Shetlandseyjum og Færeyjum mótorbáturinn Þráinn NK 70, tuttugu smálestir að stærð. Báturinn er smíðaður í Fredrikssund og hefir 50-60 hestafla Tuxhamvél. Skipstjóri á uppsiglingu var Bjarni Jónsson Fáskrúðsfirði, en eigandi bátsins er Ölver Guðmundsson útgerðarmaður. Einnig kom hingað til Norðfjarðar í gær frá Molde í Noregi, eftir þriggja sólarhringa ferð yfir hafið, og eins og hálfs sólarhrings töf í dimmviðri við Papey, mótorbáturinn Magni NK 68, stærð 18 tonn með 24-25 hestafla Wichmanns mótorvél. Hann er smíðaður í Molde og er eigandi hans Guðjón Eiríksson frá Dagsbrún og félagar. Báðir bátarnir eru raflýstir og ágætlega útbúnir og hefir Norðfirski flotinn þar með fengið álitlega viðbót.

Alþýðublaðið. 12 mars 1935.

  Mannskaðaveðrið 9 febrúar 1946

Síðastliðinn laugardag gerði aftaka veður á Suður og Vesturlandi. Flestir bátar voru þá á sjó og hrepptu hið versta sjóveður og komust margir við illan leik í land, eftir að hafa orðið fyrir línutapi og fengið áföll, Fjögurra báta er saknað. Af þeim er vitað með vissu um afdrif eins, m.b. Magna frá Norðfirði, en hann sást farast út af Garðskaga og líkur benda til um sömu afdrif annars, m.b. Geirs frá Sandgerði, þvi farið er að reka lóðabelgir og brak úr stýrishúsi hans á fjörunum skammt frá Sandgerði. Um afdrif hinna bátanna tveggja, sem saknað er, er ekki vitað, en þeirra hefir verið leitað af bátum og flugvélum árangurslaust. Þeir heita Max, frá Bolungarvík, og Alda, frá Seyðisfirði. Þá tók út tvo menn af vélbátnum Hákon Eyjólfsson, frá Garði. Alls er óttast um, að rúmlega tuttugu menn hafi farizt í ofviðri þessu.
Vélbáturinn Magni frá Norðfirði var gerður út frá Sandgerði. Hann fór í róður eins og allir hinir bátarnir, á föstudagskvöld. Var hann seint búinn að draga línuna, eins og fleiri bátar, og var á leiðinni til lands, er honum hvolfdi undan Garðskaga. Nærstaddur var þar báturinn Barði frá Húsavík og sá til afdrifa Magna og fór á Vettvang. Þegar þangað kom flaut brak á sjónum og hélt einn mannanna sér uppi á því og varð honum bjargað. Til annarra af skipshöfninni sást ekki. Sá, sem komst af, var vélamaðurinn. Áhöfnin var alls fimm menn. Frá hinum bátunum þremur, sem saknað er, hefir ekkert frétzt, þrátt fyrir mikla eftirgrennslan, en vegna veðurofsans síðari hluta laugardagsins, er talið ólíklegt, að nokkur þeirra sé ofansjávar, fyrst þeir eru ekki enn búnir að ná landi. Áhöfn hvers báts hefir verið fimm menn og hafa því farizt 21 maður i óveðrinu, svo vitað er um, 19 af bátunum fjórum, en auk þessa tók tvo menn út af vélbátnum Hákoni Eyjólfssyni frá Garði, sem ekki náðust aftur.
Vélbáturinn Geir frá KeflavíK réri þaðan á föstudagskvöldið og vissu menn það síðast til hans á laugardag, að hann var að draga lóðir sínar. Síðan hefir ekkert til hans spurzt, nema hvað farið er að reka úr honum skammt frá Sandgerði. Hefir rekið bjóð og lóðabelgi og einnig brak úr stýrishúsi og aftursigla. Líkur benda því til, að báturinn sé ekki lengur ofansjávar. Til vélbátsins Max frá Bolungarvík hefir ekkert spurzt síðan hann fór í róður á föstudagskvöld. Lóðir bátsins fundust á sunnudaginn um 10 sjómílur undan Deild. Þann dag leituðu sex bátar að Max í allgóðu veðri og góðu skyggni, en sú leit bar engin árangur. Fjórði báturinn, sem saknað er, er vélbáturinn Aldan frá Seyðisfirði, sem rær frá Hafnarfirði. Til hans hafði ekkert spurzt í gærdag. Margir bátar frá verstöðvum við Faxaflóa og vestanlandi komust við illan leik til hafnar og voru sumir hætt komnir. Allt lauslegt tók fyrir borð á mörgum bátum, rúður brotnuðu og einnig urðu nokkrar aðrar skemmdir á bátum vegna sjógangs. Lóðatap er mikið, fæstlr bátar gátu dregið allar lóðir sínar og nokkrir sáralítið af þeim. Vera má þó, að nokkuð af bátum finni lóðir sínar aftur, enda reru flestir bátar við Faxaflóa aftur á sunnudagskvöldið. Vélbáturinn Freyja hélt uppi björgunarstarfsemi á Faxaflóa ofviðrisdaginn í stað Sæbjargar og hjálpaði þremur bátum til hafnar, Bjarna Ólafssyni, Eini og Faxa. Þá fór linuveiðarinn Ólafur Bjarnason, sem var á Akranesi, er ofviðrið skall á, bát til hjálpar, sem var með bilaða vél og virtist mundi reka upp á Mýrar. Var það vélbáturinn Særún frá Siglufirði, en skipverjum tókst að koma vélinni í lag og náði báturinn þvi heilu og höldnu til lands hjálparlaust. Þrjá menn tók út af vélbátnum Ófeigi frá Vestmannaeyjum og náðust þeir allir inn aftur og má það teljast hraustlega gert í slíkum veðurofsa og sjógangi. Skipstjóri á Ófeigi er Angantýr Elíasson. Báturinn Hermóður af Akranesi varð fyrir vélbilun, er hann var að fara frá bryggju til legufæra sinna á laugardagskvöldið, og rak hann á land upp í kletta hjá Sólmundarhöfða við Langasand. Mannbjörg varð, en líklegt er talið, að báturinn hafi orðið fyrir verulegum skemmdum og muni ekki nást út, nema sjór kyrrist fljótlega.
Þeir sem fórust með Magna NK 68 voru:
Sigurður Samsonarson skipstjóri Neskaupstað.
Steingrímur Jónsson háseti Neskaupstað.
Halldór Sigurðsson háseti Neskaupstað.
Erlingur Þorgrímsson háseti Selnesi við Breiðdalsvík.
Skipverjinn sem bjargaðist hét Ríkharður Magnússon (Gæi í Baldurshaga) vélamaður Neskaupstað.

Tíminn. 12 febrúar 1946.

