16.03.2019 17:47

B. v. Helgafell RE 280. TFZD.

Nýsköpunartogarinn Helgafell RE 280 var smíðaður hjá Cochrane & Sons Ltd í Selby á Englandi árið 1947 fyrir samnefnt útgerðarfélag í Reykjavík. 654 brl. 1.000 ha. 3 þennslu gufuvél. Helgafell var annar nýsköpunartogarinn sem kom til landsins, hinn 25 mars sama ár. Skipið var selt haustið 1952, Útgerðarfélagi Akureyringa hf., hét Sléttbakur EA 4. Togarinn var seldur til Spánar í brotajárn og tekinn af skrá 18 apríl árið 1974.


B.v. Helgafell RE 280 á Pollinum á Ísafirði.                                             (C) Sigurgeir B Halldórsson.

      B.v. Helgafell kemur næsta                             fimmtudag

Bv. Helgafell, annar Nýbyggingarráðstogarinn, sem fullgerður er, fór í reynsluför á þriðjudag. Visir átti í gær tal við Skúla Thorarensen útgerðarmann og fékk hjá honum þær upplýsingar um Helgafell, að hann hefði reynzt í alla staði vel. Í fyrradag var hann svo tekinn í slipp til eftirlits og botnmálunar. Gert er ráð fyrir því, að skipið fari frá Hull á morgun og komi ef til vill við í Aberdeen á heimleiðinni. Má þá búast við því hingað á fimmtudag.
B.v. Egill rauði, eign Neskaupstaðar, mun verða tilbúinn um næstu mánaðamót.

Vísir. 14 mars 1947.


B.v. Helgafell RE 280 sennilega á leið í siglingu með fullfermi.                      Ljósmyndari óþekktur.

 Annar nýsköpunartogarinn kominn

Togarinn Helgafell, RE 280, sem er annar nýsköpunartogarinn, kom hingað til Reykjavíkur í gærmorgun, eftir fjögra sólarhringa siglingu frá Hull. Eigandi Helgafells er samnefnt hlutafjelag hjer í bæ. Helgafell er byggður eftir sömu teikningum og b.v Ingólfur Arnarson. Á leiðinni frá Englandi hrepti skipið slæmt veður og náði veðurhæðin 9 vindstigum. Skipstjórinn, Þórður Hjörleifsson, skýrði svo frá, að skipið hefði farið vel í sjó, enda þó að sjólag hafi verið slæmt. Skipið var með 160 smálestir af sementi, og með eldsneytisforða var það á hleðslumerkjum fyrir vöruflutninga. Strax í gær hófst vinna við að setja lýsisvinsluvjelar í skipið og að búa það undir fyrstu veiðiför sína. Búist er við að togarinn fari á veiðar fyrir hátíðar.
Eins og fyrr segir er skipstjóri Helgafells Þórður Hjörleifsson. Fyrsti stýrimaður er Pjetur Guðmundsson og yfirvjelstjóri er óskar Valdimarsson.

Morgunblaðið. 26 mars 1947.


B.v. Helgafell RE 280 við bryggju í Reykjavík. Strandferðaskipið Esja ber yfir togarann. 



194. Sléttbakur EA 4 við bryggju á Akureyri.                                                    (C) Davíð Hauksson.

         Eigendaskipti á togurum

Togarinn Helgafell, sem var eign samnefnds félags í Reykjavik, en framkvæmdastjóri þess var Skúli Thorarensen, var seldur til Akureyrar, og er Útgerðarfélag Akureyrar kaupandinn. Skipið heitir nú Sléttbakur og hefur einkennisstafina EA 4. Útgerðarfélag Akureyrar á þar með orðið fjóra togara, og á enginn einn aðili fleiri togara hér á landi nema Bæjarútgerð Reykjavíkur. Frá Akureyri eru því gerðir út fimm togarar, og er það einungis einum togara færra en í Hafnarfirði. Togarinn Helgafell var seldur fyrir kr. 5.500.000.00. Greiðsluskilmálar eru þessir:
Við undirskrift samningsins greiddust 500 þús kr. Upphæð þá tók Útgerðarfélag Akureyrar að láni hjá Samvinnutryggingum, til 4 ára, og fer fyrsta afborgun fram í sept. næsta ár. Þá er 500 þús. kr. víxill til sex mánaða til fyrri eigenda. Þá er skuldabréf til 10 ára til fyrri eigenda að upphæð kr. 3.084.667,30, yfirtekin skuld við stofnlánadeild sjávarútvegsins kr. 1.322.000,00 og loks yfirtekin skuld við ríkissjóð kr. 93.132,80. Skipið var afhent hinum nýju kaupendum 8. september, en þá var það tilbúið á veiðar. Skipstjóri á því er Finnur Daníelsson, sem verið hefur 1. stýrimaður á Kaldbak.

Tímaritið Ægir. 9-10 tbl. 1 september 1953.


15.03.2019 16:49

B. v. Hvalfell RE 282. TFLC.

Nýsköpunartogarinn Hvalfell RE 282 var smíðaður hjá Cook Welton & Gemmell Ltd í Beverley á Englandi árið 1947 fyrir hf. Mjölni í Reykjavík. 655 brl. 1.000 ha. 3 þennslu gufuvél. Selt 24 febrúar 1961, Síldar & fiskimjölsverksmiðjunni í Reykjavík. Skipið var selt í brotajárn til Belgíu og tekið af skrá 2 júlí árið 1969. Það var varðskipið Óðinn sem dró Hvalfellið ásamt tveimur öðrum togurum til Belgíu, þeir voru Geir RE 241 og Askur RE 33.


B.v. Hvalfell RE 282 að koma til hafnar með fullfermi.                                    (C) Björn M Arnórsson.

    Nýbyggingartogarinn "Hvalfell"                           kom í gær

Í gærmorgun kom nýr togari til landsins frá Bretlandi; nefnist hann "Hvalfell" og er eign útgerðarfélagsins Helgafells h.f., en það félag hefur áður fengið einn nýbyggingartogara, "Helgafell. Nýbyggingartogarinn Hvalfell er smíðaður í Beverley.

Alþýðublaðið. 3 október 1947.


B.v. Hvalfell RE 282 með mikinn afla á dekki.                                          Ljósmynd í minni eigu.


Togararnir Geir RE 241, Askur RE 33 og Hvalfell RE 282 bíða örlaga sinna.   (C) Tryggvi Sigurðsson.

       Þrír hverfa - enginn kemur

Eins og sjá má á meðfylgjandi mynd, leggja enn þrír af velþekktum nýsköpunartogurum upp í hinztu ferð sína frá Íslandi. Í raun er hér um mikla hryggðarmynd að roða, sem sýnir mjög Ijóst, hversu skammsýnir og litlir stjórnendur við erum. Við þessi mjög sterku skip voru miklar vonir tengdar. Og fjármunir, sem aflað var í síðustu heimsstyrjöld lagðir fram til kaupa á þeim, svo tryggja motti landsmönnum góð lífskjör. Skip þessi báru mikinn afla á land og afköstuðu meira en bjartsýnustu menn þorðu að vona. Með rangri stjórnarstefnu í sjávarútvegsmálum var rekstrargrundvöllur togaranna eyðilagður og áróðri dreift út um það, að þessi atvinnutoki væru ómagar á þjóðinni. Árangurinn af þessu varð sá, að fjöldi góðra manna með dýrmæta reynslu flúði í land burt frá skipunum. Í þeirra stað varð að notast að mestu við viðvaninga sem gerði afkomumöguleikana enn verri og endaði hjá mörgu útgerðarfélaginu með algjörri uppgjöf. Enn eigum við 20 togara, sem haldið er úti, og þrátt fyrir lélegan rekstrargrundvöll sýna skipin svo augljósa glætu til sæmilegra afkomumöguleika, að augu manna eru nú að opnast fyrir því, hve togararnir í raun eru mikill búhnykkur í okkar litla þjóðfélagi.
Hvað sem öllum vangaveltum líður um fjármálin, þá er nanðsynlegt að efla togaraflotann og nýta betur en gert var við nýsköpunartogarana síðustu 15 árin. Togarar þeir, sem hér kveðja voru allir á sínum tíma mikil afla- og happaskip. Þau verða mörgum lengi hugstæð, en skipin, sem nú hverfa eru "Geir," "Hvalfell" og "Askur."

Sjómannablaðið Víkingur. 7-8 tbl. 1 ágúst 1969.


13.03.2019 19:49

M. s. Esja TFSA.

Strandferðaskipið Esja ll var smíðuð í Álaborg í Danmörku árið 1939 fyrir Skipaútgerð ríkisins. 1.347 brl. 2 x 1.250 ha. Polar díesel vélar, Nýjar vélar (1951) 2 x 1.250 ha. Polar díesel vélar. Skipið var selt til Bahamaeyja og tekið af íslenskri skipaskrá 17 september árið 1969. Hét þar Lucaya. Selt til Líberíu árið 1973, hét þar Ventura Beach, síðan Nwakuso og síðast aftur Ventura Beach. Skipið sökk á Mesuradofljóti í Monroviu 28 júlí árið 1979.

Heimild: Haukur Sigtryggur Valdimarsson.


45. Esja ll.                                                                                                     Ljósmynd í minni eigu.

     Strandferðaskipinu nýja verður               hleypt af stokkunum í dag

Í dag verður hinu nýja skipi Skipaútgerðar ríkisins hleypt af stokkunum í Álaborg, og er búist við að það verði um hádegið, en allt fer það eftir því, hvernig á flóði stendur í Limafirði, en þar eru sjávarföll óregluleg. Ingiriður krnóprinsessa skírir skipið og er ákveðið að það skuli heita "Esja", eins og strandferðaskipið, sem selt var úr landi, og verða stafir þess skips notaðir á hið nýja. Mikill mannfjöldi verður viðstaddur, er skipinu verður hleypt af stokkunum. Ber þar fyrst að telja krónprinshjónin, og föruneyti þeirra, Svein Björnsson sendiherra, Jón Krabbe sendisveitarráð og Jón Sveinbjörnsson konungsritara, bæarstjóra Álaborgar og fjölda íslendinga, sem búsettir eru í Danmörku, en allir þessir gestir munu hafa komið til Álaborgar í morgun. Samkvæmt dönskum blöðum, sem hingað hafa borist, verður skipinu hleypt af stokkunum um hádegisbilið, en hinsvegar verður athöfninni útvarpað kl. 18.15 s.d. Um fyrirkomulag þessarar athafnar er þetta í stuttu máli að segja:
Fyrir framan skipið hefir verið setttur upphækkaður pallur og hefir hann og skipið verið skreytt með íslenskum og dönskum fánum. Milli pallsins og skipsstefnisins hangir kampavínsflaska í silkisnúru. Sveinn Björnsson sendiherra flytur fyrst ávarp, en því næst leiðir forstjóri skipasmíðastöðvarinnar krónprinsessuna upp á pall þann, sem að ofan getur. Flytur krónprinsessan þar stutt ávarp, óskar skipinu gæfu og gengis og góðrar ferðar um höfin og klippir því næst silkisnúrunni í sundur. Fellur þá kampavínsflaskan á bóg skipsins og brotnar þannig, að kampavínið freyðir um stefnið. Samtímis þrýstir krónprinsessan á hnapp og rennur þá skipið af stað, en um leið falla flöggin af stefni skipsins og nafn þess kemur í ljós. Síðan verður skipið dregið að bryggju og haldið áfram smíði þess. Hið nýja skip er 1.200 smálestir að stærð. Í því verða tvær PolarDiesel aðal-vélar, 1.100 hestöfl hvor. Verður það með tveimur skrúfum og er það fyrsta farþegaskip, sem þannig er byggt fyrir okkur. Lengd skipsins er 226 fet milli stafna, breidd 35.6 fet og dýpt 20.6 fet. Að framfarinni skírnarathöfninni verður gestunum boðið til miðdegisverðar að hótel Phönix í Álaborg.

Vísir. 8 júlí 1939.


Strandferðaskipið Esja á Norðfirði.                                                                      (C) Björn Björnsson.


Fyrirkomulagsteikning af Esju ll.

               Nýja »Esja« komin

Föstudaginn 22. september kl. 11 f. h. lagði nýja "Esja" að landi í Reykjavík. Eins og kunnugt er, er þetta skip smíðað í stað gömlu "Esju", er seld var til Chile og er nú notuð þar sem járnbrautarferja. Hin fyrsta ferð skipsins gekk ágætlega og reyndist skipið vel í alla staði, af þeirri kynningu, sem skipsmenn höfðu af því. Skipið er smíðað í skipasmíðastöðinni í Áiaborg og kostar um 1, ½  milljón danskar krónur. Þúsundir manna voru á hafnarbakkanum til að taka á móti "Esju", er hún kom, og hafði mikill fjöldi þess beðið allan morguninn, því að ferð skipsins seinkaði dálitið vegna þoku. BJaðamönnum var boðið um borð í skipið og skoðuðu þeir það hátt og lágt undir handleiðslu Pálma Loftssonar framkvæmdarstjóra Skipaútgerðar ríkisins. Skýrði Pálmi ásamt skipstjóra og öðrum yfirmönnum skipsins, hvernig öllu er þar fyrir komið. Skipið er hið glæsilegasta og eftir skyndiskoðun verður ekki annað sagt en að þar gæti smekks og hagsýni í flestu. Er allt sniðið eftir kröfum tímans, svo sem við mátti koma, og má því tvímælalaust telja "Esju" fremsta farþegaskipið í íslenska flotanum.
Ásgeir Sigurðsson er skipstjóri á nýju "Esju" og öll skipshöfnin er svo að segja sú sama og var á þeirri eldri.

Tímaritið Ægir. 9 tbl. September 1939.



10.03.2019 08:16

Jón Finnsson GK 506.

Mótorbáturinn Jón Finnsson GK 506 var smíðaður í Skipasmíðastöð Daníels Þorsteinssonar í Reykjavík árið 1939 fyrir Jóhannes Jónsson útgerðarmann á Gauksstöðum í Garði. Eik. 27 brl. 50 ha. Wichmann vél. Árið 1945 voru Jóhannes Jónsson og Þorsteinn Jóhannesson eigendur bátsins. Ný vél (1946) 110 ha. June Munktell vél. Seldur 2 október 1947, Óskari Kristjánssyni á Suðureyri, hét Súgfirðingur ÍS 506. Seldur 6 október 1953, Grímúlfi Andréssyni og Jóhannesi Kristjánssyni í Stykkishólmi, hét Hafdís SH 7. Seldur 1955, Erlingi Viggóssyni skipstjóra á Rifi, sama nafn og númer. Báturinn fékk á sig brotsjó þegar hann var að veiðum út af Breiðafirði 9 mars árið 1956. Varð Hafdís stjórnlaus eftir áfallið. Áhöfninni, 6 mönnum, var bjargað um borð í togarann Hallveigu Fróðadóttur RE 203 úr Reykjavík á síðustu stundu. Hafdís rak síðan upp í Látrabjarg og brotnaði í spón þar.


Jón Finnsson GK 506 á leið inn Siglufjörð til löndunar.                              Ljósmyndari óþekktur

                Nýr mótorbátur

Nýlega var hleypt af stokkunum á skipabyggingarstöð Daníels Þorsteinssonar nýjum bát, "Jóni Finnssyni". Hann er 27 smálestir, með 100 hesta Wickmann vél, og mun kosta um 53 þúsund krónur. Bátinn tefur látið smíða Jóhannes á Gauksstöðum í Garði, og fer brátt á síldveiðar með reknet í Faxaflóa.

Þjóðviljinn. 26 ágúst 1939.


Áhöfnin á Hafdísi SH 7 við komuna til Reykjavíkur.                               (C) Morgunblaðið.

