27.01.2018 05:49
B. v. Seagull RE 100. LBJM.
Ég var búinn að setja inn innlegg um Seagull 5 október 2015 en það var ekki rétt mynd af honum þá, heldur af frönskum togara sem lá við stjóra í Vestmannaeyjahöfn. Seagull gæti hafa haft skráningarnúmerið M 112 í Milford, en eftir myndinni hér að neðan er ekki betur séð en að það hafi verið M 4. Skipið hér fremst á myndinni ber nafnið Seagull og þá ætti gamli "fjósarauður" að vera kominn í leitirnar.
Botnvörpungurinn Seagull
Í fyrsta tölublaði Ægis, í júlí 1905, er sagt frá komu
Seagulls og henni fagnað. Segir þar m.a.:
"Heyrst hefir að margir hér í Reykjavík og
nágrenninu hefðu í hyggju að selja þilskip sín ef kostur er og kaupa aftur
botnvörpuskip,og sýnir þetta virðingarverðan áhuga fyrir að fylgja með tímanum
í fiskiveiðamálunum."
Ægir. 1 júlí 1905.
Þorvaldur Björnsson óðalsbóndi.Fæddur
í Stóra-Dal undir Eyjafjöllum 18. október 1833, dáinn 30. nóvember 1922. Bóndi í Núpakoti undir Eyjafjöllum 1863-1886, í Svaðbæli
1886-1905, vann þar mjög að jarðabótum, hýsti stórmannlega og nefndi býlið
Þorvaldseyri. Dvaldist í Reykjavík 1905-1909 og átti þá talsverðan þátt í
togaraútgerð. Fluttist síðan aftur að Núpakoti og var þar til æviloka. Alþingismaður
Rangæinga 1886-1891.
Innlendur
botnvörpungur sektaður
Botnvörpungurinn Seagull, er keyptur var hingað í vor sem
leið frá Englandi af nokkrum Reykvíkingum í félagi (þorvaldi fyrrum óðalsbónda
á þorvaldseyri Bjarnarsyni, Guðmundi Einarssyni steinsmið, og 3-4 öðrum) og
haldið var út í sumar við botnvörpuveiðar, varð uppvís að því, að hafa brotið landbelgislögin
hér suður í Garðsjó og hlaut fyrir það hér í fyrradag, 1.100 kr. sekt, auk
málskostnaðar og aflamissis og veiðarfæra, sem var allt gert upptækt.
Málskostnaður mun hafa verið töluverður, með því að sýslumaðurinn í Kjósar- og
Gullbringusýslu varð að hafa töluvert fyrir að fá brotið sannað, ferðalög og
annað. Skipstjórinn, Árni Eyjólfsson (Byron) var ekki betri en hinir útlendu sökudólgar
með það, að hann þrætti fyrir brotið, eins og þeir, meðan hann gat. Skipið kvað
hafa aflað illa í sumar og skaði því mikill á útgerðinni.
Ísafold. 28 október 1905.
Skipsstrand.
Frá Seyðisfirði er símað nýlega "Seagull" slitnaði upp
á höfninni í Vestmanneyjum 8. desember og rak í land, bilaði svo, að er
ósjófær. Ábyrgðin var í ólagi. Viðlagasjóður hafði lánað út á hann 15,000 kr.
Búist er við, að björgunarskip geti náð honum út "Seagull" var
botnvörpuskip, fyrrum eign Þorvalds Björnssonar frá Þorvaldseyri en nú sameign
allmargra manna hér í bæ og haft til flutninga fyrir Edinborgar verzlun.
Ingólfur. 7 janúar 1908.
"Útgerð" Seagull
Útgerð Seagulls gekk alla tíð á afturfótunum. Fljótlega
eftir að skipið kom til Reykjavíkur, var því haldið til veiða undir stjórn Árna
Eyjólfssonar, en afli var lítill sem enginn. Sá maður,sem kunnastur er af útgerð Seagulls, er
Þorvaldur Björnsson óðalsbóndi, ýmist kendur við Núpakot eða Þorvaldseyri undir
Eyjafjöllum. Hann var kominn yfir sjötugt er hann lenti í hinu misheppnaða
Seagullsævintýri. Honum hafði græðst fé á búskap og var hann í tölu kunnari
bænda á Suðurlandi. Þorvaldur fluttist til Reykjavíkur árið 1905 og mun þá
fljótlega hafa komist inn í félagsskapinn um Seagull. Fullkominn eigandi
Seagulls er hann ekki talinn fyrr en frá 1 desember 1906. Átti hann togarann
einn til 28 maí 1907, en þá var hann gjaldþrota á fyrirtækinu. Togarinn var
stundum nefndur manna í milli "Fjósarauður"Þorvaldi til háðungar og
einnig vegna litarins, en hann var rauðbrúnn. Síðast var hann notaður til flutninga,
allt þar til hann slitnaði upp,rak á land og skemmdist við Vestmannaeyjar í
desember árið 1907. Hinn 9 júlí 1908 var auglýst nauðungaruppboð á
botnvörpuveiðiskipinu Seagull og skyldi það fara fram hinn 13 sama mánaðar
"við skipið, þar sem það nú stendur uppi í fjörunni hjer (þ.e. í Vestmannaeyjum)"Á
Seagull hvíldi skuld við Fiskiveiðasjóð Íslands, sem lenti á ekkju Péturs
Jónssonar blikksmiðs sem var gerð gjaldþrota þess vegna. Flakið hefur líklega
verið dregið til Hafnarfjarðar, því að þar var það rifið mörgum árum seinna.
Birgir Þórisson.
25.01.2018 21:59
2926. Stormur HF 294. TF..
Stormur kominn til hafnar
Nýtt neta- og línuveiðiskip, Stormur HF, kom til
hafnar í Reykjavík í gærmorgun, eftir að hafa verið fullsmíðaður í Gdansk
í Póllandi. Þar var skrokkurinn lengdur úr 23 í 45 metra en útgerðarfyrirtækið
Stormur Seafood ehf. keypti skrokkinn í Nýfundnalandi fyrir nokkrum
árum.
Skipasýn hannaði breytingarnar en skipið er rafknúið og búið ýmsum fullkomnum
tækjum. Rými er fyrir 20 í áhöfn.
Mbl.is. 19 desember 2017.
21.01.2018 13:01
Helena ÍS 424. LBHQ / TFBJ.
Það má geta þess að það var Gautur EA 669 sem bjargaði áhöfninni á vélbátnum Einari þveræing EA 537, þegar hann brann og sökk út af Hraunhafnartanga 24 júlí árið 1947.
Helena ÍS 424 á Ísafirði. (C) M. Simson.
Helena ÍS 424 á síldveiðum. Mynd úr Íslensk skip.
Loðnuveiðar
í Faxaflóa
á vertíðinni 1938
Ægir. 4 tbl. 1 apríl 1938.
20.01.2018 08:54
Sexæringurinn Stanley. Fyrsti mótorbátur landsmanna.
Sexæringurinn Stanley var smíðaður á Ísafirði um 1860. Eik og fura. 2 brl.
2 ha. Möllerup vél var sett í bátinn haustið 1902. Stanley var þá í eigu
Sophusar J. Nielsen verslunarstjóra og Árna Gíslasonar fiskmatsmanns og
formanns á Ísafirði. Guðmundur Guðmundsson bóndi á Eyri í Mjóafirði lét upphaflega smíða bátinn fyrir sjálfan sig. Skipasmiðurinn
var Þórir Pálsson fæddur 1797 og dó skömmu eftir 1880. Báturinn hefur sennilega verið smíðaður fyrir eða um 1860.
Um 1885 gekk báturinn undir nafninu Skálin og átti Guðmundur á Eyri verbúð
í Bolungarvík sem kölluð
var Skálarbúð. Nafngiftin mun hafa komið af því að Guðmundur fór með bátinn
eins og hann væri glerskál eða postulín. Þórir skipasmiður prófaði allan við
sem nota átti í bátinn með að höggva af spæni og setja á vatn og neitaði að
nota við sem illa flaut og kallaði það manndrápsvið. Árni keypti Skálina 1890 af Ebenezer tengdasyni Guðmundar á Eyri og var hún þá
nýviðgerð. Ebenezer bjó í Þernuvík og á Hvítanesi við Skötufjörð. Árni breytti
nafni skipsins og kallaði það Stanley og bar báturinn það nafn þegar vélin var
sett í það. Útgerð bátsins gekk vel þangað til hann rak í land í Borgarbót í
Skötufirði árið 1908 og brotnaði þar. Þá var báturinn í eigu Bjarna Sigurðssonar bónda á
Borg í Skötufirði.
Sexæringurinn Stanley. Málverk eftir Sigurð Guðjónsson.