      B.v. Helgafell kemur næsta                             fimmtudag

Bv. Helgafell, annar Nýbyggingarráðstogarinn, sem fullgerður er, fór í reynsluför á þriðjudag. Visir átti í gær tal við Skúla Thorarensen útgerðarmann og fékk hjá honum þær upplýsingar um Helgafell, að hann hefði reynzt í alla staði vel. Í fyrradag var hann svo tekinn í slipp til eftirlits og botnmálunar. Gert er ráð fyrir því, að skipið fari frá Hull á morgun og komi ef til vill við í Aberdeen á heimleiðinni. Má þá búast við því hingað á fimmtudag.
B.v. Egill rauði, eign Neskaupstaðar, mun verða tilbúinn um næstu mánaðamót.

Vísir. 14 mars 1947.


B.v. Helgafell RE 280 sennilega á leið í siglingu með fullfermi.                      Ljósmyndari óþekktur.

 Annar nýsköpunartogarinn kominn

Togarinn Helgafell, RE 280, sem er annar nýsköpunartogarinn, kom hingað til Reykjavíkur í gærmorgun, eftir fjögra sólarhringa siglingu frá Hull. Eigandi Helgafells er samnefnt hlutafjelag hjer í bæ. Helgafell er byggður eftir sömu teikningum og b.v Ingólfur Arnarson. Á leiðinni frá Englandi hrepti skipið slæmt veður og náði veðurhæðin 9 vindstigum. Skipstjórinn, Þórður Hjörleifsson, skýrði svo frá, að skipið hefði farið vel í sjó, enda þó að sjólag hafi verið slæmt. Skipið var með 160 smálestir af sementi, og með eldsneytisforða var það á hleðslumerkjum fyrir vöruflutninga. Strax í gær hófst vinna við að setja lýsisvinsluvjelar í skipið og að búa það undir fyrstu veiðiför sína. Búist er við að togarinn fari á veiðar fyrir hátíðar.
Eins og fyrr segir er skipstjóri Helgafells Þórður Hjörleifsson. Fyrsti stýrimaður er Pjetur Guðmundsson og yfirvjelstjóri er óskar Valdimarsson.

Morgunblaðið. 26 mars 1947.


B.v. Helgafell RE 280 við bryggju í Reykjavík. Strandferðaskipið Esja ber yfir togarann. 



194. Sléttbakur EA 4 við bryggju á Akureyri.                                                    (C) Davíð Hauksson.

         Eigendaskipti á togurum

Togarinn Helgafell, sem var eign samnefnds félags í Reykjavik, en framkvæmdastjóri þess var Skúli Thorarensen, var seldur til Akureyrar, og er Útgerðarfélag Akureyrar kaupandinn. Skipið heitir nú Sléttbakur og hefur einkennisstafina EA 4. Útgerðarfélag Akureyrar á þar með orðið fjóra togara, og á enginn einn aðili fleiri togara hér á landi nema Bæjarútgerð Reykjavíkur. Frá Akureyri eru því gerðir út fimm togarar, og er það einungis einum togara færra en í Hafnarfirði. Togarinn Helgafell var seldur fyrir kr. 5.500.000.00. Greiðsluskilmálar eru þessir:
Við undirskrift samningsins greiddust 500 þús kr. Upphæð þá tók Útgerðarfélag Akureyrar að láni hjá Samvinnutryggingum, til 4 ára, og fer fyrsta afborgun fram í sept. næsta ár. Þá er 500 þús. kr. víxill til sex mánaða til fyrri eigenda. Þá er skuldabréf til 10 ára til fyrri eigenda að upphæð kr. 3.084.667,30, yfirtekin skuld við stofnlánadeild sjávarútvegsins kr. 1.322.000,00 og loks yfirtekin skuld við ríkissjóð kr. 93.132,80. Skipið var afhent hinum nýju kaupendum 8. september, en þá var það tilbúið á veiðar. Skipstjóri á því er Finnur Daníelsson, sem verið hefur 1. stýrimaður á Kaldbak.

Tímaritið Ægir. 9-10 tbl. 1 september 1953.

    Nýbyggingartogarinn "Hvalfell"                           kom í gær

Í gærmorgun kom nýr togari til landsins frá Bretlandi; nefnist hann "Hvalfell" og er eign útgerðarfélagsins Helgafells h.f., en það félag hefur áður fengið einn nýbyggingartogara, "Helgafell. Nýbyggingartogarinn Hvalfell er smíðaður í Beverley.

Alþýðublaðið. 3 október 1947.


B.v. Hvalfell RE 282 með mikinn afla á dekki.                                          Ljósmynd í minni eigu.


Togararnir Geir RE 241, Askur RE 33 og Hvalfell RE 282 bíða örlaga sinna.   (C) Tryggvi Sigurðsson.

       Þrír hverfa - enginn kemur

Eins og sjá má á meðfylgjandi mynd, leggja enn þrír af velþekktum nýsköpunartogurum upp í hinztu ferð sína frá Íslandi. Í raun er hér um mikla hryggðarmynd að roða, sem sýnir mjög Ijóst, hversu skammsýnir og litlir stjórnendur við erum. Við þessi mjög sterku skip voru miklar vonir tengdar. Og fjármunir, sem aflað var í síðustu heimsstyrjöld lagðir fram til kaupa á þeim, svo tryggja motti landsmönnum góð lífskjör. Skip þessi báru mikinn afla á land og afköstuðu meira en bjartsýnustu menn þorðu að vona. Með rangri stjórnarstefnu í sjávarútvegsmálum var rekstrargrundvöllur togaranna eyðilagður og áróðri dreift út um það, að þessi atvinnutoki væru ómagar á þjóðinni. Árangurinn af þessu varð sá, að fjöldi góðra manna með dýrmæta reynslu flúði í land burt frá skipunum. Í þeirra stað varð að notast að mestu við viðvaninga sem gerði afkomumöguleikana enn verri og endaði hjá mörgu útgerðarfélaginu með algjörri uppgjöf. Enn eigum við 20 togara, sem haldið er úti, og þrátt fyrir lélegan rekstrargrundvöll sýna skipin svo augljósa glætu til sæmilegra afkomumöguleika, að augu manna eru nú að opnast fyrir því, hve togararnir í raun eru mikill búhnykkur í okkar litla þjóðfélagi.
Hvað sem öllum vangaveltum líður um fjármálin, þá er nanðsynlegt að efla togaraflotann og nýta betur en gert var við nýsköpunartogarana síðustu 15 árin. Togarar þeir, sem hér kveðja voru allir á sínum tíma mikil afla- og happaskip. Þau verða mörgum lengi hugstæð, en skipin, sem nú hverfa eru "Geir," "Hvalfell" og "Askur."

Sjómannablaðið Víkingur. 7-8 tbl. 1 ágúst 1969.