 Togari bjargaði öllum mönnunum                      af Rifsbátnum

Um klukkan hálf fimm í gær kom togarinn Hallveig Fróðadóttir hingað til Reykjavíkur af veiðum. Á leið til hafnar fór togarinn til hjálpar hinum nauðstadda vélbát frá Rifshöfn, Hafdísi. Skipsmenn á bátnum yfirgáfu hann í stórsjó og komust upp í togarann, sem lagði að bátnum, sem hrakti stjórnlaus í stórsjó.
Tíðindamaður Mbl. átti stutt samtal við skipbrotsmenn um borð í togaranum í gærdag. Þeir höfðu farið í róður á miðvikudagskvöldið. Óveðrið skall á þá síðdegis á fimmtudaginn og var stórsjór kominn skömmu síðar. Báturinn var á heimleið, er á hann kom heljarólag og færði hann að mestu í kaf. Í þessu ólagi skolaði öllu lauslegu af þilfari, og veiðarfærin fóru í skrúfu bátsins með þeim afleiðingum, að hann varð stjórnlaus.
Veðrið hélzt óbreytt allt kvöldið og nóttina. Komu þá margir hnútar á bátinn. Ekki kom þó leki að honum, að því er skipverjar töldu, en sjór komst niður í lúkar og víðar. Skipverjar gátu ekkert aðhafzt til þess að bjarga bátnum, og var mesta furða hve hann varðist í þeim óskaplega stórsjó, sem var, sagði einn mannanna. Klukkustundirnar voru lengi að líða þessa nótt. Bátinn hrakti óðfluga undan veðri og sjó, en framundan var Barðaströndin. Óttuðust skipverjar að svo kynni að fara, að bátinn bæri þar fyrr upp, en hjálp bærist. Um klukkan 11 í fyrrakvöld var Bæjarútgerðartogarinn Hallveig Fróðadóttir á leið til Reykjavíkur, þegar skipstjórinn var beðinn um að fara bátnum til aðstoðar, af talstöðinni á Hellissandi.
Nýsköpunartogarinn klauf stórsjóana og sigldi með eins mikilli ferð og hægt var Hafdísi til aðstoðar. Og um klukkan 4 um nóttina var togarinn kominn að hinum nauðstadda báti. Létu yfirmenn á togaranum hann lóna hægt upp að bátnum og mynda þannig skjól fyrir hann. Í tveim slíkum atrennum stukku skipsmenn allir af bátnum upp í togarann, nema einn, annar tveggja Færeyinganna, sem á bátnum voru. Einhverra orsaka vegna var sem hann treysti sér ekki að stökkva upp í togarann. Einn hásetanna á togaranum, sundmaður góður og þrek menni, Guðmundur Einarsson að nafni, fór þá úr sjóstakknum og eftir að bundin hafði verið utan um hann lína, og togarinn enn látinn nálgast bátinn, stökk hann yfir í hann, greip manninn, og það skipti engum togum, að Guðmundur eins og rétti manninn yfir í togarann og kom sjálfur á eftir, án þess að blotna verulega. Rómuðu yfirmenn togarans mjög dugnað Guðmundar og karlmennsku hans.
Skipbrotsmenn af Hafdísi voru allir ómeiddir að heita mátti, einn hafði tognað lítilsháttar. Skipstjórinn á bátnum, Erlingur Viggósson, Sandi, mun hafa talið vonlítið eða vonlaust að bjarga bátnum eins og veðri var háttað, og ekki talið forsvaranlegt að hafa menn sína í bátnum og því var ákveðið að yfirgeta hann. Það er talið nokkurn veginn öruggt, að hann hafi borið á land á Barðaströndinni og brotnað þar því að mjög nákvæm leit varðskips í gærdag varð árangurslaus.
Um leið og skipbrotsmennirnir gengu af skipsfjöl, báðu þeir Mbl. að færa yfirmönnum og  skipsmönnum öllum á Hallveigu Fróðadóttur þakkir sínar. Á vélbátnum Hafdísi, sem einu sinni hét Jón Finnsson og var þá úr Garðinum, voru þessir menn auk Erlings skipstjóra:
Feðgarnir Friðþjófur Guðmundsson og Sævar Friðþjófsson frá Rifi,
Sigurður Þórðarson, Rifi, og svo tveir ungir Færeyingar, Gustav og Tari frá Þórshöfn.

Morgunblaðið. 10 mars 1956.


09.03.2019 08:03

953. Gullfinnur NK 78.

Vélbáturinn Gullfinnur NK 78 var smíðaður í Neskaupstað af Lindberg Þorsteinssyni árið 1964 fyrir Sigurð Hinriksson útgerðarmann í Neskaupstað. Eik og fura. 11 brl. 132 ha. Perkins vél. Báturinn var smíðaður upp úr gömlum hringnótabáti í gömlu íshúsunum sem Sigfúsarverslunin átti áður fyrr. Seldur 1972, Ragnari Sigurðssyni hafnarstjóra í Neskaupstað. Seldur 1974, Rafni Einarssyni útgerðarmanni og fl. í Neskaupstað. Talinn ónýtur og tekinn af skrá 16 desember árið 1975. Gullfinnur lá í mörg ár á fjörukambinum sunnan við slippinn upp við Þórsskúrinn og sennilega endað fyrir rest á áramótabrennu Norðfirðinga um árið 1980.


953. Gullfinnur NK 78.                                                                       (C) Guðmundur Sveinsson.

              Gullfinnur NK 78

Síðastliðinn föstudag, 15. maí, var hleypt af stokkunumi nýjum 11 lesta báti hér í Neskaupstað. Tíðindamaður Austurlands skoðaði bátinn og átti tal við eigandann, Sigurð Hinriksson, útvegsmann. Báturinn heitir Gullfinnur og hefur einkennisstafina NK 78. Hann er smíðaður upp úr hringnótarbát, þiljaður og frambyggður. Báturinn er búinn 125 hestafla Perkins-vél, enskri, og mun ganga 9-10 mílur. Smíði bátsins hefur staðið yfir i 15 mánuði, frá því að byrjað var, en í fyrra sumar var ekkert unnið við hana.
Yfirsmiður var Lindberg Þorsteinsson. Gullfinnur er vel búinn ýmsu því, er til hagræðingar má teljast. Stýrishúsið er mjög rúmgott, og "lúkar" er fyrir fjóra menn. Hann verður hitaður upp með kælivatni frá vélinni, en olíukynding verður til eldunar. Þá er í bátnum Simrad-dýptarmælir. Stýrisútbúnaður er öðruvísi en tíðkazt hefur. Frá stýrisvélinni gengur öxull aftur eftir kjalsoginu og í bílsnekkju aftur í stafni. Stýrið sjálft er gamalt bílstýri. Fiskikassar á þilfari eru að mestu úr aluminíum og leika á hjörum, er það uppfinning Sigurðar. Það nýmæli verður og, að aftarlega á þilfar kemur lyftikrani. Honum er ætlað að slöngva inn dragnót og ennfremur á að nota hann við uppskipun úr lest.
Sigurður lét þess getið, að báturinn væri byggður með tilliti til þess, að á honum gæti stundað fámenn áhöfn. Tveir menn geta t. d. stundað á honum dragnót. Frambyggingin er líka gerð með tilliti til þess, að betra þilfarsrými fáist og aukin vinnuhagræðing. Kostnaðarverð kvaðst Sigurður ekki geta sagt nákvæmlega að svo stöddu, en báturinn er virtur á milli sjö og átta hundruð þúsund. Og sem ég er að stíga upp á bryggjuna aftur sé ég við borðstokkinn miðskips stjórnborðsmegin, hvar er sívalningur einn torkennilegur, u. þ. b. einn meter á hæð, og snýst hann, ef komið er við hann. Hann er gerður úr steypujárnsteinum, lokaður í báða enda með síldartunnubotnum. Ég spyr Sigurð, hvaða tæki þetta sé, og segir hann, að þetta áhald sé til þess, að einn maður geti veitt með tveim færum í einu. Er þetta einnig uppfinning Sigurðar.
Sigurður Hinriksson á annan bát minni, Fóstra, er hann lét smíða sér hér og smíðaði einnig sjálfur. Hugkvæmni hans og útsjónarsemi koma að góðum notum við útbúnað báta hans, endi leggur hann mikla alúð við útgerð sína. 

Austurland. 22 maí 1964.
Birgir Stefánsson.


08.03.2019 06:51

855. Dagný SF 61.

Vélbáturinn Dagný SF 61 var smíðaður í Skipasmíðastöð KEA á Akureyri árið 1942 fyrir Jón Sigurpálsson og Sigvalda Þorleifsson á Ólafsfirði. Hét þá Egill EA 727. 27,29 brl. 125 ha. Hesselman Red wing vél. Ný vél (1945) 100 ha. June Munktell vél. Báturinn hét Egill ÓF 27 frá árinu 1947, sömu eigendur. Seldur 17 febrúar 1952, Guðmundi Jenssyni og Hauki Sigtryggssyni í Ólafsvík, hét þá Egill SH 10. Ný vél (1956) 240 ha. GM vél. Seldur 16 júní 1958, Jóhanni H Jóhannssyni í Grímsey, hét Björg EA 112. 7 apríl 1960, flytur eigandinn til Vestmannaeyja, heitir báturinn þá Björg VE 22. Seldur 14 mars 1961, Hilmari B Jónssyni á Borgarfirði eystra, hét Tindaröst NS 55. Seldur 24 júlí 1964, Haraldi Jónssyni og Vilhjálmi Antoníussyni á Höfn í Hornafirði, fékk nafnið Dagný SF 61. Seldur í febrúar 1969, Sverri Kristjánssyni í Stykkishólmi. Báturinn fórst út af Garðskaga 7 mars árið 1969 með allri áhöfn, 3 mönnum í óveðri sem gerði við suðvestanvert landið. Var Dagný þá á leið frá Hornafirði til Reykjavíkur og átti eftir um 3 klukkustunda siglingu þangað.
Annar bátur fórst einnig í óveðri þessu, það var Fagranes ÞH 123, 17 tonna bátur með 3 mönnum. Valdimar Eyjólfsson útgerðarmaður á Akranesi var þá nýlega búinn að kaupa hann frá Þórshöfn.

Meira en ári eftir slysið fannst gúmmíbátur frá Dagnýju rekinn undan Sjávarhólum á Kjalarnesi. Lá báturinn að mestu grafinn í sjávarkambinn og greinilega búinn að vera þarna í langan tíma. Við rannsókn á honum kom í ljós að hann hafi ekki getað blásið sig út og engin ummerki um að menn hafi komist í hann. Var álitið líklegast að báturinn hafi flotið upp eftir að Dagný sökk.

Þetta sjóslys er mér skylt því stýrimaðurinn á Dagnýju, Gunnar Þórbergur Þórðarson, fæddur í Hergilsey á Breiðafirði 10 maí 1942 var móðurbróðir minn. Blessuð sé minning hans og skipsfélaga hans.


Tindaröst NS 55, síðar Dagný SF 61 í Reykjavíkurhöfn árið 1962.       (C) Sverrir Aðalsteinsson.

   Sex mannna saknað á 2 bátum Brak úr öðrum rekið við Garðskaga

Sex manna er saknað á tveimur bátum, Fagranesi ÞH 123 frá Akranesi og Dagnýju SF-61, sem keyptur var til Stykkishólms og var á leið þangað . Mennirnir eru úr Stykkishólmi, af Akranesi og úr Reykjavík. Síðast heyrðist í Fagranesi kl. 7 í fyrrakvöld, þegar báturinn átti eftir 20 mínútna siglingu til Akraness. Dagný sendi skeyti kl. 6 síðdegis, er báturinn var staddur út af Garðskaga og kvaðst verða í Reykjavík upp úr kl. 9. Ekki gátu skipverjar þess að neitt væri að, en veður var mjög vont, kafaldsbylur og geysileg ísing. Fagranes gat sent en heyrði ekki í öðrum bátum. Í gærmorgun fann björgunarsveitin Eldey úr Höfnum bjarghring af Fagranesi og einnig lóðabelg merktan AK 22 og að auki krókstjaka og hurðarbrot, allt rekið á fjöru vestan Hrafnkelshamra á innanverðum Garðskaga . Annað hafði ekki frétzt af bátunum eða til mannanna í gær, er blaðið fór í prentun , en víðtæk leit stóð yfir úr lofti, á sjó og á landi.
Fagranes er 17 tonna bátur. Sagði útgerðarmaðurinn, Valdimar Eyjólfsson á Akranesi, að hann hefði keypt hann fyrir þremur vikum frá Þórshöfn og hefði þetta verið 6. róðurinn frá Akranesi. Á Fagranesi eru 3 menn:
Einar Guðmundsson á Akranesi,
Sigurður Stefánsson úr Hafnarfirði,
Þorlákur Grímsson, brottfluttur Akurnesingur. Sagði Valdimar, að á Fagranesi hefði verið 6 manna gúmbátur með neyðartalstöð og mjög góðum útbúnaði.
Dagný er 27 lesta bátur, hét áður Tindaröst. Sverrir Kristjánsson var að kaupa bátinn frá Hornafirði og mennirnir þrír fóru að sækja hann þangað. Þeir eru:
Hreinn Pétursson, Stykkishólmi;
Jón Sigurðsson, Stykkishólmi, ættaður frá Djúpavogi;
Gunnar Þórðarson, Reykjavík, ættaður úr Hergilsey á Breiðafirði.
Sagði Sverrir, að hann hefði farið austur áður en hann keypti bátinn, hefði verið á honum fullkomin skoðun, ekkert að honum að finna og allur björgunarútbúnaður um borð. Síðasta skeytið, sem Dagný sendi á fötstudagskvöld var til útgerðarmannsins, sem beið bátsins í Reykjavík. Þar sagði, að báturinn yrði kominn inn upp úr kl. 9 og allt væri í lagi. Veður var mjög slæmt síðdegis á föstudag, skall þá á norðaustan hvassviðri með svartabyl og ísþoku og hlóðst mjög á bátana. Í gær var orðið bjart á þessum slóðum, en samt slæmt í sjó og ísþoka, svo hætt var við ísingu á bátunum. Strax á föstudagskvöld var hafin víðtæk og skipuleg leit að bátunum. Fóru strax út 15 bátar og björgunarsveitir Slysavarnafélagsins við Faxaflóa voru allar kallaðar út. Í gær leituðu svo þrjár flugvélar, þyrla flaug með ströndinni, flugvélarnar Sif og Vorið úti yfir hafi. 20-30 bátar frá ýmsum höfnum voru að leita, aðallega utan Reykjaness, í rekstefnu frá þeim stöðum sem bátarnir voru síðast. Og leitarflokkar frá Slysavarnafélaginu leituðu alla ströndina við innanverðan Faxaflóa. Er blaðið fór í prentun hafði ekkert frekar frétzt af bátum eða mönnum.

Morgunblaðið. 9 mars 1969.


Egill EA 727 í smíðum hjá KEA á Oddeyrartanganum á Akureyri sumarið 1942.(C) Hafþór Hreiðarsson.

         Skipulegri leit hætt að                              bátunum tveim

Skipulegri leit hefur nú verið hætt að bátunum tveimur, Dagnýju frá Stykkishólmi og Fagranesi frá Akranesi, en þrír menn voru á hvorum bát. Bátanna hefur verið saknað frá því aðfaranótt laugardagsins, og ekkert til þeirra spurzt. Brak hefur fundizt, og komið í ljós við athugun að það er úr Fagranesi. Enda þótt skipulegri leit hafi nú verið hætt, verður áfram haldið að ganga á fjörur. Víðtæk leit fór fram að þessum tveimur bátum um helgina, bæði úr lofti og á landi. Leitarflokkar gengu með strandlengjunni við sunnanverðan Faxaflóa á laugardag, og flugvélarnar Sif og TF-Vorið leituðu á haf út, en þyrlan flaug tvær ferðir yfir ströndinni. Klukkan átta á sunnudag var strax farið að ganga á fjörur á ný, og þær gengnar allt suður á Reykjanes, og þyrlan leitaði margsinnis með strandlengjunni. Komu síðustu leitarflokkar inn um kl. 6 á sunnudagskvöld. Sem fyrr segir hafa leitarflokkar fundið nokkuð af braki rekið á land, og hefur komið í ljós að það er allt úr Fagranesi. Ekkert hefur enn fundizt úr Dagnýju enda fór hún miklu vestar fyrir Garðskaga, að því er talið er.

Morgunblaðið. 11 mars 1969.


Skipverjarnir á Dagnýju SF 61.                                    (C) Sjómannablaðið Víkingur.

