"Skarphéðinn"

Hinn 9. dag júnímánaðar 1898 var jeg staddur niður í svonefndu Bryggjuhúsi í Reykjavík. Kallaði þá til mín Jón Jónsson bóndi og útgerðarmaður í Melshúsum á Seltjarnarnesi og spyr, hvort jeg ekki vilji koma með sjer út í Flóann og vera túlkur sinn, þar sem hið nýkeypta skip sitt "Skarphéðinn" hefði komið svo seint, að engin tök væru að gera það út, en nú væri tækifæri að fá fisk hjá togurum, sem hirtu ekki annað en kola og smáfisk , en fleygðu þorski og öðrum verðmætum fiski til enn meiri eyðileggingar á fiskimiðum, en vörpudráttur þeirra gerði. Eg var til í þetta og sama kvöld steig ég á skip. Að mig minnir vorum við 9 á skipinu, Jón í Melshúsum skipstjórinn, Björn Ólafsson skipstjóri, þá sprækur unglingur, Þórður gamli í Gróttu, Sigurður Jón Jónsson bróðir Jóns í Melshúsunm, ungur sonur hans Jón, 3 menn að austan og ég. Sigurður var sjógarpur mikill og lagði hann til sexmannafar sitt í ferðina og var það haft í eftirdragi.
Átti að hafa það til að flytja fisk, sem við kynnum að fá úr þeim togurum, sem vildu skifta við okkur. Verslunarvara þennan "túr" var 2 kassar af whisky, 50 bjórar og tvö hvít gæruskinn og salt var í framrúmi . Við sigldum svo sem leið lá út að togaraflotanum og kölluðum við til sumra og rerum sexmannafarinu til annara, en áragnurslaust; allir höfðu viðskifti við vissa menn og vildu ekki sinna okkur. Þetta var á "Sviðinu". Nú leist okkur ekki á og héldum suður á bóginn, Þar hittum við togara og var ég sendur út í hann, hitti þar ruddastýrimann, sem vart ætlaði að hleypa mjer upp í skipið. Eg spurði eftir skipstjóranum og tjáði stýrimaður mjer, að hann væri á útreiðatúr í Keflavík. í þessum svifum kom íslendingur, sem ég þekti, upp úr káetu og sagði mjer, að þýðingarlaust væri fyrir okkur að reyna að fá viðskiftamenn, því öll skipin væru lofuð.
Hann bauð mér niður og þar hitti ég fleiri landa, sem allir voru í verslunarviðskiftum, en munu hafa haldið heilagt þennan dag. Þeir fullyrtu allir, að engin tök mundu vera fyrir okkur að ná viðskiftum. Aðfaranótt 12. júní kvesti og héldum við skipinu norður eftir. Höfðu þá margir togarar haldið í skjól upp að landi. Á "Sviðinu" hittum við enskan togara, sem hét "Alice", en gátum ekki komist svo nærri, að við gætum haft tal af skipverjum. Þótti Jóni skipstjóra þetta leitt og varð það úr, að sexmannafarið var mannað og er sá enski sá það, stöðvaði hann skip sitt, en er við komum á hléborða við hann, var svo illt í sjóinn, að skipið saup á. Einhvern veginn komst ég upp í það og bað Sigurð formann að skilja mig eftir þar til lygndi og fór hann aftur út í "Skarphéðinn". Í brjóstvasanum hafði ég eina flösku af whisky og með hana óbrotna komst ég upp á stjórnpall, heilsaði upp á skipstjóra og spurði hann hvort ekki væru tök á, að fá hjá honum fisk. Hann spurði mig þá hvort ég hefði nokkuð meðferðis. Dró ég þá upp flöskuna og varð hann feginn að fá í staupinu.
Þessi skipstjóri lofaði að hafa aðeins viðskifti við okkur og stóð við það. Þegar lygndi fór hann að toga og tvær ferðir var farið að sækja fisk á sexmannafarinu og síðan farið að gera að og salta. Við vorum ávalt í námunda við skipið í rúma viku og var farið að ganga á forðann, bjórinn búinn, lítið eftir af whisky og gæruskinnin farin, en fallegur stafli var kominn í lestina. Jón í Melshúsum ákvað þá að sigla heim og afla meiri gjaldeyris, en sökum þess að allt varð að varast og búast mátti við að einhver kæmi og tæki frá okkur skipið, þá fór ég út í það með það whisky, sem eftir var og sagði skipstjóra að ég ætlaði að verða hjá honum á meðan skip okkar færi inn. Lét hann sér það vel líka og fékk ég þar bæði rúm og mat. Fyrstu nóttina, sem ég var þar, rifu þeir vörpuna í grjóti, svo lítið var um afla, síðan tók að hvessa ,og í tvo daga sáum við ekkert til "Skarphéðins".
Þegar loks við sáum hann, var farið að lygna og brátt fórum við að fá fisk. Á þriðju viku vorum við með togara þessum, en þá þótti Jóni skipstjóra orðið það áliðið vegna sláttar, að hann hætti, en síðasta daginn talaðist svo til, að skipstjóri lánaði Jóni togarann, en hélt til seinni part dags og nóttina hjá okkur á "Skarphéðni". Sagði hann mér, að hann hefði verið stýrimaður á honum í 2 ár, meðan hann var bresk eign og hét "James Spurgeon". Jón í Melshúsum hvarf okkur brátt sýn, en enski skipstjórinn vildi sigla "Skarphéðni" og vorum við að sigla fram og aftur alla nóttina. Undir morgun kom "Alice" með mikinn fisk á þilfari; fluttum við hann í "Skarphéðinn", kvöddum skipshöfnina ensku og þökkuðum fyrir samvinnuna. Afli okkar varð alls um 11 þús. fiskar, sem öllu hefði verið fleygt, hefðum við ekki hirt. Nokkru eftir þetta voru Íslendingar sektaðir fyrir að fara út í togara og meðal þeirra ríkur bóndi suður með sjó. Nágrannar hans, sem til hans komu, vottuðu honum samhryggð sína út af þessu óhappi, en þá sýndi hann þeim inn í fiskhús sín, sem voru full af togarafiski, og sagði: "Sektin var 40 krónur; þykir ykkur ekki fiskurinn slaga nokkuð upp í það?" Sigurður Jónsson, bróðir Jóns í Melshúsum, hafði aldrei verið á þilskipi er hann fór þessa ferð með "Skarphéðni". Skömmu síðar réðist hann á fiskiskipið "Komet" ásamt Jóni syni sínum. Það skip fórst í ofsaveðri og drukknuðu þar báðir. "Skarphéðinn" var hér á veiðum í fjölda mörg ár og þótti ávalt gæða skip. Hann var seldur til Færeyja á stríðsárunum. í vor, er hann var hér, skrapp ég út að honum, virti hann fyrir mér og mintist þeirra daga, er ég var með Jóni sáluga í Melshúsum. Allt virtist í sömu skorðum og var þá. Eg spurði Færeying, hvernig þeim líkaði við skipið. Hann svaraði: " Það er bezta skipið, sem haldið er úti frá Færeyjum". "Skarphéðinn" er nú 41 árs gamall, smíðaður í Rye 1885.

