Laxfoss strandar við Örfirisey

M/s. Laxfoss strandaði við Örfirisey 10. jan. um kl. 17. 30. Var hann að koma úr Borgarnesferð og voru um 100 farþegar með skipinu. Var austan rok þegar skipið strandaði og hafði verið síðari hluta dagsins og gekk á með hríðarbyljum. Nærri strax eftir að skipið tók niðri, hallaðist það mjög yfir á stjórnborða og byrjaði að síga niður að aftan, en stóð hátt uppi að framan. Hafði skipstjóri samband við Loftskeytastöðina í Reykjavík. Leit í fyrstu mjög illa út um skipið og helzt óttast að þarna yrði gífurlegt manntjón. Freistuðust nokkrir menn úr skipinu að komast í land á skipsbát, og lentu eftir nokkurn hrakning í Ánanaustum við Grandagarðinn vestanverðan. Voru það fyrstu mennirnir sem björguðust. Dráttarbáturinn Magni fór úr Reykjavík á strandstaðinn, en snéri skömmu síðar inn til Reykjavíkur aftur til þess að sækja björgunarbáta og fleka. Eftir að hann kom út aftur í síðara skiptið, tókst að koma innrásarpramma er setuliðið hafði lánað að Laxfossi og þannig selflytja fólkið úr skipinu yfir í Magna. Slysavarnafélagið gerði ráðstafanir til björgunar úr landi, en mönnum kom saman um að aðstaða öll til þess væri miklu verri heldur en að bjarga af sjó, að ekki var horfið að því ráði, þó var björgunarbátur dreginn einu sinni á milli frá skipinu til lands og voru í honum nokkrar stúlkur er voru farþegar með skipinu. Fólkið sem um borð var varð allmikið hrakið, þar sem skipið lagðist að miklu leyti á hliðina, en fólkið margt og varð að hafast mikið við í göngum skipsins bakborða og jafnvel á síðu skipsins, einkum var þetta bæði hættulegt og erfitt þar sem veðurofsinn var áframhaldandi mikill og éljagangur, þar til með útfallinu að heldur lægði veðrið. Fjöldi sjálfboðaliða úr landi aðstoðuðu við björgunina. Fólkið um borð bar sig hið bezta og hlustaði jafnvel á útvarpið alla kvölddagskrána á meðan um borð var verið.

Sjómannablaðið Víkingur. Janúar 1944.


Laxfoss á strandstað við Kjalarnestanga í janúar árið 1952.                                     (C) Páll Ólafsson.

               Laxfoss strandar við Kjalarnes

Um kl. 11 í gærkveldi strandaði m.s. Laxfoss á Brautarholtsnesi hjá Kjalarnestöngum í roki og svartabýl, en um kl. 8 í morgun hafði björgunarsveitinni á Kjalarnesi tekizt að bjarga öllum farþegunum í land, svo og skipverjum nema skipstjóra, stýrimanni og vélstjórum, sem komu í land laust fyrir kl. 1. Laxfoss var á leið frá Akranesi til Reykjavíkur er hann strandaði. Afspyrnurok var á sunnan eða suðaustan og hríðin svo svört, að ekki sá út úr augum. Varðskipinu Þór, sem statt var í Flóanum tókst að miða skipið, svo og miðunarstöðinni á Akranesi. Var skotið upp flugeldum frá Laxfossi, til þess að Þór mætti vita, hvað skipið væri í mikilli fjarlægð og glöggvað sig betur á því, en svo var hríðin svört, að flugeldarnir sáust ekki, enda þótt vitað væri, að Þór væri skammt undan. Þórður Guðmundsson, skipstjóri á Laxfossi tilkynnti um nóttina, að enginn sjór væri í vélarrúmi skipsins, en hins vegar væri einhver leki kominn að framlest.
Slysavarnadeild Kjalarneshrepps brá þegar við í nótt, er tilkynnt var um strandið og um kl. 7 í morgun kom hópur manna á strandstaðinn, sem reyndist vera í Brautarholtsnesi, vestan við Nesvík svonefnda, austan við Kjalarnestanga. Hafði björgunarsveitin meðferðis línubyssu, björgunarstól og annan útbúnað. Klukkan 8 í morgun hafði tekizt að bjarga öllum farþegunum í land, en þeir voru 5 konur og 9 karlar. Gekk björgunin mjög greiðlega, en skömmu síðar var skipverjum bjargað með sama hætti, en skipstjóri, stýrimenn og vélstjórar héldu kyrru fyrir í skipinu, enda í ráði að reyna björgun jafnskjótt og aðstæður leyfðu. Kl. 10 fóru þeir einnig í land, enda ógerlegt að koma taug í Laxfoss frá sjó. Í nótt var sendur björgunarleiðangur áleiðis uppeftir á bílum héðan úr bænum, til frekari öryggis, en færðin var svo slæm, að kl. 8 í morgun voru bílarnir ekki komnir lengra en að Brúarlandi. Guðmundur Jónasson kom að austan á snjóbíl sínum í morgun, en hann lagði þegar af stað upp á Kjalarnes kl. rúml. 9 í morgun, og var talinn væntanlegur að Brautarholti um 11- leytið í morgun.
Klukkan sjö í morgun lagði v.b. Aðalbjörg af stað héðan úr Reykjavík á vegum SVFÍ, svo og dráttarbáturinn Magni, til þess að athuga björgunarmöguleika, en Þór var við strandstaðinn í nótt. Vísir átti tal við Ólaf Björnsson, bónda í Brautarholti í morgun. Sagði hann, að farþegar væru allir komnir heim í Brautarholt, og liði öllum vel eftir atvikum. En fólk var þó allþjakað við að ganga á móti afspyrnuveðri heim að bænum. Ólafur sagði, að skipið myndi hafa hreyfzt lítið á strandstaðnum, en ekki myndi vera unnt að segja enn, hvort það væri mikið skemmt. Enn var hvasst þar efra, en vindur tekinn að snúast í vestur. Kjalnesingar brugðu mjög rösklega við, er fréttist um strandið, eins og fyrr greinir, en formaður slysayarnadeildarinnar þar er Gísli Jónsson í Arnarholti.
Horfur á því, að unnt verði að bjarga Laxfossi eru mjög slæmar. Skipið er í kafi að aftan, fram undir reykháf og stöðugt brimylgja, svo að ekkert verður aðhafst eins og stendur. Hinsvegar má fullyrða, að reynt verður að ná út skipinu, ef nokkur von verður um, að að það megi takast.