Þar mætast Hólmarar í hljóðri sorg

Laugardaginn 8. marz sl. mun mörgum Stykkishólmsbúum minnisstæður. Fregnin um að leit væri hafin að m.b. Dagný flaug um bæinn og óhug setti að fólki. Það vissi að á þessum bát voru 3 ungir og hraustir sjómenn, menn sem að allra dómi áttu eftir að verða staðnum til styrktar, ef þeim entist heilsa og líf. Þeir höfðu óspart gefið slíkt til kynna. Vonin um að þeir myndu á lífi og báturinn ofansjávar fjaraði smám saman út og það var ekki langt liðið á vikuna þegar vissan var fengin, en á annan veg en bæjarbúar höfðu vonað.
Bát þennan hafði Sverrir Kristjánsson nýlega keypt frá Hornafirði til atvinnubóta í Stykkishólmi. Hann var á leið í heimahöfn til að hefja sjóróðra. Sverrir hafði ásamt hinum ungu mönnum unnið vel og dyggilega að þessari atvinnubót staðarins og allt virtist blasa blessunarlega við. Það er ekki lengi að skipast veður í lofti. Það vita sjómennirnir bezt. Þeir skilja kannski einna greinilegast fallvaltleik hlutanna. í dag er hinna duglegu sjómanna sem fórust með m.b. Dagný minnzt í Stykkishólmskirkju. Þar mætast Hólmarar í hljóðri sorg og votta ástvinum samúð sína.
HREINN PÉTURSSON var fæddur 1. júní 1946, sonur hjónanna Vilborgar Lárusdóttur og Péturs Jónssonar. Hann var því rúmra 22ja ára er hann lézt . Snemma fór hann á sjóinn. Þar haslaði hann sér völl og var liðtækur maður . Ætlaði sér stundum ekki af, enda gekk hann að verki einhuga . Hann var kvæntur Sæbjörgu Guðbjartsdóttur og áttu þau tvo syni. Þau bjuggu í Stykkishólmi.
JÓN SIGURÐSSON var Austfirðingur , en kom hingað vestur árið 1964 , þá til sjóróðra , Hann var fæddur 7. apríl 1947 og því rúmlega 21 árs að aldri . Foreldrar hans voru Árný Reimarsdóttir og Sigurður Albertsson . Hann lætur eftir sig unnustu , Júlíönu Gestsdóttur og eitt barn. Þau höfðu nýlega komið sér upp snyrtilegu heimili í Stykkishólmi og allt virtist blasa við á hinn ákjósanlegasta veg.
GUNNAR ÞÓRÐARSON var Breiðfirðingur . Foreldrar hans voru Þorbjörg Sigurðardóttir og Þórður Benjamínsson, sem lengst af bjuggu í Hergilsey. Þau eiga nú um sárt að binda. En eldur minninganna  vakir. Við þann eld verma ástvinir sér, geyma minningar um vaska sjómenn. Þeir voru á heimleið til að draga björg í bú. Annar máttur sneri þeim heim. Það koma mörg spurningarmerki í hugann, en hvað um það. Trúin segir heilög höndin hnýtir aftur slitinn þráð og við trúum því að handleiðsla drottins sé það eina sem verulegt gildi hefir í lífinu. Í þeirri trú eru þessir góðu drengir kvaddir. Sálmurinn segir:
Ég er á langferð um lífsins haf og löngum breytinga kenni, mér stefnu frelsarinn góði gaf ég glaður fer eftir henni. Blessuð sé minning hinna vösku sjómanna.

Sjómannablaðið Víkingur. Mars 1969.


Vélbáturinn Egill EA 727.                                                                      Ljósmyndari óþekktur.

   Tveir bátar frá Skipasmíðastöð                   K. E. A. Iáta úr höfn

Tveir nýjir bátar, smíðaðir í skipasmíðastöð KEA á Oddeyrartanga bjuggu sig til að halda á brott héðan úr höfninni á miðvikudagsmorgun. Stærri báturinn heitir "Egill" og er eign útgerðarmannanna Jóns Sigurpálssonar og Sigvalda Þorsteinssonar í Ólafsfirði. Báturinn er 27 smálestir að stærð, knúinn 100-125 hestafla Hesselman-dieselvél. Eigendurnir hyggjast að halda bátnum út til þorsk- og síldveiða frá Ólafsfirði. "Mér líst ágætlega á bátinn", sagði Jón Sigurpálsson, er vér fundum hann að máli um borð á miðvikudagsmorguninn. "Mér sýnist hann vera vandaður í hvívetna og geri mér hinar beztu vonir um hann".

Dagur. 16 október 1942.




03.03.2019 10:01

M. b. Drífa SU 392 í smíðum á Skála í Færeyjum.

 

 

Mótorbáturinn Drífa SU 392 var smíðaður á Skála (Kongshavn ?) í Færeyjum árið 1917 fyrir Jón Sveinsson útgerðarmann, Magnús Hávarðsson og Sigurður Jónsson á Nesi í Norðfirði. Eik. 29 brl. 36 ha. Alpha vél. 17,14 x 4,30 x 2,44 m. Seldur árið 1919, Konráð Hjálmarssyni útgerðar og kaupmanni á Nesi. Árið 1929 heitir báturinn Drífa NK 13. Ný vél (1929-30) 40 ha. Wichmann vél. Seldur 1931, Fóðurmjölsverksmiðju Norðfjarðar. Var báturinn hafður í förum á milli fjarða eystra til að safna saman beinum til vinnslu í verksmiðjunni. Fyrir kom að Drífa væri send til hafna á Norðurlandi eftir hráefni. Seldur 20 september 1936, Magnúsi Pálssyni og Anton Lundberg í Neskaupstað. Drífa var endurbyggð og lengd í Neskaupstað árið 1938, mældist þá 38 brl. Einnig var sett í bátinn ný vél, 50 ha. Wichmann vél. Seldur 26 janúar 1940, Faxa h/f í Reykjavík, hét Drífa RE 42. Seldur 18 september 1950, Jóni Þórarinssyni í Reykjavík. Ný vél (1950) 132 ha. Kelvin vél. Báturinn strandaði við Hafnir á Reykjanesi 6 febrúar 1953. Slysavarnadeildin Eldey í Höfnum bjargaði áhöfninni, 6 mönnum á land en Drífa eyðilagðist á strandstað.

Hér fyrir neðan er frásögn Magnúsar Hávarðssonar eins eigenda Drífu þegar hann fór til Færeyja til að fylgjast með smíði bátsins. Fróðleg frásögn.

 

Drífa SU 392 í smíðum á Skála í Færeyjum sumarið 1917.                             www. wagaskip.dk

 

 

 

     Færeyjaför árið 1917

Haustið 1916 fór Jón Sveinsson til Færeyja. Ferðin var til þess gerð að fá smíðaðan bát, um 30 smálestir að stærð. Honum tókst að ná samningi um smíði bátsins og átti hann að vera tilbúinn í marz-apríl 1917. Hér segir af því, er Magnús Hávarðsson fór til Færeyja að líta eftir smíði Drífu, kynnum hans af Færeyjum og Færeyingum og loks heimferðinni til Íslands á nýsmíðuðum bátnum með nýrri vél, en siglandi, af því 4 lítrar voru allt sem fékkst af olíu.
Þriðji maður með okkur Jóni var Sigurður Jónsson, og átti hann að vera formaður. Til þess að sjá um að báturinn yrð tilbúinn á tilsettum tíma, töldum við heppilegt að maður færi út og hefði eftirlit með verkinu og ýtti eftir, ef þörf væri. Var ákveðið að ég tækist þessa ferð á hendur. En að komast til Færeyja var ekki auðvelt, því samgöngur voru ekki miklar á þessum árum, stríðsárunum. Snemma í febrúar fréttum við að ferð mundi verða frá Færeyjum til Seyðisfjarðar að sækja síld. Var þá brugðið við að koma mér til Seyðisfjarðar og var ég kominn norður daginn áður en Smyrillinn kom, en það var strandferðabátur, sem gekk milli eyjanna.


Drífa SU 392 fullsmíðuð á Skála í júlí árið 1917.                                  Ljósmyndari óþekktur.  

Strax og skipið kom fór ég um borð, hitti skipstjóra og bað um far til Færeyja. Kvað hann það sjálfsagt, ef vegabréf mitt væri í lagi, en enga ábyrgð kvaðst hann taka á þessu ferðalagi mínu. Um klukkan 10 að kvöldi, að mig minnir 8. febrúar vorum við komnir suður fyrir Dalatanga og var stefnan þaðan sett til Færeyja. Suðvestan gola var, heldur mótdræg. Þegar ég kom upp næsta morgun, er vindur svipaður að styrkleika, en hafði gengið til vesturs. Var þá búið að setja upp segl á báðar siglur og mátti heita góður gangur á Smyrli. Seglin voru þríhyrnur á báðum möstrum og fokka. Er svo siglt allan þann dag og bar ekkert til tíðinda. Að morgni þess 10. febrúar vildu Færsarnir fara að sjá land, en það vildi ekki sýna sig. Skyggni var ekki vel gott. Líklega hefur klukkan verið um 10 þegar ég kom upp í brú til þeirra, sem þar voru. Þeir horfðu alltaf framundan, en miklu minna til hliðar. Ekki var ég búinn að vera þarna lengi, þegar mér sýndist ég sjá land nokkuð mikið á stjórnborða og hef orð á því. Skipstjóri beinir nú sjónauka til þess staðar, sem ég benti og horfir nokkur augnablik, en segir svo: "Je, te er tyiligt land". Eru nú segl tekin niður og stefnu breytt í sem næst suðvestur og erum við komnir í Karlseyjarfjörð klukkan 12 og höfðum þá verið 38 stundir frá Dalatanga.


Gömul mynd frá Þórshöfn í Færeyjum.                                          (C) Börge Bildsöe Hansen.  

Til Þórshafnar var komið á tíunda tímanum um kvöldið. Fljótlega komst ég í land án nokkurra spurninga eða lögregluskoðunar. En nú var að fá sig inni. Ég hitti íslending þarna á bryggjunni og fór hann með mig að veitingahúsi því, sem hann bjó í, en þar reyndist ómögulegt að koma mér fyrir. Þar var maður staddur, sem kvaðst skyldi fara með mér. Hús það, er við komum að, var nefnt Borgarstofa. Konan, sem þar bjó, hafði matsölu og kvaðst geta hýst mig að minnsta kosti yfir nóttina, hvað sem síðar yrði. Fékk ég svo þarna herbergi og fæði meðan ég var í Þórshöfn. Um morguninn 11. febrúar var það mitt fyrsta verk að leita uppi íslendinginn sem ég hitti á bryggjunni og gekk það greiðlega. Hann hét Eiríkur Einarsson og var frá Ísafirði í sömu erindum og ég. Báturinn sem hann var að líta eftir, var smíðaður í Þórshöfn. Hann var kominn nokkuð á veg og átti að vera til í marz. Eiríkur var orðinn nokkuð kunnugur í Þórshöfn og hafði verið þar á sama tíma og Jón haustið áður. Var svo haldið á fund þess manns, sem samninginn gerði, Jens Andreassen að nafni, til að fá upplýsingar um hvað verkinu liði. Kvað hann það lítið mundi ganga á meðan verið væri að koma skútunum út, en nokkuð væri það á veg komið og væri bezt að ég færi norður, til að athuga hvað búið væri, mjólkurbátur færi daglega þessa leið.


Smyrill 1 í Klaksvík.                                                                          Ljósmyndari óþekktur.
  
Næsta dag (ég hirði ekki um að tilfæra mánaðardag úr þessu), fór ég svo til Skálafjarðar, en þar var báturinn smíðaður, og fékk ég Eirík til að koma með mér. Þegar þangað kom leizt mér svo á, að báturinn mundi ekki vera tilbúinn á umsömdum tíma. Grindin var öll komin og þrjár umferðir að ofan. Tvær skútur stóðu á brautinni og var önnur botnlaus. Ég hafði tal af yfirsmiðnum. Sagði hann það algjörlega útilokað, að nokkuð væri hægt að vinna við bátinn fyrr en skúturnar væru komnar út. Við fengum kaffi hjá honum. Meðan við sátum yfir því fór ég að tala um gistingu, því ekki var hægt að komast til baka fyrr en daginn eftir. Sjálfur kvaðst hann ekki geta hýst okkur, það væru veikindi hjá sér og mér skildist, að heimilisástæður væru mjög erfiðar hjá honum. En hann bauðst til að senda í þessi fáu hús, sem þarna voru, til að athuga um gistingu. Við vorum svo að rölta þarna fram undir kvöld, en þá kemur yfirsmiðurinn til okkar og segir, að þetta ætli að ganga illa, alls staðar sé neitað um gistingu. En hann kvaðst hafa sent mann að Ytri-Skálum, um 20 mínútna gang þaðan. Ef ekki tækist að fá okkur inni þar, vissi hann ekki hvað til ráða væri. Í þessu byggðarlagi var fátæklegt fólk. Vorum við að gizka á, að það mundi halda okkur svo mikla höfðingja, að það gæti ekki tekið á móti okkur á viðeigandi hátt, hefur sjálfsagt litið svo til okkar, þegar við vorum að ganga þarna fram og aftur í frökkunum, með hatta og glæsibringu og Eiríkur þar á ofan með staf.


Brim við boða í Færeyjum.                                                                       Ljósmyndari óþekktur.

Þegar farið var að dimma kom sendimaðurinn frá Ytri-Skálum með þau skilaboð, að okkur væri velkomin gisting, ef við gætum sofið í sama rúmi, og tókum við því með þökkum. Gisti ég svo ætíð þarna, þegar ég var á ferð og eins eftir að ég kom norður og fór að vinna við bátinn. Þarna var vel hýst, fjögur herbergi, reykstofa eða eldhús, svefnstofa með fjórum lokrekkjum, matstofa eða borðstofa og svo gestastofa. Þar var eitt rúm, snyrtilega um búið. Öll voru þessi herbergi hvert við endann á öðru með timburþil á einn veg, en torf og grjótveggir á þrjá vegu. Það leit út fyrir, að maðurinn, sem þarna bjó, væri vel stæður. Hann var háaldraður orðinn, allt að því karlægur. Þegar sláttur skyldi byrja, en ekki má bera ljá í jörð fyrr en um Ólafsmessu, ætlaði hann að fara að slá, en gat það ekki og varð frá að hverfa. Þegar ég kom um kvöldið, sá ég hvað hann tók það nærri sér að vera orðinn svona mikill ræfill. Hann sagðist hafa slegið sjálfur mest allt árið áður, þetta hefði sér farið aftur á einu ári. Það var nú reyndar ekkert barnagaman að slá það gras, sem er úr sér vaxið og fúið í rót. Hann hafði tvær kýr og nokkrar kindur.
Það var að ýmsu leyti skemmtilegt í Þórshöfn. Aðal skemmtistaðurinn var klúbburinn svokallaði. Það var stórt hús, líklega það stærsta í bænum þá.


Risinn og Kerlingin. Tveir drangar yst á flóanum milli Austureyjar og Straumeyjar við Eiðiskoll. Til er færeysk þjóðsaga um þessa dranga.                            Ljósmyndari óþekktur.  

Það stóð á fallegum stað og bar mikið á því. Það var tvílyft með kjallara og rishæð. Í öðrum enda kjallarans var knattborðssalur með tveim borðum. Á aðalhæð var stór salur og var hann þannig gerður, að gólfið í honum var einum metra lægra en aðalgólfið. Við endann á honum var annar salur minni, sem notaður var fyrir leiksvið og þegar dansað var. Þá sátu bæði dansendur og áhorfendur við hressingu í honum. Svo mátti loka honum með draghurð, sem var eins og harmonikubelgur. Á efri hæð voru smáherbergi, sem menn gátu setið við spil og rabbað saman. Einn þjónn var þarna, enda ekki annað veitt en áfengi og vindlar á stríðsárunum. Í þennan klúbb gátu allir komizt, en ekki máttu þeir brjóta þær reglur, sem þar voru settar. Eiríkur var orðinn meðlimur þegar ég kom, og vildi hann að ég gerði eins og var ég því ekki fráhverfur. Til þess að komast í klúbbinn þurfti að fá einn af klúbbfélögunum til að bera mann upp og stjórnin að samþykkja, sem oftast var gert, en milligöngumaðurinn varð að bera ábyrgð á að maðurinn væri klúbbhæfur. Eiríkur þekkti mann, sem Sigmundur hét. Hann var járnsmiður og hefur senniiega mælt með Eiríki. Hann kom mér í klúbbinn. Vorum við þessir þrír svo oftast saman og spiluðum Lombre, en værum við fjórir var spiluð vist, en ávallt voru notaðir aurar. Allan þann tíma, sem ég var í Þórshöfn, sá ég aldrei ofurölva mann í "klúbbanum", eins og Færeyingar kölluðu húsið. Ég kynntist manni í "klúbbanum", sem hét Karl Fosse: Hann var bakarameistari og átti brauðgerðarhúsið sjálfur. Hann var mér oft hjálplegur með brauð. Það var skömmtun á matvörum og mjög knappur skammtur af kornvörum. Fékk ég oft vænan brauðskammt hjá honum, sérstaklega eftir að ég fór að vinna fyrir norðan. Í maí fór ég norður að Skálum til að vinna, en oftast fór ég til Þórshafnar um helgar að sækja mér ýmislegt, sérstaklega brauð.