Ægir. 8 tbl. 1926.
Sveinbjörn Egilsson.
14 ágúst 1926.

Árið 1925 hófst nýr þáttur í lífi Helga Benediktssonar. Þá eignast hann hlut í sínum fyrsta vélbát, en það var Auður VE 3, 15 brl., sem hann lét smíða í Eyjum. Aðrir eigendur Auðar voru þeir Ágúst Jónsson og Kristján Sigurðsson, Vestmannaeyjum og Þórður Magnússon, Reykjavík. Helgi eignaðist síðan bátinn einn og átti hann til ársins 1948. Sama ár, þ.e. 1925, eignaðist hann hlut í Freyju VE 260 ásamt þeim Björgvini Vilhjálmssyni og Hannesi Hanssyni, Vestmannaeyjum. Báturinn strandaði við Landeyjasand 30. mars 1927. Tveir menn fórust en sex menn björguðust. Árið 1929 lét Helgi smíða Skíðblaðni VE 287,16 brl., í Vestmannaeyjum. Skíðblaðni átti hann til ársins 1950. Sama ár, þ.e. 1929, eignaðist hann 69 brl. stálbát með 120 ha. gufuþjöppuvél, sem smíðaður hafði verið í Noregi 1902. Þessi bátur hlaut nafnið Gunnar Ólafsson VE 284. Seldi hann bátinn árið 1933.

      "Sæborg" frá Hrísey ferst

Línuveiðarinn "Sæborg" frá Hrísey fór frá Seyðisfirði 11. nóv. síðastliðinn, áleiðis til Skála á Langanesi. Síðan hefur ekkert spurzt um skipið og er það því talið af. Skipsmenn voru 6, en auk þess voru með skipinu 2 farþegar. Mennirnir voru þessir:
Jóhann Friðriksson, skipstjóri, Reykjavík, kvæntur og átti 1 barn.
Valdimar Schiöth, stýrimaður, Hrísey, ókvæntur.
Eðvald Valdórsson, 1. vélstjóri, Vestmannaeyjum, kvæntur og átti 1 barn.
Aðalsteinn Jónsson, 2. vélstjóri, Hrísey, kvæntur og átti 3 börn.
Óli G. Friðriksson, matsveinn, Aðalvík, ókvæntur.
Páll Pálmason, háseti, Akureyri, ókvæntur.
Hallgrímur B. Hallgrímsson, farþegi, Reykjavik, kvæntur og átti 1 barn. Auk Hallgrims var einn Bandaríkjamaður farþegi með skipinu.
"Sæborg" var smíðuð í Noregi árið 1902, en yfirbyggð og sett í hana diesel vél á þessu ári. Eigendur skipsins voru þeir feðgarnir Jörundur Jörundsson og Guðmundur Jörundsson útgerðarmenn í Hrisey.

