Eimskipið "Súlan"

Borgareyri 5. febr. 1903.
Þá er nú hið nýa fiskiskip kaupmanns Konráðs Hjálmarssonar komið, »Súlan«. Það kom 28. f. m. eftir 9 daga ferð frá Stavangri. Það hreppti mjög vond veður, skipsbáturinn brotnaði og fleira gekk úr lagi, en skipið reyndist ágætlega gott sjóskip, svo þeir er með voru þóttust eigi hafa komið á betra sjóskip, og eru slíkt miklir og góðir kostir á fiskiveiðaskipi, enda skipið að öllu leyti mjög myndarlegt, og spá mín er það, að ef þetta skip borgar sig eigi við fiskiveiðar, í höndum þess eignarmanns sem nú er, þá mun gufuskipaúthald til fiskiveiða eigi borga sig fyrst um sinn hjer við strendur. Jeg óska útgerðarmanninum til heilla með tilraun sína, og vona sú ósk rætist.
Jeg hef heyrt sagt að það hefði 7 mílna hraða á vakt, en svo hefur það líka allhá siglutrje og segl, sem það á að nota jafnframt gufunni, er ástæður leyfa. Það ber 120 tonn. Skipstjórinn heitir Ebeneser Ebenesarson, hefur verið töluvert lengi með Ellefsens-skipunum. Stýrimaðurinn heitir Sveinbjörn Þorsteinsson Egilsen úr Hafnarfirði, maskínistar eru Norðmenn, en fiskimenn allir verða Íslendíngar. Nú sem stendur er skipið suður á Eskifirði til mælinga og til að takast í tölu íslenskra skipa, og svo fer það suður til Reykjavikur, og leggur síðan út til fiskiveiða.

Bjarki 5 tbl. 11 febrúar 1903.
 

          "Súlan" SU 1 / E A 300

Á þessum tímamótum "Súlunnar", þegar hún skiptir um stað á skipalista landsins, fer úr tölu eimskipa með sína gömlu 75 ha. vél, og verður sett á listann meðal mótorskipa, með 225 ha. June-Munktell vél, má ekki minna vera en að ég minnist þessarrar gömlu vinkonu minnar með fáum orðum. - Nokkur aðdragandi varð til kunningsskapar okkar og skýri ég hér lauslega frá tildrögum. Þ. 11. Október 1902, var ég skráður í Kaupmannahöfn af símalagningaskipinu "Örsted" og fór að venju til sjómannaheimilisins í Holbergsgötu 17, þar sem ég ætlaði að gista, þar til, ég fengi skiprúm. Þegar þangað kom var húsfyllir, um 40 sjómenn, allir atvinnulausir, og eftir því sem mér var sagt, lítil von um vinnu. Mér leizt ekki á blikuna, en hingað var ég kominn og hér varð ég að vera þar til ég yrði rekinn út, vegna peningaleysis, eða heppnin væri með og ég fengi skiprúm áður en ég væri alblankur. Á hverjum degi fór ég á skipaskráningaskrifstofur og spurðist fyrir um skiprúm, en hvarvetna var svarið: "Ekkert skip." Ég fór einnig til Þórarins Tuliníus útgerðarmanns, en fékk þar sama svarið og góð orð. Á sjómannaheimilinu var meðal annarra, norskur bryti, ungur maður. Við fórum stundum út í borgina og urðum kunningjar. Einn dag, er við höfðum verið vinnulausir í mánuð, spyr hann mig, hvort við eigum ekki að verða samferða til Noregs, við gætum líklega fengið frítt far; var ég til í það. Vissi hann af gufuskipi, sem fara átti til Skien við Kristianiafjörðinn og gengum við þegar í það að fá farið, sem gekk greiðlega, gegn því, að við ynnum á leiðinni fyrir fæði, því nóg var að starfa og hreinsa, áður en skipið kæmi heim og hætti siglingum.


Gufuskipið Súlan, sennilega á síldveiðum.                                                   Ljósmyndari óþekktur.

Gekk þetta allt vel og ákvað ég að halda til Tönsberg og reyna þar að komast á hvalveiðaskip, en hafði þó enga hugmynd um staðinn, eða hvort nokkur vinna væri þar fáanleg. Brytinn og ég skildum í Skien hinn 14. nóvember um fjögur leytið; hélt hann til Porsgrund; átti hann þar heima, en til að spara peninga, hélt ég gangandi til Sandef jord og bar eitthvað af fötum.
Þangað kom ég seint um kvöldið, gekk inn á veitingahús og keypti mat og mikið kaffi og spurði um leið til Tönsberg; var mér sagt að hún væri löng, en ég ásetti mér að leggja þegar af stað gangandi, en ég var talinn af því, einkum vegna þess að frost var mikið, og ekki væri víst hvaða flökkurum ég kynni að mæta, en ég hélt þó áleiðis, gekk alla nóttina og kom til Tönsberg kl. 7 f. h. hinn 15. nóvember. Hinn 17. byrjaði ég vinnu á skipasmíðastöðinni "Kaldnæs Patentslip og Mekaniske Værksted" á Nátterö við Tönsberg. Þegar ég kom, var þar fyrir Jón Hinriksson, gamall kunningi frá Brekku á Álftanesi, síðar verzlunarstjóri í Vestmannaeyjum; hann er nú dáinn fyrir mörgum árum. Útvegaði Jón mér þegar verustað í sama húsi og hann hélt til, hjá svínaslátrara Kettilsen og hans góðu konu og var þar gott að vera. Eg vann nú dag hvern við hampþéttingu skipa, barði ryð, málaði, lagaði reiða á hvalabátum, sem stóðu uppi o. s. frv. Leið svo fram til jóla. Á annan í jólum skrapp ég inn á lestrarstofu sjómanna og spurði hvort nokkuð bréf væri til mín. Jú, þar var bréf, ekki þaðan sem ég bjóst við, heldur frá Þórarni Tuliníus, sem spyr, hvort ég vilji fara stýrimaður á nýju skipi, sem kaupmaður Konráð Hjálmarsson sé að láta smíða í Stavanger, og vilji ég þetta, skuli ég snúa mér til skipstjóra Ebenesar Ebenesarsonar, sem búsettur var í Tönsberg.