Fyrsti
Íslenzki vélknúni fiskibáturinn
Vestfirðingar hafa löngum eins og vera ber verið forustumenn
um sjósókn alla og sjómensku. Það er því ekki undarleg tilviljun, að fyrsta
mótorvélin í fiskibát skyldi verða á Vestfjörðum, og þá sérstaklega hér við
Ísafjarðardjúp, þar sem sjósókn hefir löngum mest verið. Það þykir hlýða, að
rifja hér upp nokkuð úr sögu þessarar merku tilraunar, sem orðið hefir svo
afdrifarík fyrir íslenzkar fiskiveiðar, og einmitt í sambandi við
sjómannadaginn. Hefir Vesturland því átt viðtal við forgöngumann þessarar merkilegu
nýbreytni, Árna Gíslason fyrv. yfirfiskimatsmann. Eru hér birt aðalatriðin úr
frásögn hans. En Árni hefir nú í smíðum yfirlitsritgerð um þetta, sem mun
birtast innan skamms. Tildrög þess, að Árni fór að hugsa um að fá mótorvél í
fiskibát voru fregnir þær, er Árna bárust af mótorvélum, sem Danir, er stunduðu
kolaveiðar á Önundarfirði, höfðu í smábátum. Spurði hann Dani, er hann kyntist
á spekulantsferðum hér um Djúpið, um mótorvélar í Danmörku og reynslu þeirra
þar. Var það álit flestra, að mótorvélar myndu koma íslenzkum fiskiveiðum að
gagni. Sannfærðist Árni af þessum viðtölum um að hér væri um merkilega og
gagnlega nýbreytni að ræða. Þeir, Árni og Sophus Jörgen Nielsen, fyrrv.
verzlunarstjóri Tangsverzlunar hér, áttu þá í félagi sexæringinn "Stanley".
Hreyfði Árni því 1901 við sameignarmann sinn, að hann vildi fá mótorvél í
bátinn, á þann hátt að sameigendurnir legðu fram andvirði vélarinnar í félagi.
Nielsen tók þessu dauflega og með vantrú á nýbreytnina, en Árni endurtók ósk
sína. Fór svo, að Nielsen, sem átti bróður í Esbjerg, kvaðst skyldi leita
upplýsinga um þessar nýju mótorvélar í Danmörku og reynslu þeirra þar.
Opnir mótorbátar við bryggju á Ísafirði við konungsheimsóknina þangað árið 1907. Trúlega hefur Stanley verið í þessum fríða bátahópi. (C) Björn Pálsson.
Vildi svo til að þessi bróður Nielsens var vélfræðingur á mótorverkstæði C. H.
Möllerups í Esbjerg. Skrifaði hann Nielsen ýtarlegt bréf og hvatti hann til
þess að reyna mótorvélar á Íslandi. Pöntuða þeir Árni og Nielsen svo 2ja
hestafla vél frá C. H. Möllerup í Esbjerg, í júní 1902. Kom vélin hingað 5.
nóv. 1902, með síðustu ferð þess árs. Með þeirri ferð kom einnig maður frá
vélaverkstæðinu, J. H. Jessen, þá 17 ára gamall. Setti hann niður vélina og
kendi Árna meðferð hennar og hirðingu. Tókst það allt vel, og Jessen fór aftur
til Danmerkur eftir áramótin. 1904 kom svo Jessen aftur hingað og setti upp hér
á Ísafirði fyrsta vélaverkstæði hér á landi, og starfaði hér til dauðadags.
Voru þá þegar komnar svo margar mótorvélar hér og í nágrenninu, að nauðsyn var
á viðgerðaverkstæði. Beittu útvegsmenn sér fyrir stofnun þess og gengu 14
formenn héðan og úr nágrenninu ásamt Jóni Laxdal verzlunarstjóra í ábyrgð fyrir
15 þús. kr. láni til áhaldakaupa fyrir Jessen. Reyndist Jessen hinn þarfasti og
bezti maður í sinni iðngrein og náði almennu trausti og vinsældum. Hjá Jessen
lærðu margir efnismenn. Má meðal þeirra nefna: Gisla Jónsson, eftirlitsmann skipa
og véla í Reykjavik, Sörensen, 1. vélstjóra á Brúarfossi, Gunnlaug Fossberg
vélstj. í Reykjavík, Kjartan Tómasson, vélstj. við rafveitu Reykjavíkur,
Hallgrímur Jónsson, vélstj. í Rvik, formaður Vélstj.fél. íslands, Þorsteinn
Árnason, féhirðir Vélstj.fél. Íslands og Ágúst Guðmundsson, vélstj. við
rafveitu Reykjavlkur. Hin nýja fyrsta íslenzka mótorvél var sett í
"Stanley." Var honum breytt aðeins að því leyti, að sett var nýtt
afturstefni fyrir vélskrúfuna og byrðingurinn hækkaður með skjólborðum.
Málverk Sigurðar Guðjónssonar af Stanley ásamt upplýsingum. Þarna kemur fram m.a. að Stanley hafi heitið áður Fenix.
Vélin var 2ja hestafla frá mótorverksmiðju C. H. Möllerup í Esbjerg, eins og
áður er sagt. Kostaði hún 1300 krónur hingað komin. Manninn til þess að setja
niður vélina kostaði verkstæðið, en þeir Árni og Nielsen kostuðu uppihald hans
hér. Á Páskum 1903 byrjaði Árni vorvertið í Bolungavík á sínum nýja vélknúna
bát, sem margir litu á með vantrúaraugum, eins og gerist og gengur með nýbreytnina.
Einkum óttuðust menn, að erfitt yrði að lenda vélbát í Bolungavík, jafn
stórgrýtt og oft var í lendingunni, en að eiga þar bát á floti var þá ekki um
að ræða, jafnvel ekki að vorlagi. Varð að setja bátana eftir hvern röður og
löngum síðar, þar til öldubrjóturinn gaf svo mikið hlé, að óhætt var, að leggja
bátum að vor og sumarlagi. Á 3. dag Páska var ágætis sjóveður og reru þá allir
Bolvíkingar. Var það fyrsta sjóferð Árna þar á nýja bátnum. Lánaðist hún svo
vel, að hann gat vegna vélaflsins verið það fljótari en hinir, að fara tvisvar
yfir daginn og fékk hlaðafla í bæði skiftin. Þetta varð sigurdagur þeirrar
nýbreytni, að vélaaflið kom í stað mannsorkunnar. Vantrúin fauk út í veður og
vind, og menn skildu brátt, að þarna var bæði um aukið hagræði og mikla
framtíðarmöguleika að ræða. Árni átti "Stanley" í 3 ár, eftir að vél var
sett í hann, og hélt honum jafnan út til fiskjar, hér frá Ísafirði og
Bolungarvík. Eina vélarbilunin hjá Árna allan þennan tíma, var það óhapp, að
ytra byrði sívalningsins (cylinders) sprakk sökum þess að kælivatn fraus í
vatnsrörinu. Gerði Albert sálugi Jónsson járnsmiður hér við þessa bilun, og
dugði sú aðgerð meðan Árni átti bátinn. 1906 og næstu ár á eftir varð einskonar
mótorbátakapphlaup víðsvegar um land. Fóru menn þá að fá sér báta, er
sérstaklega voru smíðaðir fyrir vélar, stærri og betur útbúna. Voru þeir
flestir keyptir frá útlöndum. Árni varð aftur sá fyrsti til þess að fá nýjan
bát.
Starfsmenn Vélsmiðju J. H. Jessen á Ísafirði, þeirri fyrstu hér á landi árið 1908. Talið frá v: Óskar Sigurgeirsson, Þórður Þórðarson, A. Nyberg, Fridtiof Nielsen, J. H. Jessen, Gísli Jónsson, óþekktur, Þorsteinn Thorsteinsson, Hinrik Hjaltason, Jón Þorbergsson, Guðbrandur Jakobsson og Alfred Jessen. (C) Ljósmyndasafnið á Ísafirði.
Seldi hann gamla "Stanley" 1906, mági sínum , Bjarna Sigurðssyni á
Borg í Skötufirði og fékk sér sama ár nýjan vélbát, smíðaðan í Friðrikshöfn,
með 4 hestafla Alphavél. 1909 fékk Árni þriðja vélbátinn með þilfari, einnig
með 4 hesta Alphavél. Sá bátur fórst í fiskiróðri héðan 23. des. 1910 með
vaskleikamanninum Hrólfi Jakobssyni sem formanni, og einvala skipshöfn. Fjórða
vélbátinn, Geysi, með 6 hestafla Alphamótor, keypti Árni 1911 og var formaður á
honum til 1912, að hann var skipaður yfirfiskimatsmaður hér á Vestfjörðum.