     Strandferðaskipinu nýja verður               hleypt af stokkunum í dag

Í dag verður hinu nýja skipi Skipaútgerðar ríkisins hleypt af stokkunum í Álaborg, og er búist við að það verði um hádegið, en allt fer það eftir því, hvernig á flóði stendur í Limafirði, en þar eru sjávarföll óregluleg. Ingiriður krnóprinsessa skírir skipið og er ákveðið að það skuli heita "Esja", eins og strandferðaskipið, sem selt var úr landi, og verða stafir þess skips notaðir á hið nýja. Mikill mannfjöldi verður viðstaddur, er skipinu verður hleypt af stokkunum. Ber þar fyrst að telja krónprinshjónin, og föruneyti þeirra, Svein Björnsson sendiherra, Jón Krabbe sendisveitarráð og Jón Sveinbjörnsson konungsritara, bæarstjóra Álaborgar og fjölda íslendinga, sem búsettir eru í Danmörku, en allir þessir gestir munu hafa komið til Álaborgar í morgun. Samkvæmt dönskum blöðum, sem hingað hafa borist, verður skipinu hleypt af stokkunum um hádegisbilið, en hinsvegar verður athöfninni útvarpað kl. 18.15 s.d. Um fyrirkomulag þessarar athafnar er þetta í stuttu máli að segja:
Fyrir framan skipið hefir verið setttur upphækkaður pallur og hefir hann og skipið verið skreytt með íslenskum og dönskum fánum. Milli pallsins og skipsstefnisins hangir kampavínsflaska í silkisnúru. Sveinn Björnsson sendiherra flytur fyrst ávarp, en því næst leiðir forstjóri skipasmíðastöðvarinnar krónprinsessuna upp á pall þann, sem að ofan getur. Flytur krónprinsessan þar stutt ávarp, óskar skipinu gæfu og gengis og góðrar ferðar um höfin og klippir því næst silkisnúrunni í sundur. Fellur þá kampavínsflaskan á bóg skipsins og brotnar þannig, að kampavínið freyðir um stefnið. Samtímis þrýstir krónprinsessan á hnapp og rennur þá skipið af stað, en um leið falla flöggin af stefni skipsins og nafn þess kemur í ljós. Síðan verður skipið dregið að bryggju og haldið áfram smíði þess. Hið nýja skip er 1.200 smálestir að stærð. Í því verða tvær PolarDiesel aðal-vélar, 1.100 hestöfl hvor. Verður það með tveimur skrúfum og er það fyrsta farþegaskip, sem þannig er byggt fyrir okkur. Lengd skipsins er 226 fet milli stafna, breidd 35.6 fet og dýpt 20.6 fet. Að framfarinni skírnarathöfninni verður gestunum boðið til miðdegisverðar að hótel Phönix í Álaborg.

Vísir. 8 júlí 1939.


Strandferðaskipið Esja á Norðfirði.                                                                      (C) Björn Björnsson.


Fyrirkomulagsteikning af Esju ll.

               Nýja »Esja« komin

Föstudaginn 22. september kl. 11 f. h. lagði nýja "Esja" að landi í Reykjavík. Eins og kunnugt er, er þetta skip smíðað í stað gömlu "Esju", er seld var til Chile og er nú notuð þar sem járnbrautarferja. Hin fyrsta ferð skipsins gekk ágætlega og reyndist skipið vel í alla staði, af þeirri kynningu, sem skipsmenn höfðu af því. Skipið er smíðað í skipasmíðastöðinni í Áiaborg og kostar um 1, ½  milljón danskar krónur. Þúsundir manna voru á hafnarbakkanum til að taka á móti "Esju", er hún kom, og hafði mikill fjöldi þess beðið allan morguninn, því að ferð skipsins seinkaði dálitið vegna þoku. BJaðamönnum var boðið um borð í skipið og skoðuðu þeir það hátt og lágt undir handleiðslu Pálma Loftssonar framkvæmdarstjóra Skipaútgerðar ríkisins. Skýrði Pálmi ásamt skipstjóra og öðrum yfirmönnum skipsins, hvernig öllu er þar fyrir komið. Skipið er hið glæsilegasta og eftir skyndiskoðun verður ekki annað sagt en að þar gæti smekks og hagsýni í flestu. Er allt sniðið eftir kröfum tímans, svo sem við mátti koma, og má því tvímælalaust telja "Esju" fremsta farþegaskipið í íslenska flotanum.
Ásgeir Sigurðsson er skipstjóri á nýju "Esju" og öll skipshöfnin er svo að segja sú sama og var á þeirri eldri.

Tímaritið Ægir. 9 tbl. September 1939.

                Nýr mótorbátur

Nýlega var hleypt af stokkunum á skipabyggingarstöð Daníels Þorsteinssonar nýjum bát, "Jóni Finnssyni". Hann er 27 smálestir, með 100 hesta Wickmann vél, og mun kosta um 53 þúsund krónur. Bátinn tefur látið smíða Jóhannes á Gauksstöðum í Garði, og fer brátt á síldveiðar með reknet í Faxaflóa.

Þjóðviljinn. 26 ágúst 1939.


Áhöfnin á Hafdísi SH 7 við komuna til Reykjavíkur.                               (C) Morgunblaðið.