Vísir. 19 janúar 1952.

                          Upp, Laxfoss, upp

Laxfoss hinn gamli var ekki stórt skip á nútímamælikvarða. En þó hefur nafn þessa skips kyrfilega festst í hugum fjölmargra íslendinga, svo miklar sögur fóru af hrakförum þess. Laxfoss gegndi á sínum blómatíma sama hlutverki og Akraborgin nú. Hann var í ferðum milli Reykjavíkur og Akraness, flutti farþega og vörur. Í janúanmámuði 1944 strandaði skipið út af Örfirisey í ofisaveðri. Með skipiniu voru rúmlega 90 manns, sem allir voru í bráðri lífshættu, því björgunarútbúnaður var á þessum tima af skornum skammti í Reykjavík. En þó fór betur en á horfðist, og öllum var bjargað í land, heilum á húfi. Skipið var síðar dregið af strandstaðnum og tekið i slipp. Komst það um síðir í gagnið aftur, endurbyggt og bætt, og virtist nú sem hrakningum þess væri lokið. En svo var ekki, því óveðursnótt eina í janúarmánuði 1952 strandaði skipið aftur, að þessu sinni á Kjalarnestöngum. Mannbjörg varð, en ekki virtist nein von um björgun skipsins, því eftir nokkra daga rann það fram af strandskerinu og sökk í kaf. Framtakssamir menn sáu þó gróðavon í björgun skipsins og keyptu því flakið, þar sem það lá á sjávarbotni. Urðu þeir sér úti um 25 stora belgi uanlands frá, og með aðstoð kafara var skipsflakið fest við belgina. Raunar var hér ekki um að ræða nema þrjá fimmtu hluta flaksins, afturhlutann með vélum, því flakið hafði brotnað í tvennt áður. Belgirnir gerðu sitt gagn og náðist flakið upp. Var það síðan dregið inn sundin í átt að Kleppsvík, marandi í hálfu kafi, en haldið uppi af belgjunum. Þó tókst ekki að koma því alveg á áfangastað, á Gelgjutanga í Kleppsvík, því flakið tók niðri úti á vikinni. Þar sat það næstu átján árin, froskköfurum tii ánægju, ein forráðamönnum Sundahafnar til ama hin síðari ár. Þeir tóku því í sina þjónustu flotkrana einn mikinn, sem átti að lyfta flakinu af sjávarbotni með flotkrafti sínum. En Laxfossinn gamli var ekki alveg tilbúinn til að láta fjarlægja sig tiltölulega auðveldlega. Þegar skilyrði voru hvað bezt til að vinna verkið, stórstreymt og vinnubjart, fékk hann veðurguðina í lið með sér. Enn einu sinni í sögu Laxfoss skall á ofsaveður. Og með nútímatæknina í sinni þjónustu sátu björgunarmenn heima og biðu. Í ráði var að reyna enn við flakið nú um helgina, en alls óvíst var hvort það næðist upp eða ekki. Eimskipafélagið, sem notar fossanöfn á skip sín fékk nýjan Laxfoss í sína þjónustu ekki alls fyrir löngu. Megi því skipi farnast betur en hinu gamla.

Morgunblaðið. 12 júlí 1970.