Ægir. 11 og 12 tbl. 1942.

               Svalbakur EA 2

Hinn nýi togari Útgerðarfélags Akureyringa h.f "Svalbakur" kom hingað til bæjarins aðfaranótt 5. þ m., beint frá Aberdeen, en skipið var formlega afhent umboðsmönnum félagsins af hálfu skipasmíðastöðvarinnar Alexander Hall Ltd. í Aberdeen hinn 31. f. m. Við það tækifæri flutti Sigursteinn Magnússon, aðalræðismaður, ræðu, þar sem hann lýsti ánægju íslendinga yfir viðskiptunum við skozkar skipasmíðastöðvar. Jafnframt afhenti hann fyrir hönd eigenda togarans, ljósmynd af Akureyri, en forstöðumaður skipasmíðastöðvarinnar tók á móti henni og þakkaði með ræðu. Viðstaddir hádegisverðarboð í tilefni afhendingar togarans voru, auk aðalræðismannsins og forstöðumanna skipasmíðastöðvarinnar, Guðmundur Guðmundsson, framkvæmdastjóri Útgerðarfélagsins, íslenzki ræðismaðurinn í Aberdeen, fulltrúar togaraeigenda í borginni og fleiri gestir.
Í reynsluför sinni var ganghraði Svalbaks 14,02 sjómílur en meðalhraði í förinni til Íslands 13 sjómílur. Skipið reyndist vel á heimferðinni. Kunnáttumenn segja skipið hið glæsilegasta og mjög vandað. Það er af svipaðri gerð og Kaldbakur, 2 fetum lengra en hann og mun ganga eitthvað betur. Nokkuð er breytt til um útbúnað um borð í samræmi við fengna reynslu, en yfirleitt má segja að þetta skip sé af
sömu gerð og hinir svokölluðu "nýsköpunar"-togarar. Svalbakur er síðastur þeirra skipa, sem fyrrv. ríkisstjórn samdi um smíði á í Bretlandi. Skipið fer á veiðar nú um helgina. Skipstjóri er Þorsteinn Auðunsson, 1. stýrimaður er Gunnar Auðunsson, en 1. vélstjóri Bergur P. Sveinsson.

Dagur 9 júní 1949.

                  Ásbjörn RE 50

28, marz s.I. kom skuttogarinn Ásbjörn RE 50 í fyrsta sinn til landsins. Ásbjörn RE er byggður í Flekkefjord Slipp og Maskinfabrik A/S í Flekkefjord í Noregi, smíðanúmer 126, og er níundi skuttogarinn sem umrædd stöð byggir fyrir Íslendinga. Auk þess hefur stöðin byggt einn skipsskrokk fyrir Slippstöðina, sem Slippstöðin lauk við frágang á og afhenti á s.l. vori, Björgúlf EA (sjá 9. tbl. Ægis 1977). Ásbjörn er af lengri gerðinni frá "Flekkefjord", eins og Guðbjörg ÍS, Gyllir ÍS, Björgúlfur EA og Ásgeir RE, en fyrstu fimm togararnir frá Flekkefjord voru 3.30 m styttri, en þessir togarar eru: Júlíus Geirmundsson ÍS, Guðbjartur ÍS, Bessi ÍS, Framnes I ÍS og Björgvin EA. Eigandi Ásbjörns RE er ísbjörninn h.f. í Reykjavík og er þetta annar skuttogari fyrirtækisins en fyrir er skuttogarinn Ásgeir RE (sjá 2. tbl. Ægis 1978) sem Ísbjörninn fékk afhentan í desember á s.l. ári. Ásgeir og Ásbjörn eru systurskip, fyrirkomulag það sama svo og véla og tækjabúnaður. Helztu frávik eru þau að í Ásbirni eru skutgeymar notaðir fyrir ferskvatn í stað brennsluolíu, miðstöðvarketill stærri og tvær örbylgjustöðvar í stað einnar. Skipstjóri á Ásbirni RE er Ragnar Franzson og 1. vélstjóri Axel Lárusson. Framkvæmdastjóri útgerðar er Ingvar Vilhjálmsson.
Mesta lengd 49.85 m.
Lengd milli lóðlína 44.00 m.
Breidd 9.50 m.
Dýpt að efra þilfari 6.60 m.
Dýpt að neðra þilfari 4.35 m.
Eiginþyngd 603 tonn.
Særými (djúprista 4.30 m) 1058 tonn.
Burðargeta (djúprista 4.30 m) 455 tonn.
Lestarrými 438 m.3
Brennsluolíugeymar 76 m.3
 Andveltigeymar (brennsluolía) .. 25 m.3
Skiptigeymar (br.olía/sjókjölf.) . . 28 m.3
Ferskvatnsgeymar 84 m.3
Ganghraði (reynslusigling) 14 sjóm.
Rúmlestatala 442 brl.
Skipaskrárnúmer 1509.