 Togari bjargaði öllum mönnunum                      af Rifsbátnum

Um klukkan hálf fimm í gær kom togarinn Hallveig Fróðadóttir hingað til Reykjavíkur af veiðum. Á leið til hafnar fór togarinn til hjálpar hinum nauðstadda vélbát frá Rifshöfn, Hafdísi. Skipsmenn á bátnum yfirgáfu hann í stórsjó og komust upp í togarann, sem lagði að bátnum, sem hrakti stjórnlaus í stórsjó.
Tíðindamaður Mbl. átti stutt samtal við skipbrotsmenn um borð í togaranum í gærdag. Þeir höfðu farið í róður á miðvikudagskvöldið. Óveðrið skall á þá síðdegis á fimmtudaginn og var stórsjór kominn skömmu síðar. Báturinn var á heimleið, er á hann kom heljarólag og færði hann að mestu í kaf. Í þessu ólagi skolaði öllu lauslegu af þilfari, og veiðarfærin fóru í skrúfu bátsins með þeim afleiðingum, að hann varð stjórnlaus.
Veðrið hélzt óbreytt allt kvöldið og nóttina. Komu þá margir hnútar á bátinn. Ekki kom þó leki að honum, að því er skipverjar töldu, en sjór komst niður í lúkar og víðar. Skipverjar gátu ekkert aðhafzt til þess að bjarga bátnum, og var mesta furða hve hann varðist í þeim óskaplega stórsjó, sem var, sagði einn mannanna. Klukkustundirnar voru lengi að líða þessa nótt. Bátinn hrakti óðfluga undan veðri og sjó, en framundan var Barðaströndin. Óttuðust skipverjar að svo kynni að fara, að bátinn bæri þar fyrr upp, en hjálp bærist. Um klukkan 11 í fyrrakvöld var Bæjarútgerðartogarinn Hallveig Fróðadóttir á leið til Reykjavíkur, þegar skipstjórinn var beðinn um að fara bátnum til aðstoðar, af talstöðinni á Hellissandi.
Nýsköpunartogarinn klauf stórsjóana og sigldi með eins mikilli ferð og hægt var Hafdísi til aðstoðar. Og um klukkan 4 um nóttina var togarinn kominn að hinum nauðstadda báti. Létu yfirmenn á togaranum hann lóna hægt upp að bátnum og mynda þannig skjól fyrir hann. Í tveim slíkum atrennum stukku skipsmenn allir af bátnum upp í togarann, nema einn, annar tveggja Færeyinganna, sem á bátnum voru. Einhverra orsaka vegna var sem hann treysti sér ekki að stökkva upp í togarann. Einn hásetanna á togaranum, sundmaður góður og þrek menni, Guðmundur Einarsson að nafni, fór þá úr sjóstakknum og eftir að bundin hafði verið utan um hann lína, og togarinn enn látinn nálgast bátinn, stökk hann yfir í hann, greip manninn, og það skipti engum togum, að Guðmundur eins og rétti manninn yfir í togarann og kom sjálfur á eftir, án þess að blotna verulega. Rómuðu yfirmenn togarans mjög dugnað Guðmundar og karlmennsku hans.
Skipbrotsmenn af Hafdísi voru allir ómeiddir að heita mátti, einn hafði tognað lítilsháttar. Skipstjórinn á bátnum, Erlingur Viggósson, Sandi, mun hafa talið vonlítið eða vonlaust að bjarga bátnum eins og veðri var háttað, og ekki talið forsvaranlegt að hafa menn sína í bátnum og því var ákveðið að yfirgeta hann. Það er talið nokkurn veginn öruggt, að hann hafi borið á land á Barðaströndinni og brotnað þar því að mjög nákvæm leit varðskips í gærdag varð árangurslaus.
Um leið og skipbrotsmennirnir gengu af skipsfjöl, báðu þeir Mbl. að færa yfirmönnum og  skipsmönnum öllum á Hallveigu Fróðadóttur þakkir sínar. Á vélbátnum Hafdísi, sem einu sinni hét Jón Finnsson og var þá úr Garðinum, voru þessir menn auk Erlings skipstjóra:
Feðgarnir Friðþjófur Guðmundsson og Sævar Friðþjófsson frá Rifi,
Sigurður Þórðarson, Rifi, og svo tveir ungir Færeyingar, Gustav og Tari frá Þórshöfn.

Morgunblaðið. 10 mars 1956.

              Gullfinnur NK 78

Síðastliðinn föstudag, 15. maí, var hleypt af stokkunumi nýjum 11 lesta báti hér í Neskaupstað. Tíðindamaður Austurlands skoðaði bátinn og átti tal við eigandann, Sigurð Hinriksson, útvegsmann. Báturinn heitir Gullfinnur og hefur einkennisstafina NK 78. Hann er smíðaður upp úr hringnótarbát, þiljaður og frambyggður. Báturinn er búinn 125 hestafla Perkins-vél, enskri, og mun ganga 9-10 mílur. Smíði bátsins hefur staðið yfir i 15 mánuði, frá því að byrjað var, en í fyrra sumar var ekkert unnið við hana.
Yfirsmiður var Lindberg Þorsteinsson. Gullfinnur er vel búinn ýmsu því, er til hagræðingar má teljast. Stýrishúsið er mjög rúmgott, og "lúkar" er fyrir fjóra menn. Hann verður hitaður upp með kælivatni frá vélinni, en olíukynding verður til eldunar. Þá er í bátnum Simrad-dýptarmælir. Stýrisútbúnaður er öðruvísi en tíðkazt hefur. Frá stýrisvélinni gengur öxull aftur eftir kjalsoginu og í bílsnekkju aftur í stafni. Stýrið sjálft er gamalt bílstýri. Fiskikassar á þilfari eru að mestu úr aluminíum og leika á hjörum, er það uppfinning Sigurðar. Það nýmæli verður og, að aftarlega á þilfar kemur lyftikrani. Honum er ætlað að slöngva inn dragnót og ennfremur á að nota hann við uppskipun úr lest.
Sigurður lét þess getið, að báturinn væri byggður með tilliti til þess, að á honum gæti stundað fámenn áhöfn. Tveir menn geta t. d. stundað á honum dragnót. Frambyggingin er líka gerð með tilliti til þess, að betra þilfarsrými fáist og aukin vinnuhagræðing. Kostnaðarverð kvaðst Sigurður ekki geta sagt nákvæmlega að svo stöddu, en báturinn er virtur á milli sjö og átta hundruð þúsund. Og sem ég er að stíga upp á bryggjuna aftur sé ég við borðstokkinn miðskips stjórnborðsmegin, hvar er sívalningur einn torkennilegur, u. þ. b. einn meter á hæð, og snýst hann, ef komið er við hann. Hann er gerður úr steypujárnsteinum, lokaður í báða enda með síldartunnubotnum. Ég spyr Sigurð, hvaða tæki þetta sé, og segir hann, að þetta áhald sé til þess, að einn maður geti veitt með tveim færum í einu. Er þetta einnig uppfinning Sigurðar.
Sigurður Hinriksson á annan bát minni, Fóstra, er hann lét smíða sér hér og smíðaði einnig sjálfur. Hugkvæmni hans og útsjónarsemi koma að góðum notum við útbúnað báta hans, endi leggur hann mikla alúð við útgerð sína. 

Austurland. 22 maí 1964.
Birgir Stefánsson.