Mikil náttúrufegurð er í Færeyjum.                                                 Ljósmyndari óþekktur.

Einn sunnudag í júlí var ég staddur í "klúbbanum" og vorum við að spila. Þá heyrðist eins og þungur niður í fjarska. Færsarnir leggja að sér hendur og hlusta. Gnýrinn færist nær. Segir þá einn: "Te er grindaboð". Allir spretta á fætur og hraða sér út og fylgdist ég með. Mér er í minni hvað sú hljóðalda var sterk. Það var eins og jörðin titraði. Það var líka eðlilegt að hljóðið væri sterkt, þar sem hver einasti maður, karl og kona og börnin líka, hrópuðu sama orðið: "grindaboð". Karlmennirnir fóru niður að höfn til bátanna. Þangað fór ég ekki. Þess í stað fór ég út á skans, sem kallaður er Þaðan var gott útsýni. Bátarnir fóru út fyrir tangann. Á þeim flestum voru 12 menn, 10 undir árum, einn við stýri og einn í stafni. Það hef ég séð fallegast róið á einum þessara báta. Og alltaf var hrópað "grindaboð", en svo voru þeir óheppnir, að grindin var komin undir land og snúin við, þegar fyrstu bátarnir komu að henni. Sögðu menn að eftir það væri nær ómögulegt að snúa henni við. Þeir eltu hvalina austur fyrir Nolsey og komu ekki heim fyrr en um kvöldið. Í marz fór ég til Kvívíkur að hitta kunningja minn, Kristján Magnússon. Hann var í mörg ár hér á Norðfirði hjá Þorkeli og fleirum. Eftir að ég fór að búa kom hann oftast einu sinni á sumri inn eftir til mín og fékk þá vanalega einhverjar góðgerðir. Sagði hann þá, að ef ég kæmi til Færeyja, yrði ég að heimsækja sig og því fór ég þessa ferð.


Nesþorp í Norðfirði árið 1911-12.                                   Jón J. Dahlmann.   Póstkort í minni eigu.  

Mig minnir að fjörðurinn héti Kollafjörður. Fór ég þangað með mjólkurbátnum og var í fylgd með pósti og öðrum manni, sem var á sjómannaskóla og hafði fæði í Borgarstofu eins og ég. Þegar til Kollafjarðar kom, urðum við að fara á hestum postulanna 3-3 1/2  tíma ferð yfir heiðina. Hún var mjög lág, hreint ekki yfir 200 m yfir sjávarmáli. Það var lítið í fangið og vissi maður varla, að farið var á móti halla. Þessi fjallvegur var mjög líkur Fagradal. Þegar kom Kvívíkurmegin, er lítill klettahjalli. Kristján var á sjó þegar við komum til Kvívíkur. Ég fór heim til hans. Þegar Kristján kom um kvöldið var hann undrandi að sjá mig þarna. Ekki fór hann á sjó þá daga, sem ég dvaldi þarna.
Kvívík er fremur viðkunnanlegur staður í litlu dalverpi, en hrjóstrugt landslag. Ræktaða landið var allt girt með grjótgarði frá sjó til sjávar. Við sjóinn er klettótt strönd og brimasamt í sunnan suðvestan átt. Ég var í þrjá daga í Kvívík, öll kvöldin í heimboðum hjá Færeyingum, sem verið höfðu á Norðfirði. Daginn, sem ég fór, var stillt og bjart veður. Ég varð að leggja af stað kl. 5 til að vera viss um að ná í mjólkurbátinn. Hann átti að vera í Kollafirði um tíuleytið. Kristján fór með mér alla leið. Hann vildi ekki skilja við mig fyrr en ég væri kominn til Kollafjarðar.


Norðfjörður árið 1918. Húsið Bakki vinstra megin, síðan Ekra. Athafnasvæði Sigfúsar Sveinssonar í víkinni hægramegin. Lúðvíkshúsið lengst til hægri.  (C) Björn Björnsson.

Þar kvaddi ég hann í hinzta sinn. Hann var einn þeirra beztu og tryggustu manna, sem ég hef kynnzt um ævina. Snemma í maí fór ég til Skálafjarðar til að vinna við bátinn, sem nefndur hafði verið Drífa. Átti þá að fara að smíða af fullum krafti. Þá var eitt skip í brautinni, mátti heita botnslaust og stefnislaust. Átta menn voru settir til að vinna við bátinn. Tveir unnu saman, en einn var yfir vinnunni. Hét sá Pétur, dugnaðarmaður og sterkur vel. Einn þeirra, sem vann við skútuna, bróðir Péturs, Páll að nafni, var yfir þrjár álnir á hæð og þreknari, en sæmilegt var manni af þeirri stærð. Hann var seinn í hreyfingum og jötunn að burðum. Einn morgun voru þeir, sem unnu við skútuna, að koma eikarblökk inn í smíðahúsið og voru þeir allir við það verk. Blökkin átti að fara í stefnið á skútunni. Þeim gekk illa, þótt margir væru, eins og oft vill verða, þegar menn geta ekki orðið vel samtaka. Blökkin var 20 fet á lengd, tvö fet í grennri enda, 2,8 í sverari enda og 14 tommu þykk, rennandi blaut. Þegar þeir höfðu komið henni fyrir á búkkum þannig að tvö fet á hvorum enda stóðu fram af þeim, settust þeir niður og slíkt hið sama gerðum við, sem unnum við Drífu. Var þá farið að spjalla um blökkina, þyngd hennar og fleira. Segir þá Páll, að tveir muni taka hana upp. Við sögðum allir "korta noy", en Páll vildi ekki gefa sig og segir: "Peter kom og lat okkur royna". "Noy", segir Pétur, jeg dúga ykki". Páll stendur upp og segist skuli taka gildari endann. Stendur Pétur þá upp líka og segir: "Jeg dúgar ykki, men jeg kann prufa". Ganga þeir svo að blökkinni. Handföng voru slegin í hliðar hennar fyrir böndin, sem notuð voru til að draga hana. Þeir löguðu handföngin eins og þeim hentaði bezt. Búkkarnir voru um fet á hæð, svo hægt var að koma við miklu bolmagni við átökin. Þegar þeir höfðu komið sér fyrir eins og þeim líkaði bezt, beygja þeir sig lítið, leggja hendur á handföngin og rétta sig upp með blökkina og virtist mér Páll taka auðveldar upp sinn enda, þó mikið þyngri væri. Þótti þetta vel gert. Í matartímanum kom ég á undan öllum öðrum í smíðahúsið og mældi blökkina og hef ég hér að framan getið stærðar hennar. Ég hafði gaman af að reyna hvað ég gæti, gekk að grennri endanum og gat lyft honum, en þess ber að geta, að tvö fet af blökkinni stóðu út af hinum megin og hjálpaði það auðvitað til. En gildari endann gat ég ekki hreyft.


Drífa NK 13 við bryggju á Norðfirði.                                                            (C) Guðgeir Jónsson.

Tveir menn áttu dráttarbrautina og voru þeir allt að því hatursmenn. Ástæðan var sú, að annar þeirra, Möller, keypti dráttarbrautina í Noregi og seldi hinum, Jens Andreassen, helminginn í henni, en sá helmingur kostaði bróðurpartinn af því, sem öll brautin kostaði upphaflega. Komst svo Andreassen að því síðar, að hann var féflettur og bar það á Möller, en þá var brautin komin upp fyrir nokkru og þeir búnir að starfrækja hana í nokkur ár. Bauðst Möller til að kaupa brautina aftur, en hinn hafnaði því. Þeir höfðu skrifstofumann, sem var milligöngumaður þeirra, en annars réði yfirsmiðurinn mestu við brautina. Eigendurnir voru þarna í sumarleyfi, en aldrei saman. Þeir áttu þarna hús, sem þeir bjuggu í, þegar þeir dvöldu þar. Í júní kom Jens norður og dvaldi þar í tvær vikur. Einn morgun kom hann í smíðahúsið og var ósköp niðurdreginn að sjá og stynur við. Það var sýnilegt, að hann hafði eitthvað á samvizkunni. Þegar hann er kominn inn á mitt gólf, segir hann: "Ring tíðindi" og klökknar við. Allir setjast hljóðir. Þegar hann hefur jafnað sig, bætir hann við: Týskir undirvassbátar reinsa Föroyabanka við okkar skip". Dauðaþögn ríkti um stund, enginn sagði orð, allir biðu frétta. Þá um morguninn kom fyrsti báturinn til Suðureyjar með alla áhöfn einnar skútunnar, sem sökkt var, en mig minnir að þær hafi verið níu. Þrír kafbátar voru þarna að verki. Voru foringjar þeirra misjafnir. Einn þeirra var sérstaklega annálaður. Hann sagði, að langt væri síðan þeir hefðu fengið skipun um að sökkva skútunum, en sér hafi aldrei þótt nægilega gott veður fyrr en þennan dag. Ekki fórst einn einasti maður af öllum skútunum, þótt litlu munaði með áhöfn einnar. Þeir voru 17, en höfðu lítinn bát, sem tók þá tæplega alla.


Færeyskar skútur á Norðfirði stuttu fyrir 1920.                                       Ljósmyndari óþekktur.

En kafbátsforinginn sagði, að þeir, sem ekki kæmust í bátinn, gætu farið með skútunni. Var báturinn svo hlaðinn og valtur, að þeir máttu sig varla hreyfa. Þokuslæðingur var undir landi og náði þessi bátur til skútu, sem var á útleið, og sneri hún hið bráðasta við. Þetta sumar var mjög mikill fiskur á bankanum, en hætt var að sækja þangað eftir þetta.
Snemma í ágúst var smíði Drífu það langt komin, að ég fór til Þórshafnar að annast undirbúning heimsiglingar. Ég þurfti að fá skipstjóra og einn háseta. Ég fór til Jens Andreassen að fá hann í lið með mér, og gerði hann það sem hann gat til að greiða fyrir mér. Ómögulegt reyndist að fá menn í Þórshöfn. Símaði ég þá til Kvívíkur til Kristjáns og bað hann um hjálp. Tókst honum að fá skipstjóra og háseta í Vestmannahafn og áttu þeir að vera komnir til Þórshafnar um 15. ágúst. Þeir voru hásetar á skútu, sem átti að fara í veiðiferð til Íslands og koma til Seyðisfjarðar að taka síld. Var búizt við að Drífa mundi verða um líkt leyti á Norðfirði. Þegar ég hafði komið þessu í kring, fór ég aftur norður. Drífu var hleypt af stokkunum 10. ágúst. Vann ég svo með öðrum manni að ná grjóti í kjölfestu. Hafði ég það svo mikið, að lestin var nærri full. Tóm var Drífa gífurlega há á vatni. Til Þórshafnar er ég kominn með bátinn 14. ágúst. Sama dag komu Færeyingarnir og hjálpuðu þeir til að koma um borð vistum og vatni. Brauð var af skornum skammti, en þó fengum við það sæmilega útílátið, enda hjálpaði Fosse, blessaður karlinn. Dálítið fengum við af saltkjöti og fleski. Aðeins 4 lítra fékk ég af olíu. Skútan var tilbúin til brottferðar 16. ágúst.


Norðfjörður árið 1924. Mikill fjöldi franskra og færeyskra kúttera á firðinum.   (C) Björn Björnsson.  

Ég hirði ekki um að rekja snúninga mína milli yfirvalda í Þórshöfn. Síðast varð ég að fara til brezka ræðismannsins og gefa vottorð undir eiðstilboð um að ekkert væri í skútunní annað en grjót og matur handa áhöfn. Þann 19. ágúst átti Smyrill að fara til Klakksvíkur. Fór ég á skrifstofu útgerðarinnar og bað um að Smyrill mætti draga skútuna þangað. Þeir vísuðu mér til skipstjóra. Kvað hann það sjálfsagt fyrir greiðslu, sem væri 75 krónur. Klukkan 12 þann 19. ágúst er lagt af stað frá Þórshöfn. Daginn eftir er legið í Klakksvík í stillilogni. Um hádegi á mánudag er komin gola af norðvestri. Vindurinn liggur beint inn Karlseyjarfjörðinn, en það sund er nokkuð breitt og ágætt að fara eftir því, ef þarf að krusa. Þannig stóð á sjó, að vesturfall var að byrja, og nú var ekki eftir neinu að bíða. Akkerið er komið upp og seglum komið fyrir. Þarna innst á firðinum var komin talsverð gola, svo okkur gekk ágætlega út á miðjan fjörð, en þá fór golan að minnka og þá fóru erfiðleikarnir að gera vart við sig. Ég ætla að geta þess hér, að eitt sinn er við Jens Andreassen vorum að rabba saman, gat hann þess, að ég ætti að negla fyrir skrúfuopið. Ég mundi fá að reyna það, ef þyrfti að krusa, að vont yrði að venda, ef þetta yrði ekki gert. Sagðist hann hafa reynslu fyrir því. En af því ég vissi, að erfitt mundi að ná fjölunum frá hér heima, hafði ég ráð þetta að engu. Við höfðum bakborðsvind og var komin dálítil alda inn fjörðinn. Þegar við vorum hæfilega nálægt norðurströnd skyldi venda, en Drífa neitaði vendingu, og við aðra tilraun fór á sömu leið, en þriðja tilraun heppnaðist.


Dalatangi.Sér fyrir Húsgafla inn í Mjóafjörð. Þar næst sér í Norðfjarðarnípu, þá Norðfjörð, Hellisfjarðarnes og Hellisfjörð. Þá kemur Viðfjarðarnes og Viðfjörður og Barðsnes. (C) Náttúruvísindastofnun Íslands.  

Er svo haldið suður undir og gekk vel að venda á stjórn. Er svo haldið norður undir aftur og byrjað að reyna að venda fyrir norðan miðjan fjörð. Þær tilraunir mistókust þrisvar. Fórum við Hinrik, en svo hét færeyski hásetinn, þá í bátinn og rerum með og tókst þá vending. Var svo siglt eins nálægt suðurlandinu og hægt var, en samt var það ekki nægilegt til að ná út fyrir norðurtangann, og varð því enn að venda á bakborða. Þegar komið var norður á miðjan fjörð, var enn byrjað að reyna vendingu, en vindur var þá orðinn lítill og fékkst því ekki næg ferð á skútuna. Fórum við Hinrik þá enn í bátinn og rerum sem við gátum, en ekkert dugði, við færðumst æ nær norðurlandinu. Þannig hagaði til við ströndina, að strandberg var á nokkuð löngum kafla og var svo djúpt við bergið, að kvikan braut ekki, heldur seig upp og niður með því, en yst við tangann var fles og nokkurra faðma sund fyrir ofan hana. Út með þessu bergi lónaði Drífa, þó oft liti svo út, sem hún mundi lenda í bergið, en mesta hættan var í því fólgin, að við kæmumst ekki fyrir flesina. Ef skútan félli frá vendingu eða tilraun til vendingar, var hún komin í strand, en rétt innan við flesina fellur hún frá og er þá aftur byrjað að reyna og við róum eins og við getum. Þegar við komum á móts við flesjarhornið kom kvika undir skútuna, sem þá var komin beint í vind og kippti í dráttartaugina. Við vorum með báðar árar í sjó, en báturinn kipptist svo hart aftur á bak, að við höfðum ekki orku til að halda á móti, en gerðum þó það sem við gátum. Hvort það var af þessu átaki, að hún féll frá þessari kviku, veit ég ekki, en hún hjó í næstu kviku og féll þá niður á stjórnborða, en þá var hún komin út fyrir flesjarhornið og sloppin út á rúmsjó.


Norðfjörður árið 1919. Norðfjarðarkirkja og Bakki neðar. Á milli Kirkju og Bakka er sennilega mótorbáturinn Freyr SU 413, nýsmíðaður þetta ár á Akureyri. Var í eigu Sigfúsar Sveinssonar kaupmanns og útgerðarmanns á Nesi. Togari, trúlega enskur, liggur við Sigfúsarbryggjuna sem smíðuð var fjórum árum áður.            Ljósmyndari óþekktur.  