Endalok "Stanleys" fyrsta vélknúna bátsins, urðu þau, að hann rak á land í
Borgarbót í Skötufirði 1908. Líkindi eru til að vélin úr honum hafi náðst, því
í leitirnar hefir komið í Bolungavik 2ja hestafla MöIIerupsmótor, smíðaður
1902, sem síðar hefir verið breytt í landmótor, af Th. Thomsen vélsmið, er
fyrstur hafði vélaverkstæði í Bolungarvík, en síðar í Vestmannaeyjum. Hefir
Friðrik Teitsson vélsmiður í Bolungavík lánað vél þessa til sýningar. Verður
hún sýnd í Reykjavík nú á Sjómannadaginn. Bendir ýmislegt til, að þarna sé
einmitt fyrsta íslenzka fiskibátavélin, þótt ekki liggi fyrir um það óyggjandi
vissa. Er sjálfsagt að grafast þar betur fyrir, og setja vélina á
fiskveiðasafn, ef satt reynist, en geyma hana í þjóðmenjasafninu þar til
fiskveiðasafnið kemst á fót.
Vesturland. 3 júní 1939.
17.01.2018 16:49
659. Málmey GK 10. LBSR / TFSE.
Línuveiðarinn Málmey GK 10. (C) Guðbjartur Ásgeirsson.
Málmey GK 10 á leið út Hafnarfjörðinn. (C) Guðbjartur Ásgeirsson.
Góð veiði
Skipstjóri á Málmey er Magnús Magnússon frá Skuld í Hafnarfirði, sem jafnframt er eigandi skipsins, ásamt Birni Þorsteinssyni bryggjuverði í Hafnarfirði. 18. þ. m. setti afla sinn á land í Hafnarfirði línuveiðarinn Jökull og Iosaði hann 96 skpd. Jökull hættir nú saltfiskveiðum og býr sig á ísfiskveiðar og fer frá Hafnarfirði væntanlega á laugardag. Skipið hefir lagt á land 1060 skpd. frá því í janúarlok. Beinteinn Bjarnason gerir skipið út. 17. þ. m. kom Alden til Hafnarfjarðar með 72 skpd., og vélbáturinn Vébjörn, sem stundar isfiskveiðar, kom inn til þess að afla sér veiðarfæra og íss.
18. þ. m. komu til Hafnarfjarðar togararnir Óli Garða með 60 föt og Rán með 50 föt lifrar, báðir eftir 9 daga útivist.
Vísir. 21 apríl 1939.
15.01.2018 05:56
454. Gísli J. Johnsen VE 100. TFGM.
Gísli J. Johnsen VE 100 á leið í róður. Ljósmyndari óþekktur.
Gísli J.
Johnsen VE 100
Nýlega kom nýr bátur til Eyja, er heitir "Gísli J.
Johnsen" og er eign Guðlaugs Brynjólfssonar, útgerðarmanns. Báturinn er 24
smálestir að stærð og er smíðaður í Korsör í Danmörku.
Ægir. 1 mars 1939.
14.01.2018 07:57
B. v. Hallveig Fróðadóttir RE 203. TFUE.
Togarinn lá í Reykjavíkurhöfn til 15 febrúar árið 1974 er skipið hélt til Spánar, en þangað hafði það verið selt til niðurrifs.
80. Hallveig Fróðadóttir RE 203 að koma til löndunar í Reykjavík. Skipið er vel ísað frá hvalbak og aftur að stjórnpalli eftir barninginn til lands. Ljósmyndari óþekktur.
Reykvískar konur fagna Hallveigu Fróðadóttur
Konur voru í meirihluta þeirra gesta, sem borgarstjóri bauð
að taka á móti þriðja togara bæjarútgerðarinnar og 29. nýsköpunartogaranum, sem
til landsins kemur. Er þetta jafnframt fyrsti dieseltogari, sem smíðaður er
fyrir íslendinga og ber nafn fyrstu íslensku húsfreyjunnar, Hallveigar
Fróðadóttur. Er þetta hið fríðasta skip, búið öllum bestu siglingartækjum, en
um leið nýung í togaragerð, sem menn vænta sjer mikils af. Vegna þess hve
vjelar skipsins taka lítið rúm og eldsneytisbirgðir eru minni en hjá gufuknúnu
togurunum, ber "Hallveig Fróðadóttir" jafnmikið af fiski og stærstu
nýsköpunartogararnir, þó skipið sje 5 fetum styttra en nýju togararnir af minni
gerðinni. B.v. Hallveig Fróðadóttir lagðist við bryggju um 8 leytið í
gærkvöldi. Gunnar Thoroddsen borgarstjóri bauð skipið, skipstjóra og skipshöfn
velkomið í höfn. Borgarstjóri rakti í fáum orðum togarakaup Reykjavíkurborgar
og gat þess, að með þessu skipi væri gerð tilraun, sem menn vonuðust til að
gæfist vel. Tveimur fyrri togurum bæjarins hefði verið valin nöfn þeirra manna
sem hæst bæru í sögu höfuðstaðarins, Ingólfs Arnarsonar og Skúla Magnússonar og
færi vel á því, að þetta nýja skip bæri nafn
fyrstu landnámskonunnar.
B.v. Hallveig Fróðadóttir RE í reynslusiglingu. (C) Goole S.B. & Repg. Co Ltd.
Frú Arnheiður Jónsdóttir. varaformaður fjáröflunarnefndar Hallveigarstaða tók
næst til máls og fagnaði skipinu og skipshöfninni, þakkaði bæjarstjórn fyrir
nafnið og færði skipstjóra blómakörfu. Gísli Jónsson alþingismaður lýsti
skipinu, og þeim góðu tækjum, sem það er búið. Frú Guðrún Jónasson, formaður
Slysvarnadeildar kvenna í Reykjavík, tók næst til máls og afhenti skipstjóra
silfurskjöld frá deildinni. Á skjöldinn er letrað fagnaðarorð og skipi og
skipshöfn óskað gæfu og gengis. Bað frúin skipstjóra aft setja skjöld þennan í
skipið, þar sem hann kysi. Jón Axel
Pjetursson, framkvæmdarstjóri útgerðarinnar ræddi um þá merkilegu tilraun, sem
gerð væri með smíði þessa skips og sagði
að vel færi á, að höfuðstaður Íslands rjeðist í að gera þá tilraun. Þakkaði hann
sjerstaklega þann stuðning sem Gísli Jónsson alþingismaður og Erlingur
Þorkelsson, vjelfræðingur hefðu átt í smíði skipsins og mætti kalla Gísla
höfund skipsins, ef svo væri hægt að komast að orði. Skipstjórinn, Sigurður
Guðjónsson, þakkaði heimsókn gestanna og heillaóskirnar í garð skips og skipshafnar,
en að lokum mælti frú Steinunn Bjarnason nokkur orð, en hún er formaður framkvæmdanefndar
Hallveigarstaða og hefur staðið framarlega í þeim fjelagsskap frá byrjun. Að
ræðuhöldum loknum þáðu gestir veitingar í matsölum skipsins, sem eru rúmgóðir
og hinir vistlegustu, eins og skipið allt. Skipverjar ljetu vel yfir hve skipið
hefði reynst vel á heimleiðinni. Fjekk það að vísu gott veður og reyndi ekki á
það í slæmu veðri, en hinir þaulvönu sjómenn, sem þar eru í hverju rúmi finna
fljótt, hvernig skip fer í sjó. Á leiðinni heim var "kastað" til að reyna
veiðarfæri og þó einkum spilið og reyndist það vel í alla staði.
B.v. Hallveig Fróðadóttir RE 203 á leið í veiðiferð. (C) Ragnar Franzson.
Í lýsingu Gísla Jónssonar alþingismanns á skipinu kom það fram, að "Hallveig
Fróðadóttir' er merkileg nýung í togarasmíði og þótt dieseltogarar hafi verið
reyndir með öðrum þjóðum eru svo margar nýungar í þessu skipi, að um fullkomna
nýung er að ræða. Vjel skipsins, sem framleiðir 1.200 hestöfl, knýr bæði skrúfu
skipsins og togvindu. Togvindan er þannig gerð, að verði þunginn of mikill,
vegna festu, eða af öðrum ástæðum, stöðvast hún sjálfkrafa og veitir það aukið
öryggi og ætti að koma í veg fyrir að veiðarfæri rifni. Skipið er byggt
samkvæmt ströngustu kröfum Lloyds. Það er 170 feta langt, 29,5 fet á breidd og
15,5 fet á dýpt. Það er 621 lest brúttó og 202 smálestir nettó. Skipinu er
skipt í fjölda vatnsþjett hólf, en plötur í byrðing eru allar rafsoðnar.