Fjallið Reykjasúla í Mjóafirði að sunnanverðu. Nafn skipsins er dregið af fjallinu.     (C) Hjörleifur G.

Ég fór heim til hans og sýndi honum bréfið. Hann kannaðist við þetta og var ráðinn skipstjóri á hinu nýja skipi, til þorskveiða heima. Við þekktumst ekkert, en svo fór, að ég ákvað að ráðast á skipið. Þegar svo var komið sendi ég Tuliníusi skeyti, þess efnis, að ég tæki tilboðinu. Ég vann í slippnum milli jóla og nýjárs og til 4. janúar 1903. 6. janúar áttum við skipstjóri að leggja af stað, áleiðis til Stavanger. Fyrsta áfangann fórum við með járnbrautarlest til Laurvík og gistum þar um nóttina og næsta morgun fórum við út á fallegt, lítið strandferðaskip "Dronningen", sem kom við, nálega á hverri höfn, alla leið til Stavanger. Var skipið fullt af fólki, ýmsar mállýzkur talaðar og mörg gömul skrínan opnuð til að ná í bita og dram. Í Kragerö, Tvedestrand, Arendal, Grimstad og Kristiansand mátti líta hin gömlu bark- og briggskip, sem nú voru lögð upp, en einu sinni voru skrautleg langferðaskip.
Þau höfðu lifað sitt bezta, og lengstu ferðir þeirra nú, voru til Englands á sumrin eftir kolafarmi, ef vindmyllan, sem knúði dælurnar, gat haft við lekanum, að öðrum kosti var það timburflutningur og að fljóta á farminum. Allt þetta var nú að týna tölunni, smá hverfa og víkja fyrir öðrum aðferðum til vöruflutninga á hafinu. Þegar til Stavanger kom, settist skipstjóri að á "Victoria Hotel", en mér var útveguð gisting á matsöluhúsi hjá Thorbjörnsen nokkrum, sem var hinn mesti óreglugemsi og húsið hafði á sér versta orð, en milli skipstjóra og stýrimanns er mikið djúp og þess vegna voru líka dvalarstaðir okkar eftir því.


Síld landað og söltuð úr Súlunni SU 1 á Akureyri.                                   (C) Þjóðminjasafnið.

Samt var ég ekkert að grufla út í þetta; ég hafði gott rúm, nóg að borða, kaup og náðuga daga, meðan við biðum eftir að skipið yrði ferðbúið, en það var hinn 16. janúar. Ég komst að því, að margir ungir menn komu oft til skipstjórans; voru það atvinnulausir íslendingar, sem vildu komast heim. Ég réð skipstjóra til, að reyna að fá 2 duglega háseta til ferðarinnar og matsvein, en það fór öðruvísi. Við fylltum farmrúmin með kolum, tókum nauðsynleg matvæli, og annað er til ferðar þurfti, en á meðan var ég einn af skipshöfn og hafði engan séð, nema hina tvo norsku vélamenn, sem ráðnir voru. En 20. janúar kom skipshöfnin, ekki 2-3 menn, heldur 9 menn, flestir sjóklæðalausir, með ekkert, sem heitið gat, meðferðis. Einn var mér sagt að væri bakari og átti hann að vera matsveinn, að sögn. Rúmföt eða teppi voru lítt sjáanleg en þó var þar einn í hópnum, stór, laglegur maður, sem hafði allt meðferðis, sem til sjóferða heyrir, kistu, rúmföt, sjóstígvél og olíuföt; hét hann Valdemar Jóhannesson, ættaður frá Svalbarðsströnd, náfrændi Þórðar Iæknis Edilonssonar í Hafnarfirði. Reyndist hann hinn mesti dugnaðarmaður þessa ferð. Síðar fór hann til Ameríku. Loks kom kveldið 20. janúar. Þá létum við í haf og ferðin til Íslands byrjaði. Nú átti hið nýja skip að sýna kosti sína og galla, sem það og gerði þá 12 daga, sem við vorum á leiðinni. Vélin var lítil, þá talin 87 hö., en er nú aðeins 75, af hverju sem það er. Urðum við því brátt þess varir, að hraði skipsins var lítill, kringum 6-7 mílur. Meðan veður var sæmilegt, höfðum við skipstjóri og Valdemar þá ánægju, að sjá einn og einn háseta vera að skjótast upp á þilfar og matsveinninn eldaði til kveldsins 23. janúar, en þá gerði austan rok. Klukkan eitt um nóttina vorum við Valdemar í stýrishúsi og skipið andæfði. Þá reis sjór, sem hvolfdi sér yfir það, svo það nötraði og skalf og leið góð stund þar til það komst upp úr sjólöðrinu, en nú hafði það slagsíðu og vildi ekki rétta sig; kom þá fyrsti vélstjóri upp í stýrishús og heimtaði, að eitthvað yrði gjört til að rétta skipið, með öðrum orðum moka kolunum, sem farið höfðu út í aðra hliðina, en til þess þurfti að opna lúgur, en það var óðs manns æði að byrja á slíku, því fleiri sjóir gátu riðið yfir það og þá vissi ég hvernig fara myndi. Ég bað vélstjóra að vera rólegan, nú reyndi ég að leggja skipið yfir og sjá til, hvort ekkert lagaðist, þegar við fengjum sjóina á hlið og heppnaðist þannig að fá kolin í samt lag aftur, skyldi hann stöðva vélina og skyldum við svo láta reka. Sættum við nú lagi og fengum vind og sjói á hlið og eftir stóra öldu, sem kastaði skipinu á hliðina, heyrðum við skruðning í farmrúmi og réttist það þá nokkuð. Þá hringdi ég til vélstjóra og var vélin stöðvuð og við biðum átekta.