Ægir. 1 maí 1978.

                   Kútter Toiler

Akranes. 1 júní 1945.

  Sigurður í Görðum segir frá sjósókn í 60 ár

Árið 1896 var jeg með "Toiler". Þá urðum við síðbúnir í miðsumarstúrinn sem venjulega var farinn til Vestur og Norðurlands. Þegar við komum vestur í Ísafjarðardjúp, var þar allt fullt af ís. Urðum við að leggja undan ísnum og lágum undir Rit. Þegar ísinn fór að lóna frá, fórum við út að ísröndinni. Jakahröngl var kringum okkur. En aflinn gífurlegur. Þar var svo mikið af síld, að sjórinn var eins og krap. Svo þjett var síldin í yfirborðinu, að hún valt um hvað eftir annað og lá á hliðinni. Það var rjett eins og ekki væri pláss fyrir hana í sjónum. Líklegt var, að ekki væri erfitt fyrir okkur að ná þarna í beitu. Það gekk samt erfiðlega. Við settum út netstúf frá skipsbátnum. Þegar helmingurinn af netinu var kominn í sjóinn, var hann fullur af síld og ætlaði að sökkva.
Við gátum ekki innbyrt netið í bátinn, en komum því við illan leik upp í skútuna. Við fyltum skipið af rígaþorski. Komum við til Reykjavíkur allt að því mánuði á eftir öðrum. Þá varð Geir Zoega kátur. Hann setti afla okkar í sjerstakan stafla í pakkhúsinu og leiddi þangað marga til að skoða hve fiskurinn var vænn, og sagði: "Þetta veiddu þeir á "Toiler" þegar aðrir voru komnir í land".

Morgunblaðið. 9 mars 1940.

                    Ræflafélagið

Ef til vill haldið þið, að þessi yfirskrift sé eintómt grín, en svo er aldeilis ekki. Á þessum árum var beinlínis til félag í Reykjavík, sem hét þessu óhrjálega nafni, og hér skal gerð nokkur grein fyrir þessu félagi, því að það kemur Slippfélaginu beinlínis við. Tryggvi Gunnarsson, bankastjóri, var mikill framfara- og félagsmaður. Hann var í mörgum félögum, og víst lengst af formaður þeirra flestra. Tryggvi var frumkvöðull að stofnun Ræflafélagsins eins og margra annarra félaga, og hefur áreið- anlega ráðið nafni þess. Líklega hefur honum fundizt það hæfilega tvírætt um, hvort heitið ætti að vera táknrænt upp á félagsmennina, sem væru í því, eða tilganginn, sem félagið átti að þjóna. Markmið félagsins var að kaupa ónýt skip eða lítt nothæf, eða strönduð, skiparæfla til þess að gera við þau. Var þetta eingöngu eða aðallega gert til að tryggja slippnum atvinnu, þann tíma, sem lítið eða ekkert væri til að gera. Enda þótt þetta væri aðalmarkmiðið, töldu þeir réttara, að þetta væri sérstakt félag, laust við slippinn sjálfan, svo að hann þyrfti ekki að leggja fé í þetta eða bera af því ábyrgð, heldur hafa atvinnu af þvi að endurbyggja "ræflana" eða gera við þá.
Toiler var eitt með elztu kútterunum, og eitt þeirra ensku skipa, sem keypt voru hingað til lands. Ekki veit ég, hver fyrst keypti þetta skip frá Englandi, en Geir Zoega átti það lengi. Nú kom að því, að Toiler þurfti mikillar aðgerðar við. Kom Geir því að máli við Ellingsen og biður hann að taka skipið á slippinn til viðgerðar. Var það gert og viðgerð hafin. Hefur mér verið tjáð, en veit ekki frekari sönnur á að Toiler hafi verið fyrsta skipið, sem fært var til hliðar á hinni nýju útaffærslubraut Ellingsens. Þegar farið var að rífa skipið og gera við það, kom í ljós, að það þurfti miklum mun meiri viðgerð en gert hafði verið ráð fyrir. Viðgerðin var komin lítið á veg, þegar farið var í hana mikið fé, of mikið fé að dómi Geirs, en þó miklu meira eftir. Geir leist þvi ekki á blikuna og bauðst til að selja slippnum skipið í því ástandi, sem það væri, ef um gæti samizt. Ekki vildi Ellingsen eða stjórn slippsins eiga neitt við þessi kaup. En eftir nokkrar samninga umleitanir varð það að samkomulagi með Geir og Tryggva fyrir hönd Ræflafélagsins, að það keypti skipið, þar sem það stæði, og var nú gert við það á vegum Ræflafélagsins. Nokkru síðar keypti svo "Milljónafélagið" P. J. Thorsteinsson & Co., skipið, og er eigandi þess í nóv. 1907. Toiler var skrásettur frá Reykjavík, R. E. 97, var 66,24 smál. og var byggður 1876, innfluttur frá Englandi í júní 1892. Líklega var Toiler seldur vestur á firði, en mun hafa verið seldur til Færeyja 1919. Til gamans má segja frá því, að einu sinni, og líklega oftar lét Tryggvi prenta og senda út þessu lík fundarboð til félagsmanna:
"Fundur verður haldinn í Ræflafélaginu í dag kl. 2. Runólfur Ólafsson í Mýrarhúsum er sérstaklega boðaður á fundinn. Tr Gunnarsson." Líklega hafa a. m. k. þessir menn verið í Ræflafélaginu: Tryggvi Gunnarsson, Runólfur Ólafsson, Jón í Melshúsum, Ásgeir Sigurðsson, Jes Zimsen, Jón Norðmann og Jóhannes Jósefsson.