Nokkrar af lestum skipsins eru klæddar aluminium, sem er nýung og kælivjelar
halda æskilegu kuldastigi í fiskilestum.
Hallveig ber 360 smálestir af fiski eða 60 smálestum meira en
nýsköpunartogararnir af minni gerðinni, en jafnmikið og togarar okkar af stærri
gerð. Í skipinu eru tveir dýptarmælar og ratsjártæki, rafmagnshraðamælir og
önnur siglingartæki af nýjustu gerð. Ganghraði er 13 mílur og í reynsluför gekk
skipið 13,3 sjómílur.
Morgunblaðið. 1 mars 1949.
B.v. Hallveig Fróðadóttir RE 203 í Reykjavíkurhöfn. (C) Úr safni Tryggva Sigurðssonar.
Hallveig
Fróðadóttir RE 203
Fyrsti
dieseltogari Íslendinga
Hinn 28. febrúar síðastliðinn lagðist hér að bryggju fyrsti
dieseltogarinn, sem íslendingar eignast. Er það þriðji togari bæjarútgerðar
Reykjavíkur, en tuttugasti og níundi nýsköpunartogarinn, sem til landsins
kemur. Skipinu var fagnað með mikilli viðhöfn, eins og vonlegt var, þar eð hér
var um merkilegan atburð að ræða í íslenzkri útgerðarsögu. Einkum sýndu konur
þessum nýja "landnámstogara", er heitir eftir fyrstu húsfreyju
Reykjavíkur, mikinn og margvíslegan sóma. Gunnar Thoroddsen borgarstjóri bauð
skip og skipshöfn velkomna með ræðu og árnaði þeim allra heilla. Þá talaði
Arnheiður Jónsdóttir, varaformaður fjáröflunarnefndar Hallveigarstaða. Næstur
talaði Gísli Jónsson, alþingismaður, en hann hefur, ásamt Erlingi Þorsteinssyni
vélfræðingi, haft umsjón með smíði skipsins. Lýsti hann ýtarlega gerð skipsins
og kostum þess. Frú Guðrún Jónasson færði skipinu að gjöf silfurskjöld með
áletruðum heillaóskum frá Kvennadeild Slysavarnafélagsins og árnaði því heilla
og blessunar. Jón Axel Pétursson, framkvæmdastjóri, talaði næstur og þá frú
Steinunn Bjarnason, formaður framkvæmdanefndar Hallveigarstaða. Vitnaði hún í
orð Þorkels mána og fól skipið þeim er sólina hefur skapað. Að lokum talaði
skipstjórinn, Sigurður Guðjónsson, og þakkaði f. h. skipverja árnaðaróskir.
B.v. Hallveig Fróðadóttir RE 203. Glæsilegt þetta líkan af skipinu. (C) Þórhallur S Gjöveraa.
Hallveig Fróðadóttir er smíðuð í Goollskipasmíðastöðinni í Hull. Lengd skipsins
er 170 fet, breidd 29,5, dýpt 15,5. Brúttó rúmlestir 621, en undir þilfari 479.
Það er 202 nettólestir. Rúmtak fisklesta er 18 þús. teningsfet.
Eldsneytisgeymar rúma 150 tonn, vatnsgeymar 52 tonn, lýsisgeymar 33 tonn.
Aðalvél er fimm cylindra og hefur 1.200 hestöfl. Hún er útbúin vökvatengi ásamt
niðurfærslu og skiptigírum, mesti snúningshraði er 435 á mín. Aðalvélin drífur
einnig 220 kw. rafal er gefur togvindunni afl. Togvindan hefur 270 hestöfl og
er útbúin tveim hraðrofum svo hægt er að stöðva hana fyrirvaralaust. Í
vélarrúmi er auk aðalvélar 20 kw. vélasamstæða og ein 15 kw. Þá eru einnig
sjódælur, austursdælur, brennsluolíudælur, neyzluvatnsdælur, smurolíudælur,
skilvindur og olíuhreinsari. Þá er olíukynntur eimketill fyrir lifrarbræðslu,
en bræðslutækin eru smíðuð í Héðni hér heima. Afturlest skipsins er klædd innan
með aluminíum, er það gert til reynslu. Báðar lestir eru útbúnar kælitækjum.
íbúðir skipverja eru mjög með svipuðu sniði og í öðrum nýsköpunartogurum, með
setustofu, baði, skápum og geymsluklefa. Í stafni eru íbúðir fyrir 24 menn, en
alls eru í skipinu vistarverur fyrir 38 manns.
Fyrirkomulagsteikning af Hallveigu Fróðadóttur RE 203. Mynd úr safni mínu.
Í matsal geta 15 matazt í einu.
Þá er einnig sjúkraklefi í skipinu. Tveir dýptarmælar eru í því, ennfremur
radartæki. Skipið fór á flot 4. september og var afhent 11. Febrúar. Það gekk
rúmar 13 sjómílur í reynsluför. Skipstjóri er Sigurður Guðjónsson, 1.
stýrimaður Jón Júlíusson og 1. vélstjóri Óskar Valdimarsson. Hallveig
Fróðadóttir mun vera fullkomnasti dieseltogari, sem smíðaður hefur verið, enda
hefur skipið vakið mikla athygli erlendis. Sjómanna- og fiskimannamálgögn í
Bretlandi og víðar hafa birt um það greinar og allnákvæmar lýsingar. Verður
fróðlegt og lærdómsríkt að fylgjast með því, hvernig þetta nýja skip reynist.
Allar góðar óskir fylgja því, hvar sem það fer um höfin.
Sjómannablaðið Víkingur. 1 apríl 1949.
Landað úr Hallveigu í Reykjavík. Ljósmyndari óþekktur.
Sex
fórust, átta á sjúkrahúsi
Talið
að sprenging hafi orðið við vistarverur frammi í
Hallveigu Fróðadóttur
"Við trúum þessu ekki ennþá," var það eina, sem
Guðbjörn Jensson, skipstjóri, gat sagt við fréttamann Morgunblaðsins, þegar
Hallveig Fróðadóttir lagðist að í Keflavík í gær með lík sex skipverja um borð.
Skipverjarnir sex köfnuðu, þegar eldur og reykur komust í vistarverur þeirra
frammi í skipinu um fjögurleytið í fyrrinótt en þá var togarinn staddur 9-10
sjómílur SV af Malarrifi á siglingu til veiða. Þeir, sem fórust, voru
hásetarnir:
Pétur Jónsson, Njálsgötu 20, 41 árs, sem lætur eftir sig konu og 7 börn á
aldrinum 12-19 ára.
Eggert Kristjánsson, Höfðaborg 3, 38 ára, sem lætur eftir sig unnustu og föður.
Dórland Jósepsson, Flókagötu 64, 32 ára Vestur-íslendingur, sem lætur eftir sig
föður búsettan í Winnepeg.
Kjartan Sölvi Agústsson, Ljósheimum 10, fertugur að aldri og einhleypur.
Sigurður Ingimundarsson, Nönnustíg 10, Hafnarfirði, 38 ára og lætur eftir sig
móður.
Óskar Sigurbjarni Ketilsson, Gestshúsum Álftanesi, 48 ára, einhleypur en lætur
eftir sig móður.
Lík skipverjanna 6 borin á land í Keflavík. Ljósmyndari óþekktur.
Níu skipverjar af Hallveigu Fróðadóttur voru fluttir í Slysavarðstofuna í
Reykjavík, þar sem þeir höfðu allir orðið fyrir kolsýringseitrun. Einn þeirra
fékk að fara heim af Slysavarðstofunni en átta voru lagðir inn í
lyflækningadeild Borgarsjúkrahússins. Í gærkvöldi var líðan þeirra eftir atvikum
góð og þeir á batavegi. Þessir átta skipverjar voru allir frammi í, þegar
eldurinn kom upp.
Hallveig Fróðadóttir RE-203 lét úr Reykjavíkurhöfn um miðnætti í fyrrinótt á
veiðar. Um kl. 4 þegar skipið var statt 9-10 sjómílur suðvestur af Malarrifi,
virðist skyndilega hafa orðið sprenging frammi í skipinu, og mikinn reyk lagði
upp um lúkarsdyrnar stjórnborðsmegin. Njáll Gíslason, háseti, var á stýrisvakt,
þegar þetta gerðist, og sagði hann Morgunblaðinu svo frá: "Ég heyrði enga
sprengingu, en skyndilega sá ég reykjarsúlu rísa upp frammi á skipinu, og svo
bjarmaði fyrir eldi." Talið er, að sprenging hafi orðið við lúkar frammi
í. Þar sem rannsókn á upptökum eldsins er enn ólokið er ekki ljóst, hvort
sprengingin stafaði af kynditæki, sem er í eldtraustum klefa aftan við neðri
lúkarinn, eða einhverju öðru.