Brekkuþorp í Mjóafirði um það leiti sem Súlan kemur þangað.                 Ljósmyndari óþekktur.
  
Skipstjóri hafði frívakt og skildi ég ekki, hvers vegna hann kom ekki upp, því hann hlaut að hafa orðið þess var, þegar sjórinn reið yfir skipið. Fór ég því niður á þilfar til að athuga hvernig umhorfs væri og hið fyrsta, sem ég rak mig á var skipsbáturinn, laus og brotinn rétt við káetukappann, hurð þar brotin og eflaust fleira, en svo var dimmt, að ég sá vart handa minna skil. Reyndi ég nú að ýta bátnum frá káetudyrunum og fór niður. Ég heyrði stunur og kallaði til skipstjóra, sem ég ekki sá, því slokknað hafði á lampanum. Hann var í rúmi sínu, en þegar sjórinn skellti skipinu á hliðina, þá hentist hann út úr kojunni, yfir borðið og lenti á bekk og hafði brotið eða brákað rif og legið þannig nokkra stund, og líklega hefir liðið yfir hann. Í myrkrinu fálmaði hann sig svo upp í koju og leið mjög illa er ég kom. Rokið var hið sama, en með stöðvaða vél lá skipið ágætlega, hafði hagrætt sér sjálft og var afturhluti þess um 3 strik frá vindi. Ég yfirgaf skipstjóra, fór til Valdemars í stýrishús og bað hann að liðsinna skipstjóranum, kveikja, ná í áburð eftir hans fyrirsögn í meðalakistu og bera á hann, ef hann vildi. Mig langaði til að vita, hvað hásetunum liði, og fór fram í lúkar. Þar var ljótt umhorfs, þegar ég loks gat kveikt ljós. Sumir spúðu, aðrir stundu og enn aðrir báðu fyrir sér og var það fallegt, en lítil uppörfun fyrir mig, að sjá mannskapinn þannig. Ég spurði hvort enginn treysti sér á þilfar, en það var enginn. Þeim var bæði kalt og voru sjóveikir, og ég held, sumir hræddir. Leið nú nóttin og birta tók, fórum við Valdemar að rannsaka skemmdir.
Báturinn var ónýtur, annað siglingaljósið horfið en káetuhurð mátti gera við og var það okkar fyrsta verk. Skipið fór vel í sjó og er bjart var orðið hengdum við tvo olíupoka til kuls, og eftir það kom vart skvetta á þilfar. Valdemar gerði við hurðina, ég fór að sinna skipstjóra, og kokkinn varð að drífa upp til að matreiða, og einhvernveginn heppnaðist að elda kjötsúpu og kom hún sér vel, en matarlyst var engin hjá stafnbúum. Ég fór smátt og smátt að taka eftir, hvílíkt gæða sjóskip "Súlan" var, og það strammaði mig upp, eins og menn segja, því ömurlegt var á þessum blessuðum spítala.


Súlan SU 1 að landa síld á Akureyri.                                             (C) Handels & Söfart Museets.dk

Svo gekk á ýmsu, við héldum ferðinni áfram þegar færi gafst, stöðvuðum vél og létum út olíupoka, þegar sjóir urðu svo miklir, að ekki var siglandi, og svo kom 27. janúar. Um morguninn er birti, tók ég eftir því, að skipið lét ekki að stjórn. Veður var sæmilegt, en vindur á móti. Ég komst brátt að því, að stýrið höfðum við ekki misst, en vegna þess að járnhetta var yfir stýrisleggnum þar sem hann kom upp úr stýrisgatinu, skrúfuð niður, að mig minnir, með 32 skrúfboltum, þá gat ég ekki séð missmíði. Einn háseti var þá í stýrishúsi, því Valdemar svaf þegar ég varð þessa var. Ég fékk nú fleiri háseta á þilfar og skipstjóri, sem legið hafði þessa daga, kom sárlasinn upp og svo var farið að losa járnhettuna, og þegar hún var laus kom í ljós, hvað að var og það var ekki þeim að þakka, sem svikið höfðu útbúnað hér, að okkur auðnaðist að fá við það gert. Um hádegi þennan dag sást til sólar og mældi ég þá hæð og var það í eina skiptið, sem þess var kostur alla ferðina. Um kveldið, um 7 leytið, breyttist vindstaða til suðvesturs og gerði él; leið ekki á löngu þar til komið var rok og hauga sjór. Stóð svo alla þá nótt, en lygndi með morgninum og gekk síðan til suðausturs; varð sjór þá svo úfinn, að furðu sætti að skipið skyldi verja sig eins og raun varð á; hér dugðu engir olíupokar, til þess voru sjóir of krappir og tíðir; áfram varð að síga. Hinn 28. gátum við haldið áfram ferðinni, en 29. og 30. janúar var vestan stormur og lágum við með stöðvaða vél 15 klukkutíma á því tímabili. Dagana 31. janúar og 1. febrúar var veður gott, en þungur sjór, og eftir leiðarreikningi hefðum við átt að sjá land, síðari hluta dags hins 1. febrúar, en ekkert sást og héldum við áfram um nóttina, en lóðuðum annan hvorn tíma, en fundum ekki botn. Þegar birti 2. febrúar, var veður heiðskírt og logn; sáum við þá hvít fjöll og bil milli þeirra, sem við álitum fjörð.
Við tókum stefnu á fjörðinn og er við vorum komnir í mynni hans, sáum við bát og sigldum að honum og spurðum mennina, hvaða fjörður þetta væri, sem við sæjum. ,,Það er Norðfjörður", svöruðu þeir. Ég undraðist þetta meira en þótt þeir hefðu sagt, Finnafjörður eða Reyðarfjörður, því á réttan stað bjóst ég alls ekki við, að við kæmum, með þeim skilyrðum, sem mér virtust vera, bæði hvað stefnur, logg og fleira áhrærði. Er við höfðum talað við mennina í bátnum, breyttum við stefnu, og um hádegi 2. febrúar höfðum við varpað akkerum á Mjóafirði, og eigandi skipsins, Konráð Hjálmarsson, var kominn út á skip, ferðinni var lokið, og dáðist ég þá í huga mínum að allri frammistöðu "Súlunnar" á hafinu, þótt ferðin færi nokkuð fram úr áætlun.