Slippfélagið í Reykjavík 50 ára.
Akranes 1 október 1953.

        Togaraútgerð Hafnfirðinga.

 Línuveiðarinn Reykjanes sökk í fyrrinótt

                    Mannbjörg varð

Línuveiðarinn Reykjanes sökk á þrem mínútum í fyrrinótt, en mannbjörg varð. Er slysið vildi til var skipið á síldveiðum austan við Tjörnes. Var það orðið mjög fermt. Orsök slyssins er talin hafa verið sú, að annar nótabáturinn féll úr bátauglunum, en þá olli báturinn hinum megin því, að skipið kastaðist á hliðina og sökk á þrem mínútum. Öll áhöfn Reykjanessins að undanteknum vélamönnunum var í bátunum er slysið vildi til. En vélamennirnir komust á kjöl og var þeim bjargað þaðan. "Ólafur Bjarnason" flutti alla áhöfnina óskaddaða til Hjalteyrar í gærmorgun. Reykjanesið var gott skip, 103 brúttó-smálestir að stærð. Eigandi þess var Pétur Johnson.

Morgunblaðið. 26 júlí 1942.

        Togaranum Hilmi hlekkist á

Togarinn Hilmir varð fyrir áfalli í hafi í fyrradag og tók einn mann út, sem drukknaði. Hann hjet Guðni Sigurðsson, 23 ára gamall, búsettur hjer í bænum. Hilmir var á leið til Englands með ísfisk. Var búist við að hann mundi landa í Grimsby í gær. En í gær fjekk útgerðarfjelagið "Alliance" skeyti frá skipstjóranum á Hilmi, sem þá var kominn til Aberdeen. Einustu upplýsingar, sem liggja fyrir hjer um slysið, eru úr skeyti skipstjórans. Segir í því, að togarinn hafi orðið fyrir áfalli í hafi. Bátadekk hafi brotnað og bátana tekið út. "Casinn" hafi brotnað og einnig hafi trjeverk allt í brúnni brotnað. Maðurinn, sem druknaði, var við stýrið er slysið vildi til. Guðni Sigurðsson var efnispiltur. Hann var ókvæntur og bjó með foreldrum sínum á Hávallagötu 21 hjer í bænum. Foreldrar hans fluttu hingað til bæjarins 1930, en þau bjuggu áður að Vetleifsholti í Ásahreppi í Rangárvallasýslu. Hilmir mun selja afla sinn í Aberdeen í dag og verður þar sennilega gert við skemmdirnar á skipinu.

Morgunblaðið. 29 október 1937.

Málverk Valgarðs Klemenssonar, skipverja á Hilmi sýnir brotsjóinn sem togarinn varð fyrir þegar hann var á leið til Englands 24 október 1937.                                        (C) Valgarður Klemensson.