   Sex mannna saknað á 2 bátum Brak úr öðrum rekið við Garðskaga

Sex manna er saknað á tveimur bátum, Fagranesi ÞH 123 frá Akranesi og Dagnýju SF-61, sem keyptur var til Stykkishólms og var á leið þangað . Mennirnir eru úr Stykkishólmi, af Akranesi og úr Reykjavík. Síðast heyrðist í Fagranesi kl. 7 í fyrrakvöld, þegar báturinn átti eftir 20 mínútna siglingu til Akraness. Dagný sendi skeyti kl. 6 síðdegis, er báturinn var staddur út af Garðskaga og kvaðst verða í Reykjavík upp úr kl. 9. Ekki gátu skipverjar þess að neitt væri að, en veður var mjög vont, kafaldsbylur og geysileg ísing. Fagranes gat sent en heyrði ekki í öðrum bátum. Í gærmorgun fann björgunarsveitin Eldey úr Höfnum bjarghring af Fagranesi og einnig lóðabelg merktan AK 22 og að auki krókstjaka og hurðarbrot, allt rekið á fjöru vestan Hrafnkelshamra á innanverðum Garðskaga . Annað hafði ekki frétzt af bátunum eða til mannanna í gær, er blaðið fór í prentun , en víðtæk leit stóð yfir úr lofti, á sjó og á landi.
Fagranes er 17 tonna bátur. Sagði útgerðarmaðurinn, Valdimar Eyjólfsson á Akranesi, að hann hefði keypt hann fyrir þremur vikum frá Þórshöfn og hefði þetta verið 6. róðurinn frá Akranesi. Á Fagranesi eru 3 menn:
Einar Guðmundsson á Akranesi,
Sigurður Stefánsson úr Hafnarfirði,
Þorlákur Grímsson, brottfluttur Akurnesingur. Sagði Valdimar, að á Fagranesi hefði verið 6 manna gúmbátur með neyðartalstöð og mjög góðum útbúnaði.
Dagný er 27 lesta bátur, hét áður Tindaröst. Sverrir Kristjánsson var að kaupa bátinn frá Hornafirði og mennirnir þrír fóru að sækja hann þangað. Þeir eru:
Hreinn Pétursson, Stykkishólmi;
Jón Sigurðsson, Stykkishólmi, ættaður frá Djúpavogi;
Gunnar Þórðarson, Reykjavík, ættaður úr Hergilsey á Breiðafirði.
Sagði Sverrir, að hann hefði farið austur áður en hann keypti bátinn, hefði verið á honum fullkomin skoðun, ekkert að honum að finna og allur björgunarútbúnaður um borð. Síðasta skeytið, sem Dagný sendi á fötstudagskvöld var til útgerðarmannsins, sem beið bátsins í Reykjavík. Þar sagði, að báturinn yrði kominn inn upp úr kl. 9 og allt væri í lagi. Veður var mjög slæmt síðdegis á föstudag, skall þá á norðaustan hvassviðri með svartabyl og ísþoku og hlóðst mjög á bátana. Í gær var orðið bjart á þessum slóðum, en samt slæmt í sjó og ísþoka, svo hætt var við ísingu á bátunum. Strax á föstudagskvöld var hafin víðtæk og skipuleg leit að bátunum. Fóru strax út 15 bátar og björgunarsveitir Slysavarnafélagsins við Faxaflóa voru allar kallaðar út. Í gær leituðu svo þrjár flugvélar, þyrla flaug með ströndinni, flugvélarnar Sif og Vorið úti yfir hafi. 20-30 bátar frá ýmsum höfnum voru að leita, aðallega utan Reykjaness, í rekstefnu frá þeim stöðum sem bátarnir voru síðast. Og leitarflokkar frá Slysavarnafélaginu leituðu alla ströndina við innanverðan Faxaflóa. Er blaðið fór í prentun hafði ekkert frekar frétzt af bátum eða mönnum.

Morgunblaðið. 9 mars 1969.


Egill EA 727 í smíðum hjá KEA á Oddeyrartanganum á Akureyri sumarið 1942.(C) Hafþór Hreiðarsson.

         Skipulegri leit hætt að                              bátunum tveim

Skipulegri leit hefur nú verið hætt að bátunum tveimur, Dagnýju frá Stykkishólmi og Fagranesi frá Akranesi, en þrír menn voru á hvorum bát. Bátanna hefur verið saknað frá því aðfaranótt laugardagsins, og ekkert til þeirra spurzt. Brak hefur fundizt, og komið í ljós við athugun að það er úr Fagranesi. Enda þótt skipulegri leit hafi nú verið hætt, verður áfram haldið að ganga á fjörur. Víðtæk leit fór fram að þessum tveimur bátum um helgina, bæði úr lofti og á landi. Leitarflokkar gengu með strandlengjunni við sunnanverðan Faxaflóa á laugardag, og flugvélarnar Sif og TF-Vorið leituðu á haf út, en þyrlan flaug tvær ferðir yfir ströndinni. Klukkan átta á sunnudag var strax farið að ganga á fjörur á ný, og þær gengnar allt suður á Reykjanes, og þyrlan leitaði margsinnis með strandlengjunni. Komu síðustu leitarflokkar inn um kl. 6 á sunnudagskvöld. Sem fyrr segir hafa leitarflokkar fundið nokkuð af braki rekið á land, og hefur komið í ljós að það er allt úr Fagranesi. Ekkert hefur enn fundizt úr Dagnýju enda fór hún miklu vestar fyrir Garðskaga, að því er talið er.

Morgunblaðið. 11 mars 1969.


Skipverjarnir á Dagnýju SF 61.                                    (C) Sjómannablaðið Víkingur.

Þar mætast Hólmarar í hljóðri sorg

Laugardaginn 8. marz sl. mun mörgum Stykkishólmsbúum minnisstæður. Fregnin um að leit væri hafin að m.b. Dagný flaug um bæinn og óhug setti að fólki. Það vissi að á þessum bát voru 3 ungir og hraustir sjómenn, menn sem að allra dómi áttu eftir að verða staðnum til styrktar, ef þeim entist heilsa og líf. Þeir höfðu óspart gefið slíkt til kynna. Vonin um að þeir myndu á lífi og báturinn ofansjávar fjaraði smám saman út og það var ekki langt liðið á vikuna þegar vissan var fengin, en á annan veg en bæjarbúar höfðu vonað.
Bát þennan hafði Sverrir Kristjánsson nýlega keypt frá Hornafirði til atvinnubóta í Stykkishólmi. Hann var á leið í heimahöfn til að hefja sjóróðra. Sverrir hafði ásamt hinum ungu mönnum unnið vel og dyggilega að þessari atvinnubót staðarins og allt virtist blasa blessunarlega við. Það er ekki lengi að skipast veður í lofti. Það vita sjómennirnir bezt. Þeir skilja kannski einna greinilegast fallvaltleik hlutanna. í dag er hinna duglegu sjómanna sem fórust með m.b. Dagný minnzt í Stykkishólmskirkju. Þar mætast Hólmarar í hljóðri sorg og votta ástvinum samúð sína.
HREINN PÉTURSSON var fæddur 1. júní 1946, sonur hjónanna Vilborgar Lárusdóttur og Péturs Jónssonar. Hann var því rúmra 22ja ára er hann lézt . Snemma fór hann á sjóinn. Þar haslaði hann sér völl og var liðtækur maður . Ætlaði sér stundum ekki af, enda gekk hann að verki einhuga . Hann var kvæntur Sæbjörgu Guðbjartsdóttur og áttu þau tvo syni. Þau bjuggu í Stykkishólmi.
JÓN SIGURÐSSON var Austfirðingur , en kom hingað vestur árið 1964 , þá til sjóróðra , Hann var fæddur 7. apríl 1947 og því rúmlega 21 árs að aldri . Foreldrar hans voru Árný Reimarsdóttir og Sigurður Albertsson . Hann lætur eftir sig unnustu , Júlíönu Gestsdóttur og eitt barn. Þau höfðu nýlega komið sér upp snyrtilegu heimili í Stykkishólmi og allt virtist blasa við á hinn ákjósanlegasta veg.
GUNNAR ÞÓRÐARSON var Breiðfirðingur . Foreldrar hans voru Þorbjörg Sigurðardóttir og Þórður Benjamínsson, sem lengst af bjuggu í Hergilsey. Þau eiga nú um sárt að binda. En eldur minninganna  vakir. Við þann eld verma ástvinir sér, geyma minningar um vaska sjómenn. Þeir voru á heimleið til að draga björg í bú. Annar máttur sneri þeim heim. Það koma mörg spurningarmerki í hugann, en hvað um það. Trúin segir heilög höndin hnýtir aftur slitinn þráð og við trúum því að handleiðsla drottins sé það eina sem verulegt gildi hefir í lífinu. Í þeirri trú eru þessir góðu drengir kvaddir. Sálmurinn segir:
Ég er á langferð um lífsins haf og löngum breytinga kenni, mér stefnu frelsarinn góði gaf ég glaður fer eftir henni. Blessuð sé minning hinna vösku sjómanna.