Eldurinn kom upp í íbúðum skipverja undir hvalbak skipsins. (C) Þórhallur S Gjöveraa.
Fjórtán menn voru í íbúð skipverja frammi í þegar þetta gerðist, sex í efri
lúkar og 8 í þeim neðri. Nokkrir þeirra voru í fasta svefni, en aðrir vakandi
og vöktu þeir félaga sína. Sex mönnum tókst ekki að komast út, því reykkófið
var svo mikið og hættulegt, sagði bandaríski sjúkraliðinn, sem fór um borð í
togarann, þriggja til fjögurra mínútna dvöl í slíku reykkófi banvæna.
Skipverjar hófu þegar slökkvistarf og dældu sjó á eldinn. Skömmu seinna kom
Höfrungur II AK, á vettvang og síðar björgunarskipið Elding og Skírnir AK og
aðstoðuðu þau við slökkvistarfið. Skipverjar á Skírni settu slöngur um borð í
Hallveigu, og skipverjar á Eldingunni fóru um borð í froskmannsbúningum, og
tókst með þeim hætti að vaða reykinn og komast betur að eldinum. Þá hafði
slökkviliðið í Reykjavík samband við togarann og leiðbeinti um slökkvistarfið,
sem var mjög hættulegt, þar sem um olíueld var að ræða. Hafsteinn Jóhannsson á
Eldingu tjáði Mbl. að hann hefði komið að Hallveigu laust eftir kl 5. "Mjög mikill reykur var þá frammi í
sikipinu, en lítiíl eldur að því er virtist og var hann einkum í efri
lúkarnum". Klukkan 8.45 kom varðskipið Þór á vettvang. Logaði þá aðeins í
einangrun undir hvalbaknum. Tveir varðskipsmenn fóru um borð í Hallveigu með
slökkvidælu og skömmu síðar tókst að ráða niðurlögum eldsins. Slysavarnarfélagi
Íslands barst tilkynning um eldinn í togaranum um sex leytið í gærmorgun. Að
sögm Hannesar Hafstein, fulltrúa hjá SVFÍ, var þá þegar haft samband við
slökkviliðið og varnarliðið á Keflavíkurflugvelli til að kanna, hvort ekki væri
hægt að koma slökkviliðsmönnum og sjúkraliða með einhverjum hætti um borð í
Hallveigu Fróðadóttur. Varnarliðið ljáði fúslega herþyrlu til þessarar ferðar,
og voru tveir íslenzkir slökkviliðsmenn og sjúkraliði frá Varnarliðinu fenignir
til að fara með þyrlunni.
B.v. Hallveig Fróðadóttir RE 203 á siglingu. (C) Ringi. (Róbert Ingi Guðmundsson).
"Við fórum með þyrlunni um átta leytið frá Keflavíkurflugvelli og vorum komnir
yfir varðskipið, sem statt var hjá togaranum um níu leytið", tjáði
Ástvaldur Eiríksson, annar slökkviliðsmannanna, Mbl. í gær. "Frá varðskipinu
vorum við fluttir yfir í togarann í gúmbát. Við höfðum meðferðis
reykköfunarbúninga og okkur tókst að komast niður í lúkarinn og ná mönnunum
sex. Bandaríski sjúkraliðinn tók á móti þessum mönnum um leið og við komum með þá
upp, og gerði hann þegar á þeim lífgunartilraunir, en án árangurs". Þessu
næst fóru íslenzku slökkviliðsmennirnir aftur um borð í Þór, en bandaríski
sjúkraliðinn varð eftir um borð í Hallveigu Fróðadóttur. Varðskipsmaður var
einnig eftir í togaranum með slökkvidælu. Um kl. 11 héldu Þór og Hallveig
Fróðadóttir áleiðis til Keflavíkur, og komu þangað um þrjú leytið. Setti
varðskipið slökkviliðsmennina þar í land, og hélt að því búnu til Reykjavíkur.
Hallveig Fróðadóttir lagðist að bryggju skömmu eftir að varðskipið fór. Þar
fóru í land skipverjarnir níu, sem fluttir voru í Slysavarðstofuna í Reykjavík
og tekin voru í land lík skipverjanna sex, sem fórust í eldinum. Að því loknu
hélt togarinn einnig til Reykjavíkur. Tjónið um borð í Hallveigu Fróðadóttur varð
talsvert, en þó minna en álitið var í fyrstu.
Hallveig Fróðadóttir RE-203 er systurskip Jóns Þorlákssonar RE, og eru þau
fyrstu nýsköpunartogararnir, sem búnir voru dísilvélum. Á mánudag kom Hallveig
Fróðadóttir úr söluferð til Þýzkalands, þar sem hún seldi fyrir tæplega 150
þúsund mörk. Sjópróf vegna slyssins eru haldin í Reykjavík í dag.
Morgunblaðið. 7 mars 1969.
13.01.2018 08:24
Þormóður rammi SI 32.
Þormóður rammi SI 32 er fremstur á myndinni. Báturinn innan við hann er Úlfur Uggason SI 34, báðir í eigu Skafta Stefánssonar. Þekki ekki bátinn til vinstri. (C) Vigfús Sigurgeirsson.
Þormóður rammi SI 32. Líkan. Smiður og myndahöfundur óþekktur.
Fleyttu sjer
á lóðarbelgjum til lands
Þegar "Þormóður rammi " strandaði
Var þetta í birtingu um morguninn. Um þetta leyti sást til þeirra úr landi og var sendur bátur þeim til aðstoðar. Voru mennirnir þá lagðir á stað á lóðabelgjunum og voru teknir upp á miðri leið til lands. Seinna um daginn rann "Þormóður rammi af skerinu og sökk, en á mjög grunnu vatni. Eigandi bátsins, Skafti Stefánsson, fór vestur í gær til að athuga möguleika á að ná bátnum upp.
Morgunblaðið. 18 mars 1942.
11.01.2018 13:24
L. v. Sæbjörg GK 9. LCJP / TFHE.
Línuveiðarinn Sæbjörg GK 9 var
smíðuð í Bremerhaven í Þýskalandi árið 1904. 159 brl. 280 ha. 3 þennslu gufuvél. Hét áður Heinrich Augustin. Eigandi
var Fiskiveiðahlutafélagið Sæbjörg í Hafnarfirði frá 2 janúar árið 1929.
Skipið var selt 16 desember 1932, h/f Draupni á Bíldudal, hét Ármann BA 7. Selt
15 júní 1937, h/f Jökli í Reykjavík, hét Jökull RE 55. Skipið var lengt í slippnum í Reykjavík í maí árið
1940, mældist þá 201 brl. Fyrsta stálskip sem lengt var hér á landi. Selt til niðurrifs árið 1956. Sæbjörg var smíðuð sem
togari en síðar breytt í línuveiðara og keyptur til landsins sem slíkur. Skipið
stundaði einnig síldveiðar hér við land.
Línuveiðarinn Sæbjörg GK 9 við komuna til landsins 9 janúar 1929. (C) Guðbjartur Ásgeirsson.
Sæbjörg GK í heimahöfn í fyrsta sinn 9 janúar 1929. (C) Guðbjartur Ásgeirsson.
Nýr
línuveiðari
Nýr, mikill og föngulegur línubátur, kom í gær til
Hafnarfjarðar frá útlöndum. Heitir hann "Sæbjörg". Skipstjóri verður
Ólafur Þórðarson.
Alþýðublaðið. 10 janúar 1929.
Sæbjörg GK 9 á síldveiðum. Ljósmyndari óþekktur.
Tveir línuveiðarar
til Bíldudals
Tveir línuveiðarar hafa nýlega verið keyptir til Bíldudals,
og hefir sitt fjelagið keypt hvorn. Skipshöfn beggja er í fjelögunum. Annar
línuveiðarinn er Sæbjörg, er nú heitir Ármann, hinn er línuveiðarinn Þormóður.
Morgunblaðið. 12 febrúar 1933.
Jökull RE 55 að landa síld á Siglufirði. (C) Þjóðminjasafn Íslands.
Fer l.v.
JökuII á línuveiðar við Grænland?
