Nýr botnvörpungur

Enn bætst við fiskiflotann. Það er Þorsteinn Ingólfsson, eign hlutafélagsins Hauks. Hann kom hingað í gær frá Englandi og voru þessir farþegar: Thor Jensen, Kjartan Thors, Friðþjófur Thorsteinsson og Gottfredsen útgerðarmaður. Skipið er af sömu gerð eins og Ingólfur Arnarson. Skipstjóri er Einar Einarsson, frá Flekkudal.

Vísir. 1 júlí 1920.

      Fiskiveiðahlutafjelagið "Alliance"

Elsta og stærsta togaraútgerðarfélag á Íslandi

Fiskiveiðahlutafjelagið "Alliance" var stofnað árið 1906. Voru stofnendur þess: Thor Jensen kaupmaður, og skipstjórarnir, Jón Ólafsson, Jón Sigurðsson, Halldór Kr. Þorsteinsson, Magnús Magnússon, Kolbeinn Þorsteinsson og Jafet Ólafsson. Fjórir þessara skipstjóra höfðu áður gert með sjer fjelag og keypt kúttera árið 1904, en þilskipaútgerð stóð þá hjer í mestum blóma. Í páskaveðrinu 7. apríl 1906 fórst Jafet Ólafsson, ásamt mörgum öðrum, en árið 1910 seldi Thor Jensen hlut sinn og gekk úr fjelaginu. Þegar h/f. "Alliance" var stofnað, höfðu Íslendingar litla þekkingu á togaraútgerð og enga reynslu á því sviði.
Að vísu höfðu verið keyptir tveir togarar hingað til lands frá Englandi, en þeir voru báðir gamlir og mjög ófullkomnir, enda varð árangurinn eftir því. Í febrúar 1907 kom fyrsta skip fjelagsins, "Jón forseti", hingað til lands, og stýrði honum Halldór Kr. Þorsteinsson skipstjóri, sem þá hafði dvalið á annað ár í Englandi til þess að kynna sjer botnvörpuveiðar. "Jón forseti" var smíðaður í Glasgow svo fullkominn, sem þá var frekast kostur. Var hann fyrsti togari, er Íslendingar ljetu smíða, og má því segja, að með komu hans hefjist togaraútgerð Íslendinga. Það kom strax í ljós, að togaraútgerð gæti, ef skynsamlega væri að farið, orðið arðvænlegur atvinnuvegur fyrir landsmenn, enda fóru menn þá óðum að feta í fótspor þessara manna og hefir togurum síðan fjölgað ár frá ári, uns íslendingar eiga nú 40 togara. Fjelagið hefir eignast 6 togara, en af þeim misst tvo, þá Skúla fógeta, byggðan 1911, fórst hann í Norðursjónum í byrjun ófriðarins, 26. ágúst 1914, og Jón forseta, sem strandaði á Stafnestöngum 27. febrúar 1928; á það því nú 4 togara. Auk þess eiga stofnendur "Alliance", þeir sem enn eru í fjelaginu, 4 aðra togara að nokkru eða öllu leyti, og hafa þannig umráð yfir 1/5 hluta af togaraútgerð landsmanna. Fjelagið hefir komið sjer upp fullkomnum fiskþurrkunarstöðvum með tilheyrandi húsakynnum og getur það nú breitt til þurrkunar í einu ca. 600,000 kg. fiskjar. Auk þess hefir fjelagið byggt fiskþurrkunarhús, sem afgreiðir að meðaltali 10,000 kg. af fullþurrum fiski á sólarhring. Árið 1929 voru útfluttar afurðir h/f. "Alliance" og þeirra fjelaga, sem það hefir umsjón með, sem hjer segir:
Verkaður saltfiskur 3180 þúsund kg.
Óverkaður saltfiskur 2080 þús. kg.
Ísfiskur kr. 675.000.
Lýsi kr. 358.800.
Sama ár flutti fjelagið inn 14,000 smálestir af kolum og 7,000 smálestir af salti. Mestan hluta veiðarfæra lætur fjelagið vinna á vinnustofu sinni við Tryggvagötu, og er unnið að netagerð o. fl. allt árið. Hjá fjelaginu voru sama ár unnin:
Á skipunum 50.000 dagsverk.
Við fiskverkun 27.600 dagsverk.
Netagerð 1.460 dagsverk.
Uppskipun. 7.880 dagsverk.
Önnur störf 7.070 dagsverk, og hafa þannig verið unnin 314 dagsverk að meðaltali hvern virkan dag ársins. Stjórn fjelagsins hafa þeir alla tíð skipað: Jón Ólafsson, Halldór Kr. Þorsteinsson, Magnús Magnússon, Jón Sigurðsson, og Jón Ólafsson, sem jafnan hefir verið framkvæmdastjóri þess.

Morgunblaðið. 26 júní 1930.