Sjómannablaðið Víkingur. Mars 1969.


Vélbáturinn Egill EA 727.                                                                      Ljósmyndari óþekktur.

   Tveir bátar frá Skipasmíðastöð                   K. E. A. Iáta úr höfn

Tveir nýjir bátar, smíðaðir í skipasmíðastöð KEA á Oddeyrartanga bjuggu sig til að halda á brott héðan úr höfninni á miðvikudagsmorgun. Stærri báturinn heitir "Egill" og er eign útgerðarmannanna Jóns Sigurpálssonar og Sigvalda Þorsteinssonar í Ólafsfirði. Báturinn er 27 smálestir að stærð, knúinn 100-125 hestafla Hesselman-dieselvél. Eigendurnir hyggjast að halda bátnum út til þorsk- og síldveiða frá Ólafsfirði. "Mér líst ágætlega á bátinn", sagði Jón Sigurpálsson, er vér fundum hann að máli um borð á miðvikudagsmorguninn. "Mér sýnist hann vera vandaður í hvívetna og geri mér hinar beztu vonir um hann".

Dagur. 16 október 1942.

       Nýr Svíþjóðarbátur til Eyja

Frá frjettaritara vorum í Vestmannaeyjum, laugardag.
Í gær kom hingað nýr vjelbátur, sem smíðaður hafði verið á vegum ríkisstjórnarinnar í Kalmar í Svíþjóð. Bátur þessi er 55 smál., að stærð, með 170 hestafla Atlas diesel vjel og búinn öllum nýustu öryggistækjum, svo sem dýptarmæli, miðunarstöð og talstöð. Hámarks ganghraði er áætlaður 9 sjómílur. Báturinn er byggður úr eik og er allur frágangur hinn vandaðasti og handbragð allt hið smekklegasta. Hvílupláss er fyrir 16 menn. Hann reyndist mjög vel á leiðinni hingað og var fimm og hálfan sólarhring frá Gautaborg. Hann er alveg tilbúinn á síldveiðar og fer norður í kvöld. Eigendur hans eru bræðurnir Júlíus og Páll Ingibergssynir frá Hjálmhóli og hefur báturinn verið nefndur Reynir.

Morgunblaðið. 24 júlí 1946.

          Sauðkrækingar kaupa                      frystitogarann Sjóla HF-1 

Einn best hannaði frystitogari íslenska flotans, Sjóli HF- 1, hefur verið seldur til Djúphafs hf. í Hafnarfirði, en Skagfirðingur hf. á Sauðárkróki er aðaleigandi þess. Sjóli HF er 883 brl. að stærð, smíðaður í Flekkefjord í Noregi 1987 fyrir Sjólaskip hf. í Hafnarfirði, en aðaleigandi þess er Jón Guðmundsson. Skipið er keypt með 300 þorskígilda kvóta, en það var með 1.325 þorskígildiskvóta í byrjun fiskveiðiársins. Sjólaskip hf. eiga einnig Harald Kristjánsson HF 2, sem er sömu stærðar og Sjóli, smíðaður 1988. Hann er með 1.411 þorskígildiskvóta. Kaupverð verður ekki uppgefið fyrr en eftir stjórnarfund hjá Skagfirðingi hf. síðar í mánuðinum. Einar Svansson, framkvæmdastjóri Skagfirðings hf., segir kaupin á Sjóla vera einn af þeim valmöguleikum sem hafi verið uppi á borðinu sl. tvö ár, en málin hafi hins vegar skyndilega þróast nokkuð hratt að undanförnu en þessi kaup hafi verið einn af bestu kostunum. Jón Guðmundsson segir að eina af aðalástæðum þess að Sjóli sé seldur þá að á skipinu hefðu hvílt óhagstæð lán og ekki hafi verið hægt að endurfjármagna það á ásættanlegan hátt, það hafi verið of dýrt. "Það eru engin vandamál, engin lán í vanskilum, en við erum ánægðir með að skipið lendir hjá góðum kaupendum sem hafa möguleika á betri fjármögnun en núverandi lán eru til mjög skamms tíma. Bæði skipin hafa verið í toppviðhaldi, fyrirframviðhaldi," sagði Jón Guðmundsson. Sjóli hefur aðallega verið á úthafskarfaveiðum og karfaveiðum innan lögsögu og ennfremur hefur hann verið á veiðum í Smugunni. Stefnt er að óbreyttum veiðum, a.m.k. fyrst um sinn. Ekki verður skipt um nafn á skipinu fyrr en í byrjun næsta árs. "Kosturinn við þessi kaup er sá að ekki þarf að úrelda á móti kaupunum því það er með veiðiheimildir innan íslenskrar fiskveiðilögsögu og tekjurnar af þessu skipi eru hrein viðbót hjá fyrirtækinu. Sami skipstjóri, Guðmundur Kjalar Jónson, verður með skipið, og verður áhöfninni boðin vinna áfram. Því fylgir enginn krafa um búsetu á Sauðárkróki enda félagið með heimilisfestu í Hafnarfirði," sagði Einar Svansson.

Dagur. 11 október 1994.