Línuveiðarinn Jökull frá Hafnarfirði mun verða sendur á
línuveiðar við Grænland nú á næstunni, jafnskjótt og fengist hefir samþykki
sjómannafélaganna til að skrá á skipið með sömu kjörum og á togara á
ísfiskveiðum. Beinteinn Bjarnason, útgerðarmaður í Hafnarfirði, hefir lengi
haft hug á að senda Jökul í slíkan leiðangur, en skipstjórinn, Björn Hansson,
er vanur þessum veiðiskap frá því árið 1935, er hann var fiskilóðs á lúðuskipi
Hellyers-Bros. Fenginn befir verið nýr dýptarmælir í skipið og útveguð fullkomin
lúðulóð og lúðunet. Þar eð ætla má að lifur verði lítil hefir Beinteinn ákveðið
að bæta skipverjum það upp með premíu af hverri smálest lúðu, sem veiðist.
Vísir átti tal við Beintein í gær. Kvað hann skipverja alla vera fúsa til að
fara þessa för, en ennþá hefir ekki fengist samþykki stjórnar
Sjómannafélagsins. Hefir hún tekið dræmt í þessa málaleitan Beinteins, en hann
sótti um samþykki hennar fyrir viku síðan. Er það því furðulegra, þar sem
Beinteinn ætlar að bæta skipverjum lifrarhlutinn með þyngdarpremíu af veiðinni.
Er vonandi að hægt verði að gera þennan leiðangur út hið fyrsta.
Vísir. 29 apríl 1939.
364 lúður
"Jökull" væntanlegur í dag
Línuveiðarinn "Jökull,, er á heimleið frá lúðuveiðinni vestur í Grænlandshafi, er væntanlegur í dag. Jökull veiddi alls 364 lúður og vógu þær rösk 9 tonn. Sennilega verður aflinn seldur Fiskimálanefnd og hún sendir hann svo til Englands. Verðið, sem Fiskimálanefnd gefur fyrir lúðu, er 90 aurar pr. kílóið. Ef það verður svo, að aflinn verði seldur hjer á staðnum, er ekki ósennilegt að "Jökull" fari aðra, stutta veiðiför vestur í haf.
Morgunblaðið. 20 maí 1939.
Línuveiðarinn Jökull RE 55 eftir lenginguna árið 1940. (C) Jón & Vigfús.
Aflahæsti
línuveiðarinn
Línuveiðarinn Jökull frá Hafnarfirði kom af síldveiðum fyrir Norðurlandi í fyrrinótt. Jökull mun aflahæstur af línuveiðurunum í sumar, aflaði 9.770 mál í bræðslu og 1.800 tunnur í salt.
Morgunblaðið. 15 september 1939.
Nýjung í
skipasmiði.Línuveiðarinn Jökull lengdur um 4 metra.
Það er skemtilegt að koma vestur í Slipp. Þar bylja við
hamarshögg og hávaði frá starfandi mönnum, sem beinir huganum til vinnu og
verkefna. Þessa dagana er þar nýjung á ferðinni. Á einni dráttarbraut Slippsins
er línuveiðarinn "Jökull". Það er að segja, hann er þar í tveim pörtum.
Ekki svo að skilja að skipið sje orðið flak úr sjávarháska . "Jökull " er
þar að ganga í endurnýjung lífdaganna, að verða stærri.Hann var dreginn á venjulegum skipasleða upp á brautina . En þegar þangað var
komið var skipið sagað í sundur. Og sleðinn, sem hann stóð á, var líka sagaður
í sundur og síðan var sleðaparturinn með frampartinum af skipinu dreginn 4 m.
upp eftir brautinni. Lengja á skipið um 4 metra . Það er Stálsmiðjan S.f., sem
tekið hefir að sjer þessa stækkun á "Jökli" , en milli Hamars, Slippsins
og Stálsmiðjunnar, svo og vjelsmiðjunnar Hjeðins, er mikil samvinna sem kunnugt
er. Um aðgerð þessa á skipinu hefir blaðið fengið eftirfarandi upplýsingar hjá
framkvæmdastjóra Hamars, Benedikt Gröndal. Hann skýrði svo frá : Línuveiðarinn
Jökull er eign samnefnds fjelags í Hafnarfirði. Hefir skipið verið gert út á
ísfiskveiðar í vetur og siglt með afIann til Englands.
Skipið var 159 brúttó tonn og var lestarrými
tiltölulega lítið, 53 tonn. En með því að lengja skipið um þessa 4 metra, lestar það um það bil helmingi
meira. Svo til mikils er að vinna, til þess að gera. Stálsmiðjan smíðar
plöturnar í skipið, og annast alla járnsmíði, en Slippurinn annast trjesmíðina.
Á verk þetta að taka 4 vikur, og vinna við það 20 -50 manns. Slík skipaaðgerð
hefir ekki verið gerð hjer áður. Var skipið sagað í sundur um kolahólfið, en
nýtt kolahólf verður gert í nýja partinum og lestin framan við það stækkuð.
Jökull var byggður undir eftirliti þýska Lloyds. Þegar skipum er breytt, þá er
það venja að uppdrættir af fyrirhuguðum breytingum sjeu lagðir fyrir viðkomandi
skipaeftirlit, til samþykktar. En nú voru ekki tök á því, og því fékk
umboðsmaður Lloyds hjer leyfi fyrir okkar hönd til þess að stækka skipið, með
því skilyrði að breytingin yrði lögð fyrir skipaeftirlitið til samþykktar,
þegar færi gefst á því. Dettur ykkur ekki í hug að ráðast í að byggja hjer skip
af þessari stærð ?
Vissulega, segir Gröndal. Við höfum til þess öll tæki að byggja hjer svo sem
200 tonna skip, og er þessi stækkun á Jökli spor í þessa átt. Margir hafa hjer
meiri trú á trjeskipum en járnskipum, og bera því við, að járnskipin þurfi
meira viðhald en trjeskipin. En þeir gæta ekki að því, að þessi járnskip, sem
hjer eru, eru mörg 30-40 ára gömul, en vjelbátarnir, sem eru úr trje eru mikið
yngri og þurfa þessvegna minna viðhald.
Áður en jeg hvarf úr þessu "iðjuveri " umhverfis Slippinn gengum við
Gröndal vestur í Stálsmiðju. Þar voru allmargir menn við vinnu. Þar eru hin
furðulegustu og mikilfenglegustu áhöld, eða vjelar, sem gaman er að sjá, eins
og vjel sem setur naglagöt á stálplötur með þeim ljettleik eins og þegar hníf
er stungið í smjör og annar átakaútbúnaður er á sömu vjel, sem klippir í sundur
járnplötur svo fyrirhafnarlítið sem kona klippir skæðaskinn með skærum sínum.
Þar eru valsar, sem sljetta beiglaðar stálplötur úr skipum. Þar er margt, sem
athafnamenn hafa gaman að sjá. Og þó er þetta allt of lítið, samanborið við það
sem á að vera í útgerðarbæ eins og Reykjavík, því hjer þarf að vera hægt að
byggja einn til tvo togara á ári að öllu leyti og annast allar viðgerðir og
stækkanir að auki.
Morgunblaðið. 10 maí 1940.
09.01.2018 13:26
Farsæll AK 59. TFXN.
Farsæll AK 59 á leið til heimahafnar með nótabátanna í eftirdragi. Ljósmyndari óþekktur.
Farsæll AK í smíðum hjá Þorgeiri & Ellert á Akranesi, haustið 1945. Ljósmyndari óþekktur.
Nýr bátur í
viðbót við flotann
Laugardaginn 26. f. m. var hleypt af stokkunum nýjum bát hér
á Akranesi, bátnum "Farsæl" eign s.f. Sigurfara. Bátur þessi er 66 tonn að
stærð, byggður í dráttarbraut Akraness. Byrjað var á byggingu bátsins í
janúarmánuði 1945, og lokið var við smíðina eins og fyrr greinir réttu ári
síðar. Hins vegar seinkaði bátnum sökum þess að nokkuð stóð á vél í hann.
Báturinn var byggður á vegum bæjarstjórnarinnar. Bæjarstjórnin ákvað að láta
smíða bátinn, en s/f Sigurfari gekk inn í samning þann, sem bæjarstjórnin gerði
við Dráttarbrautina skömmu eftir að hann var gerður. Svo sem kunnugt er hefur
bæjarstjórnin gengizt fyrir því að útvega til bæjarins fleiri báta, en m/b
"Farsæll" er sá fyrsti þeirra. Yfirmaður við bátasmíðina var Magnús
Magnússon, Söndum. Vélaniðursetningu annaðist vélsmiðja Þorgeirs & Ellerts,
raflögn Sveinn Guðmundsson rafvirki, málningarvinnu Ólafur Kristjánsson og
hampþéttingu Benedikt Tómasson, Skuld.
Akranes. 5 árg. 2 tbl. 1 febrúar 1946.