     Togarinn Hilmir var nær sokkinn

Gísli Jónsson, vjelaeftirlitsmaður hefir sent Morgunblaðinu eftirfarandi frásögn af áfalli því, sem togarinn Hilmir fékk á sig á leið til Englands 24. október síðastliðinn. Hilmir hefur verið í Englandi síðan. Morgunblaðið skýrði frá þessu áfalli 29. okt. eftir skeyti sem borist hafði frá skipstjóra togarans, þar sem segir að einn maður, Guðni Sigurðsson, hafi druknað, bátadekk hafi brotnað og bátadekk tekið út. Aðrar fregnir hafa ekki borist af hinu mikla áfalli fyrr en nú.
Þann 29. október kom b.v. "Hilmir" til South Shields á Englandi, sundurflakandi ofanþilja af áfalli sem skipið hafði fengið í Atlantshafinu á leið til Englands. Ég hef séð mörg skip koma í höfn undan ofvirðrum mismunandi útleikin, en ekkert áður líkt þessu. Mest allur hluti stýrishússins var horfinn, bátapallurinn með bátum og öllu tilheyrandi, loftventlar yfir ketilrúmi, og bræðsluskýli var allt bókstaflega þurrkað í burtu, siglutoppar brotnir, stög og reiði slitið niður. Ketil og vélareisn, eldhús, brú og hágluggi vjelarrúms var allt lagt saman eins og pappaaskja. Afturgálginn var annars vegar rifinn upp frá þilfarinu og honum þeytt inn í vélareisn bar sem hann lá kýttur saman, hinn afturgálginn kýttur hálfa leið niður á öldustokk.
Skjólborð og stoðir var ýmist lagt inn eða rifið upp og á 2ja þumlungs gildar járnstengur var brugðið hnútum eins og á snærispotta, og þilfarið á stóru svæði ýmist rifið upp eða kýtt niður. Ég hitti skipverja að máli strax og skipið kom í höfn, 19 vaska menn, flesta kornunga. Látlaust og rólega skýrðu þeir mér frá þessu áfalli, sem hjer segir, "Sunnudaginn 24. október vorum við staddir 205 sjómílur austur af Portlandi á leið til Englands.
Vindur var norðaustan 9 og mikill sjór. Stýrðum við SA 3/4 A og fórum með hálfri ferð. Kl. 7 um kvöldið, er mikill hluti skipverja sat yfir borðum aftur í káetu, kom brotsjór upp með bakborðshlið skipsins við afturgálga og helti sjer yfir það með feikna afli og fleygði því svo hart á hliðina að stjórnborðshliðin í stýrishúsinu brotnaði inn, við að hendast ofan á hafflötinn. Fylltist stýrishúsið í einu vetfangi af sjó og sömuleiðis herbergi skipstjóra, en þakið af stýrishúsinu rifnaði af. Skipstjóri, sem staddur var framan til í stýrishúsinu, missti þegar meðvitundina við áfallið og er hann aftur raknaði við, var hann enn að veltast innan um sjóinn í húsinu, og hafði þá drukkið mikið af sjó, svo að nærri lá við drukknun. Guðni Sigurðsson var við stýrið. Skolaðist hann út í gegnum brotnu hliðina yfir járnþiljurnar og sást ekki meir. Hefir hann að líkindum strax mist með- vitundina eins og skipstjórinn. Þriðji maðurinn, Sigurður Sigurðsson var staddur bakborðsmegin í stýrishúsinu og sakaði hann ekki.
Sjórinn sópaði í burtu öllu ofan af skipinu að aftan, fyllti káetuna og loftskeytaklefann, henti þar til borði, bekkjum, áhöldum og mönnum, svo að allt var í einni kös. Og svo var höggið mikið, að öll glóð og allar ristar í eldholum ketilsins hentist út, nema helmingur úr einu eldholinu; þar glóðu enn nokkrir eldsneistar, sem gerðu okkur mögulegt að viðhalda og auka aftur eimþrýsting ketilsins. Vjela og ketilrúm fylltust svo af sjó, að þar var staðið í mitti. Ljósin sloknuðu um allt skip, loftskeyti stöðvuðust, en kol og farmur kastaðist yfir í hljesíðuna. Skipið lá þannig í hálfa klukkustund, áður en það byrjaði að reisa sig aftur við nokkuð að ráði, og engum okkar kom til hugar þá, að við yrðum nokkru sinni til þess að flytja sagnir af þessu áfalli. Og þó heyrðist hvergi æðruorð frá nokkrum manni. Kaldur og rólegur gekk hver maður að sínu verki, eftir því sem því varð viðkomið, með það eitt fyrir augum, að standa á meðan að stætt væri, og hverfa þá yfir á aðra strönd, með fullvissuna um það að hafa ekki brugðist skyldum sínum". En einmitt þessi kalda, rólega skyldurækni, sem fáum er gefin til jafns við Íslenska sjómenn, varð til þess að bjarga hjer fólki og fleyi. "Þegar stýrishúsið brotnaði, slóst vjelsíminn þar til svo að hann flutti hringingu til vjelarrúms, en slitnaði þá í sömu andránni.
Það var allt jafnt að hringingin heyrðist, skipið fór í kaf, vjelarrúm fylltist og ljósin slokknnðu. Yfirvjelstjórinn, Ágúst Ingvarsson, var á verði og stöðvaði hann vjelina samstundis. En með því að hann fann, að skipið hjelt áfram að síga niður, setti hann vjelina aftur á fulla ferð, án þess að hafa um það fyrirskipun, til þess, ef mögulegt væri, að skipið gæti rifið sig upp aftur með ferðinni og þurkað af sjer sjóinn. Jafnsnemma hljóp maður sá, sem í stýrishúsinu var og ekki hafði slasast, að stýrinu til þess að snúa skipinu, ef mögulegt væri, upp að vindinum, og það er enginn vafi á því, að fyrir þessa skynsamlegu yfirvegun og tilþrif þessara tveggja manna, bjargaðist skipið.
Í kolsvarta myrkri, öslandi sjóinn í mitti, kappkostaði vjelarliðið sameiginlega án afláts að viðhalda eldi og eimi, svo skipið gæti látið að stjórn, koma á stað dælum og síðar, svo fljótt sem unt var, ljósum, á meðan að stýrimaðurinn braust í gegnum ölduflóðið frá káetu og upp í stýrishús, til þess að aðstoða við stjórnina skipstjórann ,sem enn lá þar meðvitundarlaus. Allan tímann, sem skipið lá svona, kom engin önnur bára yfir skipið. Það var eins og sjórinn væri orðinn sléttur, þrátt fyrir veðurhæðina". Er þetta skiljanlegt, þegar athugað er að sjórinn brýtur allar lýsis og olíutunnur á þilfari um leið og hann gengur yfir skipið, og ætti það að vera bending til manna, að nota bárufleyga í vondum veðrum, þó á hafskipum sé. Þegar veðrinu slotaði næsta dag, var fáninn dreginn í hálfa stöng, það var hinsta kveðja okkar til fjelagans unga, sem svo sviplega og sorglega var burtu kvaddur. Öll skipshöfnin drýpur höfði sem einn maður og hljóðnar í hálfa mínútu eða svo, og jeg skil, hinir íslensku farmenn eru allt jafnt, harðir sem stál og bljúgir sem börn.