Sjómannadagsblaðið árg. 1939.
Sveinbjörn Egilson. 

          Nýr bátur til Grindavíkur

Klukkan tæplega eitt í nótt kom nýr bátur til Grindavíkur, Þorbjörn II. GK-541 eigandi hlutafélagið Þorbjörn, Grindavík. Þetta er eikarbátur smíðaður í Djúpavík í Svíþjóð. Hann er 169 lestir með Deutz 585 hestafla vél og tvær ljósavélar, önnur 95 hestafla með 30 kw rafmagn, en hin aðeins 5 hestöfl með 30 kw. Í reynsluferð gekk báturinn 12 mílur og meðalhraði bátsins á leiðinni heim var 10 og hálf míla. Sími er um allt skipið, og það er gert fyrir 12 manna áhöfn og Viktor Jakobsson skipstjóri sigldi skipinu heim. Skipstjóri á fiskveiðum verður Þórarinn Ólafsson.
Forstjóri Þorbjörns er Jón Daníelsson.

Tíminn. 1 maí 1964.


263. Björg Jónsdóttir ÞH 321 að landa síld á Húsavík.                            (C) Þorgrímur Aðalgeirsson.


263. Valeska EA 417 í Reykjavíkurhöfn. 1345. Freri RE 73 í baksýn.    Úr safni Tryggva Sigurðssonar.


Svona leit skipið út fyrir nokkrum árum. Ég veit ekki hvað um það varð.            (C) Stefán Helgason.

 Tveir nýir línubátar væntanlegir til Rifs í ár

    fjórir bátar í úreldingu í stað þeirra

Kristján Guðmundsson hf á Rifi hefur gengið frá samningum um smíði tveggja báta í Noregi. Bátarnir eru eins, búnir sjálfvirkum útbúnaði til línuveiða og veiða í net og verður frystibúnaður um borð í þeim báðum. Á móti verða bátarnir, Tjaldur og Kópanes, Brynjólfur og Valeska úreltir. Nýju bátarnir verða afhentir að áliðnum ágúst á næsta ári og um næstu áramót. Kristján Guðmundsson hefur gert út bátana Tjaldur og Kópanes um langt skeið. Tjaldur var smíðaður á Ísafirði 1971 og hefur síðan bæði verið yfirbyggður og lengdur. Hann er 138 tonn að stærð. Kópanes var smíðað á Akureyri 1973 og hefur síðan verið lengt og yfirbyggt. Það er 167 tonn að stærð. Þá hafa bátarnir Brynjólfur og Valeska sérstaklega verið keyptir til úreldingar.
Nýju bátarnir verða 42,90 metrar á lengd og 9 metra breiðir. Fiskilestir verða 415 rúmmetrar. Skipin eru hönnuð í samvinnu við kaupendur og byggð af Solstrand skipasmíðastöðinni í Noregi. Þau verða búin Mustad-sjálfvirknibúnaði til línuveiða og um borð verða tveir lóðréttir plötufrystar. Frystigeta verður 20 til 24 tonn á sólarhring, en aflann verður einnig hægt að lausfrysta eða salta um borð. Aðalvélar verða 1.000 hestafla Caterpillar og gírinn Volda. Þá eru bæði skipin með eina Brunvoll 150 hestafla bógskrúfu. Að öðru leyti eru þau búin hefðbundnum siglinga- og fiskileitartækjum og búnaði til veiða í net. Kristján Guðmundsson segir í samtali við Verið, að það sé kominn tími til að endurnýja gömlu bátana. Þeir séu báðir um tvítugt og því ekki seinna vænna að grípa til endurnýjunar meðan einhver verðmæti felist í þeim.

Morgunblaðið. 8 janúar 1992.

               V.b.  Heimir VE 9

Nýr bátur, 55 smálestir að stærð eign Árna Böðvarssonar, kom til Vestmannaeyja á miðvikudag frá Belgíu, en þar var hann keyptur. Báturinn er 7 ára gamall, smíðaður í Danmörku, en nýuppgerður og lengdur. Báturinn er úr eik, mjög sterkur, með 120 til 150 hestafla Deutz-Diesel-vél. Hann var um fjóra sólarhringa frá Aberdeen til Vestmannaeyja og reyndist að sögn skipstjórans, Jóns Sigurðssonar frá Reykjavik, ágætt sjóskip. Verð er um 60 þúsund krónur. Báturinn verður gerður út frá Vestmannaeyjum með net. Skipstjóri verður Karl Sigurðsson.