                   Barðsneshorn

Barðsneshorn, stundum kallað Horn, er yzta táin á Barðsnesi, sem er útvörður Norðfjarðarflóa að austan. Hornið er mjög sæbratt og fjallið þar inn af er úr ríólíti en ofan á því eru þykk brotabergs og gjóskulög. Líkt og annars staðar á Austfjörðum hallar berglögunum þar bratt til vesturs og líkur benda til, að þarna séu leifar af stórri eldstöð, sem sjórinn hefur veðrað að mestu.
Ríólítið kemur skírt fram í hinum litríku Rauðubjörgum, vestast á nesinu. Þarna finnast baggalútar, sem eru líka kallaðir hreðjasteinar, grænn biksteinn og niðri við sjó eru uppréttir, kolaðir trjástofnar, allt að einum metra í þvermál. Sumir telja þessa stofna elztu gróðurleifar landsins (15 millj. ára). Á nesinu voru fyrrum fimm bæir, þegar flest var, og útsýni er frábært á góðum degi.

www.nat.is

       "Stíganda" bjargað frá strandi

Vélskipið Stígandi frá Ólafsfirði varð fyrir því óhappi í gær, að vél þess bilaði og munaði minnstu, að skipið ræki stjórnlaust upp á sker. Þetta gerðist skammt norður af Skagatá, en þar mun Stígandi hafa verið að veiðum. Vindur var nokkur af norðri eða norðaustri og rak bátinn í áttina að landi. Var einkum talin hætta á að hann bæri upp á svonefnt Skallarif.
Skipverjum tókst að stýra skipinu fram hjá því, á síðustu stundu, með seglaútbúnaði skipsins. Slysavarnafélagið bað nærstödd skip að fara Stíganda til aðstoðar og um kl. 1 var vélskipið Stjarnan frá Akureyri komin Stíganda til hjálpar. Mun hann þá hafa verið kominn mjög nærri landi. Að öðru leyti hefir allt verið tíðindalaust af sjónum nú undanfarna daga, enda bezta veður flesta þeirra.

Lögberg. 18 maí 1950.

                         Njörður

Allir skipverjar, er vér áttum tal við, lofuðu skipstjóra mjög fyrir dugnað, og spáum vér því, að skipi þessu verði vel stjórnað af honum. Stýrimaður skipsins er hr. Jón Guðmundsson og hefir hann starfað á botnvörpuskipum í síðastliðin 4 ár. Er hann ungur og röskur maður, en þó eigi nema rúmlega tvítugur. Vélameistari er hr. Ólafur Jónsson, dugnaðarmaður hinn mesti. "Njörður" er 16. botnvörpuskipið, sem fiskveiðar á að stunda héðan úr Faxaflóa. Þótti kunnugum það vera hið vandaðasta skip í alla staði og tiltölulega ódýrt til reksturs. Eyðir það t. d. aðeins um 7 smálestum af kolum á sólarhring, en það þykir mjög lítið. Ókunnugum virðist í fljótu bragði botnvörpufyrirtæki eigi stór. En í þessu sambandi viljum vér bæta þvi við, að útgerð skips, eins og "Njörður", kostar árlega nær 1/4 milljón krónur eða því sem næst. Vér óskum bæði félaginu og skipstjóranum allra heilla á komandi árum. 

Morgunblaðið. 9 febrúar 1914.

              "Njörður" kafskotinn

Sú fregn barst hingað í gærmorgun að botnvörpungnum Nirði hafi verið sökkt af þýzkum kafbáti, er hann var á leið til Fleetwood, hlaðinn fiski í ís. Skipverjar allir komust af og náðu landi í Londonderry á Írlandi. Skipinu var sökkt á föstudaginn. »Njörður« hefir farið margar ferðir með fisk til Englands á þessu ári, en ætíð verið svo heppinn að komast hjá kafbátunum. Er mjög bagalegt fyrir Njarðarfélagið að hafa misst skipið, sem var hið vandaðasta í alla staði, en beint tjón mun félagið tæplega bíða mikið, því skipið var vel vátryggt.

Morgunblaðið. 24 október 1918.
 

            Þegar "Nirði" var sökkt.