Fórum við Hinrik þá um borð og lögðumst fyrir uppgefnir og hvíldumst til klukkan 12. Þegar við komum aftur upp var logn og blíða. Allan þriðjudaginn og til miðvikudagskvölds rákum við norður með eyjunum í blæjalogni, en alltaf var reynt að láta stefna í norður, því suður með vildum við ekki láta reka. Um hádegisbilið á þriðjudag kom hvalvaða mjög nærri okkur. Hún kom að sunnan, en hafði ekki stefnu til Færeyja. Nokkra fiska drógum við meðan við vorum á grunnu vatni, en brátt var svo djúpt, að við hættum allir veiðitilraunum. Það var sárt að vera á vélskipi, en geta ekki hreyft vél til að komast leiðar sinnar, en vera háðir duttlungum vindanna.
Um klukkan átta á miðvikudagskvöld dró þokubakka upp í austri-norðaustri og jafnframt kom andvari af sömu átt. Var hann í fyrstu svo lítill, að segl rétt stóðu. Fer þá Ólafur, skipstjórinn, að athuga stefnuna til Íslands og sýndist honum hún vera norðvestur hálfur norður þaðan sem við vorum og á Dalatanga. Er svo siglt af stað, þó vindur væri lítill. Við höfðum bátinn í uglum, en mér þótti vissara að taka hann úr uglunum og batt hann rækilega við nálabekkinn við framvantinn og yfir að mastrinu stjórnborðsmeginn og létum við hann liggja á hliðinni svo ekki stæði í honum sjór, ef ágjöf yrði. Ég bjóst við, að ef við fengjum kviku að ráði, mundi báturinn slást niður og gæti þá farið svo að við misstum hann. Þegar klukkan er orðin 10 um kvöldið var komið bezta leiði og bjóst Ólafur við að gangurinn væri þá orðinn 5 mílur, en ekki var skriðmælir dreginn að til athugunar. Um klukkan 12 kom ég upp og tók við stýri. Vindinn var alltaf að herða og klukkan 2 er kominn stormur það sterkur, að ég óttast að klíferbóman þoli ekki átökin, en það voru engin stög á henni. Mér virtist vindurinn hafa gengið til norðurs.


Norðfjörður á árunum 1920-25.                                                                          (C) Björn Björnsson.

Dettur mér þá í hug smákver, sem Þorsteinn Adamsson hafði lánað mér fyrir mörgum árum. Það hét: "Um vinda" og voru í því teikningar af vindsveipum, er sýndu hvernig vindurinn hreyfðist í hring um miðju hvers vindsveips og ávallt móti sólu. Bjóst ég því við, að ef þessi vindur héldist, mundi hann ganga til norðurs þegar kæmi nær Íslandi. Tók ég þá fyrir, að stefna hærra en Ólafur hafði skipað fyrir um og stýrði í norður-norðvestur, eða hálfu öðru striki hærra. Læt ég svo slag standa. Um fjögur leytið að morgni fimmtudags þess 24. ágúst, lítur Ólafur upp, en fer niður aftur til að fara í hlífðarföt, en kemur svo upp og aftur í til mín og segir að þetta sé bakk stormur. " Það mun vera", segi ég og spyr hvort hann haldi að reiðinn þoli hann eigi. Hann segir, að allt sé nýtt og megi til að halda. Ég svara: "Jæja, þá verðum við að sigla, því aldrei fáum við betri vind yfir hafið, en við skulum létta á reiðanum og skútunni með því að taka stóra klíferinn frá og setja upp" stormklífer í staðinn". Samþykkir Ólafur þetta, fer fram á, kallar Hinrik upp og gera þeir þetta. Munaði miklu hve skútan bar sig betur á eftir, því satt að segja var siglingin orðin svakaleg, en mikið hjálpaði, að sjór var lítill. Þegar við vorum búnir að skipta um segl, komu þeir til mín, Hinrik allt að því grátandi, og kvað þetta ófært veður. Nú er siglt allan fimmtudaginn. Eitthvað gátum við hitað handa okkur. Sjór tók nú að verða órólegri og um kvöldið fórum við allir aftur í til að vera til taks ef eitthvað þyrfti að gera á dekki. Það var gengið úr stýrishúsi niður í "hyttuna", eins og Færsarnir kölluðu það. Föstudagsmorgunn 25. ágúst var stormurinn orðinn það mikill, að varla var siglandi og fyrir hádegi kom okkur saman um að leggja til, enda þá lágrok yfir allt og vindur genginn það til norðurs, að stefnan var, þó haldið væri að vindi sem hægt var, tæplega norðvestur. Voru nú forsegl tekin frá og skutsegl strekkt á vant, en stórsegl látin standa á beitivind.


Barðsneshorn, í daglegu tali kallað Norðfjarðarhorn. Til vinstri sér í Gerpi.       (C) Björn Björnsson.

Eru það þau mestu umskipti, sem ég þekki á sjó. Það var eins og við værum komnir á heiðatjörn. Það hvein í reiða og kjölvatnið kom undan hliðinni og olli því, að engin kvika kom nærri okkur. Ólafur dró nú inn skriðmæli og athugaði hvað við værum langt frá landi, eða réttara sagt hvað margar mílur við værum búnir að sigla. Samkvæmt mælinum áttum við ófarnar 20 mílur að Dalatanga. Þegar búið var að ganga frá öllu, fór ég fram í til að kveikja upp eld og hita eitthvað handa okkur. Gekk mér það eitthvað treglega, en gat þó náð upp eldi eftir nokkurn tíma, læt pönnu á eldavélina og brýt egg, sem ég ætla að brasa. Kemur þá Hinrik í lúkarsopið og hrópar til mín að koma upp til að þekkja landið. Ég þýt upp og lít til lands og sé, að við erum um miðja Sandvíkina, en svo dimmt er af roki og móðu, að Hornið sást ekki, en Gerpirinn sást vel. Ég gizkaði á, að við værum það grunnt, að Miðfjall væri við Horn. Stekk ég þá aftur á og segi hvar við séum. Er nú tekið til segla og stagvent, sem gekk ágætlega þegar vent var á stjórnborða. Mér fannst skútan fara eitthvað verr undir eftir að við vorum farnir að sigla bakborðsvind, en það getur hafa stafað af því, að báturinn var nú til hlés, og kvikur, sem brutu yfir, lentu oft í bátnum og fossuðu ekki eins fljótt út um lensportið. Þær voru oft nokkuð stórar, kvikurnar, sem brutu yfir á þessum bóg.
Við siglum nú í klukkustund og vendum þá. Ætlaði það að ganga illa, en tókst þó vonum betur. Ef það hefði ekki tekizt, hefðum við ekki þorað að kúvenda, nema þá að taka niður stórseglið, því annars áttum við á hættu að setja af skútunni mastrið, þegar seglið hefði slegið yfir í því roki, sem þá var. Er svo siglt upp aftur, en mér brá þegar við sáum land næst. Það var Seley, sem ég sá á bakborða. Suðurfallið var svona hart. Er nú vent aftur út um og siglt út.


Séð inn Norðfjarðarflóa. Næst er Barðsnes, til hægri er Norðfjarðarnípan og Norðfjörður. Síðan er Hellisfjarðarnes, Hellisfjörður og Viðfjarðarnes og minni Viðfjarðar.

Er nú farið að athuga hvenær norðurfallið komi. Eftir því sem okkur reiknaðist til, átti það að byrja klukkan 8, en af því myrkur fór í hönd og stormur var á, töldum við bezt að sigla út það lengi, að við kæmum upp undir land aftur um það bil, er norðurfall tæki á laugardagsmorgun. Er svo slagur látinn standa, en svakalegt var að líta til stjórnborða og yfir þilfar. Það voru oft ljótar kvikur, sem brutu þá á Drífu og yfir hana. Undir lágnætti fór að draga úr veðrinu. Enginn okkar fór fram í þessa nótt. Við vorum allir í stýrishúsinu, til að vera tilbúnir, ef eitthvað brygði út af, enda ekki gott að fara á milli. Ég fór þá að hugleiða hvernig hefði farið fyrir okkur, ef við hefðum siglt lengur, og sömuleiðis hvað skriðmælirinn sagði minna en rétt var. Hélt skipstjóri, að hann hefði mælt of lítið fyrsta kvöldið, meðan vindurinn var svo lítill, og svo að straumur hefði valdið einhverju, og loks, að mælirinn, sem var alveg nýr, hefði verið eitthvað stirður. Ef við hefðum siglt lengur, hefðum við komið undir land óviðbúnir, og ekki víst að við hefðum komið þar að, sem heppilegast hefði verið, hefðum sennilega komið öðru hvoru megin Dalatanga.
Við höfum sjálfsagt verið búnir að reka hálfa aðra klukkustund, þegar land sást og ekki of áætlað, að við hefðum rekið þá vegalengd í hröðu suðurfalli og því roki, sem þá var, á þeim tíma. Ef við hefðum komið fyrir sunnan Dalatanga, veit ég ekki hvað hefði verið réttast, eins og á stóð, en sennilega hefðum við lagt í að sigla inn, en hvernig það hefði farið, ef rokið hefði staðið út fjörðinn fyrir innan Uxavogstanga, er hætt við að við hefðum lent í einhverjum erfiðleikum við vendingar og svo að ná botnhaldi með legufærunum. Að vísu höfðum við tvö akkeri, annað 200 pund, og hitt 250 pund, en með stærra akkerinu voru aðeins tveir liðir eða 30 faðmar, en því minna þrír liðir.


Í víkinni innan við Neseyrina um miðja síðustu öld. Sverrisbryggjan í forgrunni.(C) Björn Björnsson.  

 

Drífa NK 13 í Reykjavíkurhöfn á hernámsdaginn 10 maí 1940 að ferja breska hermenn úr herskipum sem lágu á ytri höfninni til lands. Ljósmyndari óþekktur.



Það er því eins og æðri öfl hafi þarna verið að verki, bæði með skriðmælirinn og að við skyldum hætta að sigla á þessum tíma. Fyrir lágnætti fór að draga úr storminum. Klukkan 1 var vent til lands og klukkan 3 hafði dregið það úr vindi, að við tókum stormklýfi frá og settum þann stóra fyrir. Klukkan 9 á laugardagsmorgun erum við komnir upp undir land og erum sem næst Vogatanga. Er svo siglt í stuttum bógum. Fyrir Horn erum við komnir klukkan 12 og er þá vindur ekki meiri en það, að bezta leiði var. Þá tók Hinrik gleði sína og fór að hreinsa fram í, enda ekki vanþörf. Ég var búinn að segja, að ég hafði kveikt upp eld, sett pönnu á eldavélina og egg þar á, en ekki hirt meira um þau í óðagotinu, sem var á öllum þegar land sást. Hinrik gekk rösklega til verks og var búinn að þrífa til áður en við komum til hafnar. Er svo þessi ferðasaga ekki lengri. En skútan, sem þeir Ólafur og Hinrik ætluðu að vera á, fór frá Vestmannahavn sama dag og við fórum frá Þórshöfn og átti að koma upp á Seyðisfjörð. Það fyrsta, sem Ólafur gerði, eftir að við komum til Norðfjarðar, var að síma til Seyðisfjarðar og spyrjast fyrir um skútuna. Var hún þá ekki komin og líður svo sunnudagur, mánudagur og þriðjudagur, að ekkert fréttist af henni og var Ólafur farinn að óttast, að hún kæmi ekki. En um hádegisbilið á miðvikudag fréttist að hún sé komin, og er þá brugðið við að koma þeim Ólafi og Hinriki til Seyðisfjarðar. Þegar þeir á skútunni fengu storminn á miðvikudagskvöld, sigldu þeir fram yfir lágnætti, en lögðu þá til og létu reka þar til á laugardag að vind fór að lægja. Þegar Ólafur sagði, að við hefðum siglt "í heilu", eins og hann orðaði það, þótti skútuskipstjóra við óforskammaðir, að sigla yfir í þeim stormi, sem á hefði verið þessa daga.

Sjómannablaðið Víkingur. 4 tbl. 1 apríl 1964
Frásögn Magnúsar Hávarðssonar.


Vélbáturinn Drífa RE 42.                                                                                Ljósmyndari óþekktur.

 

         Drífa RE strandaði í nótt                            mannbjörg varð

Vélbáturinn Drífa, RE-42, strandaði í nótt skammt fyrir sunnan Kalmanstjörn á Reykjanesi, en skipverjum var bjargað á land heilum á húfi. Samkvæmt upplýsingum, er Vísir fékk hjá skrifstofu SVFÍ.
strandaði báturinn kl. 2.50 í nótt á skeri skammt sunnan Kalmanstjarnar. Veður var þá gott, vestanátt, en talsvert brim við ströndina. Það var vb. Svanur, RE 88 sem tilkynnti um strandið, en í fyrstu var óljóst, hvar það hefði orðið, og voru slysavarnasveitir víða á Reykjanesi til taks, en um 20 mínútum síðar fékkst örugg vitneskja um strandstaðinn, og brá slysavarnadeildin Eldey í Höfnum þegar við og kom á strandstaðinn undir stjórn formanns síns, Vilhjálms Magnússonar. Var þegar hafizt handa um björgun, og tókst hún mjög greiðlega, en skipverjum, 6 að tölu, var bjargað í land á björgunarstól. Sýndi deildin mikið snarræði við þetta tækifæri, Segja sjónarvottar, að ekki hafi mátt tæpara standa. Báturinn strandaði á fjöru, en brátt tók að falla að, og hvoldi honum á skerinu skömmu eftir að síð- asti skipverjinn komst í land. V.b. Drífa, RE-42, er 38 brúttólestir að stærð, smíðaður í Kongshavn 1917, en endursmíðaður árið 1938. Eigandi hans er Jón Þórarinsson hér í bæ. Skipstjóri á Drífu er Kristinn Maríasson. Talið er sennilegt, að báturinn sé ónýtur með öllu, en ókunnugt er um orsakir strandsins.

Vísir. 6 febrúar 1953.

02.03.2019 19:03

732. Reynir VE 15. TFIQ.

Vélbáturinn Reynir VE 15 var smíðaður í Ekenas í Svíþjóð árið 1946 fyrir bræðurna Pál og Júlíus Ingibergssyni í Vestmannaeyjum. Eik. 53 brl. 170 ha. Polar vél. Ný vél (1952) 150 ha. Hundested vél. Seldur 21 desember 1957, Mar hf í Reykjavík, hét Reynir RE 220. Ný vél (1958) 240 ha. G.M. vél. Seldur 15 nóvember 1959, Sæmundi Ólafssyni á Bíldudal, hét þá Reynir BA 66. Talinn ónýtur og tekinn af skrá 6 september árið 1967.


Reynir VE 15 kominn í heimahöfn í fyrsta sinn hinn 19 júlí árið 1946.               Mynd úr safni mínu.


732. Reynir BA 66.                                                      (C) Snorri Snorrason. Úr safni Atla Michelsen.

       Nýr Svíþjóðarbátur til Eyja

Frá frjettaritara vorum í Vestmannaeyjum, laugardag.
Í gær kom hingað nýr vjelbátur, sem smíðaður hafði verið á vegum ríkisstjórnarinnar í Kalmar í Svíþjóð. Bátur þessi er 55 smál., að stærð, með 170 hestafla Atlas diesel vjel og búinn öllum nýustu öryggistækjum, svo sem dýptarmæli, miðunarstöð og talstöð. Hámarks ganghraði er áætlaður 9 sjómílur. Báturinn er byggður úr eik og er allur frágangur hinn vandaðasti og handbragð allt hið smekklegasta. Hvílupláss er fyrir 16 menn. Hann reyndist mjög vel á leiðinni hingað og var fimm og hálfan sólarhring frá Gautaborg. Hann er alveg tilbúinn á síldveiðar og fer norður í kvöld. Eigendur hans eru bræðurnir Júlíus og Páll Ingibergssynir frá Hjálmhóli og hefur báturinn verið nefndur Reynir.

Morgunblaðið. 24 júlí 1946.