Morgunblaðið. 25 nóvember 1937.
Frásögn Gísla Jónssonar.

   Nýsköpunartogarinn Askur kom í gær

Morgunblaðið. 8 nóvember 1947.

      Togararnir Askur og Víkingur í árekstri                á Jónsmiðum

         Sólin var aðalástæðan fyrir árekstrinum

Sólin var aðalástæðan fyrir árekstrinum, og b/v Askur kom beint úr sólarátt, sagði Hans Ragnar Sigurjónsson, skipstjóri á b/v Víking Ak 100, sem lenti í árekstri við b/v Ask RE 33, á Jónsmiðum við Austur-Grænland. Togararnir komu inn til Reykjavíkur um miðnætti í gær og sjóréttarpróf hófust á skrifstofu Borgardómara í morgun. Dómforseti var Valgarður Kristjásson, en meðdómendur Eiríkur Kristófersson og Sigmundur Sigmundsson.
Sjóréttarprófin hófust klukkan 10 í morgun. Fyrst komu fyrir réttinn Hans Ragnar Sigurjónsson, skipstjóri á b/v Víking. Hans skýrði m. a. svo frá: "Ég tel sólskin vera aðalástæðuna fyrir árekstrinum. Askur kom úr sólarátt frá Víking og sá ég ekki togarann fyrr en mjög lítið bil var á milli skipanna". Aðspurður um það, hvort hægt hefði verið að forða árekstri, svaraði Hans: "Ég tel miklar líkur til, að hægt hefði verið að komast hjá árekstri, ef b/v Askur hefði haldið ferð sinni áfram, í stað þess að stöðva". Hans Ragnar sagði, að Askur hefði verið á veiðum á svipuðum slóðum og hann, Askur hefði togað í suður en Víkingur í norður. Þegar Víkingur hefði hætt að toga, hefði hann og stýrimaðurinn gætt að Aski, en hvergi séð hann og sagðist Hans hafa álitið að Askur hefði farið af miðunum. Sagði Hans að þeir hefðu verið búnir að "kippa" í ca. 10 min., þegar þeir urðu varir við Ask. Hans Ragnar var sjálfur allan tímann í brúnni og háseti með honum, sem var við stýrið. Sagði skipstjórinn að hann hefði heyrt flaut frá Ask, en þá hefði mest verið um tvö hundruð metra bil á milli togaranna. Þegar fréttamaður Vísis yfirgaf sjóréttinn í morgun, var Hans Ragnar enn fyrir rétti. Næstur átti að koma fyrir sjóréttinn skipstjórinn á Aski, Arinbjörn Sigurðsson. Skemmdir á togurunum hafa ekki verið kannaðar að fullu, en mjög litlar skemmdir urðu á Víkingi, en hann heldur á veiðar í kvöld. B.v. Askur skemmdist töluvert á bakborðshlið og brú.

Vísir. 18 september 1964.

                 Víkingur ll ÍS 170

Vesturland. 29 maí 1959.

              Vill varðveita Víking II

Ísfirðingurinn Svavar Cesar Kristmundsson vill kanna hvort áhugi sé fyrir að varðveita eikarbátinn Víking II. Víkingur II var smíðaður í Skipasmíðastöð Marselíusar Bernharðssonar og var sjósettur 1959. Báturinn var smíðaður fyrir þá bræður Arnór og Hermann Sigurðssyni í samvinnu við Norðurtangann. Víkingur II heitir í dag Heddi frændi EA og er við bryggju á Hornafirði. Svavar, sem er gamall Ísfirðingur nú búsettur á Húsavík, segist vera áhugamaður um varðveislu báta og sögu sjávarútvegs. "Með þetta áhugamál er verst að vera ekki milljónamæringur", segir Svavar. Hann segir að báturinn hafi lengi verið bundinn við bryggju á Hornafirði og það að hann hafi alltaf verið á floti hafi bjargað honum frá skemmdum. "Það var hafnarnefndarfundur á Hornafirði í gær og ég veit að til stendur að brenna hann." Í dag er báturinn nær óþekkjanlegur.
Búið að setja á hann hvalbak og bjóðageymslu bakborðsmegin og auk þess var brúin stækkuð. "Ég er með hugmyndir um að koma honum til Húsavíkur í geymslu og það er seinni tíma mál hvort hann verður varðveittur. En honum verður ekki fargað á meðan." Aðspurður hvers vegna varðveisla Víkings II er honum svona mikið hjartans mál segir Svavar að það sé nauðsynlegt að fyrir sögu Ísafjarðar að varðveita til frambúðar eitthvað af bátunum sem voru smíðaðir hjá Marselíusi. "Ég stundaði í gamla daga sem púki að fylgjast með bátasmíðinni hjá Marselíusi og ófáar reynslusiglingar sem maður komst í þegar bátarnir voru sjósettir", segir Svavar.