08.01.2018 06:43
B. v. Elliðaey VE 10. TFGC.
6. Elliðaey VE 10 við komuna til Vestmannaeyja hinn 8 september 1947. Ljósmyndari óþekktur.
B.v. Elliðaey VE 10 á siglingu við Vestmannaeyjar. Málverk eftir George Wiseman.
B.v. Elliðaey VE 10
8. september. Um kl. 6 að morgni hafði skipið lagst fyrir
akkeri á Víkinni. Þykkt loft en hægur andvari og yndislegt veður. Þegar á
morguninn líður er þjóðfáninn dreginn á stengur víða um bæinn og það birtir og
kemur glaðasólskin. Laust fyrir kl. 10 sést fjöldi af prúðbúnu fólki á götunum
og allir stefna í sömu átt, niður til hafnarinnar. Svo er Básaskersbryggjan
orðin þéttskipuð fólki og þegar bryggjan þrýtur er farið um borð í skip og
báta. Skipið á að leggjast austan að bryggjunni og þar hefur verið strengd
girðing. Ljósmyndarar taka sér stöðu þar sem bezt sér yfir, reiðubúnir til að
láta ekkert fara fram hjá auga myndavélarinnar. Hér glampar á hvítar húfur
Karlakórsins og Lúðrasveitarinnar. Og þarna úti á Víkinni er skipið, og nú fer
það að hreyfast, tekur hring og stefnir síðan inn á höfnina. Enn fjölgar á
bryggjunni, fleiri bílar og fólk tildrar upp á þá. Allir vilja sjá. Búðum og
skrifstofum hefur verið lokað og verkamenn, iðnaðarmenn, sjómenn og húsfreyjur
hafa tekið sér frí frá störfum til að vera viðstödd þegar þetta skip leggst að
bryggju. Og gleymum þá ekki börnunum. Skipið líður inn höfnina, hægt og hægt.
Ljósmyndararnir miða og hleypa af. Lúðrasveitin leikur. Nær færist skipið.
Maður sér einkennisstafna VE 10. og V í reykháf. Þegar skipið á nokkra faðma að
bryggju sést fyrsti stýrimaður Árni Finnbogason frammi í stafni með línu í
hendi, sem hann sveiflar upp á bryggjuna. Lúðrasveitin leikur Íslands
hrafnystumenn. Og eftir fáein augnablik eru landfestar bundnar. Fyrsti togari
Vestmannaeyjabæjar er í höfn.
Fyrirkomulagsteikning af B.v. Elliðaey VE 10. Úr safni mínu.
Atvinnu og sjávarútvegsmálaráðherra Jóhann Þ. Jósepsson stígur um borð og eftir
litla stund sér maður þá á brúarvængnum, ráðherrann, skipstjórann Ásmund
Friðriksson, forseta bæjarstjórnar Árna Guðmundsson og Ólaf Kristjánsson
bæjarstjóra. Ráðherrann flytur ræðu, afhendir skipið til eignar og yfirráða
Bæjarútgerðar Vestmannaeyja og árnar því fiskisældar og fararheilla. Árni
Guðmundsson flytur þakkir skipverjum svo og öllum þeim er stuðlað hafa að
hingaðkomu skipsins og færir því árnaðaróskir. Síðan þakkar skipstjóri
árnaðaróskirnar sér og skipverjum til handa. Þá er tilkynnt að skipið verði til
sýnis síðari hluta dags öllum þeim er vilja. Nú stígur Karlakórinn á skipsfjöl,
syngur nokkur lög og endar á þjóðsöngnum. Þegar þessu er lokið dreifist
mannfjöldinn og margir ganga brott. en æskulýðurinn hirðir hvorki um boð sé
bann, heldur stormar skipið og fyrr en varir er það krökt af forvitnum sálum.
Elliðaey er smíðuð í skipasmíðastöð Alexanders Hall í Aberdeen, og er stærst
þeirra nýbyggingartogara, sem enn hafa komið hingað til lands og hefur mestan
ganghraða. Stærð 649 smálestir og 177 fet á lengd, eða tveimur fetum lengra en
ráð var fyrir gert. Í reynzluför var hraðinn 14,13 sjómílur en vélin mældist
1.560 hestöfl og er það einnig meira en ráð var fyrir gert. Vistarverur allar
eru með myndarbrag, skip og tæki öll af því vandaðasta sem þekkist.
Útlitsteikning af B.v. Elliðaey VE 10. Mynd úr safni mínu.
Klukkan tvö
um daginn hafði útgerðarstjórn boð inni fyrir skipverja ásamt fleiri gestum.
Páll Þorbjarnarson útgerðarstjóri lýsti þar skipinu og kvað svo á, að Elliðaey
væri sennilega glæsilegasta fiskiskip, sem hlaupið hefði af stokkunum. Þá
talaði Jóhann Þ. Jósepsson, en varð síðan að yfirgefa samsætið því hann var á
förum til Reykjavíkur. Árni Guðmundsson , sagði frá því að árla þennan morgunn,
hefði hann mætt Ársæli Sveinssyni og hefði hann þá látið svo um mælt að þetta
væri fegursti morgunn ársins og tók Árni undir það, og bætti við að Ársæll
hefði sennilega sagt hið sama þótt rok og rigning hefði verið. Guðjón Scheving
talaði um störf þeirra manna, sem hér höfðu rutt brautina með því að hefja
mótorbátaútveg og taldi okkur menn að meiri, ef við fetuðum í fótspor þeirra að dugnaði og ráðdeild, er við nú hæfum þennan
nýja áfanga. Reis þá Ársæll á fætur og árétti það sem Árni hafði eftir honum
haft og kvað þó þann morgunn myndi fegurri verða er næsti togari Vestmannaeyja
sigldi í höfn. Allir ræðumenn létu árnaðaróskir dynja á skipi og skipverjum, en
Sigurður Stefánsson þakkaði fyrir þeirra hönd, en hann er einn hásetanna. Þegar
klukkan nálgaðist fjórða tímann fóru skipsmenn að tygja sig því nú átti
almenningur að fá að skoða skipið.
B.v. Elliðaey VE 10 á leið inn í Vestmannaeyjahöfn. Ljósmyndari óþekktur.
Bæjarbúar létu ekki á sér standa að grandskoða eign sína. Fólkið streymdi um
borð, inn í hvern krók og kima. Hvað er hér, hvernig er þar. Skipsmenn voru
hinir liprustu og opnuðu allar gáttir og hleyptu fólkinu inn. Þeir sem komu í
það allra helgasta, klefa skipstjóra fengu staup af víni ef vildu og var ekki
örgrannt að sumir kæmu góðglaðir upp úr skipinu, en meiri var vissulega sú
gleðin að yfirlíta sitt eigið skip, sem er þá svona glæsilegt. Gaman hefði
verið að vita hvað margir hafa stigið um borð þennan tíma frá 4-7 en það hefur
áreiðanlega verið meirihluti bæjarbúa. Um kvöldið var efnt til skemmtunar í
Samkomuhúsi Vestmannaeyja, var þar flutt stutt lýsing á skipinu og Lúðrasveitin
og Karlakórinn skemmtu. Síðan var stiginn dans til kl. 3 um nóttina. Fjöldi
fólks sótti þessar skemmtanir enda voru þær ókeypis. Bæjarbúar sýndu við þetta
tækifæri mikinn áhuga fyrir þessu fyrsta skipi sem er þeirra sameign. Var að
finna sem fólkið treysti því, að hin sameiginlega eign og rekstur væri hið
rétta fyrirkomulag slíks atvinnutækis. Ekki er að efa að við þetta skip eru bundnar
þær fögru vonir, að það megi verða lyftistöng undir bættan efnahag bæjarbúa og
þá um leið aukna menningu. Daginn eftir hingaðkomu skipsins hélt það til
Reykjavíkur og verða bræðslutæki sett í skipið þar, en síðan mun það halda á
haf út til veiða. Elliðaey, fylgi þér gæfa og gengi.
Eyjablaðið. 8 árg. 14 tbl. 19 september 1947.
06.01.2018 07:08
77. Jón Valgeir ÍS 98. TFCR.
77. Jón Valgeir ÍS 98. (C) Sigurgeir B Halldórsson.
Nýr
Svíþjóðarbátur til Súðavíkur
Einn Svíþjóðarbátanna kom nýlega til Súðavíkur. Er hann
nefndur Jón Valgeir og eign hlutafélagsins Vísis í Súðavík. Báturinn er 103
brúttósmálestir að stærð og er því stærstur Svíþjóðarbátanna, sem hingað eru
komnir. 215 hestafla Atlas dieselvél er í bátnum og gekk hann 8,5 sjómílur á
heimleiðinni. Lagði hann af stað frá Svíþjóð 26. september og kom til Súðavíkur
1. þ. m.