01.03.2019 10:32

1833. Málmey SK 1. TFMS.

Frystitogarinn Málmey SK 1 var smíðaður hjá Flekkefjord Slipp & Maskinfabrikk í Flekkefjord í Noregi árið 1987 fyrir Sjólastöðina hf í Reykjavík. Hét áður Sjóli HF 1. 883 brl. 2.990 ha. Wartsiila vél, 2.200 Kw. Smíðanúmer 140. Skipið var gert út frá Hafnarfirði. Frá 11 júní 1993 er Sjólaskip hf í Hafnarfirði skráður eigandi, sama nafn og númer. Selt 11 október 1994, Djúphafi hf í Hafnarfirði (Skagfirðingur hf á Sauðárkróki var aðaleigandi í Djúphafi hf), fékk nafnið Málmey SK 1. Skipinu var breytt í ísfisktogara haustið 2014. Málmey SK 1 er gert út af Fisk Seafood hf á Sauðárkróki í dag.


1833. Málmey SK 1 í heimahöfn.                                                                             Mynd úr Ægi.

          Sauðkrækingar kaupa                      frystitogarann Sjóla HF-1 

Einn best hannaði frystitogari íslenska flotans, Sjóli HF- 1, hefur verið seldur til Djúphafs hf. í Hafnarfirði, en Skagfirðingur hf. á Sauðárkróki er aðaleigandi þess. Sjóli HF er 883 brl. að stærð, smíðaður í Flekkefjord í Noregi 1987 fyrir Sjólaskip hf. í Hafnarfirði, en aðaleigandi þess er Jón Guðmundsson. Skipið er keypt með 300 þorskígilda kvóta, en það var með 1.325 þorskígildiskvóta í byrjun fiskveiðiársins. Sjólaskip hf. eiga einnig Harald Kristjánsson HF 2, sem er sömu stærðar og Sjóli, smíðaður 1988. Hann er með 1.411 þorskígildiskvóta. Kaupverð verður ekki uppgefið fyrr en eftir stjórnarfund hjá Skagfirðingi hf. síðar í mánuðinum. Einar Svansson, framkvæmdastjóri Skagfirðings hf., segir kaupin á Sjóla vera einn af þeim valmöguleikum sem hafi verið uppi á borðinu sl. tvö ár, en málin hafi hins vegar skyndilega þróast nokkuð hratt að undanförnu en þessi kaup hafi verið einn af bestu kostunum. Jón Guðmundsson segir að eina af aðalástæðum þess að Sjóli sé seldur þá að á skipinu hefðu hvílt óhagstæð lán og ekki hafi verið hægt að endurfjármagna það á ásættanlegan hátt, það hafi verið of dýrt. "Það eru engin vandamál, engin lán í vanskilum, en við erum ánægðir með að skipið lendir hjá góðum kaupendum sem hafa möguleika á betri fjármögnun en núverandi lán eru til mjög skamms tíma. Bæði skipin hafa verið í toppviðhaldi, fyrirframviðhaldi," sagði Jón Guðmundsson. Sjóli hefur aðallega verið á úthafskarfaveiðum og karfaveiðum innan lögsögu og ennfremur hefur hann verið á veiðum í Smugunni. Stefnt er að óbreyttum veiðum, a.m.k. fyrst um sinn. Ekki verður skipt um nafn á skipinu fyrr en í byrjun næsta árs. "Kosturinn við þessi kaup er sá að ekki þarf að úrelda á móti kaupunum því það er með veiðiheimildir innan íslenskrar fiskveiðilögsögu og tekjurnar af þessu skipi eru hrein viðbót hjá fyrirtækinu. Sami skipstjóri, Guðmundur Kjalar Jónson, verður með skipið, og verður áhöfninni boðin vinna áfram. Því fylgir enginn krafa um búsetu á Sauðárkróki enda félagið með heimilisfestu í Hafnarfirði," sagði Einar Svansson.

Dagur. 11 október 1994.


1833. Málmey SK 1 á útleið frá Sauðárkróki.                    (C) Haukur Sigtryggur Valdimarsson.

     Tímamót með breytingum á               Málmey SK 1 á Sauðárkróki
     Ofurkældur afli en enginn ís

Togarinn Málmey SK 1, sem er í eigu FISK Seafood hf. á Sauðárkróki, er þessa dagana í fyrstu veiðiferðum eftir að skipinu var breytt úr frystitogara í ísfiskskip. Í þessu tilfelli þarf þó að gera fyrirvara við hugtakið ísfiskskip því Málmey er fyrsti togarinn í flotanum útbúinn þannig að ekki þarf að nota ís til kælingar aflans, líkt og almennt hefur verið gert hingað til. Togarinn er búinn nýju vinnslu- og kælikerfi frá systurfyrirtækjunum Skaganum hf. á Akranesi og 3x Technology á Ísafirði en afli skipsins er kældur í mínus eina gráðu áður en hann fer í lest. Ingólfur Árnason, framkvæmdastjóri Skagans og 3X, segir komið að tækniframförum í bolfiskvinnslu hér á landi á borð við þær sem gengið hafi yfir í uppsjávarvinnslunni á liðnum árum. Ofurkæling úti á sjó skapi tækifæri á öllum sviðum landvinnslunnar.
Segja má að fyrirtækin leggi í þessu verkefni saman tvær af sínum lausnum; annars vegar ofurkælingartæknina sem Skaginn hf. hefur unnið með í flakavinnslu á undanförnum árum og hins vegar Rotex blóðgunar- og kælitanka fyrir fiskiskip sem 3X Technology á Ísafirði hefur þróað.


Á millidekkinu. Hér byrjar kæling fisksins.                                                                 Mynd úr Ægi.

Ferillinn um borð í Málmey SK 1 er þannig að eftir að afli kemur úr móttöku er hann slægður á hefðbundinn hátt, að því frátöldu að öll lifur fer í sérstakan kæliferil og þaðan í lest. Sama á við um hrogn á meðan á hrygningartíma stendur. Að lokinni slægingu fer hver fiskur í sérstaka þvottameðhöndlun og þaðan inn á færiband þar sem myndgreiningarbúnaður tekur mynd af hverjum fiski fyrir sig og greinir bæði tegund og þyngd. Á vinnsluþilfarinu eru þrír Rotex-tankar, hver um sig 14 metrar að lengd. Í hverjum tanki er stór snigill, eða skrúfa, sem snýst rólega og myndar hvert bil á sniglinum hólf sem í fara 300 kg. af fiski. Í tönkunum er blanda af sjó og saltupplausn og er hverjum tank skipt í þrjá hluta þannig að fyrsti hlutinn, sem tekur við aflanum eftir myndgreiningu, er blóðgunarhólf og í gegnum það fer aflinn á 15 mínútum. Þaðan færist fiskurinn áfram með skrúfunni yfir í kælingarhólf þar sem aflinn er kældur niður í 30 mínútur og í síðasta hluta tanksins fer aflinn í gegnum upplausn sem er mínus 4 gráður. Það er hin eiginlega ofurkæling sem tekur 15 mínútur en að henni lokinni er fiskurinn kominn í mínus 1-1,2 gráður. Þessi ferill aflans í gegnum hvern tank tekur því eina klukkustund og á enda tanksins er færiband sem tekur við fiskinum og skilar á rennur niður í lest þar sem lestarmenn taka við honum og raða í kör. Hægt er að hafa í senn allt að 10 tonn af afla í tönkunum þremur, ef á þarf að halda.
Kæling lestarinnar miðar að því að halda hráefninu stöðugu allt til loka veiðiferðar í því hitastigi sem það er í þegar fiskurinn kemur úr ofurkælingunni. Eins og áður segir er magnið 300 kg. í hverjum skammti sem á þennan hátt fer í gegnum allan ferilinn og er þetta hæfilegur skammtur fyrir 460 lítra körin sem notuð eru í lestinni. Myndgreiningarbúnaðurinn sem áður er nefndur er einn af lykilþáttum í kerfinu. Hann greinir hvern fisk, bæði tegund og þyngd og út frá þeim upplýsingum eru gefnar skipanir í stjórnbúnaði kerfisins sem stýrir því inn á hvaða tank hver fiskur á að fara og í hvaða hólf. Tegundir veljast þannig saman, sem og stærðir, og loks stýrir þessi búnaður því að í hvert hólf veljist alltaf rétt magn, þ.e. 300 kg. Búnaðurinn vistar á þennan hátt mynd af hverjum fiski fyrir sig og þar sem hvert kar í lest hefur sitt númer er hægt að sækja upplýsingar úr vinnslunni um borð, ef einhverra hluta vegna þarf á slíku að halda.


Í Rolex tönkunum er blanda af sjó og saltpækli og búnaður stýrir kælingunni.          Mynd úr Ægi.

Ingólfur Árnason, framkvæmdastjóri Skagans og 3X Technology, segir aðalatriðin með nýja kerfinu í Málmey SK 1 að auka vinnsluhraða og hráefnisgæði. Með ofurkælingunni í vinnsluferlinu sé vökvinn í fiskinum sjálfum nýttur til fulls. "Fiskur er auðvitað að stórum hluta vatn og við erum í þessu ferli að hagnýta okkur það til kælingar. Svokölluð fasaskipti eru þegar vökvi þykknar í fast form og í fiski hefst þetta ferli í mínus 0,9 gráðum. Með því að þykkja vökvann í fiskinum á þann hátt sem við gerum þá búum við okkur til ákveðið kæliafl sem kemur í staðinn fyrir ísinn sem hefðbundið er að nota," segir Ingólfur en segja má að í lestinni í Málmey SK 1 sé unnið á hefðbundinn hátt í frágangi afla í ísfisktogara, að því undanskildu að enginn ís er settur milli laga í körin. Aðeins þarf að raða fiskinum í hvert kar. Aðspurður segir Ingólfur að form hvers skips ráði því hvort hægt sé að koma fyrir heildarkerfi á borð við það sem er í Málmey SK 1 en best sé að útfæra kerfið samhliða hönnun á nýjum fiskiskipum, líkt og ætlunin er að gera í fyrirhugaðri nýsmíði FISK Seafood og í þremur skipum HB Granda. Eins og fram kemur annars staðar í blaðinu hefur nú þegar verið samið um útfærslu kerfa frá Skaganum hf. og 3X Technology í ísfisktogara HB Granda. "Í öllu okkar þróunarstarfi erum við að sækjast eftir betri fiski og að lengja geymsluþol. Allar rannsóknir sýna bætta nýtingu í flökun með því að bæta meðhöndlun og kælingu strax eftir að fiskurinn er slægður um borð. Næsta skref í þróunarferlinu hjá okkur er að fækka göllum í flökun og roðdrætti í vinnslunni sjálfri. Þar er að finna lykilinn að framtíðar tækni í landvinnslu á bolfiski. Í þessum þáttum skilur á milli tæknilegrar stöðu bolfiskvinnslu og uppsjávarvinnslu í dag. Í bolfiskvinnslunni þurfa öll flök að fara í gegnum snyrtilínur en takmark okkar er að þróa tækni sem skilar þeim árangri að sem hæst hlutfall af flökum geti farið beint úr flökunarvél inn í vatnsskurð þar sem beingarður er skorinn í burtu og flökin hlutuð niður eins og við á í hverri vinnslu fyrir sig."


Þrír 14 metra langir tankar eru á vinnsluþilfari Málmeyjar. Í gegn um þá fer aflinn og er smátt og smátt kældur niður í mínus 1-1,2 gráður. Í þessum enda tankanna er svokölluð ofurkæling og úr henni fer fiskurinn í 300 kg skömmtum í rennuna fyrir miðri mynd og niður í lest.      Mynd úr Ægi.

Ingólfur segir að í sjávarútvegi á Íslandi sé mikill áhugi á þessari tækniþróun og þau fyrirtæki sem bæði eru í uppsjávarvinnslu og bolfiskvinnslu hafi fundið fyrir því hversu miklum ávinningi tæknin í uppsjávarvinnslunni hafi skilað á síðustu árum. "Í uppsjávarvinnslunni hefur störfum vissulega fækkað frá því sem áður var en þau eru á hinn bóginn betur launuð. Okkar framtíðarsýn hjá Skaganum og 3X Technology er þess vegna að leggja áherslu á roðflettingu og flökun sem getur skilað bolfiskvinnslunni á sömu braut í framþróun og orðið hefur í uppsjávarvinnslunni. Innan okkar fyrirtækja höfum við allt til þess; flökunarvél, roðdráttarvél og þróun á vatnsskurðarbúnaði en forsendurnar sem við vinnum eftir eru þessi árangur sem við höfum náð í ofurkælingunni á hráefninu. Við horfum á þetta sem eitt heildarferli og ætlum að horfa á hvert og eitt skref í ferlinu, allt frá móttöku til pökkunar," segir Ingólfur og bætir við að miklir tæknilegir möguleikar hafi opnast þegar Skaginn hf. og 3X Technology urðu systurfyrirtæki. Í kjölfarið á breyttu eignarhaldi þess síðarnefnda hafi verið unnt að leggja saman víðtæka tækniþekkingu innan fyrirtækjanna og lausnir sem þau hafi þegar þróað. Því til viðbótar hafi fyrirtækin fengið styrki til þróunarstarfs sem gangi til rannsóknarfyrirtækjanna Matís og Iceprotein á Sauðárkróki sem unnið hafi þýðingarmiklar upplýsingar um áhrif ofurkælingar á hráefni strax á fyrsta vinnslustigi. "FISK Seafood steig mjög mikilvægt skref með því að semja við okkur um breytingarnar á Málmey og láta reyna á þá möguleika sem rannsóknirnar hafa sýnt okkur. Málmey SK verður ekki ísfiskskip í þeirri merkingu sem við höfum hingað til notað heldur væri nær að tala um rannsóknarskip á fyrstu mánuðunum því rannsóknarfyrirtækin munu fylgja verkefninu eftir. Ég er alveg sannfærður um að við eigum eftir að sjá í þessu verkefni í Málmey árangur sem lyftir þekkingu í fiskvinnslu hér á landi á annað stig og markar nýtt skeið í bolfiskvinnslu. En svona lagað gerist ekki nema til séu fyrirtæki eins og FISK Seafood sem hafa kjark, þor og getu til að breyta og tileinka sér tæknilegar nýjungar," segir Ingólfur Árnason.

Tímaritið Ægir. 1 janúar 2015.


1833. Sjóli HF 1.                                                                                          (C) Tryggvi Sigurðsson.

                     Sjóli HF 1

Nýr skuttogari, M/S Sjóli HF 1, bættist við fiskiskipastól landsmanna 21. september s.l, en þann dag kom skipið í fyrsta sinn til heimahafnar sinnar, Hafnarfjarðar. Sjóli HF er smíðaður hjá Flekkefjord Slipp & Maskinfabrikk A/S, Flekkefjord í Noregi, smíðanúmer 140 hjá stöðinni, en er hannaður hjá Skipatækni h.f. í Reykjavík. Sjóli HF er þrettándi skuttogarinn sem umrædd stöð smíðar fyrir Íslendinga, en auk þess hefur stöðin séð um smíði á einum skuttogaraskrokk fyrir Slippstöðina. Skrokkar allra þessara skuttogara eru smíðaðir hjá Kvina Verft í Noregi, sem annast hefur þann þátt smíðinnar fyrir Flekkefjord Slipp & Maskinfabrikk. Rúm fjögur ár eru síðan stöðin afhenti Gullver NS, sem var sá 12. í röðinni. Þess má geta, að á síldarárunum 1962 til 1967 smíðaði stöðin 11 fiskiskip (nótaveiðiskip) fyrir Íslendinga, auk þess sem eitt fiskiskip smíðað hjá umræddri stöð var keypt til landsins árið 1980. Sjóli HF er því 25. fiskiskipið í eigu íslendinga frá þessari stöð. Hinn nýi Sjóli kemur í stað samnefnds skuttogara (Sjóli HF 18) sem var í eigu sömu útgerðar, og keyptur 11 ára gamall til landsins (kom í mars 1982). Sjóli HF er breiðasta fiskiskip flotans (12.60 m) og í hópi skrokkstærstu fiskiskipanna hérlendis. Skipið er með búnað til fullvinnslu afla, umfangsmeiri en áður hefur verið settur í nýsmíði fyrir Íslendinga. Þá telst það til nýjunga í nýbyggðu fiskiskipi fyrir hérlenda aðila, að allir klefar eru búnir snyrtingu (salerni og baði).
Sjóli HF er í eigu Sjólastöðvarinnar h.f. í Hafnarfirði. Skipstjóri á skipinu er Þráinn Kristinsson og yfirvélstjóri Ásgeir Guðnason. Framkvæmdastjóri útgerðar er Haraldur jónsson.
Mesta lengd 56.42 m.
Lengdmilli lóðlína (VL=5.20 m) 54.17 m.
Lengd milli lóðlína (kverk) 51.91 m.
Breidd (mótuð) 12.60 m.
Dýpt að efra þilfari 7.70 m.
Dýpt að neðra þilfari 5.20 m.
Djúprista (hönnunar) 5.20 m.
Eiginþyngd 1.437 tonn.
Særými (djúprista 5.20 m) 2.064 tonn.
Burðargera (djúprista 5.20 m) 627 tonn.
Lestarými 702 m3.
Meltugeymar 91.5 m3.
Brennsluolíugeymar (svartolía) 181.4 m3.
Brennsluolíugeymar (gasolía) 40.7 m3.
Set- og daggeymar 16.3 m3.
Ferskvatnsgeymar 149.8 m3.
Andveltigeymir 139.5 m3.
Ganghraði um 15 sjómílur.
Rúmlestatala 883 brl.
Skipaskrárnúmer 1833.