                  Frásögn skipverja

Botnvörpungurinn "Ýmir" kom til Hafnarfjarðar í gærmorgun úr Englandsför. Með honum komu 3 skipverjar af botnvörpungnum "Nirði", sem sökkt var. Náði Morgonblaðið tali af einum þeirra í gor og sagði hann svo frá ferðalaginu:
Við fórum héðan á þriðjudaginn 15. október. Á föstudagsmorgun, um kl. 10, sáum við kafbát. Vorum við þá um 25 sjómílur suðvestur af St.. Kilda. Um kl. 11 skaut kafbáturinn fyrsta skotinu á skipið. Hæfði það þó eigi, en við fórum þegar að týgja okkur til þess að yfirgefa skipið. En áður en við legðum frá borði hafði kafbáturinn skotið 9 skotum en ekkert þeirra kom á skipið. Fyrsta skotið, sem hæfði, kom á aftursigluna og braut hana af. Skaut kafbáturinn nú svo að segja látlaust á skipið þangað til það sökk, en þá mun klukkan hafa verið hálf þrjú. Eftir það hvarf kafbáturinn og höfðum við ekki tal af honum. Veður var hvast á ANA og hvesti þó enn meira um nóttina. Í bátunum höfðum við nógan mat og drykk, en allan farangur sinn misstu menn og póstur fórst þar með skipinu. Við gerðum nú ýmist að sigla eða róa og batnaði veðrið eftir því sem á leið. Klukkan 11 á mánudagsmorgun bjargaði okkur brezkur botnvörpungur, vopnaður. Vorum við þá um 25-30 mílur vestur af Írlandi.
Botnvörpungurinn flutti okkur til Londonderry á Írlandi og komum við þangað á laugardagsmorgun. Þaðan fórum við með járnbrautarlest til Belfast og þaðan til Fleetwood. Þangað komum við á þriðjudag, eða viku eftir að við lögðum á stað að heiman. Botnvörpungurinn "Ýmir" lagði á stað frá Fleetwood á laugardaginn og með honum fóru 3 okkar, 2 koma með "Snorra Goða" og 1 með "Jóni Forseta". Skipstjóri, stýrimenn, fyrsti vélstjóri og tveir hásetar urðu að verða eftir í Englandi vegna sjóprófa. Höfðu þeir farið tvær ferðir til Liverpool, þar sem sjóprófin voru haldin, og bjuggust við því að þurfa að fara þangað eina ferð enn. Er ekki að vita hvenær þeir muni koma heim. Enginn skipverja hlaut nein meiðsl og engum þeirra varð neitt meint af sjóvolkinu í bátunum. Nokkurt tjón hafa þeir allir beðið í missi fata og annara muna, en gleðilegt að æfintýrið hafði ekki verri afleiðingar.

Morgunblaðið. 1 nóvember 1918.

          Samvinnufélag Ísfirðinga

   Aflinn á fjórum mánuðum tvöfalt meira

       virði en ábyrgð ríkissjóðs nemur

Eitt hið þarflegasta, er alþingi í fyrra , samþykti, var að veita ríkisstjórninni heimild til þess a<5 jganga í ábyrgð fyrir lánum til fé- lagsmanna í Samvinnufélagi ísfirðinga tíl kaupa á fiskiskipum. >ð
ganga í ábyrgð fyrir lánum til félagsmanna í Samvinnufélagi Ísfirðinga til kaupa á fiskiskipum.
Þess þarf tæplega að geta, að íhaldið stóð sem einn maður gegn þessu þarfa máli og lét ekki linna á hrakspám og rógsögum um þetta þjóðþrifafyrirtæki. Með þessu var gróðursettur fyrsti vísir til samvinnufélagsskapar um útgerð hér á landi og sjómenn og verkamenn vestra styrktir til þess að koma á fót atvinnufyrirtækjum í stað þeirra, sem fallið höfðu í rústir undir stjórn stórútgerðarmannanna. Um áramótin síðustu fengu félagsmenn 5 ný mótorskip um 45 smálestir með 90 hestafla vélum, Eru skipin öll af sömu gerð og vélarnar líka. Kostuðu skipin fullbúin, komin til Ísafjarðar um 57 þús. þús. krónur hvert. Af því gekk ríkissjóður í ábyrgð fyrir 45 þús kr. fyrir hvert skip, eða 225 þús. krónum alls. Skipin byrjuðu veiðar seint í janúarmánuði, og var afli þeirra á hvítasunnu, eða í tæpa 4 mánuði, orðinn sem hér segir':
Ísbjörn um 539 þús. pd.
Sæbjörn - 501 - -
Ásbjörn - 482 - -
Vébjörn - 464 - -
Valbjörn - 459 - -
Samtals um 2445 þús. pd.
eða um 1220 smálestir upp úr skipi. Mun það svara til nærri 5.000 skippunda af verkuðum fiski. Verðmæti aflans í þessa 4 mánuði nemur sennilega um hálfri milljón króna, miðað við að mestur hluti aflans verði seldur fullverkaður og verð lækki ekki mikið frá því, sem nú er. Á hverju skipi hafa verið 12 til 14 menn, eða um 65 alls, og voru hlutir þeirra til páska, eða í u. þ. b. 10 vikur, 1800-2200 krónur. Aflanum frá páskum til hvítasunnu er enn óskift, nemur hann um 2/5 hlutum aflans alls. Eru þá enn ótalin öll vinnulaun við verkun fisksins og annað þar að lútandi. Skifta þau mörgum tugum þúsunda króna. Beinar tekjur ríkissjóðs af atvinnurekstri félagsins þessa 4 mánuði nema 10-20 þús. krónum. Eru það útflutningsgjöld af fiski, lýsi o. fl, og innflutningstollur af salti, veiðarfærum, olíu o. fl. Auk þess auknir skattar af tekjum fólksins, sem við fyrirtækið vinnur á landi og sjó. Fyrir ábyrgð sína, 225 þús. kr., hefir þjóðin þaninig í þessa 4 mánuði fengið hálfrar milljónar viðbótartekjur og 10-20 þús. krónur bent í ríkissjóðinn. Og það sem mest er um vert: Vísir að nýju og heilbrigðu skipulagi í atvinnumálum er gróðursettur. Vísir, sem áreiðanlega á eftir að vaxa og þroskast.

Vikuútgáfa Alþýðublaðsins. 29 maí 1929.