Skipstjóri var Njáll Guðmundsson.
Þjóðviljinn. 9 október 1946.
Hafþór RE 95 landar síld á Seyðisfirði. Ljósmyndari óþekktur.
77. Kári VE 95. (C) Vigfús Markússon. Brimbarinn.
Mannbjörg
er Kári VE 95 sökk eftir árekstur við Hástein ÁR 8 í gærmorgun
"Furðulegt
hversu fljótt báturinn sökk"
sagði
skipstjórinn á Kára, Sævar Sveinsson
Fimm manna áhöfn vélbátsins Kára VE 95 bjargaðist
giftusamlega er skipið sökk eftir árekstur við Hástein ÁR 8 um 1,5 sjómílu út
af Stokkseyrarhöfn um kl. 6.30 í gærmorgun. Aðeins tveimur mínútum eftir
áreksturinn var Kári horfinn í sæ. Óverulegar skemmdir urðu á Hásteini. Veður á
þessum slóðum var hið besta í gærmorgun, hægur andvari og bjartviðri.
Þrír skipverjanna á Kára sváfu í kojum sínum er áreksturinn varð. Matsveinninn
var kominn á stjá og skipstjórinn stóð í brúnni. Bátsverjum tókst að kasta út
gúmbáti og stukku síðan í sjóinn. Þeir komust allir að skammri stundu liðinni í
björgunarbátinn og voru litlu síðar teknir um borð í Hástein, sem sigldi
rakleiðis til hafnar. Engan úr sjö manna áhöfn Stokkseyrarbátsins sakaði.
Hásteinn var á leið út í netaróður frá Stokkseyrarhöfn þegar áreksturinn varð.
Kári var hins vegar að koma úr veiðiferð, þar sem hann hafði fengið 65-70 tonn
af góðum fiski í trolli í Meðallandsbugt. "Við vorum á leið út héðan en þeir á
leið til Þorlákshafnar, þar sem þeir landa aflanum, er áreksturinn varð,"
sagði Henning Frederiksen, skipstjóri á Hásteini, þegar blaðamaður Mbl. hitti
hann að máli við Stokkseyrarhöfn, þar sem verið var að þétta stefni bátsins í
gærmorgun. Henning var í brú Hásteins við áreksturinn. "Skyggni var prýðilegt
og besta veður, en ég vil ekki tjá mig um atburðarásina að öðru leyti. Hún
kemur fram í sjóprófum. Það kom stórt gat á síðuna á Kára við áreksturinn og
hann sökk á innan við tveimur mínútum, enda kjaftfullur af fiski."
"Það er óneitanlega neyðarlegt að svona nokkuð skuli hafa gerst eins og allar
aðstæður voru," sagði Sævar Sveinsson, skipstjóri á Kára, er blm. ræddi
við hann að heimili hans á Eyrarbakka. "Þetta bar svo brátt að, að ekki var um
annað að ræða en drífa mennina upp á dekk og síðan frá borði. Við fórum allir í
kaldan sjóinn og vissulega var það óhugnanlegt. Við vorum þó ekki lengi í
sjónum áður en við komust í björgunarbátinn. Mér finnst það reyndar furðulegt
hve fljótt báturinn sökk." Hvorki Henning né Sævar vildu fara nánar út í
tildrög slyssins, en í samtölum við skipverja óskuðu þeir eftir því, að fram
kæmi að sleppibúnaður var ekki um borð í Kára.
Báðir bátarnir voru úr eik. Hásteinn er 47 tonn að stærð, byggður í
Stykkishólmi 1969. Kári var 100 lesta bátur, smíðaður 1949. Hásteinn landaði á
Stokkseyri, Kári í Þorlákshöfn, en bæði skipin voru á leigu hjá Hraðfrystihúsi
Eyrarbakka og lögðu afla sinn upp þar. Sjópróf í málinu áttu að hefjast hjá
sýsiumannsembættinu á Selfossi kl. 17 í gær.
Morgunblaðið. 4 maí 1984.
05.01.2018 15:19
Merkúr GK 96. TFVE.
Merkúr GK 96. Þeir virðast vera með hnýsu á síðunni. Ljósmyndari óþekktur.
(C) James Cullen.
V.b. Merkúr
sökk út af Selvogi
Brezkur togari bjargaði áhöfninni
Vélbáturinn Merkúr GK-96, 53 tonn, eign Kjartans
Friðbjarnarsonar í Reykjavík, sökk í gærkveldi 8 til 9 sjómílur suðvestur af
Selvogsvita. Áhöfnin komst í gúmmíbát og var bjargað um borð í brezka togarann
Real Madrid frá Grimsby, sem kom á staðinn um klukkustund eftir að sent hafði
verið út neyðarkall, er leki var kominn að Merkúr. Þrír menn voru á bátnum, sem
stundaði lúðuveiðar. Skipstjóri var Ólafur Kristinsson frá Vestmannaeyjum.
Merkúr sendi út neyðarkall kl. 18.40 og tilkynnti þá að leki væri kominn að
bátnum og áhöfnin mundi fara í gúmmíbátinn. Mörg skip voru á þessum slóðum og
svöruðu kallinu. Real Madrid var næst og tók því mennina um borð.
Grindavíkurbáturinn Þórkatla lét þegar úr höfn og hefði verið komin á staðinn
um kl. 21, en hún sneri aftur til
Grindavíkur, er búið var að bjarga áhöfn Merkúrs.
Togarinn Karlsefni átti eftir 20 mínútna siglingu á slysstaðinn er Real Madrid
kom að. Um kl. 10 tók varðskipið Albert skipsbrotsmennina um borð og hélt með
þá áleiðis til Reykjavíkur. Var áætlað að þeir kæmu þangað um kl. 23.00 í nótt.
Morgunblaðið. 16 október 1964.
04.01.2018 07:59
Pálmi ll EA 536.
Strandferðaskipið Hekla. Skipið var smíðað í Álaborg í Danmörku árið 1948. 1.456 brl. Úr safni mínu.
Hekla sigldi
niður fiskibát
Mannbjörg
Klukkan 20.30 í fyrrakvöld sigldi strandferðaskipið Hekla
niður vélbátinn Pálma II frá Litla-Árskógssandi, skammt innan við Hrísey. Fimm
manna áhöfn Pálma bjargaðist ómeidd í gúmbátinn og síðan upp í Heklu . Báturinn
sökk á fimm mínútum . Vélbáturinn Pálmi II. var að koma úr róðri, hafði verið á
þorskanetum út af Eyjafirði. Hann var með góðan afla. Kom hann siglandi
stefnuna frá Gjögrum og á Litla Árskógssand og fór því álinn austan við Hrísey.
Hekla var að koma frá Siglufirði og fór álinn vestan við Hrísey. Siglingaleiðir
skipanna skerast skammt sunnan við Hrísey og Pálmi hefur Hekluna á stjórnborða.
Það skiptir engum togum að skipin sigla saman og lendir stefni Heklu aftarlega
á Pálma. Fimm manna áhöfn Pálma bjargaðist í gúmmíbátinn og Hekla reyndi að
taka Pálma á síðuna og var rétt búin að koma böndum á hann er báturinn sökk.
Áhöfn Pálma var tekin um borð í Heklu. Gott veður var þegar slysið átti sér
stað og ekki orðið full dimmt.
Vélbáturinn Pálmi er 10 tonna trébátur smíðaður á Akureyri 1930. Hann er eign
Vigfúsar Kristjánssonar o. fl. á Litla-Árskógssandi. Formaður á Pálma var
Gunnlaugur Sigurðsson, Brattavöllum. Skipstjóri á Heklu er Guðmundur
Guðjónsson. Sjópróf í málinu hófust á Akureyri í gærmorgun kl. 10.30 og stóðu
enn yfir er blaðið fór í prentun.
Morgunblaðið. 8 apríl 1962.
02.01.2018 19:43
Grótta EA 364. LBPT / TFLH.
Grótta EA 364 við bryggju á Ísafirði. Báturinn greinilega á línuveiðum því uppstokkaðar línur hanga á bómunni eða einhverju tréverki út frá formastrinu. Ljósmyndari óþekktur.
Grótta EA 364 lengst til vinstri, liggur utan á gufuskipinu Jörundi EA 344. Unnið við losun og lestun á Lagarfossi l. Myndin er tekin á Torfunefsbryggjunni á Akureyri 1921. (C) Hallgrímur Einarsson.
Talsverð
síld hefur veiðst á Grímseyjarsundi
Ríkisverksmiðjurnar á Siglufirði og
Hjalteyrarverksmiðjan hafa fengið síld.
Frá frjettaritara Alþýðublaðsins á Siglufirði.
Alþýðublaðið. 13 júní 1938.