Tímaritið Ægir. 1 nóvember 1987.


24.02.2019 09:07

Þilskipið Erik EA 16.

Hákarlaskipið Erik EA 16 var smíðað í Faxe í Danmörku árið 1901 fyrir Gudmanns Efterfölgere kaupmann á Akureyri og í Kaupmannahöfn. Eik. 25 brl. Selt 27 nóvember 1907, Höepfnersversluninni á Akureyri. Skipinu var oftast haldið úti til hákarlaveiða allt til ársins 1925, var þá eina hákarlaskipið sem eftir var við Norðurland. Selt árið 1928, Halldóri Magnússyni og fl. í Hafnarfirði. Sama ár (1928) var sett 60 ha. Delta vél í skipið. Erik sökk norðvestur af Látrabjargi 16 júní árið 1931. Óstöðvandi leki kom að skipinu er það var statt út af Breiðuvík og sökk það á skammri stundu. Áhöfnin, 3 menn, björguðu sér til lands í Breiðuvík á skipsbátnum. Erik var þá að flytja saltfisk frá Arnarstapa á Snæfellsnesi til Þingeyrar.


Þilskipið Erik EA 16 á Eyjafirði.                                                           Ljósmyndari óþekktur.


Fyrirkomulagsteikning af hákarlaskipi.                                                  Teikning úr Skútuöldinni.

                   Skip sekkur
       Hneykslanleg skipaskoðun 

16. þ. m. Var vélskipið Erik E. A. 16 á leið til Þingeyrar með saltfisksfarm frá Arnarstapa (undir Jökli). Þegar skipið var komið á milli Látrarastar og Patreksfjarðar og var út af Breiðuvík, kom skyndilega leki að því, og var hann svo mikill, að skipsmenn, sem voru þrír, gátu nauðuglega bjargað sér í skipsbátinn með lítið eitt af fatnaði sínum. Var hvort tveggja, að tíminn var naumur, og hitt, að skipsbáturinn var bæði lítill og lekur og gat ekki borið meira. Lentu skipverjar síðan í Breiðuvík og gekk það vel, þó töluverður sjór væri. Skipstjóri á skipinu var Halldór Magnússon úr Hafnarfirði, en vélarmaður Kristján Guðmundsson héðan úr Reykjavík. Þriðji maðurinn var sunnan úr Sandgerði. Skipið hafði gengið undir skipaskoðun ríkisins um nýjár, eins og lög mæla fyrir um, og lýsti skipstjóri því yfir í sjóprófi, að það hefði ekki orðið fyrir neinum Skakkaföllum síðan skoðun fór fram fyr en það skyndilega sökk. Sýnir þetta, sem fleiri dæmi, að eitthvað meira en lítið er bogið við skipaeftirlitið, og má svo búið ekki standa lengi, að sjómenn eigi á hættu fyrir eftirlitsleysi, að skip sökkvi skyndilega í bezta veðri, því ekki varð veðrinu um kent þarna, þó töluverður sjór væri. Töpuðu sjómenn þessir meiri hluta af farangri sínum og hefðu týnt lífinu, ef nokkuð hefði verið að veðri. Sjómannafélögin verða að krefjast þess að fá sjálf að skipa eftirlitsmenn.

Alþýðublaðið. 25 júní 1931.


23.02.2019 15:41

Þilskipið Æskan EA 20 / SI 1.

Hákarlaskipið Æskan var smíðuð á Siglufirði árið 1887 af Bjarna Einarssyni skipasmið. Eik og fura. 24,34 brl. Þetta var fyrsta skipið sem Bjarni smíðaði. Eigendur voru auk Bjarna, þeir Kristinn Havsteen, Einar Guðmundsson bóndi á Hraunum og Guðmundur Vonarformaður svokallaði, frá sama ári. 16 ha. Dan vél var sett í skipið, óvíst hvenær. Fékk skráningarnúmerið EA 20 um árið 1903. Seinna komst skipið í eigu Gránufélagsverslunar og svo 1913-14 var skipið í eigu hf. Hinna sameinuðu Íslensku verslana á Siglufirði. Árið 1922 heitir skipið Æskan SI 1. Selt 1928-29, Einari Malmquist Einarssyni á Akureyri, sama nafn og númer. Skipið var endurbyggt árið 1928-29, mældist þá 28 brl. Einnig var sett 50 ha. Tuxham vél í skipið sama ár. Æskan strandaði við Sauðanes, vestan Siglufjarðar 14 október 1934 eftir að hafa fengið á sig brotsjó sem sópaði lóðum og öðru lauslegu fyrir borð. Lóðirnar fóru í skrúfuna og við það stöðvaðist vélin. Rak skipið síðan upp í vík eina rétt við Sauðanesvitann. Áhöfnin, 10 menn, komust hjálparlaust upp í fjöruna. Æskan eyðilagðist á strandstað.


Þilskipið Æskan. Ljósmyndin mun vera tekin árið 1903.                        Ljósmyndari óþekktur.

                    Bátur ferst
                 Menn bjargast

Einkaskeyti til Morgunblaðsins Siglufirði, mánudag.
Flestir stærstu fiskibátarnir hjer réru á laugardagskvöldið. Var þá sæmilegt sjóveður, en útlit slæmt. Þegar um miðjan dag í gær (sunnudag) var komið stórbrim. Bátarnir komu að landi kl. 8-9 um kvöldið, allir nema "Æskan", eign Einars Malmquists útgerðarmanns.
"Æskan" strandaði skammt frá Sauðanesvitanum á tíunda tímanum í gærkvöldi með þeim hætti, að hún fékk brotsjó á sig á tönginni norður af vitanum. Sjórinn tók út lóðir af þilfari og vöfðust þær í skrúfuna svo að vjelin stöðvaðist. Var báturinn að berjast þarna í brimgarðinum í þrjár klukkustundir, en rak að lokum upp í Breiðuvíkina, rjett suðaustan við vitann, og svo hátt, að skipverjar gengu þar svo að kalla á þurrt land úr honum. Voru þeir allir ómeiddir að því frekast er kunnugt. Þegar sást til bátsins frá vitanum, var þegar brugðið við og sent suður að Dalabæjunum. Þaðan voru svo sendir tveir röskir menn hingað til Siglufjarðar og komu þeir hingað laust fyrir miðnætti og sögðu frjettirnar. Var þá þegar safnað mönnum og fóru 20 í hóp skemmstu leið vestur yfir fjallið. Lögðu þeir af stað um miðnætti og var hjerðaslæknir í för með þeim. En hann komst ekki alla leið sökum þess hvað færð var erfið. Þegar Siglfirðingar komu á strandstaðinn, höfðu bátsverjar bjargast í land fyrir nokkru. Goðafoss lá hjer í Siglufirði, en brá þegar við er frjettin um strandið kom og lagði þegar af stað þangað út eftir. Jafnhliða sendi hann stýrimann sinn vestur yfir fjallið með línubyssu og Morsetæki, og hafði hann samband við skipið, svo að hingað komu fregnir með því um björgunina. Flestir Siglfirðingarnir og strandmennirnir eru enn ókomnir að vestan.
"Æskan" var 28 smálestir að stærð og besta skip, smíðað 1887, en umbyggt 1928, og þá settur í það 50 hestafla Tuxham-hreyfill. Formaður var Bjarni Vilmundarson. Skipið er mjög brotið. Það mun hafa verið óvátryggt.
Í útvarpsfrjett í gær segir að báturinn hafi kastast á land undir hömrum þar sem erfitt var um uppgöngu. Tókst þó vjelamanni, Eggert Stefánssyni að klífa hamarinn og komast heim að Sauðanesi. Var þá farið þaðan með kaðla út á strandstaðinn, og hinir skipbrotsmenn dregnir upp á hamrana og gekk það greiðlega og slysalaust.

Morgunblaðið. 16 október 1934.


20.02.2019 22:27

Íslenskar eimskipamyndir í Commander sígarettupökkum.

Á þessu ári eru liðin ein 88 ár frá því að eimskipamyndirnar voru gefnar út en það var árið 1931. Þær voru í sígarettupökkum sem nefndust Commander og voru gefnar út af Tóbaksverslun Íslands h/f í samstarfi við Westminster Tobacco Co Ltd í London. Í auglýsingu í Fálkanum frá árinu 1931, segir að  "fyrir hverjar 50 íslenskar eimskipamyndir í Commander cigarettupökkum, sem oss eru sýndar, fá menn ókeypis eina gullfallega stækkaða mynd af einhverjum af 12 fallegustu myndunum". Það vill nú svo til að ég rakst á þessa "gullfallegu" stækkuðu mynd af togaranum Surprise GK 4 sem tekin var af Vigni ljósmyndara í Reykjavík. Eimskipamyndirnar á ég allar í albúmi sem sérstaklega var gert til að geyma þær í. Einstök heimild um tíma gömlu kolakynntu gufutogaranna í útgerðarsögu þjóðarinnar sem fengu þann sess að vera innan um sígarettur. En nú er öldin önnur, sígarettan á miklu undanhaldi, sem betur fer, en saga þessara miklu atvinnutækja og þeirra sem tóku við af þeim, Nýsköpunartogaranna svokölluðu, áttu mikinn þátt í því þjóðfélagi sem við þekkjum í dag.


Togarinn Surprise GK 4. Verðlaunamynd Vignis ljósmyndara.                             Mynd úr safni mínu.


Bakhlið ljósmyndarinnar.                                                                               Mynd úr safni mínu.


Albúm undir íslenskar eimskipamyndir.                                                        Úr safni mínu.


Íslenskar eimskipamyndir.                                                                                           Úr safni mínu.


Auglýsing úr Fálkanum frá árinu 1931.

20.02.2019 04:54

2904. Páll Pálsson ÍS 102. í slippnum í Reykjavík.

Togari Hraðfrystihúss Gunnvarar hf í Hnífsdal, Páll Pálsson ÍS 102 var tekinn upp í slippinn í Reykjavík í gærmorgun vegna hinnar svokölluðu ársskoðunar, þ.e. ársábyrgð skipasmíðastöðvarinnar er að renna út og þá þarf að skoða skipið vel og kanna hvort einhverjir gallar hafi komið fram í smíði þess. Ísfisktogarinn Páll Pálsson ÍS 102 var smíðaður hjá Huanghai Shipbuilding Co Ltd í Rongcheng í Kína árið 2018. 1.223 bt. 2.440 ha. MAN vél, 1.795 Kw. Er hann systurskip Vestmannaeyjatogarans Breka VE 61 sem smíðaður var á sama stað og tíma. Páll hefur reynst vel að ég held og ekkert stórvægilegt komið upp á þessu tæpa ári sem skipið hefur verið í drift. Glæsilegt skip Páll Pálsson ÍS 102.


2904. Páll Pálsson ÍS 102 í slippnum í Reykjavík.


2904. Páll Pálsson ÍS 102 í slippnum í Reykjavík.


2904. Páll Pálsson ÍS 102 í slippnum í Reykjavík.         (C) Þórhallur S Gjöveraa. 19 febrúar 2019.


2904. Páll Pálsson ÍS 102 við komuna til Ísafjarðar 5 maí 2018.                                    (C) Kvótinn.


  Heimkomuhátíð Páls Pálssonar ÍS 102


Nýjum og glæsilegum togara Hraðfrystihússins - Gunnvarar hf, Páli Pálssyni ÍS 102 sem kom til Ísafjarðar 5. maí var fagnað með formlegri heimkomuhátíð laugardaginn 19.maí.

Séra Magnús Erlingsson sóknarprestur á Ísafirði blessaði skipið auk þess sem karlakórinn Ernir söng nokkur lög.

Guðrún Aspelund er guðmóðir skipsins og  gaf hún því nafn og sagði við það tækifæri "Gæfa fylgi þér og áhöfn þinni Páll Pálsson."

Gestum var síðan boðið að skoða skipið og þar á eftir var boðið uppá veitingar í Edinborgarhúsinu þar sem hönnun og smíði skipsins var kynnt ástamt því að ferðasögur úr ævintýralegri heimsiglingu voru sagðar. Nú eru  starfsmenn Skagans - 3X Technilogy að vinna við uppsetningu búnaðar á millidekk og í lest og tíminn jafnframt nýttur við ýmsilegt annað eins og að gera veirafæri klár.

"Þetta er stór dagur fyrir okkur eigendur og starfsfólk Hraðfrystihússins-Gunnvarar, þetta eru tímamót í Vestfirskum sjávarútvegi og það er einkar gleðilegt að koma með nýtt og fullkomið skip heim. Skip sem búið er fullkomnasta búnaði sem völ er á.

Það er okkar bjargfasta trú að til að standast sífellt meiri áskoranir í sjávarútvegi þurfum við á hverjum tíma að hafa á að skipa bestu tækjum sem völ er og þannig geta laðað til okkar hæfasta starfsfólkið", sagði Einar Valur Kristjánsson framkvæmdastjóri í sínu ávarpi við athöfnina.

Forsvarsmenn HG þakkar öllum þeim sem komu til að skoða skipið og í móttökuna í Edinborgarhúsinu fyrir komuna.

 

Heimasíða H.G. 1 júní 2018.



17.02.2019 08:08

Evangersverksmiðjan á Siglufirði.

Árið 1907 hafði mjög sneyðst um það land sem nothæft var fyrir umsvifamikla útgerð og síldarsöltun Norðmanna á Siglufirði. Hvanneyrin var orðin þéttsetin og nokkuð farið að nýta sjávarlóðir í landi Hafnar, sunnan eyrarinnar. Gustav og Olav Evanger frá Eggesbönes á Sunnmæri fengu það sumar lóð í landi Staðarhóls, hér austan fjarðar. Strax var hafin bygging síldarstöðvar með fiskihúsi og bryggju og Herlö, gufuskip þeirra, landaði þar síld til söltunar. Það blés byrlega fyrir hinum framkvæmdasömu bræðrum og hafinn var undirbúningur að byggingu stórrar og fullkominnar síldarverksmiðju.
Með samningi við fyrirtækin H. F. Hartner og Thomas Morgan & Sohn í Hamborg var stofnað hlutafélagið a/s Siglufjord Olje & Guanofabrik og annaðist það rekstur hinnar glæsilegu síldarverksmiðju sem tók til starfa í ágúst 1911 - einnar þeirrar fyrstu á landinu.
Verksmiðjuhúsið var byggt úr timbri, þrílyft á steyptum grunni, 50 álnir á lengd (31,4 metrar) og 20 á breidd (12,5 metrar). Á jarðhæð var 140 hestafla vél knúin gufuafli. Gufan var leidd í járnrörum frá kolakyntum gufukatli. Reim frá gufuvélinni lá upp á næstu hæð og sneri þar löngum öxli. Á öxlinum voru margar og misstórar reimskífur og þaðan lágu reimar upp og niður og sneru pressum, kvörnum, færiböndum og margs konar öðrum vélbúnaði. Allt var upplýst með rafmagni frá gufutúrbínu.
Fyrir framan þetta stórhýsi, í fjörunni, var mikil steinsteypt síldarþró. Úr henni var síldin flutt með færibandi í sex suðukör á efstu hæð. Milli 80 og 100 manns unnu við verksmiðjuna og var afkastagetan um 500 mál síldar,  eða 60 lýsisámur og 100 mjölsekkir á sólarhring. Forstjóri verksmiðjunnar var Gústav Evanger. Ofurlítið þorp reis smám saman á staðnum. Þótti Siglfirðingum það tilkomumikið á síðkvöldum að sjá ljósadýrðina þar speglast í lognkyrrum sjávarfletinum og gufumökkinn frá síldarbræðslunni hverfa út í rökkrið.
Þann 12. apríl 1919 féll gríðarlegt snjóflóð af brúnum Staðarhólshnjúkanna nærri 1000 metrar á breidd og gjöreyddi mannvirkjum Evangersbræðra, húsum og bryggjum. Níu manns biðu bana í snjóflóðinu. Þótt slysið væri Evangersbræðrum mikið áfall byggðu þeir aftur upp á Staðarhólsbökkum 1922 og ráku þar umtalsverða síldarsöltun í nokkur ár áður en umsvifum þeirra á Íslandi lauk endanlega.