Alþýðublaðið. 18 mars 1939.

                   Nýtt fiskiskip

Fimmtudaginn 3. þ.m. kom til bæjarins nýtt fiskiskip er hlotið hefur nafnið Guðbjartur Kristján, ÍS 268. Þessi bátur er byggður í Frederikssund í Danmörku. Hann er 86 smálestir, með 310 ha. Alfavél, og er búinn öllum nýjustu siglinga- og öryggistækjum. Í honum eru og fiskileitartæki af fullkomnustu gerð. Eigandi skipsins er Eir h.f. á Ísafirði. Skipstjóri verður Hörður Guðbjartsson. Framkvæmdasjóri félagsins er Baldur Jónsson.

Ísfirðingur. 9 ágúst 1961.

      Milljóna tjón á Höfn í Hornafirði

              Togarann rak á land og                                   80 lesta bátur sökk 

Milljóna tjón varð á Höfn í Hornafirði í gær, er togarinn Þórhallur Daníelsson SF 71 slitnaði frá bryggju. Togarann rak á 80 lesta trébát, sem sökk og lagðist togarinu síðan á hliðina á leirflákum við Óslandið og hálffylltist af sjó. Trébáturinn, Hafnarey SF 36 er talinn ónýtur og togarinn talsvert skemmdur. Tryggingamat Hafnareyjar er 16 til 17 milljónir króna. Engin slys urðu á mönnum.
Óhapp þetta átti sér stað síðdegis er verið var að færa togaranna að bryggjunni við frystihúsið til að taka ís. Mjög hvasst var af norðaustri, allt að 12 vindstig. Er togarinn var kominn að bryggjunni og tógum komið í land, kom mikil hviða og sleit hann lausan. Vélin var tengd bakkgír og við þetta lenti skipið þvert yfir höfnina á nokkurri ferð án þess að tækist að aftengja vélina og á Hafnareyna miðja, þar sem hún lá við viðlegukant við Óslandið beint á móti frystihúsinu. Hafnarey brotnaði illa og sökk á örskömmum tíma. Þórhall Daníelsson rak síðan undan vindinum upp á leirflákana þar sem hann lagðist á hliðina. Nokkrir skipverja voru um borð, en engan þeirra sakaði og komust þeir klakklaust á þurrt. Vegna veðurs reyndist ekki unnt að kanna skemmdir á skipunum fyllilega og ókleift að hefja björgun þeirra.
Hermann Hansson, stjórnarformaður Borgeyjar, sem gerir togarann út, sagði í samtali við Morgunblaðið, að óhapp þetta væri mjög tilfinnanlegt því togarinn væri mjög mikilvægur hráefnisöflun á staðnum. Hann sagði skemmdir óljósar og vildi að öðru leyti ekki tjá sig um atburðinn. Jón Hafdal, eigandi Hafnareyjar, sagði skipið hafa sokkið á mjög skömmum tíma, enda virtist hafa komið stórt gat á það. Það væri nú nánast alveg í kafi og engin leið að kanna skemmdir. Sér virtist þó ólíklegt að skipið færi á sjó að nýju. Hann sagði Hafnareyna tryggða fyrir 16 til 17 milljónir króna og tjónið því mjög tilfinnanlegt. Hann hefði keypt skipið fyrir tveimur árum og meðal annars hefði verið nýbúið að endurnýja siglinga- og stjórntæki í brúnni. Áhöfnin hefði um þessar mundir verið að búa skipið á vertíð og ætlunin hefði verið að byrja um mánaðamótin. Hvað framundan væri, sagði hann alveg óljóst, en taldi erfitt að fá annað skip í staðinn.
Þórhallur Daníelsson er skuttogari smíðaður í Noregi 1975, 299 lestir að stærð. Hann hét áður Erlingur. Hafnarey er trébátur, 81 lest að stærð og byggð í Danmörku 1961. Hún hét áður Andri.

Morgunblaðið. 14 janúar 1986.


469. Hafnarey SF 36 og togarinn Þórhallur Daníelsson SF 71 sokkin í höfninni í Höfn í Hornafirði 14 janúar árið 1986. (C) Morgunblaðið.


1449. Þórhallur Daníelsson SF 71. Smíðaður í Noregi árið 1975, hét fyrst Erlingur GK 6 og var í eigu útgerðarfélagsins Fjörður í Garði. 299 brl. 1.800 ha. Wichmann vél, 1.324 Kw. Togarinn var seldur 14 ágúst 1992, Snorra Snorrasyni útgerðarmanni á Dalvík, hét þá Baldur EA 71. Selt til Nýja-Sjálands 19 nóvember 1993, hét þar Baldur og var notað sem gripaflutningaskip.   (C) Þór Jónsson.

          Sjónarvottar um sjóslysið í                                Hornafjarðarhöfn:

   "Rosalegt högg, feiknarlegt brak og brestir"
  þegar togarinn sigldi á Hafnarey við bryggju
         og sökkti henni á fáum mínútum