1833. Málmey SK 1 á útleið frá Sauðárkróki.                    (C) Haukur Sigtryggur Valdimarsson.

     Tímamót með breytingum á               Málmey SK 1 á Sauðárkróki
     Ofurkældur afli en enginn ís

Togarinn Málmey SK 1, sem er í eigu FISK Seafood hf. á Sauðárkróki, er þessa dagana í fyrstu veiðiferðum eftir að skipinu var breytt úr frystitogara í ísfiskskip. Í þessu tilfelli þarf þó að gera fyrirvara við hugtakið ísfiskskip því Málmey er fyrsti togarinn í flotanum útbúinn þannig að ekki þarf að nota ís til kælingar aflans, líkt og almennt hefur verið gert hingað til. Togarinn er búinn nýju vinnslu- og kælikerfi frá systurfyrirtækjunum Skaganum hf. á Akranesi og 3x Technology á Ísafirði en afli skipsins er kældur í mínus eina gráðu áður en hann fer í lest. Ingólfur Árnason, framkvæmdastjóri Skagans og 3X, segir komið að tækniframförum í bolfiskvinnslu hér á landi á borð við þær sem gengið hafi yfir í uppsjávarvinnslunni á liðnum árum. Ofurkæling úti á sjó skapi tækifæri á öllum sviðum landvinnslunnar.
Segja má að fyrirtækin leggi í þessu verkefni saman tvær af sínum lausnum; annars vegar ofurkælingartæknina sem Skaginn hf. hefur unnið með í flakavinnslu á undanförnum árum og hins vegar Rotex blóðgunar- og kælitanka fyrir fiskiskip sem 3X Technology á Ísafirði hefur þróað.


Á millidekkinu. Hér byrjar kæling fisksins.                                                                 Mynd úr Ægi.

Ferillinn um borð í Málmey SK 1 er þannig að eftir að afli kemur úr móttöku er hann slægður á hefðbundinn hátt, að því frátöldu að öll lifur fer í sérstakan kæliferil og þaðan í lest. Sama á við um hrogn á meðan á hrygningartíma stendur. Að lokinni slægingu fer hver fiskur í sérstaka þvottameðhöndlun og þaðan inn á færiband þar sem myndgreiningarbúnaður tekur mynd af hverjum fiski fyrir sig og greinir bæði tegund og þyngd. Á vinnsluþilfarinu eru þrír Rotex-tankar, hver um sig 14 metrar að lengd. Í hverjum tanki er stór snigill, eða skrúfa, sem snýst rólega og myndar hvert bil á sniglinum hólf sem í fara 300 kg. af fiski. Í tönkunum er blanda af sjó og saltupplausn og er hverjum tank skipt í þrjá hluta þannig að fyrsti hlutinn, sem tekur við aflanum eftir myndgreiningu, er blóðgunarhólf og í gegnum það fer aflinn á 15 mínútum. Þaðan færist fiskurinn áfram með skrúfunni yfir í kælingarhólf þar sem aflinn er kældur niður í 30 mínútur og í síðasta hluta tanksins fer aflinn í gegnum upplausn sem er mínus 4 gráður. Það er hin eiginlega ofurkæling sem tekur 15 mínútur en að henni lokinni er fiskurinn kominn í mínus 1-1,2 gráður. Þessi ferill aflans í gegnum hvern tank tekur því eina klukkustund og á enda tanksins er færiband sem tekur við fiskinum og skilar á rennur niður í lest þar sem lestarmenn taka við honum og raða í kör. Hægt er að hafa í senn allt að 10 tonn af afla í tönkunum þremur, ef á þarf að halda.
Kæling lestarinnar miðar að því að halda hráefninu stöðugu allt til loka veiðiferðar í því hitastigi sem það er í þegar fiskurinn kemur úr ofurkælingunni. Eins og áður segir er magnið 300 kg. í hverjum skammti sem á þennan hátt fer í gegnum allan ferilinn og er þetta hæfilegur skammtur fyrir 460 lítra körin sem notuð eru í lestinni. Myndgreiningarbúnaðurinn sem áður er nefndur er einn af lykilþáttum í kerfinu. Hann greinir hvern fisk, bæði tegund og þyngd og út frá þeim upplýsingum eru gefnar skipanir í stjórnbúnaði kerfisins sem stýrir því inn á hvaða tank hver fiskur á að fara og í hvaða hólf. Tegundir veljast þannig saman, sem og stærðir, og loks stýrir þessi búnaður því að í hvert hólf veljist alltaf rétt magn, þ.e. 300 kg. Búnaðurinn vistar á þennan hátt mynd af hverjum fiski fyrir sig og þar sem hvert kar í lest hefur sitt númer er hægt að sækja upplýsingar úr vinnslunni um borð, ef einhverra hluta vegna þarf á slíku að halda.


Í Rolex tönkunum er blanda af sjó og saltpækli og búnaður stýrir kælingunni.          Mynd úr Ægi.

Ingólfur Árnason, framkvæmdastjóri Skagans og 3X Technology, segir aðalatriðin með nýja kerfinu í Málmey SK 1 að auka vinnsluhraða og hráefnisgæði. Með ofurkælingunni í vinnsluferlinu sé vökvinn í fiskinum sjálfum nýttur til fulls. "Fiskur er auðvitað að stórum hluta vatn og við erum í þessu ferli að hagnýta okkur það til kælingar. Svokölluð fasaskipti eru þegar vökvi þykknar í fast form og í fiski hefst þetta ferli í mínus 0,9 gráðum. Með því að þykkja vökvann í fiskinum á þann hátt sem við gerum þá búum við okkur til ákveðið kæliafl sem kemur í staðinn fyrir ísinn sem hefðbundið er að nota," segir Ingólfur en segja má að í lestinni í Málmey SK 1 sé unnið á hefðbundinn hátt í frágangi afla í ísfisktogara, að því undanskildu að enginn ís er settur milli laga í körin. Aðeins þarf að raða fiskinum í hvert kar. Aðspurður segir Ingólfur að form hvers skips ráði því hvort hægt sé að koma fyrir heildarkerfi á borð við það sem er í Málmey SK 1 en best sé að útfæra kerfið samhliða hönnun á nýjum fiskiskipum, líkt og ætlunin er að gera í fyrirhugaðri nýsmíði FISK Seafood og í þremur skipum HB Granda. Eins og fram kemur annars staðar í blaðinu hefur nú þegar verið samið um útfærslu kerfa frá Skaganum hf. og 3X Technology í ísfisktogara HB Granda. "Í öllu okkar þróunarstarfi erum við að sækjast eftir betri fiski og að lengja geymsluþol. Allar rannsóknir sýna bætta nýtingu í flökun með því að bæta meðhöndlun og kælingu strax eftir að fiskurinn er slægður um borð. Næsta skref í þróunarferlinu hjá okkur er að fækka göllum í flökun og roðdrætti í vinnslunni sjálfri. Þar er að finna lykilinn að framtíðar tækni í landvinnslu á bolfiski. Í þessum þáttum skilur á milli tæknilegrar stöðu bolfiskvinnslu og uppsjávarvinnslu í dag. Í bolfiskvinnslunni þurfa öll flök að fara í gegnum snyrtilínur en takmark okkar er að þróa tækni sem skilar þeim árangri að sem hæst hlutfall af flökum geti farið beint úr flökunarvél inn í vatnsskurð þar sem beingarður er skorinn í burtu og flökin hlutuð niður eins og við á í hverri vinnslu fyrir sig."