Bæjarins besta. 31 janúar 2008.

                Hamóna ÍS 29  

Anton Proppé var athafnasamur maður á stríðsárunum. Árið 1941 skellti hann sér til Kanada og festi þar kaup á gamalli seglskútu, 170 brúttótonn að stærð. Fékk hún nafnið Hamóna ÍS 29. Hamóna var rennileg tvímastra skonnorta, smíðuð árið 1922, með 60 hestafla hjálparvél. Skipstjóri var Kristján Ebenesarson frá Flateyri, seglaskipstjóri á heimferðinni frá Kanada var Jón Guðmundur Ólafsson frá Patreksfirði og vélstjóri var Þórður J Magnússon frá Flateyri.
Mamóna kom til landsins í maí 1941 og var næstu mánuði í siglingum með ísaðan fisk til Englands og vöruflutningum innanlands fyrir ameríska herinn sem þá var nýkominn til landsins. Um haustið var hún tekin í slipp í Reykjavík til viðgerðar og breytinga. Settar voru í skipið tvær nýjar 120 hestafla vélar og stýrishús byggt. Þótti mörgum að virðuleiki skipsins færi þar með. Breytingarnar tóku heilt ár. Hamóna var eftir það í flutningum til stríðsloka. Þá reyndi hún fyrir sér á síldveiðum sumarið 1945. Endalok Hamónu urðu þau að skipið rak á land innan við Þingeyri í stórviðri 17 desember 1945 og var rifin þar í fjörunni. Í sama veðri enduðu líka daga sína vélbátarnir Glaður og Venus frá Þingeyri. Stýrishúsið á Hamónu átti sér þó annað líf. Það þjónaði lengi sem flugskýli á Þingeyrarflugvelli, þar sem séra Stefán Eggertsson sá um stjórnina. Flugskýlið er nú komið á Samgöngusafnið á Hnjóti í Örlygshöfn í Patreksfirði og sómir sér þar vel.

Saga verkalýðshreyfingar á Vestfjörðum.

                 Dýrafjörður

Einn vélbátur stundar handfæraveiðar þaðan og hefir aflað vel, en smábátaaflinn á þær 12 trillur, er þaðan stunda veiðar, flestar með handfæri, hefir verið í tæpu meðallagi. Tvö skip frá Þingeyri hafa lengstum verið við ísfiskflutninga í vetur og vor, en stunda nú síldveiði. Nýlega hefir eitt 160 rúml. skip bætzt við flotann á Þingeyri, en það er skonnortan "Hamóna", sem Anton Proppé keypti í vetur frá Ameríku. Hefir skip þetta farið eina ferð með ísfisk til Englands.

Ægir. 1 júlí 1941.

      Guðmundur Þórðarson GK 75

Þann 8. apríl síðastliðinn hljóp af stokkunum hjá Skipasmíðastöð Hafnarfjarðar nýr vélbátur, er heitir Guðmundur Þórðarson. Bátur þessi er 52 brúttó rúmlestir að stærð og hefur 100 hestafla Lister Diesel vél. Kjölurinn að bátnun var lagður snemma í ágúst 1942, en smíðin tafðist sökum efnisskorts og annarra orsaka. Eigendur bátsins eru  Ægir h. f. Gerðum og Kristinn Árnason og Co., Gerðum. Framvæmdarstjóri hans verður Finnbogi Guðmundsson, en skipstjóri Kristinn Árnason.

Ægir. 1 maí 1943.

               Reykjaröst GK 414.

Í júlímánuði síðastliðnum hljóp nýr bátur af stokkunum í Skipasmíðastöð Marselliusar Barnharðssonar á Ísafirði. Fór bátur þessi þá þegar á síldveiðar. Bátur þessi heitir Reykjaröst og hefur einkennisstafina G. K. 414. Hann er 53 rúml. að stærð og hefur 150 hestafla Fairbank Morse vél. Eigandi Reykjarastar er hlutafélagið Röst í Keflavík. Framkvæmdastjóri þess er Margeir Jónsson, en skipstjóri á bátnum er Angantýr Guðmundsson.

Ægir. 1 september 1945.