Jón Hafdal, skipstjóri og annar eigandi Hafnareyjar SF 36, naut þess út í æsar að liggja í heitu baði heima hjá sér á Höfn upp úr klukkan fimm á mánudaginn "með bara hausinn upp úr", eins og hann orðaði það, þegar síminn hringdi: Hafnareyin var sokkin í höfninni. Um tíu mínútum síðar var Jón kominn niður að viðlegukantinum, þar sem hann hafði skilið við bátinn í austan rokinu fyrr um daginn, "og þá var hún eins og ég í baðinu, bara hausinn upp úr," sagði Jón. Nokkrum metrum vestar lá togarinn Þórhallur Daníelsson SF á hliðinni með stefnið á kafi í sjó og skutinn upp í Óslandsfjöruna. "Þetta var rosaleg tilfinning," sagði Jón þegar hann og meðeigandi hans, Gísli Páli Björnsson vélstjóri, ræddu við blaðamann Morgunblaðsins á bryggjukantinum í gærmorgun. 
"Ég vaknaði aftur í nótt og hélt þá að þetta væri einhver vitleysa. Þetta gæti bara ekki verið. Maður átti frekar von á dauða sínum en að báturinn sykki hér í höfhinni." "Það er erfitt að skilja að þetta geti gerst hér," bættí Gísli við. "Hér í höfninni gárar eiginlega aldrei sjó. Þetta hefur verið röð af óhöppum, hvert öðru afleitara." Þeir félagar keyptu Hafnareyna í maí 1983 og hafa síðan unnið hörðum höndum ásamt fjölskyldum sínum að því að borga hana niður. "Konurnar og börnin hafa tekið fullan þátt í því með okkur að komast yfir bátinn," sögðu þeir, "og þetta hefur gengið alveg þokkalega með mikilli vinnu. Okkur hefur tekist að standa í skilum, en við höfum ekki farið í sumarfrí síðan við keyptum bátinn. Nú var hins vegar farin að sjást glæta og við vorum farnir að sjá fram á, að kannski kæmumst við í frí á þessu ári. En þá fer þetta svona." Tjón þeirra Jóns og Gísla og fjölskyldna þeirra er fyrirsjáanlega mikið. Báturinn er líklega ónýtur, en á fjörunni síðdegis í gær var farið að losa tæki úr brúnni, flest nýleg. "Þetta var góður bátur," sögðu eigendurnir dauflega. "Það er hæpið að við fáum betra sjóskip en Hafnareyna, það er búið að fiska vel á þennan bát."
Um það leyti sem Jón skipstjóri Hafdal lagðist í heitt baðið heima hjá sér var verið að búa Þórhall Daníelsson SF 71 undir veiðiferð, sem átti að hefjast klukkan tíu í gærmorgun. Um borð voru, auk Jóhannesar Sigurðssonar skipstjóra og vélstjóra togarans, verkstjóri úr Hraðfrystihúsi KASK á Höfn (þar sem fiskiskipafloti þorpsins leggur upp sinn fisk) og sex ungir starfsmenn hans, 17-20 ára. Veður var hið versta, tólf vindstig af austri og vafalaust meira í hviðunum. "Það átti að færa togarann fyrir bryggjuhornið til að taka ís þegar við tókum eftir að hann var farinn að halla," sögðu fimm piltanna, sem Morgunblaðsmenn hittu á Höfn í gær. "Við héldum að þetta væri bara vegna veðursins og að hann myndi rétta sig við aftur en þá vantaði eina slorlúguna á millidekkinu og þar flæddi sjórinn inn." Fimmenningarnir sögðu að þrátt fyrir ítrekaðar tílraunir tíl að halda skipinu við bryggju hefði allt komið fyrir ekki og á endanum hefði skipið fests í bakkgírnum og siglt á fullri ferð aftur á bak yfir höfnina. Tveir þeirra voru þá frammi á hvalbaknum en hinir aftast í skipinu ásamt verkstjóranum og vélstjóranum. Þeir tveir á hvalbaknum komu sér í skjól þegar togarinn lét ekki að stjórn til að verða ekki fyrir sverum fastsetningarendunum þegar þeir slitnuðu "með ægilegum smellum", eins og þeir orðuðu það.
Um borð í Sigurði Ólafssyni SF 44, sem lá við viðlegukant hinum megin í höfninni, voru tveir menn að vinna. Annar þeirra var Bjarnar Karlsson stýrimaður. "Við ákváðum að fara upp örstutta stund til að kíkja á rokið og bátana," sagði Bjarnar þegar Morgunblaðsmenn hittu hann um borð. "Það er ekki oft sem maður sér rjúka svona hér í höfninni. Þegar við komum upp sáum við hvernig Þórhallur hallaðist við bryggjuna þegar þeir voru að færa hann fyrir hornið.
Eftir örstutta stund var greinilegt að þeir réðu ekkert við hann og þá kom hann með afturendann þvert yfir höfnina. Þegar hann var kominn á að giska hálfa leið sáum við að við myndum sleppa sjálfir en þá sagði ég: "Nú sekkur hann Hafnareynni." Og það stóð heima: hann kom með skutinn á miðja síðuna á bátnum hérna við nefið á okkur. Það varð af þessu talsverður hvellur og greinilegt að báturinn brotnaði mikið. Ætlann sé ekki ónýtur bara? Það hefði verið óskemmtilegt að fá hann hérna á hann Sigurð og við niðri án þess að vita nokkurn hlut." Það fór óhugur um nokkra ungu piltanna um borð í Þórhalli þegar þeir sáu að skipið stefndi öfugt á Hafnareyna. "Þá urðum við hræddir," sagði einn þeirra, Ragnar Geirsson" sem ákvað að stökkva yfir í Hafnareyna og upp á bryggjuna ásamt Valgeiri bróður sínum um leið og færi gæfist. "Höggið var rosalegt," sögðu þeir, "feiknarlegt brak og brestir, og timbrið flísaðist í allar áttir. Vélstjórinn datt við áreksturinn en meiddist ekkert og stóð strax á fætur aftur." Togarinn var nú farinn að halla um allt að 45 gráður. Eftir áreksturinn fikruðu félagarnir af hvalbaknum sig eftir handriðinu stjórnborðsmegin aftur til félaga sinna. "Þegar togarinn stefndi upp í fjöruna vissum við ekki hvað myndi gerast," sagði einn þeirra, Óskar Þórólfsson. "Ég ákvað að stökkva í sjóinn og koma mér í land. Ég hef lent í svona tveggja metra djúpum sjó og gat vaðið í land. Kalt? Nei, ég varð ekki var við kulda. Ég var um annað að hugsa - og hef sennilega verið skíthræddur!" Næstur var félagi hans Gunnar Ingi Valgeirsson, sem hikaði á borðstokknum stutta stund, en lét sig svo falla og sökk á bólakaf. "Það var hrikaleg tilfinning," sagði hann, "því ég reiknaði með að lenda á botni. Ég tók andköf þegar ég kom upp og barði frá mér en gat lítið synt, því ég var í galla og klofstígvélum. Ragnar kom svo á móti mér og dró mig í land." Enn voru fimm menn um borð í Þórhalli Daníelssyni, allir hinir rólegustu. Þegar togarinn hafði lagst á hliðina og sat fastur í leirfjörunni fikruðu þeir sig aðeins áfram eftir skipinu, settu út lítinn bát og reru örfáa metra í land. Enginn þeirra blotnaði.