Þrír 14 metra langir tankar eru á vinnsluþilfari Málmeyjar. Í gegn um þá fer aflinn og er smátt og smátt kældur niður í mínus 1-1,2 gráður. Í þessum enda tankanna er svokölluð ofurkæling og úr henni fer fiskurinn í 300 kg skömmtum í rennuna fyrir miðri mynd og niður í lest.      Mynd úr Ægi.

Ingólfur segir að í sjávarútvegi á Íslandi sé mikill áhugi á þessari tækniþróun og þau fyrirtæki sem bæði eru í uppsjávarvinnslu og bolfiskvinnslu hafi fundið fyrir því hversu miklum ávinningi tæknin í uppsjávarvinnslunni hafi skilað á síðustu árum. "Í uppsjávarvinnslunni hefur störfum vissulega fækkað frá því sem áður var en þau eru á hinn bóginn betur launuð. Okkar framtíðarsýn hjá Skaganum og 3X Technology er þess vegna að leggja áherslu á roðflettingu og flökun sem getur skilað bolfiskvinnslunni á sömu braut í framþróun og orðið hefur í uppsjávarvinnslunni. Innan okkar fyrirtækja höfum við allt til þess; flökunarvél, roðdráttarvél og þróun á vatnsskurðarbúnaði en forsendurnar sem við vinnum eftir eru þessi árangur sem við höfum náð í ofurkælingunni á hráefninu. Við horfum á þetta sem eitt heildarferli og ætlum að horfa á hvert og eitt skref í ferlinu, allt frá móttöku til pökkunar," segir Ingólfur og bætir við að miklir tæknilegir möguleikar hafi opnast þegar Skaginn hf. og 3X Technology urðu systurfyrirtæki. Í kjölfarið á breyttu eignarhaldi þess síðarnefnda hafi verið unnt að leggja saman víðtæka tækniþekkingu innan fyrirtækjanna og lausnir sem þau hafi þegar þróað. Því til viðbótar hafi fyrirtækin fengið styrki til þróunarstarfs sem gangi til rannsóknarfyrirtækjanna Matís og Iceprotein á Sauðárkróki sem unnið hafi þýðingarmiklar upplýsingar um áhrif ofurkælingar á hráefni strax á fyrsta vinnslustigi. "FISK Seafood steig mjög mikilvægt skref með því að semja við okkur um breytingarnar á Málmey og láta reyna á þá möguleika sem rannsóknirnar hafa sýnt okkur. Málmey SK verður ekki ísfiskskip í þeirri merkingu sem við höfum hingað til notað heldur væri nær að tala um rannsóknarskip á fyrstu mánuðunum því rannsóknarfyrirtækin munu fylgja verkefninu eftir. Ég er alveg sannfærður um að við eigum eftir að sjá í þessu verkefni í Málmey árangur sem lyftir þekkingu í fiskvinnslu hér á landi á annað stig og markar nýtt skeið í bolfiskvinnslu. En svona lagað gerist ekki nema til séu fyrirtæki eins og FISK Seafood sem hafa kjark, þor og getu til að breyta og tileinka sér tæknilegar nýjungar," segir Ingólfur Árnason.

Tímaritið Ægir. 1 janúar 2015.


1833. Sjóli HF 1.                                                                                          (C) Tryggvi Sigurðsson.

                     Sjóli HF 1

Nýr skuttogari, M/S Sjóli HF 1, bættist við fiskiskipastól landsmanna 21. september s.l, en þann dag kom skipið í fyrsta sinn til heimahafnar sinnar, Hafnarfjarðar. Sjóli HF er smíðaður hjá Flekkefjord Slipp & Maskinfabrikk A/S, Flekkefjord í Noregi, smíðanúmer 140 hjá stöðinni, en er hannaður hjá Skipatækni h.f. í Reykjavík. Sjóli HF er þrettándi skuttogarinn sem umrædd stöð smíðar fyrir Íslendinga, en auk þess hefur stöðin séð um smíði á einum skuttogaraskrokk fyrir Slippstöðina. Skrokkar allra þessara skuttogara eru smíðaðir hjá Kvina Verft í Noregi, sem annast hefur þann þátt smíðinnar fyrir Flekkefjord Slipp & Maskinfabrikk. Rúm fjögur ár eru síðan stöðin afhenti Gullver NS, sem var sá 12. í röðinni. Þess má geta, að á síldarárunum 1962 til 1967 smíðaði stöðin 11 fiskiskip (nótaveiðiskip) fyrir Íslendinga, auk þess sem eitt fiskiskip smíðað hjá umræddri stöð var keypt til landsins árið 1980. Sjóli HF er því 25. fiskiskipið í eigu íslendinga frá þessari stöð. Hinn nýi Sjóli kemur í stað samnefnds skuttogara (Sjóli HF 18) sem var í eigu sömu útgerðar, og keyptur 11 ára gamall til landsins (kom í mars 1982). Sjóli HF er breiðasta fiskiskip flotans (12.60 m) og í hópi skrokkstærstu fiskiskipanna hérlendis. Skipið er með búnað til fullvinnslu afla, umfangsmeiri en áður hefur verið settur í nýsmíði fyrir Íslendinga. Þá telst það til nýjunga í nýbyggðu fiskiskipi fyrir hérlenda aðila, að allir klefar eru búnir snyrtingu (salerni og baði).
Sjóli HF er í eigu Sjólastöðvarinnar h.f. í Hafnarfirði. Skipstjóri á skipinu er Þráinn Kristinsson og yfirvélstjóri Ásgeir Guðnason. Framkvæmdastjóri útgerðar er Haraldur jónsson.
Mesta lengd 56.42 m.
Lengdmilli lóðlína (VL=5.20 m) 54.17 m.
Lengd milli lóðlína (kverk) 51.91 m.
Breidd (mótuð) 12.60 m.
Dýpt að efra þilfari 7.70 m.
Dýpt að neðra þilfari 5.20 m.
Djúprista (hönnunar) 5.20 m.
Eiginþyngd 1.437 tonn.
Særými (djúprista 5.20 m) 2.064 tonn.
Burðargera (djúprista 5.20 m) 627 tonn.
Lestarými 702 m3.
Meltugeymar 91.5 m3.
Brennsluolíugeymar (svartolía) 181.4 m3.
Brennsluolíugeymar (gasolía) 40.7 m3.
Set- og daggeymar 16.3 m3.
Ferskvatnsgeymar 149.8 m3.
Andveltigeymir 139.5 m3.
Ganghraði um 15 sjómílur.
Rúmlestatala 883 brl.
Skipaskrárnúmer 1833.

Tímaritið Ægir. 1 nóvember 1987.