Heimild: Síldarminjasafnið á Siglufirði.


Síldarbræðsla Evangersbræðra á Staðarhólsbökkum við austanverðan Siglufjörð. Þessi verksmiðja var hin fyrsta stóra síldarbræðsla sem reyst var hér á landi.       (C) Örlygur Kristfinnsson.


Evangersverksmiðjan á Staðarhólsbökkum. Þetta er eina ljósmyndin sem vitað er um með vissu að til er af þessari síldarbræðslu.     Ljósmyndari óþekktur.

     Landnám Norðmanna og fyrsta
    úthafssíldin berst til Siglufjarðar

Svo segir í Landnámu: "Þormóður inn rammi hét maðr. Hann vá Gyrð, móðurföður Skjálgs á Jaðri, og varð fyrir það landflótti og fór til Íslands. Hann kom skipi sínu í Siglufjörð. Hann deildi við Ólaf bekk (Iandnámsmann í næsta firði) og varð sextán manna bani áðr en þeir sættust".
Fyrsti íbúi Siglufjarðar var því norskur víkingur, sem lét sverðið gera út um vandamálin, að þeirra tíma sið. Eftir því sem sagan greinir, var það fyrir hreina tilviljun, að hann nam land í Siglufirði. Ísland var þá að mestu fullnumið, nema útnes og litlir firðir. Skjálgur á Jaðri var einn mesti höfðingi Noregs á sinni tíð. Hann var faðir Erlings Skjálgssonar, eins helzta stuðningsmanns Ólafs Tryggvasonar. Og þessi tilviljun, að Þormóður rammi skyldi óvingast svo gróflega við þennan áhrifamikla höfðingja, neyddi hann til að leita skjóls á Íslandi, nánar tiltekið á Siglufirði. - Engar sögur fara af afkomendum Þormóðs ramma og reyndar lítið sagt frá Siglfirðingum í íslenzkum sögnum, allt fram undir síðustu aldamót, en þá má segja, að Norðmenn hafi numið land á Siglufirði í annað sinn.
Þetta annað Iandnám Norðmanna í Siglufirði hófst með síldveiðunum á úthafinu fyrir Norðurlandi. Það var árið 1903, sem þetta tímabil hófst með komu fyrstu úthafssíldarinnar til Siglufjarðar. Ole Tynes, Norðmaður, sem bjó á Siglufirði um áratugi og rak þar umfangsmikla útgerð og síldarsöltun, skrifar eftirfarandi um þessi merku tímamót:
 "Um miðaftanleytið 8. júlí 1903 flýgur sú fregn eins og eldur í sinu meðal íbúa þorpsins, að seglskip væri í augsýn úti á hafinu á leið til Siglufjarðar. Skipið mjakast ofurhægt inn fjörðinn og það varpar akkerum framan við bryggju þorpsins. Báti er skotið út frá skipinu, sem ber nafnið "Marsley". Báturinn rennir að bryggju, skipstjórinn stígur á land. Um það voru allar konur, sem þarna voru staddar, sammála, að skipstjórinn, sem þarna kom neðan bryggjuna, væri langfallegasti Norðmaðurinn, sem nokkru sinni hefði stigið fótum á Siglfirzka grund. Hann var um þrítugt, hár og íturvaxinn, ljós yfirlitum og norrænn á svip. En þarna á malarkambinum voru saman komnir því nær allir íbúar Siglufjarðarþorps, ungir og gamlir, enda var fólksfjöldinn ekki mikill í þá daga. Allir vildu fagna og heilsa hinu nýja skipi. Þá var einhver, sem spurði, hvað það væri, sem skip hans hefði á þilfari og glitraði svo mjög. Þá brosti skipstjóri og sagði, að það væri síld. - Síld? - Já, Við létum reka í fyrrinótt og fengum þá ellefu tunnur. En svo létum við reka aftur í nótt, og þá komu í netin sextíu og sjö tunnur síldar. Við verðum að fá hjálp til að koma þessu í salt. Skipið leggst að bryggju og allt kemst á ferð og flug. Snjóhvítar tunnur hlaðast upp í stafla ofan við bryggjuna. Og er þannig hafði gengið um stund, hófst sá starfinn, sem mest var um verður: Fyrsta hafsildin, sem veidd var á djúpmiðum, er affermd til söltunar á Siglufirði. Klukkan eitt miðnættis er fyrsta siglfirzka hafsíldin komin í salt. Fólkið er að hætta og farið að þvo sér og þrífa sig. Þá kemur skipstjórinn með tvær litlar skjóður. Hann ber sína í hvorri hendi. Hann sezt á tóman síldarstamp og hefur hreina heiltunnu fyrir afgreiðsluborð. Og þarna greiðir hann fólkinu kaup þess í glerhörðum peningum. Þetta var nýlunda á Siglufirði. Hver gengur til sinna heimkynna í blíðu sumarnæturinnar í þann mund, er nætursólin hellir geislaflóði sínu yfir bæinn og breytir hverri rúðu í lýsigull. Á morgun er helgidagur. Þetta er sunnudagsnótt. Nú eru peningar komnir inn á hvert heimili á Siglufjarðareyri. Menn leggjast til hvílu ánægðir í friði og kyrrð sólskinsnæturinnar. Í hverju brjósti ríkir óvenjulegt öryggi og sælublandin von. Menn sofna með bros á vör. Það er kominn nýr dagur. - Nýi tíminn hefur haldið innreið sína í hið litla, fátæklega þorp norður við heimskautsbauginn." Þannig byrjaði síldarævintýrið á Siglufirði.

Sveitarstjórnarmál. 3 hefti 1 júní 1976.


Síldarsöltunarstöð Norðmannsins Hans Söbstad á Siglufirði. Talið er að síldin úr reknetaskipinu Marsley hafi verið söltuð í þessari stöð 8 júlí 1903. Þessi síldarstöð Söbstads brann til grunna hinn 6 júlí árið 1919 ásamt íbúðarhúsi og tunnuverksmiðju.   (C) Sílsarsaga Íslands.

              Snjóflóð í Siglufirði Stórkostlegar skemmdir og manntjón

Siglufirði í gær. Í nótt kl. 4 féll snjóflóð úr Staðarhólsfjalli og tók með sér allar byggingar Evangers, að einu litlu húsi undanskildu, og bar á sjó út. Flóðbylgjan gerði afskaplegar skemmdir hérna megin fjarðarins, mölvaði allar bryggjur og fjölda skipa og bata. Um manntjón er ókunnugt, því að ófært hefir verið yfir um vegna roks og fádæma stórhríðar, en því miður líklega eitthvað. Skaðinn skiftir hundruðum þúsunda króna. Hér er komin svo afskapleg fönn, að heita má að bærinn sé kominn í kaf. Nánar í kvöld eða á morgun. Annað símskeyti, sem hingað barst frá Siglufirði, hermir það að 18-20 manns muni hafa látið lífið í snjóflóðinu, en vonandi er að sú fregn sé orðum aukin.

Morgunblaðið. 13 apríl 1919.

         Snjóflóðið mikla í Siglufirði

Snjóflóðið mikla, sem féll í Siglufirði aðfaranótt laugardagsins, mun hafa valdið meira tjóni en nokkurt annað snjóflóð hér á landi. Það hljóp ofan úr háfjalli og kom fyrst á bæinn Neðri-Skútu. Heimilisfólkið þar, sjö talsins, mun hafa verið í fasta svefni, er flóðið reið á bæinn með ómótstæðilegu afli. En bærinn var þéttari fyrir heldur en timburhús og sópaðist eigi brott, heldur fór í kaf. Óttuðust menn að fólkið mundi allt hafa biðið bana, Og því kom sú fregn fyrst, að um 20 manns mundi hafa farist. En í fyrradag var þó gerð tilraun til þess að grafa upp bæinn og fannst þá fólkið allt lifandi, en nokkuð þjakað og meitt, því að niður hafði bærinn fallið undan snjóþunganum. Blindhríð var á allan laugardaginn og því eigi unt að leita þeirra, sem búið höfðu í timburhúsunum niður á bakkanum, sem flóðið tók og bar á sjó út. Þar áttu heima 10. eða 11 manns. Var það gamall maður, Sæther, umsjónarmaður stöðvar Evangers, og kona hans. Í öðru íbúðarhúsi, sem þar var, bjuggu tvenn hjón í þurrabúð: Friðbjörn Jónsson, kona hans og fóstursonur, og Benedikt Sveinsson, kona hans og 3 eða -4 börn. Má telja víst, að þetta fólk hafi allt saman farist. Þegar snjóflóðið skall í sjóinn, varð af svo mikil flóðalda, að hún gekk langt á land upp kaupstaðarmegin og braut þar fimm bryggjur svo að segja í spón, en jakar úr flóðinu bárust langt á land og bátum, sem stóðu uppi í f jöru, fleygði til. Snjóflóð hafa áður fallið úr Staðarhólsfjalli og gert skemmdir. Eftir seinasta flóðið var gerður grjótgarður uppi í hlíðinni til varnar gegn snjóflóðum framvegis, en nú kom hann að engu haldi, því að snjórinn var svo mikill, að hann var í kafi.
Ákaflega mikill snjór er nú á öllu Norðurlandi. Eru menn víða hræddir við snjóflóð, t. d. í Bolungarvík og á Seyðisfirði. Er mælt að verzlun hf. Framtíðin á Seyðisfirði hafi verið lokað af ótta við snjóflóð.

Morgunblaðið. 14 apríl 1919.

16.02.2019 16:39

Blakknes BA 119. TFAS.

Vélskipið Blakknes BA 119 var smíðað hjá Frederikssund Skibsværft A/S í Frederikssund í Danmörku árið 1947 fyrir Vesturnes hf á Patreksfirði. Eik. 99 brl. 300 ha. Mias vél. Smíðanúmer 782. Selt 29 janúar 1954, Baldri Guðmundssyni (Baldur blanki) í Reykjavík, hét Gissur hvíti RE 120. Skipið sökk 11 febrúar árið 1954 á Faxaflóa eftir árekstur við vélskipið Rifsnes RE 272. Áhöfninni, 12 mönnum, var bjargað um borð í Rifsnesið sem skemmdist lítið, en Gissur hvíti hvarf í djúpið á nokkrum mínútum.


Vélskipið Blakknes BA 119 á siglingu.                                             Ljósmyndari óþekktur.

    Nýr Danmerkurbátur til landsins

Síðastliðinn föstudag kom til Hafnarfjarðar nýr mótorbátur frá Danmörku. Báturinn er eign h.f. Vesturnes á Patreksfirði og heitir "Blakknes", um 90 lestir að stærð: Áður hefir sama útgerðarfélag keypt annan bát byggðan hjá sömu skipasmíðastöð. Báturinn var 7 daga frá Frederikssund í Danmörku til Hafnarfjarðar og reyndist í heimsiglingunni mjög vel, enda mjög vandaður og traustur, útbúinn öllum nýjustu siglinatækjum. Skipstjóri á bátnum var Helgi Guðmundsson frá Patreksfirði. Báturinn er byggður hjá A.S Fredrikssunds Skibsværft, eftir íslenzkum byggingarreglum og undir eftirliti Bureau Veritas. Vél bátsins er 270 ha. Dieselvél. Talstöð, dýptarmælir og spil eru öll af beztu gerð. Híbýli áhafnar og skipstjóra mjög rúmgóð og öllu haganlega fyrir komið. Eggert Kristjánsson & Co. h.f. í Beykjavik hefir selt bátinn hingað til lands en það verzlunarfyrirtæki er umboðsmaður A.S Frederikssunds Skibsværft. Eggert Kristjánsson & Go h.f. hefir nú síðan styrjöldinni lauk selt hingað til landsins 10 fiskibáta frá 35-90 lesta, alla byggða í Danmörku. Þess má geta að smíðanúmer vb. "Blakknes" hjá skipasmíðastöðinni var nr. 782 en að þeim bát meðtöldum höfðu 65% af nýbyggingum A.S Frederikssunds Skibsværft verið fyrir Íslendinga, enda ber öllum saman um, að bátar þessarar skipasmíðastöðvar séu mjög hentugir til fiskveiða hér við land. Skipasmíðastöðin hefir einnig gjört sér mjög mikið far um að kynna sér þarfir og óskir íslenzkra fiskimanna vegna þeirra báta er stöðin hefir byggt fyrir þá. Einnig má geta þess að verð þeirra báta er Eggert Kristjánsson & Co. h.f. hefir útvegað hingað frá Danmörku hefir verið töluvert lægra en sambærilegra báta, sem byggðir hafa verið annars staðar.

Vísir. 20 október 1947.


Vélskipið Rifsnes RE 272 að landa síld á Djúpavík.                               (C) Guðbjartur Ásgeirsson.

 Vélskipið Gissur hvíti sökk í gær á
 svipstundu eftir árekstur í Faxaflóa
     Giftusamleg björgun áhafnar

Í gærdag varð sjóslys hér úti í Faxaflóa, er tvö skip rákust á. Annað þeirra, Gissur hvíti, sem gerður er út frá Borgarnesi, sökk á fáeinum mínútum. Hitt skipið í árekstri þessum, Rifsnes frá Reykjavík, bjargaði allri áhöfninni af bátnum, 12 mönnum. Rifsnes sakaði ekki. Árekstur þessi varð um kl. 3 í gærdag um 36 sjómílur frá Reykjavík. Annað skipið, Gissur hvíti var á leið til Borgarness úr fyrsta róðri sínum á vertíðinni, með um 20 tonn af fiski, eftir fimm daga útivist. Rifsnes var á leið út á miðin er áreksturinn varð. Skipstjórinn Gísli Gunnarsson, Vesturgötu 52, var á stjórnpalli. Stefni Rifsness, sem er járnskip, kom á stjórnborðshlið Gissurar hvíta, rétt aftan við miðju. Skipverjar á bátnum voru allir uppi, en skipstjórinn Bjarni Gíslason, Hraunteigi 10, svaf er þetta gerðist og var háseti við stýrið. Skipstjórinn á Rifsnesi gerði tilraun til að forða árekstrinum, með því að setja á fulla ferð afturábak, en allt kom fyrir ekki, enda var skammt milli skipanna, sem bæði höfðu verið á fullri ferð.
Þar sem stefnið kom á stjórnborðshlið Gissurar hvíta, gekk það 2-4 fet inn í skipið og skipti það engum togum að það tók þegar að sökkva. En án þess að hreyfa Rifsnes frá þeim stað sem það var, að árekstrinum afstöðnum, tókst að ná sjö mönnum af 12 manna áhöfn Gissurar hvíta, upp í Rifsnesið, en fimm fóru í sjóinn. Einn hásetanna á Gissuri hvíta var lengra frá félögum sínum fimm, sem í sjóinn fóru og hægt var án frekari tafa að draga upp í skipið. Þessum manni bjargaði einn hásetanna á Rifsnesi, Elís Bjarnason, Knoxbúðum B-9, með því að synda til hans með línu og bjargaði hann lífi mannsins. Í samtali sem tíðindamaður Mbl. átti við skipstjórana í gærkvöldi um klukkan hálf ellefu, er Rifsnes kom til Reykjavíkur, bar þeim saman um það sem var aðalatriðið, að björgun áhafnarinnar á Gissuri hvíta hefði ekki getað heppnast betur. Ekkert fum, engin mistök. Um 10 mínútur munu hafa liðið frá því að áreksturinn varð, þar til skipbrotsmenn voru allir komnir um boð í Rifsnes, en þá var Gissur hvíti horfinn í djúpið.

Morgunblaðið. 12 febrúar 1954.


Flettingar í dag: 265
Gestir í dag: 20
Flettingar í gær: 1134
Gestir í gær: 51
Samtals flettingar: 1062890
Samtals gestir: 76985
Tölur uppfærðar: 11.12.2024 14:25:00