Morgunblaðið. 15 janúar 1986.

                "Bilun í lestinni "
  sagði Birgir Guðjónsson skipstjóri       á Járngerði, sem sökk í fyrradag

Loðnuskipið Járngerður GK 477 frá Grindavfk sökk skammt undan Jökulsá á Breiðamerkursandi í fyrrakvöld, en þá höfðu skipverjar yfirgefið skipið fyrir nokkru eftir að hafa árangurslaust reynt að rétta það við, er mikill halli kom að skipinu fyrr um daginn. Skipverjum var bjargað yfir í Þorstein frá Reykjavík og fór Þorsteinn með skipbrotsmennina til Seyðisfjarðar, þaðan komu þeir svo til Reykjavíkur um kl. 20.30 í gærkvöldi, allir í þeim fötum sem þeir voru í er hallinn kom að skipinu, Við komuna til Reykjavíkur náðum við tali af skipstjóra skipsins, Birgi Guðjónssyni, og spurðum hann nánar um atburðinn.
"Við vorum á leið til Austfjarða með 170-180 tonna afla, sem við fengum austan við Ingólfshöfða. Við vorum í samfloti með Þorsteini frá Reykjavík og þegar við vorum búnir að sigla í SA þrjá stundarfjórðunga hallaði skipinu skyndilega á stjórnborða og eftir það rétti það sig aldrei. Þegar þetta gerðist vorum við á móts við Hrollaugseyjar og ætluðum okkur alltaf að fara innan við þær." - Veistu hver ástæðan var fyrir þessum skyndilega halla? "Ekki með vissu, en að líkindum hefur eitthvað bilað í lestinni, sem tók um 200 lestir, ef hún var full." - Var hallinn mikill í upphafi? "Ekki mjög mikill, sennilega 20-30 gráður. Við reyndum strax að rétta skipið af en það gekk ekki og jókst hann stöðugt. Þegar hann var orðinn um 45 gráður nam sjórinn við brúarvænginn og þá þorðum við ekki annað en að yfirgefa skipið." - Hvernig gekk það? "Það gekk ágætlega að fara í gúmmíbjörgunarbátana og eftir skamma stund vorum við komnir um borð í Þorstein, þar sem vel var tekið á móti okkur. Þegar við komum um borð í Þorstein hefur sennilega verið liðin klukkustund frá því að skipið fór á hliðina. Guðbjörn Þorsteinsson skipstjóri á Þorsteini hélt skipi sínu nálægt Járngerði í nokkurn tíma, en þá gerði skyndilega versta veður af vestri og komst vindhraðinn víst í ein 12-14 vindstig. Það síðasta, sem við sáum til Járngerðar, var að skipinu hallaði orðið yfir 70 gráður í stjór."
Á Járngerði var 13 manna áhöfn og við spurðum Birgi hvort þeir væru farnir að hugsa eitthvað um hvað væri framundan. Hann sagði að ekki hefði gefizt tími til þess enn, en bað Mbl. að koma þakklæti þeirra á framfæri til skipstjóra og áhafnar á Þorsteini og þeirra skipa, sem héldu sig í nánd við Járngerði. Björgunarskipið Goðinn fann Járngerði snemma í gærmorgun, þar sem skipið var sokkið úti fyrir Breiðamerkursandi.
Járngerður var smíðuð í Austur-Þýzkalandi árið 1959 og var 230 tonna stálskip eða einn af "tappatogurunum" svonefndu. Skipið var áður gert út frá Dalvík og hét þá Björgúlfur. Núverandi eigandi skipsins var Hópsnes hf. í Grindavík og þess má geta að þetta sama útgerðarfyrirtæki varð fyrir því óhappi að missa annað skip sitt í innsiglingunni í Grindavík eigi alls fyrir löngu.

Morgunblaðið. 18 febrúar 1975.


Áhöfnin á Járngerði GK 477. Á innfeldu myndinni má sjá skipið sigla út úr Vestmannaeyjahöfn í sína síðustu veiðiferð.        (C) Morgunblaðið.

       Björgúlfur nýtt Dalvíkurskip

Fyrra sunnudag kom nýtt togskip af austur-þýzkri gerð til Dalvíkur. Heitir það Björgúlfur og er eign Útgerðarfélags Dalvíkur. Helgi Jakobsson, skipstjóri, sigldi skipinu upp og verður með það á togveiðum fram að síldarvertíð, en þá mun Bjarni Jóhannesson, áður skipstjóri á Snæfelli, halda því á síldveiðar. Skip þetta er 250 smálestir að stærð, af sömu gerð og Björgvin fyrra skip sama félags. Dalvíkingar fögnuðu hinu nýja skipi með viðhöfn.

Íslendingur. 29 apríl 1960.

    Nýjum bát hleypt af stokkunum

Eins og fyrr hefur verið frá skýrt hafa Skipaviðgerðir h.f. undanfarna mánuði unnið að smíði fiskibáts, en smíði bátsins fór að öllu leyti fram inni í húsi því, sem fyrirtækið hefur til umráða í Friðarhöfn. Var báturinn, sem hlotið hefur nafnið Haraldur SF 70, settur á flot fyrra sunnudag að viðstöddu fjölmenni. Haraldur er 36 lestir að stærð, frambyggður. 230 ha. Rolls Royce vél er í bátnum, sem búinn verður öllum nútímatækjum fiskibáta. Er verð bátsins áætlað um 2,5 milljónir króna. Það er Gústav Sigjónsson, sem staðið hefur að smíði Haraldar, en samnefnt hlutafélag á Hornafirði er eigandi bátsins, og verður hann væntanlega gerður þaðan út. Yfirsmiður bátsins hefur Ólafur Jónsson verið, en hann ásamt Bárði Auðunssyni og Eggert Ólafssyni, skipasmiðum, eru eigendur og forráðamenn Skipaviðgerða h. f. Vonandi verður þessi fallega fleyta til þess að áfram verður haldið með skipasmíðar hér, en eins og kunnugt er, eru skipasmiðir hér orðlagðir fyrir vandvirkni og góða vinnu, enda bátar þeir, sem hér hafa verið byggðir og teiknaðir, yfirleitt reynzt mjög vel.

Fylkir. 30 mars 1962.


Haraldur SF 70 nýsmíðaður í Vestmannaeyjum árið 1962.                          (C) Þórarinn Ölversson.

      Leitin að Haraldi hefur engan                          árangur borið
         Tveir menn eru á bátnum

Bátar sem leita Haralds SH 123 fundu í gær brak á reki, ekki fjarri þeim stað sem síðast heyrðist til bátsins. Meðal þess sem fannst var lestarborð, en í gærkvöldi var ekki búið að kveða upp úr um, úr hvaða skipi brakið væri. Á Haraldi eru tveir menn, Bragi Magnússon og Benedikt Gunnarsson. Þeir eru báðir um þrítugt, búsettir á Grundarfirði. Í gær leituðu 25 skip að Haraldi, auk þess flugvél Landhelgisgæzlunnar TK-SYN og fjölmennir flokkar úr björgunarsveitum Slysavarnafélagsins á Snæfellsnesi gengu fjörur, en leit bar engan árangur. Það var um kl. 20.45 í fyrrakvöld. sem síðast er vitað um Harald. Þá hafði Grundfirðingur SH samband við Harald, og var báturinn þá staddur um 7 sjómílur NV af Öndverðarnesi og var á heimleið. Var þá allt í stakasta lagi um borð. Veður á þessum slóðum var þá frekar slæmt, stóð vindur af ANA, 7-8 vindstig, en að sögn manna ekki mjög þungt í sjó. Eftir veðurfréttir kl. 22.15 kallaði skipstjóri Grundfirðings á ný í Harald, en þá svaraði báturinn ekki, en þá áttu að vera 8-10 sjómílur á milli bátanna og Haraldur átti að vera í höfn upp úr kl. 23. Þegar báturinn kom ekki til hafnar á réttum tíma, var farið að spyrjast fyrir um hann og haft samband við Slysavarnafélagið. Upp úr miðnætti var hafin leit og lagði þá fjöldi báta af stað til leitar frá höfnum á Snæfellsnesi og skip sem voru á nálægum slóðum. Á sama tíma voru meðlimir björgunarsveita Slysavarnafélgsins kallaðir út til leitar og var strax byrjað að ganga fjörur. Leitin að Haraldi var mjög skipulögð í gær og leituðu þá 25 skip, eins og fyrr segir. Var leitinni stjórnað frá rannsóknaskipinu Bjarna Sæmundssyni, þá fór flugvél Landhelgisgæzlunnar TF SYN í loftið kl. 8.45 í gærmorgun og Ieitaði í allan gærdag, og björgunarsveitarmenn gengu fjörur frá Grundarfirði að Skarðsvík, og reyndar allt suður á Svörtuloft. Eins og að framan greinir, voru 7-8 vindstig á Breiðafirði þegar síðast heyrðist til Haralds, en er leið á nóttina lægði og í gær voru í kringum 5 vindstig á þessum slóðum. Bátar sem voru í leitinni fundu í gær nokkurt brak á reki. Meðal annars fann Fanney SH lestarborð á reki, en eins og fyrr segir var í gærkvöldi ekki búið að kveða upp úr um, hvort borðið væri úr Haraldi eða einhverju öðru skipi.
Haraldur SH 123 er 29 tonn að stærð, byggður árið 1962 í Vestmannaeyjum.


Haraldur SF 70 í prufusiglingu á Vestmannaeyjahöfn.                               Ljósmyndari óþekktur.


Haraldur SH 123 sokkin í Grundarfjarðarhöfn.                                  (C) Morgunblaðið.

              Haraldur talinn af

Báturinn Haraldur SH 123 er nú talinn af. Með honum fórust tveir menn. Bragi Þór Magnússon fæddur 1949, lætur eftir sig eiginkonu og fjögur börn og Benedikt Gunnlaugsson fæddur 1943, lætur eftir sig eiginkonu, eitt barn og þrjú uppkomin stjúpbörn. Þeir voru báðir búsettir í Grundarfirði.

Vísir. 14 nóvember 1977.